Главная страница
Навигация по странице:

  • Ялпи ички маҳсулотнинг таркиби

  • ЖАМҒАРИШ ТУШИНЧАЛАРИ

  • ХУСУСИЙ ЖАМҒАРМА

  • S=Y- C

  • Жамғариш функцияси

  • ИСТЕЪМОЛ ФУНКЦИЯСИ

  • Даромад (Y) = Истеъмол (С) + Жамғарма (S)

  • C = a + b*Y

  • Истеъмолга ўртача мойиллик (APC)

  • Бойлик

  • Мультипликатор формуласи

    		•

    такдимот инвестиция. Истеъмол ва жамғарма.2pptx. Томас Мальтус, Инглиз итисодчиси


    Скачать 91.82 Kb.
    НазваниеТомас Мальтус, Инглиз итисодчиси
    Анкортакдимот инвестиция
    Дата13.10.2022
    Размер91.82 Kb.
    Формат файлаpptx
    Имя файлаИстеъмол ва жамғарма.2pptx.pptx
    ТипДокументы
    #731176

    ЖАМҒАРИШ ВА ИСТЕЪМОЛ

    Ҳаддан ташқари тежамкорлик тамойили ишлаб чиқаришни рағбатлантиришга путур етказади.

    Томас Мальтус,

    Инглиз иқтисодчиси

    РЕЖА:

    • Жамғариш функцияси ва графиги.
    • Истеъмол функцияси ва унинг графиги
    • Истеъмолга (ARS) ва жамғаришга ўртача мойиллик (APS).
    • Истеъмолга (МRС) ҳамда жамғаришга (MPS) чегаравий мойиллик.
    Уй хўжаликларининг истеъмол харажатлари (бундан буён истеъмол деб юритилади), ялпи талаб, ёки ЯИМнинг якуний истеъмолга кўра таркибида энг катта улушга эга бўлган компонентдир. Шунингдек, ривожланган мамлакатларда истеъмол харажатлари шахсий тасарруфдаги даромаднинг 90 фоиздан ортиқ қисмини ташкил этади. Шу туфайли ҳам истеъмол харажатларига таъсир этувчи омилларни, унинг ўзгариш қонуниятларини ўрганиш муҳим аҳамиятга эга.

    Ялпи ички маҳсулотнинг таркиби


    ЯИМ таркиби
    2010
    2011
    2012
    2019
    2020
    2021

    Ялпи жамғарма (% ЯИМ)
    27,2
    26,7
    30,1
    42,1
    40,2
    40,6

    Истеъмол (% ЯИМ)
    72,8
    73,3
    69,9
    59,9
    59,8
    59,4
    Уй хўжаликлари тасарруфидаги даромаднинг истеъмол қилинмасдан қолган қисми уларнинг жамғармаларини ташкил этади. Классик мактаб вакиллари жамғариш ҳажми фоиз ставкасининг функцияси деб қарашса Ж.М. Кейнс уй хўжаликларининг истеъмол харажатлари ва жамғаришлари ҳажмини белгиловчи асосий омил уларнинг ишлаб чиқаришда иштирок этишдан олинган даромадлари деб ҳисоблайди Ихтиёрдаги шахсий даромад истеъмол ва жамғариш учун ишлатилади, яъни қанча кўп истеъмол қилинса, шунча кам жамғарилади ва аксинча. Истеъмол ва жамғариш ўртасидаги ўзаро боғлиқлик ҳар хил даромадга эга бўлган шахсларда бир хил эмас: кам даромадга эга бўлганлар одатда кўпроқ истеъмол қилиб, камроқ жамғаради, лекин даромадлари ошиб бориши билан бу нисбат жамғариш улушининг ўсиши томонга ўзгаради. Истеъмол бу ихтиёрдаги даромаднинг истеъмолчи томонидан жорий даврдаги эҳтиёжларини қондириш учун сарфлаган қисми бўлиб, у пировард ҳамда оралиқ истеъмолга ажратилади. Оралиқ истеъмолда товар ва хизматлар истеъмол жараёнида тўлиқ йўқ бўлиб кетмайди, пировард истеъмолда эса улар истеъмол жараёнида тўлиқ ишлатилади. Жамғариш эса истеъмолдан фарқли равишда келгусидаги эҳтиёжларни қондириш учун хизмат қилади ва ихтиёрдаги даромаднинг истеъмолдан кейин қолган қисмини акс эттиради.

    ЖАМҒАРИШ ТУШИНЧАЛАРИ

    • ЯЛПИ МИЛЛИЙ ЖАМҒАРМА
    • Давлат харидлари ва истеъмол ҳажми чегирилган ҳолда олинган иқтисоднинг ялпи даромади.
    • ХУСУСИЙ ЖАМҒАРМА
    • Истеъмол харажатлари ва солиқларни чегирган ҳолда олинган уй хужаликларнинг даромади.
    • ДАВЛАТ ЖАМҒАРМАСИ
    • Солиқлар кўринишида олинган давлат даромадлари билан унинг харажатлари ўртасидаги фарқ.

    Жамғариш функцияси

    Жамғарма (S) = Даромад (Y) - Истеъмол(С)

    S=Y- C

    S=Y - (a + b*Y)

    S= -a + (1-b)*Y

    Бу ерда

    1-b – Жамғармага чегаравий мойиллик.

    ЖАМҒАРИШ ФУНКЦИЯСИ ВА ГРАФИГИ

    • Жамғариш функциясининг графии

    С S

    Y

    C(Y)

    45`

    а

    -a

    S(Y)

    Нолли тежаш нуқтаси

    Жамғариш функцияси

    S = Y – C ёки S = Y – f (Y)


    Жамғариш функцияси

    Жамғарма (S)

    Y

    YE

    S

    S (+)

    S (-)

    Жамғариш графиги

    • Жамғариш графиги ихтиёрдаги даромад билан жамғариш ўртасидаги боғлиқликни ифодалайди. Вертикал ўқдаги ҳар бир нуқта жамғарма миқдорини билдиради ва ихтиёрдаги даромад билан унга мувофиқ келадиган истеъмол ҳажми ўртасидаги фарқ сифатида аниқланади (S= Yd - C).

    Жамғариш функцияси

    Бошланғич даромад даражасида жамғариш нолга (0) тенг бўлган ҳолда ихтиёрдаги даромад ҳажми ўсиб бориши билан унинг миқдори ҳам ошиб боради. Жамғариш графиги истеъмол графигига ўхшаб алгебраик ифодага ега: S=-а+(1-б) Yd, бунда а – ихтиёрдаги даромад даражаси унинг бошланғич миқдоридан паст бўлгандаги қарз ҳажми, (1-б) – оғиш бурчаги бўлиб, жамғаришни ўзгаришини (вертикал ўзгариш) даромаднинг ўзгаришига (горизонтал ўзгариш) бўлган нисбати сифатида аниқланади.

    Жамғариш функцияси

    Жамғармага чегаравий мойиллик (MPS)

    даромаднинг ошиши ҳисобига жамғармаларнинг кўпайиши.

    MPS = dS/dY=S`(Y)

    Жамғармага ўртача мойиллик (APS)

    Жамғарма ҳажмининг даромад ҳажмига нисбати.

    APS = S/Y


    MPC + MPS = 1 APC + APS = 1

    ИСТЕЪМОЛ ФУНКЦИЯСИ

    Истеъмол

    Янги уй жой харид қилишга йўналтирилган маблағлар инобатга олинмаган товар ва хизматлар харид қилиш харажатлари

    Даромад (Y) = Истеъмол (С) + Жамғарма (S)

    Истеъмол (С) = Даромад (Y) – жамғарма (S)

    Истеъмол функцияси

    Кейнснинг асосий психологик қонуни

    Даромад ошгани сайин истеъмол кўпаяди, лекин даромад ошгани билан бир хил нисбатда эмас

    C = a + b*Y

    Бу ерда

    b – Истеъмолга чегаравий мойиллик

    Истеъмол функцияси

    Истеъмолга чегаравий мойиллик (MPC)

    Даромад ўсиши ҳисобига олинган истеъмолнинг ўсиши

    MPC = dC/dY=C`(Y)

    Истеъмолга ўртача мойиллик (APC)

    • Даромад ҳажмига истеъмол ҳҳажмининг нисбати
    • APC = C/Y

    Истеъмол функцияси

    С = f (Y)


    E

    Истеъмол харажатлари (С)

    Y

    YE

    Истеъмол функцияси

    45⁰

    С

    S (+)

    S (-)
    Биринчиси – бу биссектриса, у шундай шартли вазиятни ифодалайдики, қачонки ҳар қандай йилда истеъмол ихтиёрдаги даромадга тенг бўлади, яъни жамғариш бутунлай мавжуд бўлмайди. Иккинчи тўғри чизиқ – бу ҳақиқатдаги истеъмол графиги бўлиб, ҳақиқий истеъмол ва ихтиёрдаги даромад тенг бўлган нуқтада биссектриса билан кесишади. Бундан қуйиг нуқтада ҳақиқий истеъмол ихтиёрдаги даромаддан ортиқ. Бу вазият инсонларни қарз ҳисобига ҳаёт кечиришларини билдиради. Икки тўғри чизиқ кесишиш нуқтасидан юқорида ҳақиқий истеъмолнинг барча миқдорлари ихтиёрдаги даромаддан кам ҳамда улар ўртасидаги фарқ жамғаришни ташкил этади. Ҳақиқий истеъмол графиги ўзининг оғиш бурчагига ега ва биссектрисадан фарқли равишда даромад нолга тенг бўлганда истеъмолни маълум миқдорини кўрсатади

    MPC ва MPS

    Истеъмолга чегаравий мойиллик ва жамғармага чегаравий мойиллик – қисқа муддатли даврда стабил миқдорлардир.

    Замонавий ривожланган мамлакатларда МРС 0,7 дан 0,8 оралиқларда, MPS эса 0,2 дан 0,3 оралиқларда ўзгаради.

    Истеъмол ва жамғарма функцияларининг экзоген омиллари

    • Бойлик ( уй хўжаликлари эгалик қиладиган кўчмас бойлик ва молиявий воситалар);
    • Баҳо даражаси( бойлик самараси деб аталади);
    • Субъектларнинг кутиши;
    • Истеъмол қарздорлик;
    • Солиққа тортиш.

    Истеъмолга чегаравий мойиллик ва жамғармага чегаравий мойиллик ййиғиндиси


    MPC + MPS

    =

    =

    ΔY

    ΔС

    ΔС

    ΔY

    ΔY

    Δ (C + S )

    +

    =

    1

    Мультипликаторнинг оддий формуласи:

    • ΔY - Миллий даромад(ялпи ички маҳсулот)нинг ўсиши
    • Mp –мультипликаторнинг сонли коэфффициенти
    • ΔE – ялпи харажатларнинг ўсиши

    ΔY = Mp ΔE

    Мультипликатор формуласи

    Mp – мультипликатор

    MPC – Истеъмолга чегаравий мойиллик

    MPS – Жамғармага чегаравий мойиллик


    1

    Mp

    =

    1

    1 - MPC

    =

    MPS

    написать администратору сайта