аЛШЫМБЕКОВА жАНАР СРС. Туберкулин диагностикасы
 Скачать 1.63 Mb.
|
Туберкулин диагностикасы 1909 жылы француз ғалымы Ch. Mantoux ашқан. Манту сынамасы басқа сынамаларға қарағанда сезімтал, ол туберкулинді дәлірек мөлшерлеуге мүмкіндік береді.Манту сынамасын өткізу техникасы: Манту сынамасы үшін бір рет қолданылатын туберкулин шприцін қолданылады.Әр адамға жеке-жеке стерилденген шприц қолданылады.Ерітінді шприц поршенімен де,иненің канюлясы арқылы да шықпау керек.Жұмыс алдында міндетті түрде 0,1 мл ерітінді шприцтің қай бөлігіне келетінін анықтан алу керек.Жуғыш заттардан жақсы тазартылған құрал жабдықтарды құрғақ стерилизация немесе дистилизациялан суда 40 минут қайнату әдісі қолданылады.Препарат құйылған ампуланы 70 %т этил спиртімен сүртіледі,сосын ампула аралап,сындырады.Ампуладан шприцпен 0,2 мл ерітінді алынып 0,1 мл бөлігіне дейін сұйықтық шығарылады.Білектің 2/3 бөлігі 70% этил спиртімен өңделеді. Жіңішке иненің кесіндісі жоғары қаратып терінің жоғарғы қабатына параллельді еңгізеді. Тері ішіне шприц арқылы 0,1 мл ерітінді яғни 1 мөлшері енгізіледі. Дұрыс жасалған жағдайда теріде «лимон қабығы» көлемі 7-8 мм диаметрлі папула пайда болады. Нәтижесі: 72 сағ кейін инфилтратты мм өлшеу арқылы жүргізіледі. Мөлдір түссіз сызығышпен инфильтрат көлемін өлшейді. Инфильтратты өлшеген кезде рентген клиникасынан, әртүрлі қағаздардан жасалған сызығышпен немесе термометр шкаласын қолдануға болмайды.Гиперемия тек қана Манту сынамасын шприцті әдісі қолданғанда,инфильтрат болмаған жағдайда ғана тіркеледі. Бағалау: Теріс (анергия) – инфильтраттың толығымен болмауы немесе гиперемияның болуы Күмәңді (гипоэргия) – инфильтрат көлемі 2-4мм немесе кез келген өлшемді гиперемия Оң (нормергия) – инфильтрат өлшемі 5мм және одан да жоғары Күрт оң (гиперергия) балаларда инфильтрат өлшемі 15мм және одан жоғары, жасөспірімдерде – 17мм және одан жоғары, ересектерде – 21мм және одан жоғары. Сонымен қатар везикуло-некротикалық реакциялар диаскинтестДиаскинтест-бұл адам ағзасында туберкулез таяқшаларының болуын немесе болмауын растауға мүмкіндік беретін препарат. Оның негізінде туберкулез микобактерияларының вирулентті штамдарында болатын екі антигеннен тұратын ақуыз жатыр. Инъекцияны енгізу нәтижесінде белсенді көбею кезеңінде болатын ауру қоздырғыштарын анықтауға болады. Бұл жағдайда тест оң болады. Егер денеде микобактериялар жасырын фазада болса-нәтиже теріс болады. Құрамы Препараттың бір дозасының (0,1 мл) құрамында: белсенді зат – CFP10-ESAT6 рекомбинантты ақуызы 0,2 мкг (есептік шамасы) қосымша заттар: динатрий гидрофосфат дигидраты, натрий хлориді, калий дигидрофосфаты, полисорбат - 80, фенол, инъекцияға арналған су. Иммунологиялық қасиеттері ДИАСКИНТЕСТ® препаратының әсері Mycobacterium tuberculosis антигендеріне тән жасушалық иммуннды жауапты айқындауға негізделген. Тері ішіне енгізгенде ДИАСКИНТЕСТ® туберкулез инфекциясы бар адамдарда баяу типті аса жоғары сезімталдықтың білінуі болып табылатын өзіндік ерекше тері реакциясын туғызады. Манту сынамасынан бұрын Диаскинтесттің артықшылығы оның селективтілігі, жоғары сезімталдығы және микобактериялардың белсенділігін арттыру немесе азайту арқылы емдеу тиімділігін бақылау мүмкіндігі болып табылады. Диаскинтесттің кемшілігі оны жүргізген кезде жиі жалған теріс нәтижелер болып табылады, мысалы, адам туберкулездің басқа қоздырғышы — M. bovis жұқтырған кезде. Сондай-ақ, ыдырау кезеңінде туберкулездің ауыр түрлерінде жалған теріс нәтиже байқалуы мүмкін. Қолданылуы - туберкулез диагностикасында, туберкулездің белсенді даму қаупі жоғары адамдарда үдеріс белсенділігін бағалауда және айқындауда - туберкулездің дифференциалды диагностикасында - вакцинадан кейінгі және инфекциялық аллергияны (баяу типті асқын сезімталдықта) дифференциалды диагностикалауда - басқа әдістермен кешенде туберкулезге қарсы емдеу тиімділігін бағалауда Қолдану тәсілі және дозаларыСынаманы дәрігердің тағайындауы бойынша балаларға, жасөспірімдерге және ересектерге тері ішіне тест жүргізуге рұқсаты бар арнайы оқытылған медбике жасайды. Препаратты қатаң түрде тері ішіне енгізеді. Сынама жүргізу үшін туберкулин еккіштері мен қиғаш қимасы бар қысқа жіңішке инелерді қолданады. Қолданар алдында шығарылған датасы мен жарамдылық мерзімін тексеру қажет. Препарат бар құтыны ашылғаннан кейін 2 сағаттан артық сақтауға болмайды. Еккішпен 0,2 мл (екі доза) ДИАСКИНТЕСТ® препаратын сорып алады және ерітіндіні стерильді мақта тампонға 0,1 мл белгісіне дейін шығарады. Сынаманы тексерілетін адамды отырғызып жасайды. Білектің ортаңғы бөлік ішкі беткейі терісінің аймағын 70 % этил спиртімен өңдегеннен кейін, тартылған терінің жоғары қабатына оның беткейіне параллельді 0,1 мл ДИАСКИНТЕСТ® препаратын енгізеді. Сынама қойылған кезде, әдетте, теріде диаметрлік өлшемі 7-10 мм ақшыл түсті «лимон қабығы» түріндегі папула пайда болады. Анамнезде өзіне тән емес аллергиялар болған адамдарға 7 күн бойы десенсибилизациялайтын препараттарды қабылдау аясында (сынама қойылғанға дейін 5 күн және одан кейін 2 күн) сынаманы жүргізу ұсынылады. Жағымсыз әсерлері Кейбір адамдарда жалпы реакцияның қысқа мерзімді белгілері байқалуы мүмкін: дімкәстік, бас ауыруы, дене қызуының көтерілуі. Қолдануға болмайтын жағдайлар - туберкулезге күдігі бар жағдайларды қоспағанда жедел және созылмалы (өршу кезеңінде) инфекциялық аурулар - өршу кезеңіндегі соматикалық және басқа да аурулар - кеңінен таралған тері аурулары - аллергиялық жағдайлар - эпилепсия Балалар инфекцияларына қатысты карантин болып жатқан балалар ұжымдарында сынама карантин алынғаннан кейін ғана жүргізіледі. Нәтижелер есебіСынама нәтижесін дәрігер немесе оқытылған медбике оны жүргізгенен сәттен 72 сағаттан кейін миллиметрлік мөлдір сызғышпен гиперемия мен инфильтраттың (папуланың) көлденең аумағын (білек осіне қатысты алғанда) өлшеу арқылы бағалайды. Гиперемияны инфильтрат болмаған жағдайда ғана ескереді. Сынамаға жауап реакция болып саналады: - теріс – инфильтрат пен гиперемия толықболмаған кезде немесе 2 мм дейінгі «егу реакциясы» болғанда; - күмәнді – инфильтратсыз гиперемия болған кезде; - оң – кез келген өлшемдегі инфильтрат (папула) болған кезде. ДИАСКИНТЕСТ® препаратына оң реакциялары біліну дәрежесі бойынша ажыратылады: әлсіз білінген реакция– өлшемі 5 мм дейінгі инфильтрат болған кезде; орташа білінген реакция – инфильтраттың өлшемі 5-9 мм кезінде; айқын реакция – инфильтраттың өлшемі 10-14 мм кезінде; гиперергиялық реакция – инфильтраттың өлшемі 15 мм және одан асқан кезде, инфильтрат өлшеміне байланыссыз везикуло-некроздық өзгерістер және (немесе) лимфангоит, лимфаденит кезінде КвантиФЕРОН тесті- КвантиФЕРОН тесті- туберкулез инфекциясын анықтауға арналған заманауи зертханалық тест, классикалық туберкулин тері сынағына балама.Салыстыру
Салыстыру Квантиферон сынағының артықшылықтары: өткізу уақыты бойынша қарсы көрсетілімдер мен шектеулердің болмауы; БЦЖ вакцинациясы жағдайында жалған оң нәтижелердің болмауы; процедураның қауіпсіздігі және жағымсыз реакциялардың болмауы; бұл сынақтың нәтижелерін түсіндіру тері туберкулинінің нәтижелерін түсіндіруге қарағанда субъективті емес; жоғары ерекшелік (99,1%) және жоғары сезімталдық (89,0% Квантиферон тестін тағайындау көрсеткіштері:Жоғары қауіпті топтарда ЛТИ анықтау: туберкулезге қарсы мамандандырылған және туберкулезбен ауыратын немесе туберкулезбен ауыратын науқастармен байланыста болу қаупі жоғары басқа мекемелердің қызметкерлері, қатар жүретін аурулары бар пациенттер және т. б.; Туберкулезбен (бактерия бөлгіш)ауыратын науқаспен белгілі байланыстардың болуы; Вакцинациядан кейінгі реакцияны болдырмау үшін Манту сынамасының оң реакциясының болуы; Тері туберкулин сынамаларын (Манту және Диаскинтест®сынамалары)жүргізуге қарсы көрсетілімдердің болуы; МБТ инфекцияларының дифференциалды диагностикасы; Иммигранттарды тексеру. QFT нәтижелерін түсіндіру: Теріс- M. tuberculosis инфекция ықтималдығы жоқ. Оң- M. tuberculosis инфекция кешені ықтимал. Күмәнді-TB антигеніне сезімталдығына байланысты. Зерттеу әдісі: қатты фазалы иммуноферментті талдау. Зерттеуге арналған Материал: қан Зерттеу мерзімі: 3-10 жұмыс күні. Зерттеуге дайындық: қан алу таңертең аш қарынға қатаң түрде жасалады (немесе соңғы тамақтан кейін 8 сағаттан ерте емес). Т-СПОТТуберкулез инфекциясын диагностикалауға арналған зертханалық тест. T-spot туберкулезбен жасырын түрде инфекциялануын ғана емес, сонымен қатар аурудың активті фазасын анықтай алады. Туберкулездің тасымалдаушысын анықтаудың осы әдісі өте сезімтал және ақпараттылығы бар, бұл микобактерия туберкулезін тасымалдауда жалған оң реакцияларды болдырмауға мүмкіндік береді. T-spot атауы T-лимфоциттерді, жауап негізінде зерттеу жүргізілетін қан жасушаларын білдіреді SPOT сөзі ағылшын тілінен аударғанда " дақ " дегенді білдіреді. Зертханалық тәжірибе нәтижесінде ұңғымада дақтар пайда болады, олардың әрқайсысы т-лимфоцитті белгілейді. .TB бұл туберкулездің қысқартылған Халықаралық белгісіT-SPOT Оксфорд университетінде әзірленді және оны алғаш рет Еуропа қабылдады, ол 2004 жылы Еуропалық Одақта туберкулезді диагностикалау стандарттарына ресми түрде енгізілді T-SPOT артықшылықтары. Жалған теріс нәтижелердің өте төмен деңгейі (сезімталдық 95%); жұқтырған науқастарды анықтаудың жоғары сенімділігі; қолдануға қарсы көрсетілімдер жоқ. БЦЖ вакцинасына және туберкулезді емес микобактерияларға сезімтал емес T-SPOT кемшіліктері. (жасырын туберкулез инфекциясы) мен белсенді туберкулезді ажыратуға мүмкіндік бермейді. In vitro (t-Spot, Quantiferon) иммунологиялық сынақтар балама әдістер ретінде жүргізіледі, олар азаматтарға тегін медициналық көмекті ұйымдастыру бойынша Мемлекеттік кепілдік бағдарламасына кірмейді және ақылы негізде жүргізіледі. Т-спот қолданыладыМанту жалған оң реакциясы анықталған БЦЖ егілген балаларда аллергиялық және аутоиммунды аурулары бар адамдарда; медицина қызметкерлерінде, көп саяхаттайтын адамдарда, әскери, жүкті әйелдерде; тұтқындарда немесе қамау орындарынан келгендерде; нашақорлықпен ауыратын науқастарда; туберкулезбен ауыратын науқастармен байланыста болған адамдарда; иммунитетті басатын терапиядан өтетін пациенттерде, мысалы, глюкостероидты немесе сәулелік терапия, бүйрек функциясын алмастыратын ем; егер туберкулездің өкпеден тыс түрлеріне күдік болса. Зерттеуге арнайы дайындық қажет емес. Қан алу аш қарынға немесе шамадан тыс тамақтанғаннан кейін 4 сағаттан ерте емес жүргізіледі. Таза минералды емес және газдалған су ішуге рұқсат етіледі. Шай, кофе, шырынға тыйым салынады Маңызды: Манту t-SPOT тестінің нәтижесіне әсер етпейді, сондықтан оны сынама қойылғанына қарамастан жүргізуге болады Жрви кезінде нәтижені бағалауға кедергі келтіретін спецификалық емес реакция байқалуы мүмкін. Сондықтан сауығып кеткеннен кейін 1 айдан ерте емес T-SPOT тестін жасаған жөн |