7-тақырып бойынша бақылау сұрақтары. 7таырып бойынша баылау сратары
 Скачать 90.3 Kb.
|
|
7-тақырып бойынша бақылау сұрақтары Ми қан айналымы дегініміз не? Бас миының қанмен қамтамасыз етілуі екі жүйесмен жүреді: ішкі ұйқы артериясымен және омырқа артериясымен. Омыртқа артериялары бұғана асты артериясынан басталып, мойын омырқасы көлденең өсінділерінің каналына кірелді де, 1-мойын омыртқасы деңгейінде одан шығады. Соңынан үлкен шүйде тесігі арқылы бас сүйек қуысына кіріп, сопақша ми астына орналасады. Сопақша ми мен Варалиев көпірі аралығында негізгі артерияның (.a.basilaris) жалпы бағанасымен қосылады.. Ішкі ұйқы артериясы жалпы ұйқы артериясының тармағы. Ол кавернозды синустың сыртынан өтіп хиазмадан мидың негізіне жетеді. Ішкі ұйқы артериясын ми негізінде 4 тармаққа бөлеміз: алдыңғы ми артериясы, ортаңғы м артериясы и,алдыңғы түкті артериясы, артқы біріктіруші артериясы. Ішкі ұйқы артериясы және оның тармақтары, негізгі артерия мен және оның тармақтары ми негізінде анастамозды артериялық сақина , яғни ол бас миының барлық қанмен қамтамасыз ететін жүйесін біріктіретін Вилизиев шеңбері құрайды ІҰА-ның қанмен қамтамсыз етілуінің аймағы барлық бассейндер мен тармақтарды қосады. 1) Көздің артериясы – көз алмасын қанмен қамтамсыз етіп көзұясының жазықтығына өтіп, ал оның соңғы бұтақтары ұйқы атериясының сыртқы тармақтарымен анаптоз жасайды( көздік анастомоз). 2)Артқы біріктіргіш артерия - ұйқы артериясының арқы бетінен басталады, артқа қарай жүріп кавернозды қойнау үстімен көру трактімен мидың сұр төмпешігімен сыртқа шығып артқа ми артериясына түседі. Бұл каротидті және вертебробазилярлы жуйесінің қанмен қамтамасыз етілуінің негізгі жолдарының бірі болып табылады 3)Алдыңғы түкті артерия - ішкі ұйқы артериясының артқы бетінен басталып ,артқа және латеральді көру трактімен бірге жүріп самай бөлікке жетіп, асқазанның төменгі бүйір мүйізінен шығып төменгі тармақтарға тарлады. 4) Алдыңғы ми артериясы -ІҰА негізгі тармақтарының бірі-тіке бұрышпен шығып мидың негізінен өтіп,ортаңңы сызыққа қарай өтеді. Мидың көлденең жүлгесінде артерия ішкі жартышарының жазықтығына бұрылып жоғары жүріп күстенген дене доға тәріздес болады. Алдыңңғы ми артериясы орталық (перфоририялайтын) және перифериялық(қабықты) болып бөлінеді.. 5)Ортағы ми артериясы – ІҰА-ның ең ірі тармақтары. Орталық тармақтары қыртысты бұрыштарда,артқы алдыңғы аяқтың уштенбіріне және артқы аяқтың ішкі капсуласының жоғарғы бөлігіне тарайды. Қыртысты тармақтар(r.r.orbitafrontalis, temporalisanterior, media, posterior; gyri angularis; parietalisanterior, posterior; precentralis, centralis) аралшықтың ақ заты мен қыртыстарын,полюстарын және самайлық бөлігінің ирілімдерін, көздің сыртқы бөлігін,ортаңғы және төменгі маңдайлық иірілімдерді,қыртыс үсті және иәрәләмдер бұрышын,желке бөлігінің алдыңғы бөлімін қанмен қкамтамасыз етеді Вертебробазилярлық артериялық жүйе Вертебробазилярлы артериялы жүйеге омыртқа артериялары, негізгі артериялар және оның тармақтары жатады Омыртқалық артерия- негізгі тармағы бұғана астылық артерия. Ол екі бөлімге бөлінген:бассүйектен тыс (экстракраниальді) және бассуйек ішінде (интракраниальді). Төменгі алдыңғы мишық артериясы- негізгі бөлімнен шығыпортаңғы үштен бір деңгейінде және мишықтың аймаңын және алдыңғытөменгі бөліктерін қоректендіреді. Жоғарғы мишық артериясы-негізгі артериясының жоғарғы бөлімінен шығып, мишықтың жоғарғы жарты шарының жартысын қанмен қамтамасыз етеді. Артқы ми артериясы-негізгі аретияның бөлінуіне пайда болады. Ол орталық мидың қақпағын,аяқты, таламусты,самайлық бөлітің төменгі ішкі бөлімін, желкелік бөлігін, кішкетай тармағын тамырлық шумақтарға және мидың бүйір қарыншаларын қоректендіреді. Магистральді артериялар негізінен алдыңғы және артқы біріктіретін артериялар анастомоздалып жабық артерияльді сақина түзеді. Бас миының веналық жүйесі Бас миының веналық жүйесі қан айналымға және жұлын-ми сұйықтығының циркуляциясына белсенді қатысады. Бірқалыпты қан құю жүйесімен бір-бірімен көптеген анастамоздармен біріктірілеген бірнеше веналық қатармен көрсетілген. Бас миының веналары беткей және терең болып бөлінеді. 2. Жіті ми қан айналымының бұзылуының қандай этиологиясы бар? Инсульт - ми қан айналымының жіті бұзылысы, яғни ми қан-тамырларының бірінің үзілуі, түйілуі немесе тығындалуы. Инсульт - ишемиялық (ми инфарктісі) және геморрагиялық (миға қан құйылу) болып бөлінеді Инсульттің пайда болуының негізгі факторлары: - Жоғары артериалдық қысым - Қант диабеті - Жүрек аурулары - Алкоголь және наркотик тұтыну - Қандағы зиянды холестериннің деңгейінің жоғары болуы - Дене белсенділігінің болмауы - Дұрыс тамақтанбау - Семіздік - Күйзеліс және депрессия - Васкулит (қантамырларының қабынуы) және қанның ұюының бұзылысы секілді кейбір аурулар инсульттың пайда болуына алып келеді. Инсульттің алғашқы белгілері. Инсультті анықтау үшін FAST тестті (Face Arm Speech Test, аудармасы «Бет-Қол-Сөз-Тест) қолдансаңыз да болады . Инсультпен ауырып тұрған адамның күйін мынадай 4 қарапайым белгіcі арқылы тануға болады: * Науқастан күлуін өтініңіз (ол талпынуы мүмкін, бірақ күле алмайды ) * Әңгімеге тартыңыз (мысалы, «бүгін ауа райы керемет, солай ма?» десеңіз, сөйлеуге қиналады немесе сөйлей алмайды) * Екі қолын қатар көтеруін өтініңіз (ол бұны істей алмайды) * Тілін шығаруын өтініңіз (тілі жыбырлап не қайырылып тұрады) 3. Бас миының қан тамырлары аурулары қалай жіктеледі,? Клиникалық классификациясы Бас ми қан айналымының бұзылыстарының классификациясы[1-3] А. Мидың қанайналымының жеткіліксіздігінің бастапқы белгілері. 1. мозга Бас миының қанмен қамтамасыз етілу жеткіліксіздігінің алғашқы белгілері. 2. Жұлынның қанмен қамтамасыз етілу жеткіліксіздігінің алғашқы белгілері. Б. Өтпелі ми қанайналымының бұзылыстары. 1. Транзиторлы ишемиялық шабуылдар. 2. Церебральды гипертоникалықкриздер. В. Бас ми қанайналымының жіті бұзылысы 1. Субарахноидальды травматикалық емес қан құйылу. 2. Геморрагиялық инсульт – травмалық емес қан құйылу. 3. Ишемиялық инсульт (инфаркт). Г. Бас ми қанайналымының созылмалы (үдемелі) бұзылысы. 1. Созылмалы субдуральды гематома. 2. ОНМК салдары 3. Дисциркуляторлы энцефалопатия. Қан құйылулардың түрлері: • жіті; • жітілеу; • созылмалы. 4. Церебральдық тамыр криздерінің қандай патогенезі бар? Патогенез Әдетте ми қанайналымын реттеу жүйесі жүйелі қан қысымының жоғарылауында ми артерияларының тонусының жоғарылауымен жүреді, бұл ми тамырларына артық қан ағынын болдырмауға көмектеседі. Бұл компенсаторлық механизмнің бұзылуы ми артерияларының жеткіліксіз немесе шамадан тыс тоникалық реакциясымен көрінуі мүмкін. Қан қысымының жоғарылауында ми тамырларының тоникалық реакциясы жеткіліксіз болған жағдайда мидың қан тамырларына артық қан бөлінеді. Бұл жағдайда веноздық тамырлардың тонусын арттырудан тұратын екінші компенсаторлық механизмі іске қосылуы керек. Ол бас сүйегінің қуысынан артық қанның кетуін жеделдетуді қамтамасыз етеді. Егер веноздық жүйенің тонусының жеткілікті жоғарылауы байқалмаса, онда ангиохипотоникалық гипертониялық церебралды дағдарыс дамиды. Ол мидың веноздық жүйесінде пайда болатын тоқырау құбылыстарына, шектелген бас сүйегінің кеңістігінде (гидроцефалия) артық сұйықтықтың жинақталуымен жүреді, бұл интракранальды қысымның жоғарылауына әкеледі. Қан қысымының секіруіне жауап ретінде ми артериялары тонусының шамадан тыс артуы гипоксияның (ми оттегінің қажеттілігі) дамуы және ми гипертониялық кризінің ишемиялық нұсқасының пайда болуымен ми тініне қан жеткізілімінің бұзылуына әкеледі. Бұл жағдайда гипоксияға (ми қабығы) сезімтал ми құрылымдары әсер етеді. Ми қан тамырларының біркелкі емес архитектикасы, сондай-ақ жергілікті ангиоспазмның ықтимал бекітілуі байқалған клиникалық фокальды симптомдармен байланысты айқын ишемиялармен ошақтардың пайда болуына әкеледі. Мидың күрделі гипертензиялық дағдарысының патогенезіне веноздық жүйеде қанның орналасуы бар ми тамырларының гипотензиясы және капиллярлық желіні айналып өтіп, артериядан тамырға қанның шунтсыз түсуі салдарынан капиллярлық қан ағымының нашарлауы салдарынан мидың кейбір бөлімдерінің ишемиясы жатады 5. " Холтер ми қан айналымының бұзылуы қандай негізгі клиникалық көріністері бар? бас ауруы, ешқандай себепсіз; сирек құсумен аяқталатын жүрек айну; есте сақтау қабілетінің бұзылуы; көру және есту қабілетінің төмендеуі; Бас айналу қозғалыстардың үйлестірілуі бұзылған. Өтпелі цереброваскулярлық апаттар келесі қосымша белгілермен сипатталады: патологияның фокусына қарама-қарсы дененің жартысының жансыздануы; қолдар мен аяқтардың әлсіздігі; сөйлеу қабілетінің бұзылуы - науқасқа жеке сөздерді немесе дыбыстарды айту қиынға соғады; фотопсия синдромы - жарқыраған нүктелер, қара дақтар, түрлі-түсті шеңберлер және сол сияқты визуальды галлюцинациялардың пайда болуы; ұйқышылдық толтырылған құлақ; терлеудің жоғарылауы 6. Геморрагиялық инсульттің қандай негізгі клиникалық көріністері бар? Клиникасы: Ауру кенеттен, жедел түрде, күндіз уақытта пайда болады. Ауруда ес-түссіздену байқалады. Бет әлпеті қызырғын, қан қысымы көтерінкі, тамыр соғуы ширыққын, дем алысы әлсіреген, температура 37,5 -38, кіші дәреті шығып кетеді. Бас-ми нервтерінде – көз қарашығының екі жақта бірдей болмайды. Теріс қарап сіресіп қалу ми қыртысы астындағы көз қимылын орталық зақымданса сырқат сол зақымданған жағына басы мен көзін бұрады (паралич взора), нистагм, бет нервісінің салдануы байқалады, салданған жағында бұлшық ет қуатының төмендеуі байқалады, рефлекстері бірінші күндерітөмендейді немесе мүлдем жойылады. Қалыпты жағдайда болмайтын рефлекстер білінеді. Жалпы милық және менингеальды синдромның болуы, көбінесе қарыншаларға қан құйылуының әсер еткен. 7. ишемиялық инсульттің негізгі клиникалық көріністері? Клиникасы: Ауру жедел түрде түнде немесе дем алу кезінде пайда болады. Бас ауру, бас айналу, қысқа мерзімде естін бұзылуы, қол алқила жайсыз сезіну, аяқ-қолды әлсіздік, құлақтың шуылы, талмалар, есеңгіреу байқалады. Салдану бірнеше сағат немесе күн ішінде дамиды, тәнертен ойанғанда аяқ қолдарының салданғанын, сөзінің өзгергенін байқайды. Неврологиялық статусында бұлшық етнің қуатынан төмндегенін, рефлекстердің өзгергенін, салдану білінеді. Түрі бозғылданған, тамыр соғуы әлсіз. Жүрек соғуының тоны кереңдеу. Қан қысымы төмен немесе бір қалыпты. Менингеальды синдром анықталады. Қалыпқа келу кезеңі ұзақ, резидуалды кезеңде монопарез, гемипарез, сөйлеудің өзгеруі, сезімталдықтың аутқулары білінеді 8. Субарахноидальды қан құйылудың негізгі белгілері ? Субарахноидалды қан құйылудың клиникалық курсын үш кезеңге бөлуге болады: 1) догеморрагиялық (продромалды) – алғашқы 2-5 аневризма қабырғасының бұзылуына дейін болады; 2) геморрагиялық 3 апта; 3) резидуалды, немесе постгеморрагиялық – 21 күннен кейін. Ауру қатты және ескертусіз басталады. Кенеттен бас ауруы туындап, желке облысында қанжар инсульт сезіледі. Бас ауруымен бірге бас айналуы мен, құсу туындайды. Белгілі бір уақытқа есінен тануы мүмкін (бірнеше минуттан сағатқа дейін). Бірнеше уақытта ауру сыртқы жақты бақылай алмайтын, эйфориялы, кейде керісінше бойкүйез және немқұрайлы болып қалады. Көбінесе мидағы қозғалмалы аудандардың тітіркенуінен туындаған ұстамалар туындайды. Бірнеше сағаттан немесе 2 күннен соң минингиттік симптомдар дамиды (мойын бұлшық етінің қатаңдауы, Кернинг, Брудзинский симптомы,тері гипертезиясы мен көру, есту жүйелерінің гипертезиясы). Қан кету кезіндегі базальды оқшаулауда сол немесе басқа сүйек нервтердің жарақат белгілері байқалады (птоз, көздің қитарлануы, диплопия, мимикалық бұлшық еттердің парезі). Әдетте үлкен ошақты неврологиялық сиптомдар байқалмайды. Қай құйылу мидың жоғарғы бүйірлік жағына жайылған кезде джексон эпилепсиясының ұстамалары, монопарез, афатикалық бұзушылықтар, Бабин, Оппенгейм, Гордон, Шеффер рефлекстері орын алуы мүмкін.Қатты ауыру кезіндет сіңірлік рефлекстер мен периосталды тежелу байқалады. Ми құрылымдарындағы диэнцефальностволдың дисфункциясы, жүрек ритмінің бұзылуы, АД жоғарылауы, гипергликемиямен сипатталатын вегативті бұзущылықтар тән. Субарахноидалды қан құйылу жағдайында аурудың екінші және үшінші күнінде дене қызуы 37,5-38 °С дейін артады. Гипертермия бір шамалы лейкоцитоз және ақ қанның сол ауысымда жүреді. Көптеген ауруларда ошақты ми зақымдануларының дамуы транскраниалды допплерография әдісімен анықталатын жергілікті ишемиямен түсіндіріледі. 9. Апоплектикалық ес-түссіз жатқан науқастағы негізгі белгілері? Мидың терең құрылымдарындағы қан кетулермен, сана жоғалуы, гемиплегия, аяқтың екі жақты патологиялық рефлекстері бірнеше секунд ішінде дамиды. Тыныс алу тез бұзылады. Науқастарды қарау кезінде тахикардия анықталады, ол брадикардияға айналады, қан қысымы жоғарылайды (бірақ бұл симптом үзіліссіз). Қан қарыншалық жүйеге енген кезде жағдай тез нашарлайды, гипертермия пайда болады, рефлекстер төмендейді, қабықтың белгілері пайда болады және оқушылар үлкейеді. Бүйір бөліктерінде қан кету кезінде симптомдар баяу дамиды, сабақтарының бұзылуы аз, орташа гемипарез, доминантты жарты шардың зақымдануымен аффикалық бұзылулар байқалады. Кейде конвульсивті ұстамалар пайда болады. Магистральды геморрагиялар кезінде тез ес жоғалады, бас сүйек нервтерінің екі жақты зақымдануы, аяқтың екі жақты патологиялық рефлекстері, өмірлік маңызды органдардың функциялары бұзылады. Церебральды қан кетулер қайталанған құсумен сипатталады, бас айналу пайда болады, мойын бұлшықеттері қатайып, бастың мәжбүрлі орналасуы және көздің сал ауруы. 10. Ишемическом инсульттің жалпы м жәнлық және ошақты симптомдары бас ауруы; Жүрек айну / құсу Бас айналу Көздің қарашықтарындағы ауырсыну, көз қозғалысының күшеюі; Жылу сезімі, шамадан тыс терлеу; Жүрек соғу сезімі; Ауызда құрғақтық Сананың бұзылуы (қобалжу, ұйқышылдық / қозу, сананың жоғалуы мүмкін). Ошақты неврологиялық симптомдар: аздап сөйлеу (дизартрия); Бетіндегі жансыздану; Гемианопсия; Диплопия; Біржақты / екі жақты моторлық және сенсорлық бұзылулар 11. Қан айналымының бұзылуы бассейнінде мидың алдыңғы артериясының негізгі белгілері Ошақтың қарама–қарсы жағында аяқ кескінінің басым зақымдануымен біркелкі емес гемипарез және гемигипестезия. Қолдың парездері тез жазылады; • бас сүйек – ми жүйесінің VII және XII жұбының орталықты парезі (тілдің ауытқуы, бет бұлшықетінің асимметриясы; • сол жақты апраксия (мақсатты бағытталған қозғалыстың бұзылуы); • несепті ұстай алмау; • маңдай гемиатаксиясы (бір жаққа қарай ауытқу); • психиканың өзгеруі – “маңдай психикасы”; • беттің және қолдың гиперкинездері; • иіс сезу бұзылуы. 12. Қан айналым жүйесінің , мидың ортаңғы артериясының негізгі бұзылу симптомдары ошаққа қарама-қарсы жағында гемипарез (бұлшық ет әлсіздігі); • гемигипестезия немесе гемианестезия (сезімталдықтың бұзылуы); • ошақ жаққа басты және көзқарасын бұру; • моторлы афазия (түсіну, бірақ сөз айта алмау); • сенсорлы афазия; • екі жақты апраксия; • астереогноз, анозогнозия, дене сұлбасының бұзылуы; • контралатеральді гемианопсия; • таламиялық синдром. 13. Негізгі симптомдар бұзылуы, қан айналым жүйесі мидың артқы артериясы. оратлықтандырылған гомонимді гемианопсия, ошаққа қарама-қарсы жаққа төрт бұрышты • көру агнозиясы • ошаққа қарама-қарсы жақтағы таламиялық синдром • амнестикалық афазия, алексия • атетоидты хореоформды гиперкинездер • орта мидың зақымданудың альтернациялы синдромдары • перифериялық гемианопсия 14. Негізгі симптомдар бұзылуы, қан айналым вертебрально-базиллярной жүйесі. A.vertebralis сопақша ми, мишықтың артқы бөлімдерінің, жұлынның жоғарғы сегменттерінің васкулиризациясына қатысады. Вертебральды артерия бассейніндегі бұзылыстарда анықталады: Ошаққа қарама-қарсы жақта гемиплегия мен гемианестезия Ошақ жағындағы бетте беткей сезімталдықтың бұзылысы мен бульбарлы бас-ми нервтерінің зақымдалу симптомдпры Захарченко-Валлебранг альтернациялық синдромының дамуы мүмкін Вестибулярлы бұзылыстар, статика мен координация бұзылыстары. A.basilaris варолиев көпірінің және мишықтың қанмен қамтамасыз етілуіне қатысады. Мишық 3 жұп артериямен қанмен қамтамасыз етіледі: 2 артерия – негізгі артерия, 1- вертебральды артериядан шығады. Негізгі артерияның бітелуінде болады: Қол-аяқ параличі Бір жақ н/е екі жақта сезімталдық бұзылысы Бас-ми нервтерінің зақымдалуы (беттік, үшкіл, көзқозғалтқыш, көру), көбінесе альтернацияланатын сабаулық синдромдар ретінде Бұлшықет тонусындағы өзгерістер (гипотония, гипертония, децеребрациялық ригидтілік, горметония) Екі жақты парез н/е параличтен көбіне координация бұзылысы анықталмайды. Негізгі артерияның біртіндеп бітелуі клиникасының біртіндеп дамуымен сипатталады, алдымен өтпелі симптомдар дамиды: бас айналуы, теңселіп жүру, парездер және аяқ-қол гипестезиялар, бет асимметриясы, көзқозғалту бұзылыстары, көру бұзылысы 15. Қандай негізгі белгілер қан айналымының бұзылуы бассейнінде ішкі ұйқы артериясы. Ішкі ұйқы артериясы жалпы ұйқы артериясының тармағы болып келеді. Ол үлкен шүйде тесігі арқылы бас-сүйекке кіріп, түрік ершігі мен көру қиылысынан өтеді. Ішкі ұйқы артериясының жалғасы ортаңғы ми артериясы, тағы бір тармағы алдыңғы ми артериясы тік бұрышпен шығады. Сондықтан ішкі ұйқы артериясының бассейні бұзылысында алдыңғы және ортаңғы ми артерияларының бессейніндегі қанайналым бұзылысын қарастырамыз. Алдыңғы ми артериясы мидың маңдай және самай үлестерінің ішкі бетін, алдыңғы және артқы орталық жүлгелердің жоғарғы бөлімдерін, иіс сезі трактысы мен миын, құйрықты ядроның басы мен сыртқы бөлігін, ішкі капсуланың алдыңғы аяғын қанмен қамтамасыз етеді. Бұл артериядағы қанайналым бұзылысында дамиды: Біртегіс емес гемипарез бен гемигипестезия ошаққа қарама-қарсы жақта VII және XII бас-ми нервтерінің орталық парезі Сол жақтық апраксия Парацентралды үлес жұмсаруы нәтижесінде зәрді ұстай алмау Ошаққа қарама-қарсы бетте гемиатаксия Психика бұзылысы – «маңдайлық психика» (дезориентация, есте сақтау қабілеті бұзылысы, көп сөйлеу, мағынасыз әзілдерге бейімділік) Бет пен қолдардағы гиперкинез Бұлшықеттер ригидтілігі Иіс сезу бұзылысы Ортаңғы ми артериясы мидың үлкен сыңарларының қыртысы мен ақ затының сыртқы бетіндегі қыртысасты қабатты қанмен қамтамасыз етеді. Алдыңғыдан қарағанда ортаңғы ми артериясы мидың тек қыртысын ғана емес, ақ затының біраз бөлігін қанмен қамтамасыз етеді. Бұл артериядағы бұзылыста анықталады: Гемиплегия Гемигипестезия н/е гемианестезия (ошаққа коллатеральды) Ошаққа қарай бастың және көрудің бұрылуы Моторлы афазия (маңдай үлесіндегі Брок орталығының зақымдалуы) Сенсорлы афазия (самай үлесіндегі Верник орталығы) немесе сөйлеудің тоталды бұзылысы Екі жақты апраксия Коллатеральды гемианопсия Астереогноз, анозогнозия, дене схемасының бұзылысы 16. Дисциркуляторлы энцефалопатия симптомдары. Дисциркуляторлы энцефалопатияның негізгі даму себебі – атеросклероз, артериялық гипертония, сирек – ревматизм, васкулиттер, қан аурулары, қант диабеті. Практикада жиі атеросклеротикалық және гипертониялық энцефалопатия кездеседі. Атеросклеротикалық энцефалопатия клиникасы. І стадия. Псевдоневростениялық н/е астениялық синдром фонында симптомдар триадасы (бас ауруы, бас айналуы, есте сақтау бұзылысы) пайда болады. Бас ауруы диффузды, өткір емес, белсенді ми жұмысы мен тар кеңістікте күшейе түседі. Бас айналуы жүйелі емес, тұрақсыздық пен жүргенде теңселумен көрінеді. Формальды есте сақтау (ағымдағы жағдайға) бұзылады, профессионалды есте сақтау бұзылысы жоқ Психологиялық тексеріс кезінде қабылдау аумағының тарылуы, назар, есте сақтау бұзылысы мен жоғары шаршағыштық анықталады. ІІ стадия. Науқастар тез әрі көбірек шаршайды, тіпті әдеттегі іс-әрекеттерді жасағанда да. Олардың қызығущылық алаңы мен қажеттілігі біраз тарылады. Есте сақтау бұзылысы күшейе түседі. Науқастар апатиялық, болып жатқан жағдайлармен қызығушылығы болмайды, шамадан тыс қозғыш, ренжігіш, эгоцентрлі, өзгелерден өзіне шамадан тыс назар мен күтімді талап етеді. Қазіргі жағдайды есте сақтауы қиын, бірақ ықыласпен өткен жағдайларды баяндап береді, кейде арасында конфабуляция элементтері де кетеді. Науқас өзінің психикалық қызметіндегі бұзылыстарды жоққа шығарады, өзінің қоғамдағы, отбасындағы, коллектиаіндегі орнын адекватты емес қабылдайды. Аурудың клиникалық көрінісі бірінші сатыдағыдан әлдеқайда күшейген, патологиялық рефлекстер анықталуы мүмкін, кейде науқас сөйлем құрастыруда белгілі бір қиындықтарға тап болады, парскинсонизм белгілері өрши түседі. ІІІ стадия. Мидың айқын дистрофиясымен көрінеді. Екінші сатыдағы психологиялық және неврологиялық симптомдар айқындала түседі. Көңіл-күйі тез құбылмалы, ақыл кемістігі анықталады, псевдобульбарлық синдром белгілері (күшенулі жылау, күлкі) айқын бола түседі. Атеросклеротикалық деменция дейін интеллекттің төмендеуі болады. Неврологиялық статусын анықтауда мидың диффузды зақымдалуы анықталады. 17. Жүйке жүйесінің қан тамыр ауруларының қосымша зерттеу әдістері. Қан анализі. Геморрагиялық инсультта, ишемиялыққа қарағанда бастапқы 6-8 сағатта лейкоцитоз, формуланың таяқша-ядролы солға ығысуы, ЭТЖ жоғарылауы анықталады. Қан анализі инсульттарды дифференциярлеудің негізгі әдісі болмаса да, екі инсульт түрінде белгілі бір уақытқа байланысты қандағы биохимиялық және клиникалық көрсеткіштерінде өзгерістер болады. Зәр анализі. Зәр анализіндегі көрсеткіштер мен инсульттың белгілі бір түрінде пайда болатын өзгерістер байланысы айтарлықтай жоқ. Ликвор анализі. Цереброспинальды сұйықтықты зерттеу инсульттың сипатын анықтауда маңызды рөл атқарады. Субарахноидальды және субарахноидальды-паренхиматозды қанқұйылуларда ликворда қан ұйындылары анықталады. Ликвордың қалыпты құрамы әдетте ишемиялық инсульттың маңызды белгісі деп қарастырылады да, кейде ми қантамырының тромбозы жайлы қате пікір қалыптасады. Көз түбінің жағдайы. Кең көлемді қанұйылу көру нервінің емізікшесінің геморрагиясымен н/е ісінуімен көрінуі мүмкін. ЭЭГ. Ишемиялық инсультта ошақ аймағында мидың биопотенциалдарының бұзылысы анықталады және ми жартышарлары аралық асимметрия айқындала түседі. Ал геморрагиялық инсульттың жедел сатысында қыртыстың барлық аймақтарындағы потенциалдарда қатаң өзгерістер пайда болады. ЭХО-ЭГ РЭГ Ми қантамырларының ангиографиясы КТ 18. Ми қан айналымының бұзылыстары жалпы принциптері кезінде дифференциялаусыз емдеу. Дифференциялаусыз ем өмірлік мағызы бар функцияларды (тыныс алу, жүрек-қантамыр қызметі, гомеостаз) қалпына келтіруге және пневмония,тромбоэмболия, ойық жараның алдын алу үшін, зәр шықпай қалғанда қуық катетеризациясына бағытталған. Жүрек препараттары (кардивмин, камфор майы, коргликон, атропин, норадреналин, гидрокортизон, гексаметазон, т.б.) Тыныс алу қызметін регуляциялауға арналған препараттар (лобелин, цитотин, субехолин, ингаляцияға – карбоген, т.б.) Гипотензивті заттар (пентамин, бензогексоний, диколин, магнезия, дибазол, т.б.) Мидың ісінуіне қарсы заттар (лазикс, гипотиазид, новурит, маннитол, гидрокортизон, диакарб, урегит, т.б.) Қантамырын кеңейтетін препараттар (эуфиллин, папаверин, но-шпа, никоверин, гаммалон, актовегин) 19.Ишемиялық инсульт кезіндегі сараланған терапия . Спецификалық терапия: Тромболитикалық терапия – реканализацияға әкелетін жалғыз ең тиімді әдіс. көрсеткіштер болған, қарсы көрсеткіштер болмаған және пациенттің стационарға терапиялық терезе кезеңінде түскен кезде (инсульттің алғашқы белгілері пайда болған сәттен бастап 3-4,5-6 сағат) шұғыл тәртіппен ишемиялық инсульттің тромболитикалық терапиясы көрсетілген; тромболитикалық ем басталар алдында, егер науқаста есінің өзгеруі болса, науқастың/оның туыстарының ақпараттандырылған келісімін толтыру қажет. Медикаментті тромболизис: Жүйелі (венаішілік тромболизис) Артерияішілік тромболизис (селективті тромболизис) Комбинирленген Механикалық тромболизис. Механикалық тромбоэкстракция – тромбоаспирация немесе ретривер құрылғыларын пайдалана отырып, тромбты алып тастау. 20.Ми қан айналымының бұзылуы кезінде қалпына келтіруші терапия. Кинезотерапия мен массаж бұлшықеттіңригидтілігін төмендетіп, трофикасы мен қанайналымын жақсартады. Емдік гимнастика науқас есін жинап, жүрек-қантамыр жүйесі қызметі мен тыныс алуы қалпына келген соң тағайындалады. Ол салданған дене бөлігіне жеңіл массажбен бірге жасалады. Бірінші апта соңы мен екінші апта басында белсенді қозғалыстарға көшеді. Науқас ынтасымен және дәрілік препараттармен бұлшықет тонусын төмендету маңызды. Қолдағы қозғалысты қалпына келтіру үшін доппен, кубикпен, түймелеу мен оны қайта шешумен жаттығулар жасатады. Арықарай жүйеленген емдік дене шынықтыру тағайындалады. Жаяу серуендеу, бақшадағы аздаған жұмыстар пайдалы. 21. ми қанайналымының жіті бұзылысы кезіндегі көрсеткіштері мен қарсы көрсеткіштертерді ескере отырып науқастарды емдеуге жатқызу Ми қанайналым бұзылысы болған кезде науқас жағдайының нашарлауын алдын алу мен летальды соңды болдырмау қажет. Сондықтан жедел жәрдемде «ОНМК» күдігі болғанда науқасты бірден госпитализациялайды. Ми қанайналым бұзылысының қай түрі болмасын науқас госпитализацияланып, аспапты диагностика арқылы қай түрі екені анықталған соң, сай спецификалық терапия жүргізіледі, үнемі бақылауда болады. 22.невризм және ми қан тамырларын хирургиялық емдеуге көрсетілімдері және қарсы көрсетілімдері Операцияға жарылмаған аневризмдері бар пациенттерді іріктеу Бас миының тамырларына байланысты операция жүргізу аневризманың үзілу қаупінің бір және/немесе бірнеше мынадай факторлары болған кезде көрсетілген: * аневризманың өлшемі 7 және одан көп мм * бейферикалық емес нысаны және дивертикулдардың болуы * аневризманың латеральды орналасуы * аневризма күмбезінің биіктігінің аневризма мойынының диаметріне қатынасы коэффициенті 1,6 артық * аневризманың ең жоғары мөлшерінің салмақ түсетін ыдыстың диаметріне арақатынасының коэффициенті 2,05-тен астам * латеральді аневризманың тасымалдаушы артериядан 1120 астам ауытқу бұрышы Науқаста 3мм немесе одан кіші көлемді аневризма анықталғанда хирургиялық ем көрсетілмейді, науқасқа динамикалық бақылауда болып 6, 12 айда, содан соң әр 2 жылда тексерістен қайта өтіп тұруын қадағалау қажет. Көлемі 3- тен 7 мм-ге дейінгі аневризмалар анықталған кезде аневризманың морфологиялық параметрлерін өлшеу қажет, хирургиялық ем жүргізу туралы мәселе қауіп факторларын (жасы, жынысы, темекі шегудің анамнезінде, гипертониялық аурудың болуы, "отбасылық" анамнезінің болуы, генетикалық аурулардың болуы) ескере отырып жеке қабылданады. Микрохирургиялық ем: 60 жасқа дейінгі пациенттер Қол жетімді жердегі аневризмалар Үлкен және гигант көлемді аневризмалар, айналадағы тіндерге көлемді әсер етушілер Бөлікті тромбталған аневризмалар Комбинирленген оталар жасау қажет болған кезде Эндоваскулярлы ем: 60 жастан жоғары жастағы пациенттер Аневризма локализациясы вертебробазилярлы бассейнде, кавернозды бөлімде, офтальмикалық ВСА сегментінде болуы Декомпенсация сатысындағы соматикалық аурулардың болуы 23. Ми қан айналымының жеткіліксіздігінің көріністері, Тамырлы жетіспеушіліктің белгілері-бұл артериялық қысым көрсеткіштерінің төмендеуімен сипатталатын белгілер жиынтығы, бұл веналар мен артериялар бойынша ағымдағы қан көлемінің азаюына әкеп соғады. Бұл ретте пациент бас айналу, жүрек айнуы, құсу сирек дамиды. Кейбір науқастарда вестибулярлық аппарат жұмысының бұзылуы, аяқ-қолдың жұтылуы, олардың сезімталдығының төмендеуі байқалады. Қан тамырларының жетіспеушілігінің белгілеріне тез шаршағыштық, еңбекке қабілеттіліктің жоғалуы, апатия, бас ауруы, тітіркенгіштік жатады. Жедел қанайналым жетіспеушілігінің белгілері: Көз қарауытуы Жүрек соғысының жылдамдауы Жалпы әлсіздік Дерманың бозаруы Сөйлеу қиындауы, сананың тежелуі Жалпы симптомдардан басқа, қан тамырларының жіті жеткіліксіздігінде аса ауыр асқынулар – талу, коллапс және тамырлы шок дамуы мүмкін. 24.Дисциркуляторлы энцефалопатияны емдеу. Дисциркуляторлық энцефалопатияға қатысты ең тиімді кешенді этиопатогенетикалық емдеу болып табылады. Ол бар себепті аурудың орнын толтыруға, микроциркуляцияны және церебральды қан айналымын жақсартуға, сондай-ақ жүйке жасушаларын гипоксия мен ишемиядан қорғауға бағытталуы тиіс. Егер дисциркуляторлық энцефалопатия диетаны сақтау кезінде төмендемейтін қан холестеринінің жоғары көрсеткіштері аясында өтетін болса, онда ЭП емдеуге холестеринді төмендететін препараттарды (ловастатин, гемфиброзил, пробукол) қосады. Дисциркуляторлық энцефалопатияның патогенетикалық емінің негізін церебральды гемодинамиканы жақсартатын дәрі-дәрмектер құрайды . Оларға кальций өзектерінің блокаторлары (нифедипин, флунаризин, нимодипин), фосфодиэстераза ингибиторлары (пентоксифиллин, ginkgo biloba), антагонистері a2–адренорецепторлардың (пирибедил, ницерголин). Дисциркуляторлық энцефалопатия көбінесе тромбоциттердің жоғары агрегациясымен сүйемелденетін болғандықтан, ДЭП бар емделушілерге іс жүзінде өмір бойы антиагреганттарды қабылдау ұсынылады: ацетилсалицил қышқылы немесе тиклопидин, ал оларға қарсы көрсетілімдер болған жағдайда (асқазан жарасы, СК қан кету және т.б.) — дипиридамол. Дисциркуляторлық энцефалопатия терапиясының маңызды бөлігін нейропротекторлық әсері бар, созылмалы гипоксия жағдайында нейрондардың жұмыс істеу қабілетін арттыратын препараттар құрайды. Мұндай препараттардан дисциркуляторлық энцефалопатиясы бар емделушілерге пирролидон туындылары (пирацетам және т.б.), ГАМК туындылары (N-никотиноил-гамма-аминобутир қышқылы, гамма-аминомай қышқылы, аминофенилмай қышқылы), жануарлардан алынатын дәрі-дәрмектер , мембранотұрақтандыратын препараттар (холина альфосцерат), кофакторлар мен витаминдер тағайындайды. Дисциркуляторлық энцефалопатия ішкі ұйқы артериясының 70% - ға жеткен саңылауының тарылуы салдарынан болған және ПММК немесе кіші инсульт жылдам өршумен, эпизодтармен сипатталған жағдайларда, ДЭП-ның оперативтік емі көрсетілген. Стеноз кезінде операция каротидті эндартерэктомияда, толық окклюзияда — экстра-интракраниальды анастомоздың қалыптасуында жасалады. Егер дисциркуляторлық энцефалопатия омыртқа артериясының аномалиясына байланысты болса, онда оны қайта жаңарту жүргізіледі. 25. Ми қантамыр ауруларының алдын алу. Ми қантамыр ауруларының профилактикасы негізделеді: Созылмалы қантамыр ауруларының алдын алу, бірінші кезекте – атероскероз бен гипертониялық аурулар Жақсы эмоциялар басым бірқалыпты тыныш өмір сүру Физикалық жұмыс пен демалысты кезектестіру Склерозға қарсы препараттарды қолдану (йодты препараттар, диоспанин, митионин) Дұрыс тамақтану режимін ұстау Физикалық жүктеме мен гимнастика тек қана бұлшықеттер мен мүшелердің қанмен қамтамасыз етілуін жақсартып қоймай, сонымен қатар ми қанайналымын да жақсартады. 26.Ми инсульты бар науқастардың экспертизалық мәліметтері. Ми инсультын басынан өткізген науқас 2-4 айға еңбекке жарамсыз. Бұл мерзімнің бірталай ұзаруында немесе зақымдалған дене бөліктерінің қалыпқа келуі болмаған кезде науқасты профессиясы мен белгілер айқындылығына қарай отырып мүгедектік тобына ауыстырады. Аяқ-қол параличі және афазиясы бар науқастар өзгелердің күтімін қажет ететіндіктен бірінші топтағы мүгедек аталады. Өз күтімін қамтамасыз ете алатын, бірақ еңбекке жарамдылық қабілеті сақталмаған науқастағы терең парезде мүгедектіктің екінші тобы беріледі. Жедел миқ қанайналым бұзылысын басынан өткізген науқастар үшін жұмысқа орналасарда жұмысына қарсы көрсеткіш болып айқын физикалық жүктеме, жоғары ылғалдылықта жоғары температура, ыстық цехтардағы жұмыс, токсикалық заттармен контакт табылады. |