Робот. Есбосынов Д Б. алматы технологиялы университеті А дизайн, текстиль жне киім технологиялары факультеті Бйымдар мен тауарларды технологиясы мен растырылуы
 Скачать 3.34 Mb.
|
|
«АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» АҚ ДИЗАЙН, ТЕКСТИЛЬ ЖӘНЕ КИІМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ ФАКУЛЬТЕТІ «Бұйымдар мен тауарлардың технологиясы мен құрастырылуы» кафедрасы Оқу практикасынан өту туралы ЕСЕП БЕРУ
АЛМАТЫ. 2022 ж Мазмұны КІРІСПЕ 1.КӘСІПОРЫН ТУРАЛЫ АҚПАРАТ 1.1 Университет туралы жалпы мағлұмат 1.2 Кәсіпорындар туралы жалпы мәліметтер 2.КОНСТРУКТОРЛЫҚ БӨЛІМ 2.1 Бұйымдарды шығару процестерінің негізгі схемаларын талдау 2.2 Бұйымдар мен жабдықтар түрлерін жіктеу ҚОРЫТЫНДЫ ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ КІРІСПЕ Мен Есбосынов Дауырбек Бекболович Алматы Технологиялық Университетінің Дизайн текстиль және киім технология факультетінің 2 курс студенті 2022 жылдың 30.05-10.06 аралығында КазЛегПром Алматы ЖШС де тәжірибеден өттім. Жеңіл өнеркәсіп - халық тұтынатын көпшілік қолды заттар, ең алдымен, мата, іш және сырт киімдік трикотаж, шұлық-үйық бұйымдарын Аяқ-киім,тігін-галантерия бұйымдарын өндіретін салалармен мен кәсіпорындар жиынтығы жеңіл өнеркәсіптің негізгі салалары –мақта-мата,зығыр,жүн,жібек,кендір-кенеп,аяқ-киім,былғары және аң терісі бұйымдарын өндіретін салалар. Жеңіл өнеркәсіптің мақсаты - тұрғындарды әдемі, әр алуан, ең бастысы тиімді — жоғары сапалы киіммен және аяқ киіммен камтамасыз ету. Халық шаруашылығының басты міндеті ғылыми – техникалық прогресті жеделдету және экономиканы өркендетудің, еліміздің өндірістік потенциялын анағұрлым тиімдірек пайдаланудың, ресурстардың барлық түрлерін жан – жақты үнемдеу мен жұмыс сапасын жақсартудың қарқынды жолына көшу негізінде адамдардың әл-ауқатын одан әрі жақсартуды қамтамасыз ету болып табылады. Іскер, еңбекшіл азамат тәрбиелеуді адамзаттың ақыл ойымен мәдениеттің дамуындағы бағалы байлықтың бәрін игере отырып, оны бүгінгі ұрпақтың санасына ұстаздық шеберлікпен біртіндеп сіңіру арқылы ғана жүзеге асыруға болады. Жеңіл өнеркәсібінің мақсаты ғылым техниканың соңғы жетістіктерін пайдалана отырып, қазіргі заманға сай, сапалы және кең көлемді ассортиментті өнім шығару болып табылады. Минимальды операциялы техникамен конструкцияны қолдану арқылы еңбек өнімділігінің жоғары болуын уақыт нормасын ұтымды пайдалануға жоғары сапалы өнім дайындауды қамтамасыз етеді. Тігін бұйымдарын өңдеуге арналған жабдықтар технологиялық процестердің комплекті механизациясын құрып өңдеу әдістерін параллельді орындап отырады. Тігін өнеркәсібі халықты сәнді де ұнамды киіммен қамтамасыз етуге мүдделі. Киім адаға ең қажетті зат болып табылады. Сондықтан да оған қойылатын талаптар күннен күнге өсіп отырады. Жаңа киім моделін орындау суретші, модельер, конструктор, технолог мамандарының шығармашылық еңбегінің туындысы. Киім кешек ұғымы адамдардың уақытша және қоғамдық жағдайларға сәйкес сұлулық туралы бір ұғымды бейнелейтін модельімен тығыз байланыста болады. Адамзат қоғамы дамыған сайын бұл көзқаратар өзгереді, яғни мода да үнемі жаңарып отырады. Адамның киімге деген талғамы әр қашан жоғары болған. Әсіресе қазіргі экономиканың дамуына байланысты адамдардың әлеуметтік жағдайының жақсаруы және жалпы өркениеттік дамуына байланысты киім негізгі адам қажеттілігі ғана емес, сонымен қатар сәндік функциясын атқара бастады. Киімге, матасына, оның сапасына қойылатын талаптар жылдан жылға жоғарылай береді. Киімнің әр түрлі ассортиментіне деген сұраныстың жоғарылау жағдайында, әсіресе шағын өндірістер, ательелер адамдары жақсы киініп қоймай ,сонымен қатар басқалардан ерекшеленгісі келеді. Тігін өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі мен сапасын арттыру үшін отандық және шетелдік ең алдыңғы қатарлы тігін технологиялар мен киімдердің әлемдік модельдерін жасау арқылы Қазақстан халықаралық киім үлгісінің көрмелерінде жақсы көрсеткіштермен әлемге танымал. Қазақстанның жеңіл өнеркәсібінің жақсы шикізат базалары бар: мақта, жүн, табиғи былғары. Дегенмен, ол экономикадағы ең бір «шешімін таппаған» сала болып есептеледі. Жеңіл өнеркәсіп көп салалы өндіріс. Оның негізгілері - тоқыма, тігін, мақта-мата, былғары, тері илеу салалары. Жеңіл өнеркәсіп (кей жағдайда болмаса) - материалдан гөрі еңбекті көп қажет ететін, экологиялық жағынан «таза» және көбінесе «әйелдер» қызметінің саласы. Өнеркәсіптін өнімі жөне өңделген шикізатты тасымалдауға қолайлы, әрі ұзақ сақталады. Бұл оның салаларының таралып орналасу «бейнесін» көрсетеді. Жеңіл өнеркәсіптегі басты сала - мата тоқу саласы. Негізінен ауыл шаруашылық өнімдерін пайдалана отырып, ол мақта, жүн, зығыр, жібек маталары мен тоқыма өнімдерін, киіз шығарады. Оларды есімдік (мақта, зығыр) немесе жануарлар (жүн, жібек) өнімдерінен химиялық талшықтар қоса отырып жасайды. Жеңіл өнеркәсіптін, «кез келген жерде» орналаса беретін саласы - тігін өнеркәсібі. Ол көбінесе тұтынушыға таяу орналасады. Өнімнің негізгі бөлігін шағын тігін шеберханалары шығарады. Бірақ Шымкенттегі «Восход» сияқты ірі фабрикалар да бар.2013 жылдың қаңтар айында Қазақстандағы жеңіл өнеркәсіп саласының физикалық өндірісі өткен жылға шаққанда 111 пайызға жетті. Тері және тоқыма өнімдерінің өндірісі сәйкесінше 135,6 және 125,6 пайызды құрап отыр. 2013 жылдың қаңтар айында Қазақстандағы жеңіл өнеркәсіп саласының физикалық өндірісі өткен жылға шаққанда 111 пайызға жетті. Тері және тоқыма өнімдерінің өндірісі сәйкесінше 135,6 және 125,6 пайызды құрап отыр. Ақпаратты статистика жөніндегі агенттік өкілдері таратып отыр. Сала мамандары жылдың соңына дейін нарықтағы өсім 9 пайызды еңсеретін болады деп болжап қойды. Бұл қолданыста бар кәсіпорындарды жетілдіру мен жаңасын ашу арқасында мүмкін болады. Мата, киім, аяқ киім, трикотаж, шұлық-ұйық және тері бұйымдары, бас киімдер өндірісімен қатар шығарылатын өнімдер құрылымында мақта талшығы өндірісінің, әлеуметті ведомстволарға арналған заттай мүліктің үлестік салмағы жоғары. Сала сонымен қатар халықтың медициналық мақсаттағы бұйымдарға, шаруашылық жүргізуші субъектілердің арнайы, жұмыс киімдері мен аяқ киімдерге, жеке қорғау құралдарына қажеттілігін қамтамасыз етеді. Саланың ерекшеліктірінің арасынан салынған қаражаттың тез және барынша тиімді қайтарымын, әйел еңбегін дәстүрлі пайдалануды, жоғары әлеуметтік маңызын атап айтуға болады. Кәсіпорын туралы мәлімет «Казлегпром-Алматы» - бүгінгі таңда бұл Қазақстанның жеңіл өнеркәсіптегі ең ірі жоғары технологиялық өндіріс орындарының бірі. Тігін және аяқ киім фабрикасы 2011 жылдан бастап табысты жұмыс істеп келеді, арнайы киім мен аяқ киім, әскери киім, азаматтық киімдер мен аяқ киімдер өндірісін игерді.Құрылтайшылар зауыт ғимаратын салудан және шеберхананы заманауи қондырғылармен жабдықтаудан бастады. «Казлегпром-Алматы» ЖШС-нің міндеті - Қазақстанның жеңіл өнеркәсіп нарығын отандық бәсекеге қабілетті тігін және аяқ киім өнімдерімен қамтамасыз ету. Тігін және аяқ киім фабрикасының өндірістік қуаттылығы жылына 1,5 миллионға дейін әртүрлі киім және 500 мың жұп аяқ киім шығаруға мүмкіндік береді. Өндірістік кешен 1 га жерде орналасқан, жалпы ауданы 12033,7 м2. Қызметкерлер саны 400 адамнан асады. Өндіріс - бұл заманауи модернизацияланған кешен, онда тігін және аяқ киім өндірісінің ең озық технологиялық шешімдері енгізілген. Зауытты алдыңғы қатарлы өндірушілердің (Германия, Жапония, АҚШ) заманауи және жоғары технологиялық жабдықтарымен жабдықтау бізге қысқа мерзімде жоғары сапалы деңгейде өнімнің үлкен көлемін шығаруға мүмкіндік береді.Зауыт өз жұмысын 2013 жылы Қорғаныс министрлігі, Төтенше жағдайлар министрлігі және ішкі әскерлер тапсырған әскери форма шығарумен бастады. Содан кейін компания өнеркәсіптік кәсіпорындарға арналған жұмыс киімдерін өндіруді игерді. Осыдан бір жылдай бұрын мұнда азаматтық киім линиясының - классикалық костюмдер мен аяқ киімнің өндірісі басталды.  Сурет I - «Казлегпром-Алматы» тігін өндірісіндегі негізгі тігін шеберханасы «Казлегпром-Алматы» ЖШС 2011 жылы пайда болды. Құрылтайшылар зауыт ғимаратын салудан және шеберхананы заманауи қондырғылармен жабдықтаудан бастады. Зауыт өз жұмысын 2013 жылы Қорғаныс министрлігі, Төтенше жағдайлар министрлігі және ішкі әскерлер тапсырған әскери форма шығарумен бастады. Содан кейін компания өнеркәсіптік кәсіпорындарға арналған жұмыс киімдерін өндіруді игерді. Осыдан бір жылдай бұрын мұнда азаматтық киім линиясының - классикалық костюмдер мен аяқ киімнің өндірісі басталды. Өндіріс - бұл модернизацияланған кешен, онда тігін және аяқ киім өндірісінің ең озық технологиялық шешімдері енгізілген. Өндірістің барлық кезеңдерінде сапаны көп сатылы бақылау арқасында зауыт өнімдері сапа стандарттарына сәйкес келеді. Казлегпром-Алматы киім және аяқ киім өндірісіне мамандандырылған. Компания иелері 800 дана қазіргі заманғы  Сурет 2 - өндірісте аяқ-киімнің өңделуі жабдықты сатып алып, өндіріске 6 миллион еуроға жуық қаражат салды. Зауытта американдық, итальяндық, неміс және жапондық автомобильдер қолданылады. Кәсіпорынның дүкендерінде 450 адам жұмыс істейді. Өндіріс басталған кезде компанияда жұмысшылар тапшылығы болды. Қазір «Казлегпром-Алматы» өз қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға және кадрларды даярлауға көп көңіл бөледі. Фабрикада «Шебер» оқу орталығы жұмыс істейді, оның негізінде үш айлық курста тігін және аяқ киім өндірісі бойынша мамандар оқытылады. «Казлегпром-Алматы» компаниясы «Қазақстанның үздік тауары-2015» аймақтық және республикалық көрмелердің жеңімпазы болды. Ол Қазақстан Республикасының Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары қауымдастығының мүшесі, «Қазақстанда жасалған» сертификатының және «Халық маркасы» белгісінің иегері. 2016 жылдың соңында өткен республикалық жастар форумында Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев: «Мен біздің зауыттарғарнайы барамын. Олар қазір әдемі аяқ киім мен киім шығаруда. Мен сол жерде костюмдерге тапсырыс беремін ».  Сурет- 3 Өндіріс қазіргі кезде әскери форма тігу барысында Компания сонымен қатар Қазақстанның басқа қалаларында сатылымдар орнатып, өз өнімдерін көрші елдерге экспорттауды жоспарлап отыр. Компания ары қарай даму жолында. 1.1 Университет туралы жалпы мағлұмат Алматы технологиялық университетінің он үш қабатты әкімшілік ғимараты Алматы қаласының орталығында, Төле би және Ахмет Байтұрсынов көшелерінің қиылысында орналасқан. 2017 жылы оқу ордасына 60 жыл толады. Қызмет еткен жылдары АТУ баға жетпес кадрлық және ғылыми әлеуетін жинақтап, қуатты материалдық-техникалық базасын қалыптастырды, тағам және жеңіл өнеркәсіп салалары үшін жоғары білімі бар 50000-нан астам мамандар даярлап шығарды. АТУ түлектері бүгінде Қазақстан Республикасының түпкір-түпкірінде және көптеген шет елдерінде жұмыс істеп жатыр. Олар Қазақстанның және еңбек етіп жатқан елдердің экономикасы мен мәдениетінің дамуына елеулі үлестерін қосуда.Екі мыңыншы жылдардың басы Алматы технологиялық университетінің ірлегі дамып, өркендеген кезеңі болды. Бірақ кез келген оқу ордасы, бірінші кезекте, онда жұмыс істеп жатқан адамдардың арқасында өнімді қызмет ететіні белгілі. Оқу ордасында жұмыс істеген көптеген адамдардың, жоғары оқу орнының қалыптасуының университеттік кезеңіне дейінгі басшылардың еңбегі АТУ-дың қалыптасуының негізінде жатыр. Факультет дизайн, тоқыма өндірісі және жеңіл өнеркәсіп бұйымдары саласындағы көптеген мансапты қамтиды. Бүгінде бұл мамандықтар сұранысқа ие және шығармашылық жағынан қызықты болып саналады.Факультет студенттердің болашақ мамандығын табысты үйретіп, үнемі шығармашылық ізденісте жүрген профессорлық-оқытушылар құрамының жұмысын жүргізеді. Факультет келесі білім беру бағдарламалары бойынша дайындайды: • 6В07204 – Жеңіл өнеркәсіп бұйымдарының технологиясы және құрастырылуы (салалар бойынша); • 6В07205 – Текстиль материалдарының технологиясы мен конструкциясы (салалар бойынша); • 6В02101 – Дизайн (салалар бойынша); • 6В07107 – Жеңіл өнеркәсіп машиналары мен құрылғылары. Алматыдағы Технологиялық Университет халықаралық деңгейде біртіндеп танылуда. Бұл жоғары оқу орны: • Бірнеше халықаралық ұйымдардың мүшесі (мысалы, Халықаралық университеттер қауымдастығы, Техникалық мамандықтар бойынша студенттерді алмасу бойынша халықаралық қауымдастық); • Германияның академиялық алмасу қызметі, Қазақстандағы Британдық кеңес және басқа да халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық жасайды. Алматы технологиялық университетінің құрамында 5 бөлімше бар: • Азық-түлік өндірісі; • Дизайн және жеңіл өнеркәсіп; • Инженерлік және ақпараттық технологиялар; • Бизнес және экономика. • Азық-түлік өнімдерін өндіру факультетінде персонал наубайхана, кондитерлік өнімдер, макарон өнімдері, ет және балық ұйымдарында жұмыс істейді. Бітірушілер астық өңдеу зауыттарында, шарап зауыттарында жұмыс істейді. • Дизайн және жеңіл өнеркәсіп факультетінің қабырғасынан мамандар киім және тоқыма өнеркәсібіне шығады. • Инженерлік және ақпараттық технологиялардың құрылымдық бөлімшесі студенттерді әр түрлі технологиялық процестерді программалау, ақпараттық жүйелер, автоматтандыру және механикаландыру саласындағы жұмысқа дайындайды. Тігін өндірісінде ылғалды – жылулық өңдеу жұмыстары киімнің бөліктеріне қандай-да бір форма беру үшін және бұйымның ақырғы өңдеуіне дейін қолданылады. Ылғалды жылулық жұмыстарын өңдеу кезігде, киімнің өңіріндегі тігістерін айыра үтіктейді, кеуде тұсын дөңестейді, түймелігінің жиектерін, қалталардың шеттерін тегістейді және тексереді, матаның үстіңгі жағындағы жылтыр мен қыртысын көтереді. Бұйымның сыртқы түріне және сапасына ылғалды – жылулық өңдеу жұмысы елеулі әсерін тигізеді. Ол сырт киімдерді әзірлеу кезінде өнімнің 20-25% бөлігін қамтиды. Үтік пен престің көмегімен ылғалды – жылулық өңдеу кезінде матаны ылғандандырады, жылу мен қысымды лайықтандырады. Ылғалды жылудың әсерінен мата әртүрлі деформацияға тез беріледі. Матаға осы кезде қысым бере отырып, бұйым бөліктеріне әртүрлі форма береді, шеттерін қайырады, қатпарларын келтіреді, матаның үстіндегі қыртысымен тегіс еместікті жоғалтады. Берілген бөліктегі форманы бекіту үшін, матадағы ылғалды кетіреді және кептіреді. Әйелдер және балалар көйлегін дайындауда ылғалды- жылулық жұмыстары үшін негізгі құрал ретінде үтіктер, престер және ауа мен бу толтырылған манекендер қолданылады.Тігін машиналарды өндірушілер әрдайым өзінің тұтынушылары, яғни киім өндірушілердің талаптарын ескеріп отырады. Сондықтан тігін машиналарының конструкторлық өзгерістері және жаңадан өңделуі сән тенденцияның және тігін саласының қажеттіліктерінің айнасы болып табылады. Қазіргі уақыттың соңғы тенденциясы бұл – икемді өндірушіліктің құрылуы болып табылады. Арнайы машиналардың өзі әмбебап машиналарына айналды. Ілгекті және бекітпе беретін машиналардың өңдірушілері олардың меканикалық версиясын өндіруде. Мұндай машиналарға ілгектің және бекітпенің алуан түрін программалауға болады. Жаңа құрал- жабдықтардың бұрынғыларына қарағанда ерекшелігі, әмбебап жіне қосымша механизімдері бар. Қазіргі уақытта құрал – жабдықтың үтіктен бастап булы манекенге дейінгі өте көп түрлері бар. Бірақ, көп мемлекеттердің рыногы шет елдік фирмалардың құрал – жабдықтарымен жабдықталған. Тігін машиналары – тігін жабдықтарының ішіндегі ең негізгі зат. Машиналық жұмыстарда қолданылатын құрал жабдықтар арқылы өңдеу тәртібіне қарай тігістердің ені, инешаншымның жиілігі анықталады.  Сурет 4 - JACK JK-798 TDI-5-516-03/333 маркалы өндірістік шетін торлау машинасы. JACK JK-798 TDI-5-516-03/333 – өндірістік 5 жіпті, материалды қосымша жоғарғы жылжыту және сервопривод орнатылған оверлок. Бұл модель материалдың шетін бір мезгілде кесе отырып, бұйым бөлшек шеттерін торлауға арналған. JACK JK-798 шет торлау машинасы автоматты орталықтандырылған майлау жүйесімен жабдықталған. Тігінші оверлокпен жұмыс істеу ыңғайлылығы үшін орнатылған LED-жарықтандырумен жабдықталған. Инешаншым ұзындығы арнайы оргономикалық басқарғышпен оңай өзгертуге болады. Реттеуіштің көмегімен ине аншым ұзындығын 3.8 мм дейін өзгертіледі. Jack798tdi-5-516-03/333 кез келген материалды, синтетикалық және жүн маталардан жасалған бұйымдарды екі төрткілдештің көмегімен отырғызусыз, ең жоғары жылдамдықпен 5000 инш/мин тіге алады. 1.2 Кәсіпорындар туралы жалпы мәліметтер TEXTILINE-Қазақстанның жеңіл өнеркәсібінің жетекші компаниясы.  Сурет 5- TEXTILINE цехы Нарыққа жиырма бір жыл табысты қатысып, бес тігін цехы, 900-ден астам команда мүшелері, танымал брендтермен ынтымақтастық, аса қызықты қазақстандық және шетелдік жобалармен жұмыс жасау. Біз тәжірибе мен жоспарларға толы. TEXTILINE мақтан тұтатын нәрсе бар, ұмтылатын нәрсе бар және айтуға болатын нәрсе бар. Тігін тігісінің немесе бекіткіштің түрі, матаның тығыздығы немесе өрнектің пішіні кездейсоқ таңдау емес. Әр күн үшін киім жасауда, спорттық костюмдерде немесе жұмыс формасында "дәл солай" деген анықтама болуы мүмкін емес, бәрі мағынасы бар. Сонымен, дизайндағы, дизайндағы, тігудегі нюанстар. TEXTILINE тігінші қолөнерінің заңдары мен ережелерін құрметтейді. Жаңа модельдерді жасау кезінде негізінен еуропалық сапа талаптарына сәйкес келетін микроқұрылымдарды қолданатын маталар қолданылады. Табиғи шикізаттан жасалған кенептер де кеңінен қолданылады. Түрлі-түсті гаммаларды қолдану, түрлі-түсті кестелермен безендіру, түрлі-түсті суреттерді жарқын экранды басып шығару арқылы қолдану арқасында, компания Негізгі басымдықтарының бірі біздің жұмыс болып табылады тұрақты жетілдіру біздің коллекциялар мен дамыту, жаңа өнімдер, жауап беретін клиенттердің талап. Біздің жұмысымызда принциптер өзгеріссіз қалады: •Пайдаланылатын материалдар мен керек-жарақтардың тұрақты сапасы •Заманауи дизайн және жоғары сапа •Тапсырыс берушінің қажеттілігін ескере отырып, әрбір модельді егжей-тегжейлі пысықтау •Бәсекелестік баға •Өзара тиімді жағдайдағы ұзақ мерзімді ынтымақтастық •Технологияның жоғары деңгейі және өндірістің барлық сатыларындағы бақылау •Компания жоғары стандарттарға сай келетін өзінің техникалық және технологиялық мүмкіндіктерін үнемі жетілдіріп отырады. Киім өндірісі үшін жоғары сапалы материалдар мен жетекші шетелдік өндірушілердің фитингтері қолданылады. Бізде жоғары сапалы өнім шығаруға кепілдік беретін техникалық тамаша жабдық бар. Компанияның дамуы бірнеше бағытта жүріп жатыр: •прогрессивті өндірістік технологиялар енгізілуде •жоғары технологиялық жабдықтар қолданылады •өнімнің сапасы артады •білікті кадрлар тартылуда Тігу  Бұйымдарды дайындау тігін цехтарында тегістеу және арнайы машиналармен, сондай-ақ операцияаралық ылғалды-жылумен өңдеуге арналған жабдықпен жарақталған технологиялық ағындарда жүргізіледі. Өнімдерді тігу процесі Жеке түйіндер мен бөлшектерді өңдеуден, оларды кейіннен құрастыру мен өңдеуден тұрады. Бұйымдарды дайындау кезінде өңдеудің прогрессивті әдістері қолданылады, олар жабдықтар мен құрылғыларда қолданылатын операциялардың мазмұны мен реттілігімен ерекшеленеді. SHOES REPUBLIC-бұл қарқынды дамып келе жатқан аяқ киім компаниясы өз өндірісімен Алматы қ., біздің шеберлер салып жанға әрбір жұп аяқ киім. Компания 2016 жылдың ортасынан бастап жұмыс істей бастағанына қарамастан, ол сатып алушылардың сеніміне ие болып, Қазақстан үшін мақтаныш сезімін оятады. Жобаның авторлары шымкенттік Дәурен Раманқұлов пен павлодарлық Айдын Маркаш. Аяқ киім өндірісі Алматыда орналасқан-жігіттердің айтуынша, мұнда ыстық Оңтүстік нордтық темперамент жақсы үйлеседі.  Сурет 6- Дәурен Раманқұлов пен павлодарлық Айдын Маркаш Бизнесмендер толығымен отандық өндірісті ұйымдастыруға ниет білдірді. Ішінара қазақстандық костюм тігуге қанағаттанбады. Бір сәтте олар шұлық шығаруға шешім қабылдады, өйткені оларды шығару арзан әрі оңай болды. - Девальвация орын алды. Мен бір кездері аяқ киім сатып алу үшін дүкенге бардым, содан кейін екі еседен астам секірген бағаға таң қалдым. Содан кейін мен аяқ киім өндірумен айналысуым керек екенін түсіндім, өйткені жағдай баға жағынан өте қолайлы болды, – дейді Дәурен. Содан кейін досы Жергілікті өндірушіден аяқ киім партиясын алу үшін Өзбекстанға баруды ұсынды. Дәурен әрқайсысы 7 мың теңгеден 20 жұп алып, Қазақстанға келді және үш күн ішінде барлық тауарды бір жұп үшін 14 мың теңге бағамен сатты. - Барлық тауарды жарнамаға инвестиция салмай үш күн ішінде сатқанда, Бұл істің әлеуеті бар екенін түсінесің. Мен Айдынға аяқ киім өндірісін іске қосуға тырысайық, ал шұлықты әзірше кейінге қалдырамыз деп ұсындым, – дейді Дәурен.  Сурет 7-цех жұмысы Жоғарыда айтылғандай, Shoes Republic 100% қазақстандық аяқ киім шығарады. Бұл Қазақстанда аяқ киім өнеркәсібі жоқ екеніне қарамастан. Базары басым көпшілігінде сойылған тауар Қытайдан отырып, аз кім алынады, өндіріледі. Алайда, shoes Republic-те Шымкенттің ыстық рухы бар екенін ұмытпаңыз. – Біздің мақсатымыз-Қазақстанда нағыз танымал бренд құру. Біз халық үшін шығарғымыз келеді. Сондықтан біздің бағаларымыз шетелдік бәсекелестермен салыстырғанда тым жоғары емес. Біз жұмыс істеу тиімді болатын құнды қоямыз, - деп түсіндіреді Айдын. Shoes Republic өзін жоғары сапалы, арзан шынайы былғары аяқ киім өндірушісі ретінде көрсетеді. Бүгінде компания туфли, былғары макасиндер және былғары кроссовкалар – тек ерлерге арналған аяқ киім шығарады, жоспарда - әйелдер мен балаларға арналған өндірісті іске қосу бар. Өнімді дайындау қолмен жүзеге асырылады, нәтижесінде кәсіпорынның өндіріс көлемі аз. 2.КОНСТРУКТОРЛЫҚ БӨЛІМ 2.1 Бұйымдарды шығару процестерінің негізгі схемаларын талдау Тігін машиналарымен жұмыс барысында сақталатын қауіпсіздік ережелері: 1. Тігін машинасына отырмас бұрын бұйымды түйрегіш немесе иненің бар-жоқтығына көз жеткізу 2. Жұмыс барысында машинадан, әсіресе инеден көз тайдырмау, басқа нәрсеге алаңдамау 3.Шашты көрсетпеу, орамал тарту 4.Ине, шөлмек немесе машинаның қандай да бір бөлігін ауыстырғанда, машинаны тоқтатып ажырату Тігін машинасын іске қосу ережесі: 1. Тігін машинасын бос жүріске қой. Ол үшін сол қолмен маховик дөңгелекті ұстап тұрып, жұмысқа қосып, ажырататын винтті өзіне қарай бұру. 2. Айландырғышты жұмыс жағдайына қой, ол үшін жүргішті ұясына орналастыр 3. Қозалтқышты бірқалыпты бұрай отырып, маховик дөңгелекті айналдыр. Жұмыс кезінде маховик дөңгелек өзіңе қарай айналады 4.Тігін машинасын бос жүріске қой. Ол үшін сол қолмен маховик дөңгелекті ұстап тұрып, жұмысқа қосып, ажырататын винтті орналастыр. Қозғалтқышты бір қалыпты бұрай отырып, маховик дөңгелекті айналдыр. Жұмыс кезінде маховик дөңгелек өзіңе қарай айналады. Жұмыстың соңында жүргішті ұясынан, машинаны істен шығарып қой. 5.Тігін машинасын жұмыс қалпына келтіріп, инені жоғары көтеріп қой. Жіпті қорабымен арнайы шегеге кигізіп, жіпті қажетті тетіктерінен өткіз. Жіпті үстіңгі жіптің тартылуын реттейтін екі сақинаның арасынан, компенсациялық серіппенің ілмегінен өткізу. Астыңғы жіпті өткізу ережесі: 1.Жібі оралған шөрікті қабына кигіз. 2. Жіпті шөрік қабының жіпті тартып тұратын серіппесінің астынан өткіз, жіптің ұшын 10-15 см артық қолдыр. 3. Шөрікті тігін машинасының астындағы өзінің құрлылғысына орналастыр. Шөрікті орналастырғанда оның қондырғы саусағы арнайы, тетікке кіріп тұрады. Сырт еткен дыбыс естілен жағдайда шөрік дұрыс орналасты деп есептейміз. 4. Ысырмалы қақпақшаны жауып, инені жоғары-төмен қозғалта отырып, астыңғы жіпті суырып шығар. Үстіңгі және астыңғы жіптердің екі ұшын тартып, табанның астынан кері жібер Бекіту. Соымен біз тігін машинасымен жұмыс істеуден бұрын оны әзірлеу жолдарымен және машинамен жұмыс істеу жолдарымен таныстық. Үстіңгі, астыңғы жіптерді өткізу, машинада дұрыс отыру ережесімен және тігін машинасы іске қосу ережесімен таныстық. Тігін машинасы- тоқыма материалдары мен тері киім,аяқ киім, төсек-орын тысы, орамал және т.б.тігін бұйымдарын тігуге арналған құрылғы. Олар тұрмыстық және өнеркәсіптік болып екіге бөлінеді.Машинасының тетіктерін – бұл материалдарды, энергияны өңдеуге арналған, механикалық жасайтын құрылғы. Алдымен қолмен тігетін машиналар,  кейіннен аяқ жетегіндегі машиналар пайда болды.  Тігін машинасының жетегі- тігін машинасының тетіктерін қозғалысқа келтіретін құрылғы.Қол жетегіндегі машинамен тігіс тігудің жылдамдығы жоғары болмады. Аяқ жетегіндегі машиналарда басқышқа (аяқпен) қысымды күшейту арқылы тігістің жылдамдығын жоғарлатады.Ал қазіргі машиналардың ерекшеліктері: матаны жылдам(автоматты) түрде жиырады; ілмектерді өңдейді; түймелерді қадайды; кестелейді; түрлі-түсті жіп сабақталған екі инемен қатар тіге алады. Электржетекті машина тобына «Электржетегінің құрылысы, жұмыс механизмдері» мәтіні беріледі.  Электр жетегі электр қозғалтқыштан(3),тегершіктен (4), белдіктен(5), қосқыш табаннан тұрадыМашина аяқпен қосқыш табанды басқан кезде жұмыс істей бастайды. Айналма дөңгелек (маховоеколесо) машина корпусының ішінде орналасқан бас білікпен қосылған.Жұмысшы механизмдер мен ине механизмі бас біліктің айналуы есебінен қозғалады. Машинамен жұмыс істеу кезінде қосқыш табанды жайымен басу керек. Электр жетекті машина тез жүрісті және оңай басқарылады.  Тұрмыстық тігін машинасының негізгі міндеті- матадан бөлшектер тігу. Машиналық тігісті жұмысшы органдар-ине,табанша(лапка), мата жылжытқыш,шөрнек,жіптартқыш орындайды.Олардың әрқайсысы әлдебір жұмысшы механизмнің бөлігі болып табылады. Басқыш табанша мата жылжытқыш механизмінің бөлігі болып табылады.Барлық механизмдер жетекші құрылғыға жалғасатын бас білікпен қосылған. Аяқжетекті машина тобына  «Тігін машина реттегіштері» мәтіні беріледі.Өте жұқа маталарды майда тігіспен,ал тығыз әрі қалың маталарды ірі тігіспен тігеді.Сонымен қатар сәндік тігістерді,матаны бүрмелеу тігісін жүргізгенде реттеуіштің көмегімен қалаған тігіс ұзындығын таңдап аламыз.  1- тігін машинның тірегінде орналасқан,оның көмегімен тігіс ұзындығын 0-ден 6 мм-ге дейін ауыстыруға болады. 2-жоғарғы жіптің тартылуын күшейтеді немесе төмендетеді. Тігіс ұзындығы мата қалыңдығы мен тігіс түріне байланысты. Жіптің тартылуын реттеу. Тігін машинасында тігіс үстіңгі (ине) және астыңғы(шөлмек) жіптердің айқасуынан пайда болады. Үстіңгі жіпті өткізгенде, жіп екі дөңгелектің,яғни үстіңгі жіпті тартып тұратын шайбаның арасынан өткізіледі,ал астыңғы жіпті шөлмектің қақпағындағы жіпті тартып тұратын серіппеден өткізеді. Үстіңгі жіп реттеуіш тігін машинасының жеңінде орналасқан.сурет Реттеуіштің көмегімен жіпті босатып немесе қатты тартып, реттеуге болады. 81 сурет1- винтті тығырық;2-теңгермелі серіппе;3-жіп тартқыш шайба; 4-тарту шайбалары;5-қалпақ;6- тарту серіппесі; 7-бұрандалық.  Астыңғы жіп реттеуіштегі,шөлмек қалпағынан бос шығып тұрған жіпті тартып көру арқылы жіптің бос немесе тығыз тартылуын байқауға болады. Астыңғы жіпті реттеу.Үстіңгі және астыңғы жіптерді дұрыстап реттемесе,тігіс сапалы болмайды. Жіп жақсы реттелмеген жағдайда. Тігістің үсті немесе саты ілмектеле береді,ол,әрине ,тігіс сапасын төмендетеді. Машина инесі тобына тігін машина инесінің құрылысы туралы мәтін беріледі.  Машина инесінің де қол инесі сияқты әр түрлі нөмірі бар.Басты міндеті –тігіс жүргізу.1-ине басы;2-жалпақ жоны;3-ұзын науашасы;4-жүзі;5-көзі;6-ұшы;7-ойығы;8-қысқа науаша. Ине жылтыр болат темірден жасалады,оның жуандығы біркелкі болмайды.Ұшы жіңішке,үшкір де,жоғарғы жағы жуан,бір беті тегіс келеді.Иненің жуан бөлігін колба деп атайды. Колбадан төменұшы үшкір стержень жалғасқан. Стерженьнің ең үшкір ұшында иненің көзі орналасқан. Стержень ұзын және қысқа ойықтардан тұрады. Ұзын ойықта жіп тұрады,ол иненің жүрісі кезінде жіпті үйкелеуден сақтайды. Жіпті ұзын ойық жағынан сабақтайды.Иненің конструкциясын Америкада ХІХ ғасырдың 30 жылдарында ойлап тапқан.Иненің нөмірін мата түріне қарай таңдайды.Жұқа маталар жіңішке инемен,яғни 70-80-90 нөмірлі,ал қалың маталарды жуан,100-120 нөмірлі инелермен тігеді.
TK-2973LB аяқ киім, былғары және ауыр материалдарды алуға арналған тігін машинасы  Ұзартылған жеңі бар 1 инелі тігіс машинасы, үлкейтілген шаттл. Ол аяқ киім, былғары және былғары бұйымдарын жөндеу үшін қолданылады. Оның әртүрлі бағытта тігуге мүмкіндік беретін айналмалы табаны бар. Маховиктің тұтқасы үшін автокөлікті қолмен басқаруға болады. Жылдамдығы 500 ст/мин дейін, жең 460 мм жетеді, ине түрі DPx17, тігіс ұзындығы 1-7 мм. A-6810 AURORA БАҒАНАЛЫ ТІГІН МАШИНАСЫ  Төменнен берілуі және тікелей жетекі бар бір инелі тігісті тігін машинасы. Сөмкелерді, аяқ киімдерді, орташа материалдардан жасалған және жеңіл былғарыдан жасалған былғары бұйымдарды, спорттық аяқ киімдерді, әйелдер аяқ киімдерін, биік етіктерді (тізеден жоғары етіктер), сөмкелерді, қалпақтарды, париктерді және т.б. тігуге арналған. Роликті стандартты жалпақ табанмен ауыстырғаннан кейін. , машинаны бас киімдер мен шашты тігу үшін пайдалануға болады. Тікелей жетек инені орналастыру, тігу жылдамдығын реттеу, біркелкі жүру, төмен шу мен дірілді қамтамасыз етеді. Техникалық сипаттама: Тігіс ұзындығы - 4 мм Роликті табан көтеру 8/11 мм Максималды тігу жылдамдығы 2500 сти/мин дейін Ине түрі DP×5 № 100 (90 - 120) Иненің сырғымасы - 36 мм Тамшылатып майлау Артықшылықтары: Жабық үстіңгі бөліктермен жұмыс істегенде тігу процесін оңай басқару, мысалы, балалар аяқ киімдері, өйткені. негізгі платформа иненің оң жағында. Сапалы құрастыру және айналмалы ілгектің тік осіне байланысты тамаша құрылыс және жіпті алу механизмі. Тікелей жетектің арқасында үйкеліс қозғалтқыштарымен жабдықталған машиналармен салыстырғанда энергия шығыны 70% -ға азаяды. Орналастыру функциясы тігу аяқталғаннан кейін инені қажетті күйде (жоғары немесе төмен) тоқтатуға орнатуға мүмкіндік береді. 2.2 Бұйымдар мен жабдықтар түрлерін жіктеу Тігін бұйымдарын дайындау кезінде технологиялық жабдықтардың негізгі түрі тігін машиналары болып табылады. Оларды жалпы мақсаттағы машиналар (сырып тігу), арнайы машиналар (орындалатын жұмыс пен тігім түріне қарай мамандандырылған) және жартылай автоматтар деп бөлуге болады. Машиналарды, әсіресе арнайы машиналар мен жартылай автоматтарды пайдаланған кезде операцияны орындауға жұмсалатын уақыт шығындары бірнеше есеге қысқарып, өңделетін бөлшектің сапасы арта түседі. Сырып тігу машиналарында бөлшектерді біріктіру екі жіпті: ине жібін және қайық жібін өрудің арқасында жүзеге асады. Жіптерді өру тәсілі бойынша машина инешаншымдары қайықты және тізбекті болып бөлінеді (1-сурет).  1-сурет. Машина инешаншымдарының түрлері Мата бөлшектерін біріктіру кезінде көбінесе қайықты инешаншымы бар машиналар, ал трикотаж жайма мен басқа созылғыш материал бөлшектерін біріктіру кезінде тізбекті инешаншымы бар машиналар қолданылады. Машина инешаншымдары мынадай тігімдерді жасайды: сырып тігу, жиектеу, аралас (қиықтарды бір мезетте жиектеу арқылы сырып тігетін), қайырма, сәндік. Қайықты инешаншым жасау кезінде машинаның негізгі жұмыс органы қайық болып табылады: бір жіп жоғарыдан (инеден), бір жіп төменнен (қайық шарығынан). Жіптерді өру сырып тігілетін бөлшектердің ішінде жүзеге асады. Жіптердің белгілі бір керілісі болады, ал бөлшектер инешаншым қатары орындалғаннан кейін берік біріккен болады. Екі жіпті қайықты инешаншымдар кең қолданысқа ие. Оны жасау кезінде инемен матаны тесіп, оны бойлай шарғыдан тоғысатын ине жібінің ілгегін өткізеді. Мата астында қайық осы ілгекті кеңейтеді және оны қайық жібі оралған шарықтан айнала орайды. Ілгек шарықтың айналасын толық айналып шыққаннан кейін ине жібін қайық жібімен өру жүзеге асады. Одан кейін жіпжетек, ине бідін жоғары қарай тарта отырып, мата ішіне қайықты өру түйіні сырып тігілетін матаның ортасына орналасқанға дейін тартады. Одан кейін мата инешаншымның ұзындығына қарай ауысады да, процесс қайталанады. Нәтижесінде тігім жасалады. Тігім сызығына келетін болсақ, қайықты инешаншым сызықтық негізде немесе ирек болып орналасуы тиіс. Қайықты инешаншымдар, одан кейін олар жасайтын тігімдер екі жіппен, үш жіппен (үш жіпті тігім), төрт жіппен (төрт жіпті тігім), бес жіппен (бес жіпті тігім) және т.б. орындалуы мүмкін. Қайықтық тігімдер бір сызықты және көп сызықты болуы мүмкін. Ирек тігім ине тігімге көлденең ауытқыған кезде немесе материал тігімге көлденең жылжытқан кезде не бекітпелер мен ілгектерді дайындаған кезде жасалады. Инешаншым ұзындығы 1,5-тен 10 мм дейін. Мұндай тігім бөлшектерді түйіскен тігіспен біріктіру үшін және бөлшек қиықтарының сетінеп кетуіне жол бермеу үшін қолданылады. Тізбекті инешаншымдар өтпелі, жасырын және жиектемелі болады. Тізбекті инешаншымдарды жасауға жіптердің әртүрлі мөлшері қатысуы мүмкін. Тізбекті инешаншымдар бір, екі, үш, төрт жіпті болуы мүмкін. Тізбекті инешаншымдарды жасау кезінде қайықтық орнына ілмектегіш қолданылады. Бұл жіп шығынын біраз ұлғайтады, бірақ икемді әрі берік инешаншым алуға мүмкіндік береді. Жиектемелі инешаншым бір жіпті , екі жіпті және үш жіпті болуы мүмкін. Б і р ж і п т і инешаншым үстіңгі инемен жасалады және жіпті және ілмектегіш инемен орындалады. Е к і ж і п т і инешаншым жіпті және жіп беретін ілмектегіш және кеңейткіш инемен орындалады. Ү ш ж і п т і инешаншым жіпті инемен, сондай-ақ сол және оң жіпті ілмектегішпен жасалады. Жиектемелі инешаншымдар жиектемелі тігімдерді орындау үшін қызмет етеді. Олар бір мезетте жиектей отырып, сыру функциясын да орындауы мүмкін. Бір жіпті тізбекті ілмекөрімнің жиектемелі тігімін көбінесе терілерді біріктіру үшін қолданады. Екі жіпті және үш жіпті ілмекөрімнің жиектемелі тігімін бұйымның барлық түрлерінің бөлшек қиықтарын жиектеу, сондай-ақ трикотаж жайма бұйым бөлшектерінің қиықтарын бір мезетте жиектей отырып, сыру үшін қолданады. Құрама тігімдер ілмекөрім жағынан бірдей не әртүрлі инешаншымдармен жасалады және екі инелі машиналарда орындалады. Ілмекөрімі жағынан бірдей тігімдерде ілмекөрім параллель және бір-бірінен белгілі бір арақашықтықта орналасады, бұл ретте тігімдер арасындағы арақашықтық бұйым түрі мен модельге қарай өзгеруі мүмкін. Тізбекті екі жіпті ілмекөрімнің құрама екі жіпті тігімін шалбарлардың ортаңғы қиықтарын сырма тігіспен біріктіру кезінде қолданады. Ілмекөрімі жағынан әртүрлі екі сызықтық тігімдерде құрама тігімдер бір мезетте өтпелі тізбекті екі жіпті және екі не үш жіпті жиектемелі инешаншымдармен жасалады, осыған байланысты олар сырмалы-жиектемелі атауына ие. Құрама тігімдер бөлшектердің қиықтарын бір мезетте жиектей отырып, оларды біріктіру үшін қызмет етеді. Мұндай тігімдерді көйлектегі, іш көйлектегі, іш киімдегі бөлшектерді біріктіру үшін қолданады. Екі үстіңгі жіппен және бір астыңғы жіппен бастырмаларды дайындау үшін және әрлегіш тігімдер ретінде қолданылатын үш жіпті тізбекті тігім жасау арқылы орындалатын тігім құрама тігімдердің бір түрі болып табылады. Бұл тігімдерді қолдану тізбекті өңдеуді параллель өңдеумен алмастыру мүмкіндігінің арқасында еңбек өнімділігін арттыруға ықпал етеді. ҚОРЫТЫНДЫ Мен Есбосынов Дауырбек Бекболович Алматы Технологиялық Университетінің Дизайн текстиль және киім технология факультетінің 2 курс студенті 2022 жылдың 30.05-10.06 аралығында КазЛегПром Алматы ЖШС де тәжірибеден өттім. Ең алғашқы күннен бастап мекеме басшылығы және ұжыммен танысттық және қауіпсіздік ережелерімен таныстырды.Содан соң цехқа кіріп неше түрлі тігін машиналарымен дайын болған тауарлармен таныстырды. КазЛегПром біраз жыл бойы нарықта жұмыс жасап келе жатқан мекеме,оған біздің көзіміз жетті. Қорытындылай келе еліміздегі жеңіл өнеркәсіп дамып келе жатыр.Бірақта еліміз әліде ішкі нарықта халықты жеңіл өнеркәсіп өнімдерімен қамтамасыз етуде әліде тыңғылықты жұмыс атқаруы қажет.Еліміздің негізгі жеңіл өнеркәсіп орталығы ретінде құрылған дамып келе жатқан Оңтүстік Қазақстан аймағы.Қайткенменде Қырғызстан,Қытай ,Түркия мемлекеттерінің өнімін пайдаланып отырмыз.Жүн иіру оны пайдалануға мемлекет назар аудармай біз дами алмаймыз.Болашақта өз өнімізді өндіріп пайдаланамыз деген үміттеміз. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.Тігін бұйымдарының технологиясы: орта кәсіптік білім беру мекемелерінің студенттеріне арналған оқулық / [Э.К.Амирова, А.Т.Труханова, О.В.Сакулина, Б.С.Сакулин]. — 8-ші бас., стер. — М. : «Академия» баспа орталығы, 2016. — 512 б. 2.Ғаламтор желісі 3. .Сторожев.В.В Машины и аппараты легкой промышленности. Уч.пособие- 2010г. 4. Корабельникова Р.В Технология и оборудование легкой промышленности. Уч.пособие-1997г. 5. Усенбеков.Ж Жеңіл өнеркәсібінің дайындау және пішу өнеркәсіптерінің технологиялық жабдықтары.Оқу құрал-Алматы |