Ғалымдар. ғалымдар биология. АШан жаалытары 1 1892 ж. Д. И. Ивановский темекі тебілі
 Скачать 39.66 Kb.
|
| 60 | К.Мыңбаев | Қазақстанда қант қызылшасы мен кендірді биологиялық сұрыптау жағынан ғылыми тұрғыда сипаттаған ғалым |
| 61 | К.Линней | «Табиғат жүйесі», «Ботаника философиясы» авторы; Жүйелеудің атасы; 1735 ж. адамды сүтқоректілер класы, приматтар тобына жатқызған ғалым; Креоционизм теориясын қолдады; Жануарларды жіктеудегі табиғи жүйенің негізін қалады; Жануарларды жүйелеу кезінде түрді негіз етіп алды; Тірі ағзаларды жүйелеудегі жіберілген кемшіліктері – сыртқы ұқсастығына ғана негізделген; 1785 ж. ең алғаш шөп бақаны сипаттап жазды; 1735 ж. жорғалаушылар мен қосмекенділерді бір классқа – сұмпайылар (гады) класына біріктірді; 1750 ж. «Жануарлар тіршілігі» атты еңбегінде құстардың ұшып келуі мен ұшып кетулерін тіркеуді ұсынады |
| 62 | Ж.Б.Ламарк | «Зоология философиясы» авторы; «Саңырауқұлақтардың өздігінен дүниеге келуі» авторы 1802 ж. «Биосфера» терминін енгізді; 1809 ж. эволюциялық ілімнің ең алғаш негізін салушы; Еңбектерінің мәні: тірі материяның қарапайымнан күрделене беретінін мазмұндау; Адамның адамтектес маймылдардан шыққандығы туралы алғаш жазған ғалым; Біртіндеп көтерілу – градацияны ашты; Омыртқасыздарды 10 классқа бөлу арқылы жіктеудегі табиғи жүйенің негізін қалады; Алғашқы тұтас эволюциялық теория жасаған трансформист |
| 63 | Н.Ф.Тимофеев – Ресовский | «Микроэволюция» терминін ұсынды |
| 64 | Ю.А.Филипченко | «Макроэволюция» терминін ұсынды |
| 65 | А.Н.Северцев | Биологиялық алға басу жетістіктерінің негізгі жолдары туралы ілімді зерттеді; Эволюцияның негізгі бағыттарын анықтады; |
| 66 | А.Н.Северцев, И.И.Шмальгаузен | Органикалық дүние эволюциясының биологиялық прогресстерін анықтады |
| 67 | К.Линней, Ж.Кювье | Креационизм теориясын қолдады |
| 68 | 1668 ж. Ф.Реди | Ыдысқа өлген жылан салып, біраз ыдыстардың бетін ашық , ал ыдыстың басқа бөлігінің бетіне сирек кездесетін мата – кисея жапқан; Абиогенездік теорияға қарсы шыққандар: Ф.Реди; Л.Спалланцани; Л.Пастер Шіріген еттен шыбындардың пайда болу мүмкін еместігін дәлелдеді |
| 69 | 1862 ж. Л.Пастер | Мойны S тәрізді иілген қолбада қайнатылған сорпа ұзақ уақыт стерильді қалпын сақтайтыны туралы тәжірибе жасаған; Ағзаларда ауру тудыратын, тағамдарды бүлдіретін ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді Микробиологияның дамуына жол ашты 1870 – 1880 ж. ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінен дәлелдеді |
| 70 | 1880 ж. В.Прейер | «Тіршілік мәңгілік» теориясын ұсынды |
| 71 | 1865 ж. Г.Рихтер | Панспермия теориясын ашты |
| 72 | 1922 ж. А.И.Опарин | Тіршілік жер бетінде химиялық және физикалық заңдылықтарға сай жүретінін тұжырымдады; Тіршіліктің табиғи теориясын тұжырымдады; Коацерваттар теориясын дәлеледеген ғалым. |
| 73 | 1925 – 1929 ж. Дж.Холдейн | Коацерваттың тұрақтылығын көрсетіп, ағзалық заттарды қалыптастырудағы энергия көзі ретінде ультракүлгін сәуле шығарудың рөлі туралы болжам жасады |
| 74 | 1953 ж. Стенли Миллер | Опарин мен Холдейн болжамын сынақ тәжірибе арқылы дәлелдеді |
| 75 | Сидней Фокс | Тұрақты полимер – протеиноид алды |
| 76 | Т.Е.Павловский, А.Г.Пасынский | Формальдегид, аммоний тұздарының судағы ерітіндісіне қысқа толқынды ультракүлгін сәулелерімен әсер ету арқылы әртүрлі аминқышқылдарын алды |
| 77 | 1947 ж. Дж.Бернал | Биопоэз теориясын ұсынды |
| 78 | 1866 ж. Э.Геккель | «Экология» терминін енгізді; 1868 ж. «Әлем жаратылысының табиғи тарихы» авторы; 1866 ж. «Ағзалардың жалпыға бірдей морфологиясы» авторы |
| 79 | А.Гумбольдт | «Биогеография» терминін ғылымға енгізді |
| 80 | 1875 ж. Э.Зюсс | Геология ғылымына термин енгізді «Биосфера» терминін алғаш ғылымға енгізді |
| 81 | Карл Мебиус | «Биоценоз» терминін енгізді |
| 82 | В.Н.Сухачев | «Биогеоценов» терминін енгізді |
| 83 | 1935 ж. А.Тенсли | «Экожүйе» терминін енгізді |
| 84 | Ч.Элтон | Экологиялық пирамида ережесін ашты |
| 85 | В.И.Вернадский | Биосфера туралы тұтас ілімнің негізін қалаушы; «Ноосфера» терминін енгізді |
| 86 | В.В.Докучаев | «Топырақтану» ғылымының негізін салушы |
| 87 | Альфред Уоллес | 6 биогеографиялық аймақты ажыратты |
| 88 | О.Сүлейменов | «Невада – Семей» экологиялық қозғалыстың басшысы |
| 89 | 1991 ж. 29 тамызда Н.Ә.Назарбаев | «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» жарлыққа қол қойды Ядроның сынақ өткізуге мораторий жариялады |
| 90 | 1938 ж. В.А.Селевин | Бетпақдала өңірінен тышқан тәрізді кемірушілердің бірі – жалманды тапқан. |
| 91 | Ж.М.Күдерин | «Өсімдіктану» атты оқу құралының авторы |
| 92 | 1922 ж. Х.Досмұхамедов | «Жануарлар» тұңғыш ана тілінде жаратылыстану ғылымы бойынша оқу құралын шығарды Еңбектері: «Қырғыз» өлкесі халқының арасында обамен қалай күресуге болады, «Табиғаттану», «Оқушының саулығын сақтау», «Адамның тән тірлігі» |
| 93 | Н.В.Павлов | ҚР өсімдіктерін зерттейді, өсімдіктің жаңа 130 түрін ашты |
| 94 | Н.В.Голоскопов, М.С.Байтенов | Өсімдіктер туралы Қазақстанның Қызыл кітабын жазған |
| 95 | 1590 – 1610 жж. Голландиялық әкелі – балалы Янсендер | Жарық микроскобын ойлап тапты |
| 96 | 1665 ж. Р.Гук | Өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен қараған, оны жасуша деп атаған. 1665 ж. жасушаны ашқан «Жасуша» ұғымын енгізді. |
| 97 | 1885 ж. Дж.Смит пен Д.Е. Сальмон | Сальмонелла туысына жататын таяқшалы бактерияларды обамен ауырған шошқалардан тапты |
| 98 | И. С. Бутарин, Ә. Есенжолов, А. Жандеркин | Биязы жүнді қолтұқым – арқар меринос қойын шығарды |
| 99 | Гиппократ | Көне Грецияда медицина саласын жан-жақты зерттеген ғалым. Адам денесінің құрылысына көптеген бақылаулар жасап, оны жинақтап, бір жүйеге келтірген. Әсіресе адамның ми сауытын және оның жалпақ сүйектерінің бір-бірімен жіктер арқылы байланысатындығын толық сипаттаған. Омыртқалар мен қабырғалардың, бұлшықеттердің, ірі қантамырларының құрылысын зерттеген. |
| 100 | Клавдий Гален | Гиппократтан кейінгі зерттеулер мен бақылаулар жүргізген римдік анатом және физиолог ғалым. Маймылдың мәйітін алғаш рет қолданған. Мидан тарайтын 12 жұп жүйкенің 7 жұбын толық сипаттап берген. Дәнекер ұлпасы, бұлшықеттер, жүйке тамырлары, бауыр мен бүйрек қантамырларын зерттеген. Ішкі мүшелер мен сүйек қабығын, сіңірлерді де сипаттаған. «Адам дене бөліктерінің міндеттері туралы» авторы |
| 101 | Әбу Насыр әл – Фараби | Аристотельден кейінгі ойшыл, кемеңгер философ. Ерекше көңіл бөліп адам ағзасының (организмінің) кейбір тұстары – жүрек «Қайырымды қала» «жүрек – басты мүше, мұны тәннің ешқандай мүшесі билемейді» деп айтқан |
| 102 | Әбу Әли ибн Сина | «Анатомия мен физиологияға кіріспе», «Дәрігерлік ғылымның ережелері» («Канон врачебной науки») авторы |
| 103 | V – IV ғ. Ғалымдар | Жануарларды жүйелеуге назар аударған |
| 104 | В.Гарвей | 1628 жылы қанайналымның тұйық екенін ашты; «Барлық тіршілік жұмыртқадан пайда болады» деп тұжырымдады; Физиология ғылымынң негізін салушы Үлкен қанайналым шеңберінің болатынын анықтаған |
| 105 | К.М.Бэр | 1828 ж. ұрықтардың ұқсастық заңын ашты; 1826 ж. сүтқоректілердің жұмыртқа жасушасын ашты. |
| 106 | Г. Де Фриз | «Мутация» ұғымын енгізді; «Мутациялық теория» авторы |
| 107 | Эжен Дюбуа | Ява аралынан ежелгі адам – питекантроптың қаңқасын тапты |
| 108 | Ы.Жақаев | Әйгілі күріш өсіруші Әр гектардан 174 центнерден күріш алған |
| 109 | В.Н.Сухачев | Биогеоценоз ұғымын енгізді 1940 ж. биогеоценоздар теориясын дәлелдеді |
| 110 | Ф.Энгельс | «Маймылдың адамға айналуында еңбектің рөлі» авторы «Тіршілік» деген ұғымға ең алғаш анықтама берген ғалым |
| 111 | А.Везалий | Анатомияның негізін салған ғалым Мәйіттермен жеке бақылау жүргізіп, 7 кітаптан тұратын «Адам денесінің құрылысы туралы» (1543) еңбектің авторы Қаңқа, сіңір, бұлшықет, қантамырлар, жүйкелер, ішкі мүшелер, ми мен сезім мүшелерін жүйелеген |
| 112 | 1778 ж. М.Ә.Айтқожин | Информасоманы ашты |
| 113 | А.Х.Алпысбаев, Ә.Х.Марғұлан | Ертедегі адамдардың мекен – жайларын Қазақстан жерінде тапқан |
| 114 | П.К.Анохин | Ағзаның арнаулы қызмет атқару жүйесі туралы теория жасаушы, ағзаның өзін – өзі реттеу идеясын дамытушы академик |
| 115 | Анри Мари Бленвиль | «Тип» терминін ғылымға енгізді |
| 116 | Б.Л.Астауров | Жасанды партеногенездік жолмен көбею қабілеті бар жібек құртын алды |
| 117 |