АКТ. Аткны медицинада олданылуы, аткны стандарты
 Скачать 0.79 Mb.
|
|
АТК-ның медицинада қолданылуы, АТК-ның стандарты Жоспары Кіріспе АТК-ның медицинада қолдаылуы АТК-ның стандарты Қортынды С  ілтемелер Кіріспе Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар-бұл интернет, сымсыз желілер, ұялы телефондар, компьютерлер, бағдарламалық қамтамасыз ету, аралық бағдарламалық қамтамасыз ету, бейнеконференциялар, әлеуметтік желілер және басқа да медиа-қосымшалар мен қызметтерді қоса алғанда, пайдаланушыларға ақпаратты алуға, Сақтауға, жіберуге және басқаруға мүмкіндік беретін барлық коммуникациялық технологияларға қатысты кең термин. сандық нысаны Акт сонымен қатар аудиовизуалды және телефон желілері сияқты медиа - технологиялардың бірыңғай кабельдік жүйе немесе байланыс жүйесі арқылы компьютерлік желілерге жақындасуын көрсету үшін қолданылады. Алайда, тұжырымдамаларды ескере отырып, АКТ-ның жалпы қабылданған анықтамасы жоқ, АКТ-мен байланысты әдістер мен құралдар күн сайын дерлік дамып келеді. Заманауи жетістіктерге негізделген және компьютерлік технологиялар мен басқа да жоғары технологиялар саласында ұтымды пайдаланылатын ақпараттық технологиялар, жаңа байланыс құралдары, бағдарламалық қамтамасыз ету және практикалық тәжірибе адам өмірінің барлық салаларында уақыт, еңбек, энергетикалық және материалдық ресурстарды азайту мақсатында ақпараттық процесті тиімді ұйымдастыру мәселелерін шешуге арналған.және қазіргі қоғам. Акт көбінесе қызмет көрсету мен басқарудың, өнеркәсіптік өндірістің және әлеуметтік процестердің ажырамас бөлігі болып табылады. Әрине, АКТ-ны күнделікті тәжірибеде қолдану медициналық кадрларды даярлауды, сонымен қатар дәрігерлер мен пациенттерге осы қызмет көрсету саласында, медициналық көмектің негізгі функцияларын ұйымдастыру мен басқаруда қажетті тиімділікті талап етеді. Көптеген зерттеушілер қызметтің "клиникалық өнімділігі" мен оның тиімділігіне телемедицина әдістерін қолдану фактісі емес, медициналық көмектің негізгі мақсаттарына қол жеткізу процесінде нәтижелерді барабар түсіндіру арқылы қол жеткізіледі деп санайды. Денсаулық сақтау саласына АТ енгізу салыстырмалы түрде жақында, алғашқы медициналық ақпараттық жүйелердің (HIS) пайда болуымен басталды . Ең сұранысқа ие технология материалдарды цифрландыру болды және әлі де солай. Қағаз карталары, рецепттер, талондар, кардиограммалар, суреттер - бәрі электронды түрде өтті. Алынған ақпаратты қажет ететіндердің барлығы онымен жұмыс істей алатындай етіп құрылымдау керек болды. Мәліметтер базасы және мәліметтер қорын басқару құралдары (ДҚБЖ) пайда болды – деректер операторын (пайдаланушыны) және оның функцияларын мәліметтер қорымен байланыстыратын интерфейс. Мәліметтердің үлкен көлемінің жинақталуы және олардың арасындағы, мысалы, аурудың сипаты мен дәрілік рецепт арасындағы байланысты оқшаулау және тексеру мүмкіндігі медицинада шешім қабылдауды қолдау жүйелерін қолдануға мүмкіндік берді. Дәл осындай шарттар сараптамалық жүйелерді , жасанды интеллект пен машиналық оқытуды әзірлеу мүмкіндігін анықтайды . АТК-ның медицинада қолданылуы Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар АКТ қазіргі уақытта экономикалық даму мен халықаралық бәсекеге қабілеттіліктің маңызды факторларының бірі болып табылады, сондықтан акт нарығын реттеу және ынталандыру стратегиясы туралы мәселе өзекті. Бұл ретте осы саланы мемлекеттік реттеудің тиімділігі өзіне тән кейбір ерекше белгілерді, атап айтқанда желілік сыртқы әсерлер мен ауқым әсерінің үлкен рөлі, салалық стандарттардың мәні, есепке алу кезінде арту Медицинада басқару мен емдеу-диагностикалық шешімдердің тиімділігін арттыруға бағытталған денсаулық сақтау жүйесін ұйымдастырудың стандартталған тәсілі жаңа құралдарды қолдануды талап етеді. Бұл салада жаһандық деңгейде де, жергілікті деңгейде де жетекші орындарды ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) алады. АКТ-ны күнделікті тәжірибеде қолдану медициналық кадрларды даярлауды, осы қызмет көрсету саласындағы дәрігерлер мен пациенттердің қажетті сауаттылығын, медициналық көмектің негізгі функцияларын ұйымдастыруды және оларды басқаруды талап ететіні сөзсіз. Зерттеушілердің көпшілігі қызметтің «клиникалық өнімділігіне» және оның тиімділігіне телемедицина технологияларын қолдану фактісі есебінен емес, медициналық көмектің негізгі мақсаттарына қол жеткізу процесіндегі нәтижелерді барабар түсіндірудің арқасында қол жеткізіледі деп санайды Сонау 1960 жылы Нью-Йорк Таймс газеті мақала жариялады, онда Тулейн университетінің дәрігері «пациенттердің жазбаша жазбаларын толығымен алмастыра алатын пленкада немесе компьютерге ыңғайлы басқа жолмен сақталған медициналық жазбалар» туралы қызықты ой айтқан. » 1967 жылы тағы бір мақалада келешекке қатысты мынадай көзқарас айтылды - «әр ер адам, әйел немесе бала Вашингтондағы үлкен жад жүйесінде өзінің барлық медициналық жазбаларын электронды түрде жазып алады». Мұндай жүйенің артықшылығы туралы пікірталастар болды. Егер, мысалы, адам инфаркт болса және ол басқа қалада болса. Мақалада: «Тағайындалған дәрігер тек Вашингтонға қоңырау шалуы керек, ал бірнеше секундтан кейін бұл науқастың барлық деректері оның көз алдында болады» деп жауап береді.  Қазіргі уақытта компьютерлер медицинаның көптеген салаларында кеңінен тарады. CPOE (компьютерленген дәрігердің тапсырысын енгізу) - дәрігердің рецепттерінің компьютерленген жүйесі (тесттерді және/немесе дәрі-дәрмектерді тағайындау) бастап, операция кезінде хирургтарға көмектесетін роботты интерндермен аяқталады. Сондай-ақ, компьютерлер жалпы емханалардың жұмысында маңызды рөл атқарады, әртүрлі әкімшілік тапсырмаларды жоспарлауға және орындауға, қаржыны қадағалауға, түгендеу жүргізуге және т.б.  Компьютерлік технологияны медицинада қолданудың ең ерекше түрі - бейне ойындар. Олар кейінірек лапароскопиялық операцияларды жасайтын хирургтарды оқыту үшін қолданылады (мұнда операция аймағында үлкен кесу және «ашық» операцияның орнына операцияны орындау үшін операция аймағында шағын тіліктер жасалады). 2004 жылы жүргізілген зерттеу аптасына шамамен 3 сағат бейне ойындар ойнаған хирургтардың мұндай операциялар кезінде қателіктерді 37%-ға азайтатынын көрсетті. Күн сайын тәулік бойы медитциналық консультатцияларға, пациенттердің жағдайын динамикалық бақылауға, пациенттің тіршілік әрекетінің негізгі көрсеткіштерін және төтенше жағдайды түзетуді бақылау технологиялары қолданылады. Қан қысымы, қандағы қант деңгейі және т.б сияқты пациенттердің физиологиялық параметрлеріне мониторинг жүргізіледі. Географиялық алыс аудандарда тұратын халықтың топтарына мүмкіндігі шектеулі адамдарға сондайақ тұйық немесе ұйымдастырылған ұжымдағы патциенттерге медетциналық қызметтер мен көмектің қолжетімділігі артады. Егер шетелдік тәжрибеге қарайтын болсақ, АҚШ-та Техас және Джорджия штаты медитциналық мекемелер, Штаттар түрмелері мен хопистер арасындағы телекоммуникациялық байланыс жүзеге асырылады. Географиялық тұрғыдан шалғай аймақтарда, ауылдық елді мекендерде тұратын халық топтарына, мүмкіндігі шектеулі науқастарға, сондай-ақ жабық немесе ұйымдасқан топтардағы науқастарға медициналық көмектің қолжетімділігі маңызды рөл атқарады. Телемедицина технологияларын қолдану мысалы Джорджия және Техас штаттарында кеңінен енгізілген, мұнда медициналық мекемелер, штат түрмелері және хоспистер арасында телекоммуникациялар жүзеге асырылады [3; 23]. Психиатриялық, психофизиологиялық немесе психологиялық көмекті қажет ететін науқастарды психологиялық оңалтуда телебақылауды қолдану табысты [3; тоғыз; 11], пациент пен дәрігер арасындағы аудиовизуалды байланысқа байланысты. Науқас өзін жалғыз және дәрменсіз сезінуін тоқтатады, оның психофизиологиялық жағдайы жақсарады, өзіне деген сенімділік пайда болады, соның нәтижесінде физикалық оңалтудың жеделдеуі, өмір сүру сапасының жақсаруы байқалады Педиатрияда телемедицина технологияларын енгізу өзекті болып табылады, бұл ауру балалардың ата-аналарының психологиялық жағдайына оң әсер ететін бірқатар зерттеулерде расталады: педиатрияда телебақылау жүйесін қолдану ата-аналардың алаңдаушылық деңгейін айтарлықтай төмендетеді [10]. ]. Лос-Анджелес балалар ауруханасы мен Моңғолиядағы Ана мен бала ұлттық орталығында ана мен нәресте денсаулығына телемедицинаны қолдану жобасы нәресте мен ана өлімінің азайғанын және қалалық және ауылдағы медициналық қызмет көрсету деңгейі арасындағы алшақтықтың азайғанын көрсетті. Операциядан кейін емделушілер үшін оңалту іс-шараларына қолдау көрсетіледі, сондай ақ туыс алдындағы және босанғаннан кейінгі кезеңде әйелдер үшін оңалту және телемедициналық қызметтер көрсетіледі. Психологиялық немесе психиатриялық көмекке мұқтаж пациенттерді оңалту жүргізіледі. Аудиовизуалды қарым-қатнас арқылы дәрігер пациентке қажетті қолдау көрсетеді, адаммен белгілі бір жұмыс жүргізеді, соның салдарынан психологиялық ғана емес, Физикалық деңгейде де жақсарады. Жоғары білікті мамандар тарапынан төтенше жағдайларда медициналық көмек көрсету кезінде консультациялық қолдау көрсетіледі. Қарт адамдар сапалы амбулаториялық бақлаумен қамтамасыз етіледі. Зейнетақы жасына сәйкес келетін адамдар әр түрлі созылмалы ауруларға анағұрлым бейім және олардың денсаулығы үшін физологиялық параметрлерге бақылау жасау өте маңызды болып табылады ы мүмкін. Бірқатар клиникалық зерттеулерде АКТ-ның әртүрлі түрлерін клиникалық қолданудың тиімділігі туралы мәліметтер алу негізгі болды медицинаның нақты салалары: негізгі ағзаның функционалдық жағдайы көрсеткіштерінің қашықтықтан мониторингі (артериялық қысым, жүрек жиырылуының жиілігі, қандағы қант деңгейі және т.б.), телемедициналық консультация беру, үйде оңалту іс-шараларының мониторингі, медициналық шешімдерді қолдаудың мамандандырылған жүйелері. Мұның бәрі дәрігердің түйсігі мен тәжірибесіне емес, зерттелген заңдылықтарға негізделген пациенттерге жеке көзқарас мәселелерін шешудің нұсқалары. Қашықтан басқару пультін шексіз мүмкіндіктер бойынша қашықтықтан бақылау қажеттілігі имплантацияланатын құрылғыларды-кардиостимуляторларды және дефибрилляторларды, имплантацияланатын кардиостимуляторларды басқару жағдайында да жүзеге асырылады, олар пациенттің жағдайы туралы толық ақпаратқа қосымша, жүйенің жұмысы туралы мәліметтер береді Аурулардың бастапқы және қайталама алдын алу мен ерте диагностиканы ақпараттық қолдау барған сайын маңызды бола түсуде. Жас және орта жастағы адамдар арасында жүрек-қан тамырлары ауруларының жоғары таралуы, оның ішінде жасырын түрде және оларда жүрек-қан тамырлары асқынуларының жоғары қаупі-болжамдық, жеке және профилактикалық медицина ретінде анықталған қазіргі заманғы медицина әдістерін ескере отырып, осы жас тобында алдын-ала симптоматикалық диагнозды қажет етеді. Бұл факт нақты қауіп факторларын уақтылы диагностикалау мен түзетудің арнайы тәсілдерін, сондай-ақ осы топтардың пациенттеріндегі патологияның бастапқы түрлерін қажет етеді. Мұнда телемедицинаны пайдалану, әсіресе телемедицинаның профилактикалық мониторингі маңызды рөл атқарады. Шағымдары жоқ және сонымен бірге денсаулық жағдайына назар аудармайтын жастарда алдын-алу шараларын жүзеге асыру кезінде қауіп факторларының маңызды рөлі туралы хабарлау, аурудың себептерін, аурудың алғашқы көріністерін түсіну маңызды Аурулардың біріншілік және екіншілік профилактикасы және олардың ерте диагностикасы Оңалту шараларының тиімділігінің маңызды құрамдастарының бірі оларды үнемі бақылау және оларға пациенттің белсенді қатысуы болып табылады. Шетелдік әдебиеттерге сәйкес телемедицина технологиялары «пациенттердің үлкен саны үшін кардиологиялық реабилитацияға қолжетімділік кедергісін жеңуге» ықпал етеді және бүкіл әлемде кеңінен қолданылуы мүмкін» [28]. Осылайша, дәрігер онлайн режимінде пациенттің жағдайы туралы жан-жақты ақпаратқа тұрақты онлайн қол жеткізу мүмкіндігіне ие болады, жүрек-қантамыр жүйесінің параметрлері туралы ғана емес, сонымен қатар «өзара ауыртпалық синдромын» күшейтетін басқа да өмірлік маңызды жүйелер туралы деректерді алады, ал егер қажет болса, емдеу және оңалту бағдарламасына түзетулер енгізе алады. Тәуекел деңгейі жоғары пациенттер санатында телебақылауды қолданудың клиникалық тәжірибесі көптеген зерттеулерде сыртқы құрылғылар мен адам жағдайының өмірлік маңызды параметрлерінің сенсорларын пайдалана отырып, пациенттерді қашықтықтан бақылау жүйелерінің даму болашағын дәлелдеді, сонымен қатар адам жағдайының маңызды көрсеткіштерін арттыру. науқастардың өзін-өзі бақылауы Үйде өзін-өзі бақылау әдістерін белсенді қолданатын науқастарда емге сәйкестіктің айтарлықтай артуы (90%-ға дейін) дәлелденген [4; 14], ауруханаға жатқызу жиілігінің төмендеуі [6; 31] медициналық көмекті ұйымдастырудың дәстүрлі технологиясымен салыстырғанда жүрек-қан тамырлары ауруларымен ауыратын науқастар арасындағы өлім-жітімді 20-25%-ға төмендету. Бұл жағдайда телебақылау жүйелерін қолданудың оң динамикасына сондай-ақ бар ауруға қатысты хабардарлық пен сауаттылықты арттыру, медициналық көмектің сапасына пациенттің қанағаттану дәрежесі, емделумен пациенттің келісіміне қол жеткізу және медициналық ұсыныстарды уақтылы орындау арқылы қол жеткізіледі. HIS qMS мысалында АТ-ны медицинада қолдануHIS qMS – әртүрлі көлемдегі медициналық ұйымдарды кешенді басқаруға арналған медициналық ақпараттық жүйе. Біріктірілген басқару нені білдіреді? Бұл мекеменің барлық құрамдас бөліктері бір желіге қосылып, бір-бірімен үйлесімді әрекет ететін шешім. HIS qMS негізгі құралдары: электрондық тізілім пациенттің жеке кабинеті EHR (пациенттің электронды жазбасы) кездесу парақтары мен журналдары емхана ресурстарының кестесі күту тізімі аурухана медициналық тамақтану дәріхана, дәрі қоймасы орталық зарарсыздандыру бөлімі медициналық көмек көрсету стандарттарын енгізу еңбекке уақытша жарамсыздық сараптамасы медициналық көмек көрсету сапасына сараптама жүргізу қаржылық басқару CHI төлемдері есеп беру алдын алу және медициналық тексеру медициналық ұйымды (МО) әкімшілік басқару құралдары АТК-ның стандарты Соңғы бірнеше жылда ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) Әлеуметтік және экономикалық өсуге жәрдемдесудің әлеуетті қуатты тетігі болып табылатындығына қатысты кең халықаралық консенсус қалыптасты. Соңғы бірнеше зерттеулер АКТ-ны жеткіліксіз қызмет көрсететін қауымдастықтарға көмектесу және дамушы елдерде жаңа мүмкіндіктер жасау үшін қолданудың айтарлықтай жетістіктерін сипаттайды. Алайда, дәл осы зерттеулерде мақсатты қоғамдастықтың өмірін жақсарту үшін аз жұмыс жасаған ысырап болған ресурстар мен орындалмаған үміттер, АКТ-ға қымбат инвестициялардың басқа мысалдары жиі келтіріледі. Нәтижесінде, дамушы елдерде және халықаралық қоғамдастықта АКТ - ға деген ерте құлшыныс, прагматикалық реализммен алмастырылады, ол алдау шеңберінен шығуға және АКТ-ны дамуға қалай тиімді және тиімді пайдалануға болатындығын талдауға тырысады. Осы мәселелер бойынша пікірталастар жалғасып жатқанда, бірнеше талдаулар АКТ-ға негізделген даму жобасы жүзеге асырылатын әлеуметтік, экономикалық және нормативтік орта жобаның түпкілікті жетістігі үшін АКТ-ның өзі сияқты маңызды болуы мүмкін деген қорытындыға келді. Дамушы елдердің көптеген проблемаларына қарамастан, Майкрософт корпорациясы компьютерлік технологиялар мен басқа да АКТ-лар бұл проблемаларды шешудің үлкен әлеуетіне ие деп санайды. Майкрософт корпорациясы бұл әлеуетті ашу тек мемлекеттік сектордың көшбасшылығын ғана емес, сонымен қатар жеке сектордың адалдығын да талап ететінін мойындайды. Майкрософт корпорациясы өз кезегінде аз қамтылған халықтармен, дамушы елдермен және адами әлеуетті дамыту үшін АКТ-ның барлық әлеуетін іске асыру мақсатында әзірлеушілердің неғұрлым кең халықаралық қоғамдастығымен тығыз ынтымақтастыққа ұмтылады. Қандай да бір мағынада акт-бұл жай құралдар. Кез-келген құрал сияқты, олар да жақсы болуы мүмкін немесе тапсырмаға сәйкес келмеуі мүмкін. ол қарастырылып отырған жоба үшін жарамды ма, жоба қатысқандар үшін тұрақты ынталандыруды қамтамасыз ете ме және жобаны жүзеге асыратын адамдар ма, АКТ тиімді пайдалану үшін қажетті дағдыларға ие. Алайда, басқа мағынада, акт-бұл әлем бұрын-соңды көрген құралдар сияқты емес. АКТ-ны адам тәжірибесінің әр түрлі спектріне қолдануға болатындықтан, олар қоғам мен экономиканың барлық салаларын өзгертеді. Цифрлық жетістіктер денсаулық пен тамақтануды жақсарту, білімді кеңейту, экономикалық өсуді ынталандыру және адамдардың өз қоғамдастықтарының өміріне қатысу мүмкіндіктерін кеңейту үшін жаңа мүмкіндіктер жасайды.    Қортынды Қазіргі қоғамның даму жағдайында ақпараттық технологиялар адамның өміріне терең енді. Олар әлемдік экономика ғана емес, сонымен қатар адами қызметтің басқа да салаларын дамытудың өмірлік маңызды ынталандыруына өте жылдам айналды. Қазір ақпараттық технологиялар пайдаланылмайтын саланы табу қиын. Жыл сайын ақпараттық технологиялар барлық қызмет салаларына автобизнестен құрылысқа дейін берік кірді Соңғы онжылдықтарда қарқын ала отырып, компютерлік ақпараттық технологияларды жаппай енгізу аясында ілгерлеу медицинаны да қамтыды. Бүгінгі таңда медицинадағы Ақпараттық жүйелер кең қолданылады IT-құраушысыз Елеулі клиника Сілтемелер Лямина Н.П., Котельникова Е.В., Наливаева А.В., Карпова Е.С. МЕДИЦИНАДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР: ҚАЗІРГІ ТРЕНДТЕР // Ғылым мен білімнің заманауи мәселелері. - 2016. - No 3.; URL: https://science-education.ru/ru/article/view?id=24473 (кіру күні: 27.04.2022). https://sparm-com.turbopages.org/turbo/sparm.com/s/publications/informaczionnye-tehnologii-v-mediczine https://science-education.ru/ru/article/view?id=24473 https://www.researchgate.net/publication/297808735_Standards_for_information_and_communication_technology_ICT https://melimde.com/download/id110865.doc |