3, 8, 13 клиникасы. Эндокринді жйеден Препарат аты,бояуы Гипофиз. Гематоксилин. Эозин

• Название: Эндокринді жйеден Препарат аты,бояуы Гипофиз. Гематоксилин. Эозин
• Дата: 17.10.2022
• Размер: 5.41 Mb.
• Имя файла: 3, 8, 13 клиникасы.docx
• Тип: Документы; #737501
• страница: 3 из 3

Қызметі: Тамырлы қабықша пигментті эпителийдің және нейрондардың қоректенуін іске асырып , көз алмасының қысымы мен қызуын реттейді . Торлы қабат көздің рецепторлық аппараты болып табылады;электромагнитті импульстарды қабылдап,жүйке испульсына айналдырады;Қараңғыда және жарықта көруді қамтамасыз етеді(нерв талшықтары арқылы)

Клиникасы:

Ретинит - бұл торлы қабықтың қабыну ауруы, ол бір жақты немесе екі жақты болуы мүмкін. Торлы қабықтың бұл қабыну ауруы инфекциялық және токсико-аллергиялық сипатта болуы мүмкін. Ретинит бірқатар жұқпалы аурулардың салдарынан пайда болуы мүмкін. Мысалы, мысалы: СПИД, мерез, вирустық және іріңді инфекциялар және т.б.

Ретиниттің белгілері тордың үстіндегі процестің локализациясына байланысты. Бірақ бастысы - көру өткірлігінің төмендеуі және көру аймағының өзгеруі. Бастапқыда сетчатка зақымдануы тек кішігірім аудандармен шектелетін жағдайлар бар, содан кейін олар үлкейіп, көрудің прогрессивті жоғалуына әкеледі. Ретинит дәрі-дәрмекпен емделеді.

Торлы қабықтың ажырауы - торлы қабықтың тамырлы қабықтан бөлінуі. Торлы қабық сынған кезде оның ішіне көзішілік сұйықтық еніп, хороидтан қабыршақтайды. Егер көздің тор қабығы болса, дереу дәрігермен кеңесу керек, өйткені кешігу соқырлыққа қауіп төндіруі мүмкін.

Ретинальды дистрофия әдетте көздің қан тамырлары жүйесінің ауытқуларынан туындайды. Көбіне қарт адамдар зардап шегеді, олардың көру қабілеті біртіндеп нашарлайды. Көбінесе торлы қабықтағы дистрофиялық өзгерістер орташа және жоғары миопиямен бірге жүреді. Шындығында, бұл жағдайда көз алмасының мөлшері үлкейіп, оның артқы бетіндегі торлы қабық созылып, дистрофияға әкеледі.

Травматикалық иридоциклит және гипема. Контузия немесе көзге еніп кету нәтижесінде тамырлы қабаттың зақымдануынан болатын қабыну процесі. Кейбір жағдайларда көз радужкасы жарылып, алдыңғы камерада қан пайда болуы мүмкін. Стационарлық емдеу және хирургиялық араласу қажет.

20.

Препарат атауы:Қараңғы кездегі көздің торлы қабығы.

Бояуы:Гематоксилин – эозин.

Зерттелентін обьект:

1-тамырлы қабық

2-пигментті эпителий

3-таяқшалар мен сауытшалар қабаты

4-сыртқы ядролы қабат

5-сыртқы торлы қабат

6-ішкі ядролық қабат

7-ішкі торлы қабат

8-ганглионды қабат

9-нерв талшықтарының қабаты

Сипаттама:Препаратта көздің торлы қабаты берілген. Көздің рецепторлық аппараты торлы қабықшанын көру аймағынан кұралады. Оны 10 қабатқа бөліп қарастырамыз.

1. Пигментті эпителий.Торлы қабықшаның сыртқы қабаты-полигональді призма тәрізді пигментті жасушалар пигментоциттерден тұрады. Саны 4-6млн-ға жетеді. Пигментті жасушалардың плазмолеммаларының апикалды бөліктері нейросенсорлык жасушалардың сыртқы сегменттерінің дистальді бөліктерімен тікелей байланысады. Апикальді бетінде микробүрлері бар.Бір пигментоцит нейросенсорлық жасушаның 30-45 сыртқы сегментімен байланысады.Фагосомалар нейросенсорлық жасушалардың сыртқы сегментінің дискілерін фагоцитттейді. Өсінділерде питменттің болуы (меланосомалардын) көзге түсетін сәуленін 85—90% сіңірілуіне жағдай жасайды.

2. Таяқша және колба тәрізді жасушалар.Бұл қабатта осы жасушалардың сыртқы сегменті,фоторецепторлы структуралар анық көрінеді.

3. Сыртқы шектеуші мембрана.Тіректік қызмет атқарады.Мұнда глиальді жасушалар орналасқан.

4. Сырқы ядролық қабат.Колба және таяқша тәрізді жасушалардың денелері,ядросы орналасқан аймағы анық көрінеді.

5. Сыртқы торлы қабат.Сауытшалы және таяқшалы нейрондар аралығында байланыс тігінен бағытталған биполярлы және горизонтальді нейрондармен атқарылады.

6. Ішкі ядролық қабат.Ассоциативті нейрондар-биполярлы,горизонтальді,амакринді нейрондардың ядролары орналасқан аймақ және глиальді жасушалар орналасқан.

7. Ішкі торлы қабат.Ассоциативті нейрондар мен ганлионарлы нейрондар байланысатын аймақ.Яғни,ассоциативті нейрондардың аксондары,ганглионарлы нейрондардың дендриттерімен байланысады.

8. Ганглионарлы қабат.Ганглиоздык нейрондардың денелері анық көрінеді.Торлы қабықшаның ең ірі жасушалары, олардың аксондарының диаметрі үлкен болып, электр сигналдарын өткізуге кабілетті. Олардың цитоплазмасында хроматофилді зат жақсы дамыған. Олар барлык мәліметтерді торлы қабықшаның бүкіл қабаттарынан тік жолдардан да латералды жолдардан жинап,бас миына береді.

9. Нерв талшықтарының қабаты.Ганглионарлы нейрондардың аксондарынан тұрады.Ол нерв талшығын түзеді.

10. Ішкі шектеуші мембрана.Көздің торлы қабығының мөлдір денеге бағытталған ішкі аймағы.

Қызметі: Көздің рецепторлық аппараты болып табылады;электромагнитті импульстарды қабылдап,жүйке испульсына айналдырады;Қараңғыда және жарықта көруді қамтамасыз етеді(нерв талшықтары арқылы)

8.

Препарат атауы: Миелинді нервтің бойлық кесіндісі.

Бояуы: Азокармин.

Зерттелетін обьектісі:

1. Эпиневрий

2. Периневрий

3. Миелинді нерв талшықтарының бойлық кесіндісі

Қызметі : импульстерді өткізу

Сипаттама:

Препаратта миелинді нервтің бойлық кесіндісі берілген. Жүйкелер миелинді және миелинсіз талшықтардан және дәнекер тінінен тұратын қабықшадан тұрады. Жүйке талшықтарының араларында борпылдақ талшықты дәнекер тінінің жұқа қабаттары эндоневрий орналасады. Жүйке талшықтарының топтаса орналасқан шоғыры периневриймен қапталады. Периневрий эпендимоглиалдық дифферонның жазық жасушаларының тығыз орналасқан қабаттарынан және дәнекер тіннің жіңішке қабаттарынан құралады. Жуан жүйкенің периневрийінде мұндай қабаттардың саны 5—6ға жетеді. Периневри сыртында құрамында қан тамырлары бар дәнекер тін болады. Жүйке бағанынын сыртқы қабықшасы эпиневрий тығыз талшықты дәнекер тін болып табылады, ол фибробласттарға, макрофагтарға және май жасушаларына бай болып келеді. Жүйкенің дәнекер тін қабықшасында қан және лимфа тамырлары және жүйке ұштары болады. Эпиневрийге жүйкенің ұзына бойында бір-бірімен анастомоздар құрайтын көптеген қан тамырлары кіреді де, олар периневрийге және эндоневрийге өтіп трофикалық қызметін атқарады.

21.

Препарат атауы: Мұрын қуысының иіс сезгіш аймағы.

Бояуы: Азокармин.

Зерттелетін обьектісі:

1. 
   Микробүрлер және иіс сезгіш кірпікшелер
   
2. 
   Иіс сезгіш эпителий
   
3. 
   Қан тамырлары
   
4. 
   Иіс сезгіш бездер
   

Қызметі : иіс сезу

Сипаттама:

Препаратта мұрын қуысының иіс сезгіш аймағы берілген. Иіс сезу мүшесінің шеткі анализаторының қалындығы шамамен 60-90 микрометр болып келеді, көп қатарлы цилиндрлі эпителийден тұрады, құрамында: иic cезуші нейросенсорлы, тіректік және базальды жасушалары бар. Эпителий қабаты базальді мембранаға бекініп орналасқан, мұрын қуысына қараған беті кілегейлі затпен ылғалданып тұрады. Нейросенсорлы немесе рецепторлы иіс сезу жасушаларының шеткі бөлігінде қысқа дендриттері, ал орталық бөлігінде аксоны болады. Бұл жасушалар тіректік эпителиоциттердің арасында орналасады. Адамдарда мұндай жасушалардың саны алты миллиондай, ал иттерде 225 млн. Иіс сезу жасушаларының шеткі бөлігіндегі дендриттерінің ұшы түйреуіш тәpізді жуанданып, одан 10-12 иіс сезу кірпікшелер шығады: құрамында базальды денешіктен басталатын шеткі 9жұп, 2орталық фибриллалары болады. Иіс сезу кірпікшелері қозғалғыш келеді. Иiс сезетін жасушалардың шеткі өсінділері иісті заттардың әсерінен жиырылады, олардың ядролары ашық түсте, 1 немесе 2 ірілеу келген ядрошықтарын және ядро жанында орналасқан түйіршікті эндоплазмалық торды ажыратамыз. Жасушаның ортаңғы бөлігі жіңішке және иректелген аксонға жалғасады, ол тіректік эпителиоциттердің арасымен өтеді. Иіс сезетін микробүрлі жасушалар кұрылысы жағынан иiс сезу төмпешіктері бар нейросенсорлық жасушаларға ұқсайды. Микробүрлер жасушалардың иісті қабылдайтын мембраналық бетін үлкейтеді. Нейросенсорлық жасушалардың орталық өсінділері дәнекер тіндік қабатта миелинсіз иіс сезу жүйкесінің шоғырын құрайды.

Иiс сезу бездері эпителийдің астындағы дәнекер тінінде орналасақан. Құрылысы жағынан түтікшелі — альвеолярлы бездерге жатады, бөлетін секреті-мукопротеидтер болып табылады. Бөлінген секреті иіс сезу кірпікшелерін жуып-шайып, иісті заттарды ерітіп, кірпікшелердің мембранасындағы рецепторлық белоктар арқылы иісті қабылдап отырады.

22.

Препарат атауы: Мұрын қуысы кілегейлі қабығының иіс сезгіш эпителиі.

Бояуы: Азокармин.

Зерттелетін обьектісі:

1. 
   Микробүрлер және иіс сезгіш кірпікшелер
   
2. 
   Иіс сезгіш эпителий
   
3. 
   Иіс сезгіш бездер
   
4. 
   Талшықты борпылдақ дәнекер тін
   

Қызметі: иіс сезу

Сипаттамасы:

Препаратта мұрын қуысының иіс сезгіш аймағы берілген. Иіс сезу мүшесінің шеткі анализаторының қалындығы шамамен 60-90 микрометр болып келеді, көп қатарлы цилиндрлі эпителийден тұрады, құрамында: иic cезуші нейросенсорлы, тіректік және базальды жасушалары бар. Эпителий қабаты базальді мембранаға бекініп орналасқан, мұрын қуысына қараған беті кілегейлі затпен ылғалданып тұрады. Нейросенсорлы немесе рецепторлы иіс сезу жасушаларының шеткі бөлігінде қысқа дендриттері, ал орталық бөлігінде аксоны болады. Бұл жасушалар тіректік эпителиоциттердің арасында орналасады. Адамдарда мұндай жасушалардың саны алты миллиондай, ал иттерде 225 млн. Иіс сезу жасушаларының шеткі бөлігіндегі дендриттерінің ұшы түйреуіш тәpізді жуанданып, одан 10-12 иіс сезу кірпікшелер шығады: құрамында базальды денешіктен басталатын шеткі 9жұп, 2орталық фибриллалары болады. Иіс сезу кірпікшелері қозғалғыш келеді. Иiс сезетін жасушалардың шеткі өсінділері иісті заттардың әсерінен жиырылады, олардың ядролары ашық түсте, 1 немесе 2 ірілеу келген ядрошықтарын және ядро жанында орналасқан түйіршікті эндоплазмалық торды ажыратамыз. Жасушаның ортаңғы бөлігі жіңішке және иректелген аксонға жалғасады, ол тіректік эпителиоциттердің арасымен өтеді. Иіс сезетін микробүрлі жасушалар кұрылысы жағынан иiс сезу төмпешіктері бар нейросенсорлық жасушаларға ұқсайды. Микробүрлер жасушалардың иісті қабылдайтын мембраналық бетін үлкейтеді. Нейросенсорлық жасушалардың орталық өсінділері дәнекер тіндік қабатта миелинсіз иіс сезу жүйкесінің шоғырын құрайды.

Иiс сезу бездері эпителийдің астындағы дәнекер тінінде орналасақан. Құрылысы жағынан түтікшелі — альвеолярлы бездерге жатады, бөлетін секреті-мукопротеидтер болып табылады. Бөлінген секреті иіс сезу кірпікшелерін жуып-шайып, иісті заттарды ерітіп, кірпікшелердің мембранасындағы рецепторлық белоктар арқылы иісті қабылдап отырады.



23.

Препарат атауы: Ұлудың аксиальді кесіндісі.

Бояуы: Азокармин.

Зерттелетін обьектісі:

1. 
   Ұлудың сүйекті қабырғасы
   
2. 
   Ұлудың жарғақты өзегі
   
3. 
   Вестибулярлы саты
   
4. 
   Иірімді ганглий
   
5. 
   Дабыл сатысы
   
6. 
   Вестибулярлы мембрана
   
7. 
   Тамырлы жолақ
   
8. 
   Иірімді байлам
   
9. 
   Базилярлы мембрана
   

Қызметі: дыбысты қабылдау

Сипаттама:

Препаратта ұлудың аксиальді кесіндісі берілген. Дыбыс қабылдау жарғақты лабиринттің ұзына бойында орналасқан иірімді мүшесіндеде жүзеге асады. Ұлу каналы іші эндолимфаға толы, ұзындығы 3,5 см, сыртын перилимфа қоршаған, иірілген қапшық. Ұлу каналы көлденең кесіндісінде үшбұрышты болып көрінеді, оның кабырғаларын вестибулярлық мембрана, тамырлы жолақ,базилярлық табақша құрайды.

Вестибулярлық мембрана каналдың жоғарғы медиалды қабырғасын түзейді. Ол жіңішке фибриллалардан құралған дәнекер тіннен тұратын пластинка болып табылады, эндолимфаға қарайтын жағы бірқабатты жазық эпителиймен, перилимфаға қарайтын жағы жазық фиброцит тәрізді жасушалармен қапталып жатады.

Сыртқы қабырғасы иірімді байламда орналасатын қантамырлы жолақтан тұрады. Тамырлы жолақтың құрамында ашық түсті базальды және күңгірт призмалы жасушалары және олардың араларында гемокапиллярлары болады. Бұл жасушалар иірімді мүшенің қоректенуінде маңызды рөл атқаратын эндолимфаны өндіреді деп те болжамдайды..

Базилярлық табақшаның құрылысы күрделі, мұнда иipiмді мүше орналасады. Бұл табақшаның негізін коллаген талшықтары түзеді. Ішкі жағынан иіpімді сүйек табақшасына бекітіледі.

Иіpімді мүшеге қараған бетінде ол осы мүшенің эпителиінің базальды мембранасымен жабылған. Ұлу каналының ұзына бойында талшықтардың ұзындығы әрқилы болады. 505 мкм шамасындағы ең ұзын талшықтар ұлудың ұшында, 105 мкм шамасындағы қысқалары ұлудың негізінде орналасады. Талшықтар гомогенді негізгі затта, диаметрі 30 нм жіңішке фибриллалар шоғырынан құралып орналасады. Дабыл сатысы жағынан базиллярлық табақша мезенхималық фиброциттерге ұқсас жалпақ жасушалар қабатымен тысталған.

Жабу мембранасы вестибулярлық еріннің эпителийімен байланысқан. Ол иiрімді мүшенің ұзына бойына созылып, қылшықты жасушаларының ұштарының үстінде орналасады. Жабу мембранасы желе секілді болады, жіңішке коллаген талшықтарынан тұратын лента тәрізді табақша болып табылады. Талшықтардың арасы құрамында гликозаминогликандар болатын мөлдір желімдеуші затқа толы болады.

24. Ұлудың аксиальді кесіндісі. Гематоксилин – эозин.

Препарат атауы: Ұлудың аксиальді кесіндісі.

Бояуы: Гематоксилин – эозин. Зерттелетін обьектісі:

1. Вестибулярлы саты

2. Ұлудың жарғақты өзегі

3. Дабыл сатысы

4. Базилярлы мембрана

5. Иірімді мүше

6. Тамырлы жолақ

7. Иірімді байлам

8. Иірімді ганглий

Қызметі : дыбысты қабылдау

Сипаттама:

Дыбыс қабылдау жарғақты лабиринттің ұзына бойында орналасқан иірімді мүшесіндеде жүзеге асады. Ұлу каналы іші эндолимфаға толы, ұзындығы 3,5 см, сыртын перилимфа қоршаған, иірілген қапшық. Ұлу каналы көлденең кесіндісінде үшбұрышты болып көрінеді, оның кабырғаларын вестибулярлық мембрана, тамырлы жолақ,базилярлық табақша құрайды.

Вестибулярлық мембрана каналдың жоғарғы медиалды қабырғасын түзейді. Ол жіңішке фибриллалардан құралған дәнекер тіннен тұратын пластинка болып табылады, эндолимфаға қарайтын жағы бірқабатты жазық эпителиймен, перилимфаға қарайтын жағы жазық фиброцит тәрізді жасушалармен қапталып жатады.

Сыртқы қабырғасы иірімді байламда орналасатын қантамырлы жолақтан тұрады. Тамырлы жолақтың құрамында ашық түсті базальды және күңгірт призмалы жасушалары және олардың араларында гемокапиллярлары болады. Бұл жасушалар иірімді мүшенің қоректенуінде маңызды рөл атқаратын эндолимфаны өндіреді деп те болжамдайды..

Базилярлық табақшаның құрылысы күрделі, мұнда иipiмді мүше орналасады. Бұл табақшаның негізін коллаген талшықтары түзеді. Ішкі жағынан иіpімді сүйек табақшасына бекітіледі.

Иіpімді мүшеге қараған бетінде ол осы мүшенің эпителиінің базальды мембранасымен жабылған. Ұлу каналының ұзына бойында талшықтардың ұзындығы әрқилы болады. 505 мкм шамасындағы ең ұзын талшықтар ұлудың ұшында, 105 мкм шамасындағы қысқалары ұлудың негізінде орналасады. Талшықтар гомогенді негізгі затта, диаметрі 30 нм жіңішке фибриллалар шоғырынан құралып орналасады. Дабыл сатысы жағынан базиллярлық табақша мезенхималық фиброциттерге ұқсас жалпақ жасушалар қабатымен тысталған.

Жабу мембранасы вестибулярлық еріннің эпителийімен байланысқан. Ол иiрімді мүшенің ұзына бойына созылып, қылшықты жасушаларының ұштарының үстінде орналасады. Жабу мембранасы желе секілді болады, жіңішке коллаген талшықтарынан тұратын лента тәрізді табақша болып табылады. Талшықтардың арасы құрамында гликозаминогликандар болатын мөлдір желімдеуші затқа толы болады.

25. Препарат атауы: Тілдің жапырақ тәрізді бүртіктері.

Бояуы: Азокармин.

Зерттелетін обьектісі:

Қызметі : дәм сезу

Сипаттама:



Құрылысы. Әрбір дәм сезу буылтығының пішіні эллипс тәрізді, биіктігі 27— 115 мкм шамасында, ені 16—70 мкм болады, бір-біріне тығыз орналасқан 40-60 әр түрлі эпителиоциттерден тұрады. Буылтықтың ұшы дәм сезу тесігімен байланысады. Дәм сезу тесігі үстіңгі эпителийлік жасушалардың aраларындағы кішігірім тереңдеген аймаққа жалғасады. Дәм сезу жасушаларын бес түрін ажыратамыз:

1. 
   Цитоплазмасы күңгірт түсті тіректік жасушалар, олардың апикалды бөлігінде ас тітіркендіргіштерінің адсорбенттері болып табылатын 40 шақты микробүрлері болады, Цитоплазмасында көптеген электрондытығыз түйіршіктер, түйіршікті эндоплазмалық тор, митохондриялар, цитоқаңканынң микрофиламенттерінің шоғырлары мен микротүтікшелер болады. Осылардың бәрі цитоплазмаға күңгірт түс береді.
   
2. 
   Цитоплазмасы ашық түсті тіректік жасушалар, кұрамында жазық эндоплазмалық тордың цистерналары, лизосомалар және ұсақ вакуольдер болады, апикалды бөлігінде микробүрлері аз. Тіректік жасушалар жүйке талшыктарымен байланыстар кұрамайды.
   
3. 
   Сенсоэпителийлік эпителиоциттер, цитоплазмасында диаметрі 100— 200 нм, электрондытығыз өзегі бар көпіршіктері бар, апикалды бетінде микробүрлері бар ірі өсінді болады. Сенсоэпителийлік эпителиоциттер афферентті талшықтармен синапстар кұрайды.
   
4. 
   Базальды эпителиоциттер дәм сезу буылтығының базальды бөлігінде орналасқан, олар аздифференцияланған, ядросының айналасында аздаған көлемді цитоплазмасы және нашар дамыған органеллалары бар. Базальды жасушалар эпителийлік кабаттың үстіңгі бетіне жетпейді, камбиалдық жасушаларға жатады.
   
5. 
   Шеткі (перигеммалды) жасушалар, пішіні орақ тәрізді, кұрамында ор- ганеллалары аз, ал микротүтікшелері көп болады. Олар жүйкелік аяктамалармен байланысқан.
   

Тілдің алдыңғы бөлігіндегі дәмс сезу буылтығында тәтті сезетін, артқы бөлігінде ащыны сезуші рецепторлық нәріуыздар болады.