Мұғалімнің аты-жөні:
|
Адылбекова Карлыгаш Еркеновна
|
Пән/Сынып:
|
Химия, 8 сынып
|
Қай аптаның нешінші сабағы
|
2- тоқсан 1-сабақ
|
Тарау немесе бөлім атауы:
|
4 тарау. Зат мөлшері
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Зат мөлшері. Моль. Авогадро саны. Молдік масса
|
Оқу мақсаты:
|
8.1.1.1 -зат мөлшерінің өлшем бірлігі ретінде –мольді білу және Авогадро санын білу
8.1.1.2 қосылыстың молярлық массасын есептей алу
8.1.1.3 -масса, зат мөлшері және құрылымдық бөлшектер санын есептеу
|
Бағалау критериі:
|
зат мөлшерінің өлшем бірлігі ретінде –мольді және Авогадро санын біледі
қосылыстың молярлық массасын есептей алады
масса, зат мөлшері және құрылымдық бөлшектер санын есей біледі
|
Саралап оқыту тапсырмалары
|
Ұжымдық жұмыс
Жаңа тақырыптың түсіндірілуі
Сабақ мақсаты мен бағалау критерийлерін таныстыру;
Бейнероликті қолдана отырып, бекіту тапсырмаларын орындату.
|
Бірлескен жұмыс (1,2 тапсырма)
Тапсырманы ұсыну және дұрыс жауапты ұсыну арқылы үйрету;
Бекітуге арналғантапсырмаларды орындату;
тапсырмалардың жауаптарын жазу.
|
Жеке жұмыс
Тапсырманы ұсыну, оқушылар өз бетімен орындауы
|
Уақыты
|
Кезеңдері
|
Тапсырма
|
Тапсырманың мақсаты
|
Мұғалімнің бақылауы мен зерттеуі не?
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
1 минут
00:00 – 03:00
|
Ұйымдастыру
|
Сәлеметсіздерме! Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы:
Зат мөлшері. Моль. Авогадро саны. Молдік масса
Бүгінгі сабақта меңгеретіндеріңіз:
Зат мөлшерінің өлшем бірлігі ретінде –мольді және Авогадро санын білу
Қосылыстың молярлық массасын есептей алу
Зат масса ,зат мөлшері және құрылымдық бөлшектер санын есептеу
Тірек ұғымдар:
Зат мөлшері
Моль
Авогадро саны
Құрылымдық бөлшектер саны
Мольдік масса
|
Жаңа тақырыпты меңгеру
|
Оқушыларды жаңа сабақ тақырыбымен таныстырып,сабақтың мақсатымен таныстыру
|
|
Оқулық,қалам,дәптер,кеспе қағаздары
|
8 минут
03:00 – 11:00
11:00-14:00
|
Жаңа сабақ
|
Адамдар әртүрлі жағдайда түрлі өлшем бірліктерін қолданады. Мысалы , адамның бойын сантиметрмен өлшесе,қалалардың арасын сантиметрмен емес немесе миллиметрмен емес километрмен өлшейді. Кейде жеңілдету үшін кішігірім бірліктерді топтастырып біріктіреді.
Мысалы: 1000 г – 1 кг
30 күн – 1 ай
100 тиын – 1 теңге
100 жыл – 1 ғасыр
Сол сияқты химиктерге де өте кішкентай атомдар мен молекулаларды өлшеуге қолайлы өлшем бірлік қажет болды.
Химияда заттың өлшемі ретінде ерекше физикалық шама – зат мөлшері алынады. Зат мөлшері мольмен өрнектеледі.
Моль – бұл құрамында 0,012 кг (12 г) көміртекте болатын атомдар санына тең құрылымдық бөлшектер (атомдар, молекулалар, т.б.) болатын заттың мөлшері.
Көміртектің әрбір атомының массасын (19,93∙10-27 кг) біле отырып көміртектің 0,012 кг массасында қанша атом (N) болатынын есептеуге болады.
N= 0,012 кг / 19,93∙10-27 кг = 6,02∙1023 (атом)
602 000 000 000 000 000 000 000 (немесе 6,02∙1023) құрылымдық бөлшектерді атом, молекула және т.б біріктіріп 1 моль деп атайды.
6,02∙1023 саны итальяндық ғалым Амадео Авогадроның құрметіне
Авогадро саны деп аталады. Белгісі NА, өлшем бірлігі моль -1
NА = 6,02∙1023 моль -1.
Ол кез келген заттың 1 молінде 6,02∙1023 бөлшектер болатынын көрсетеді.
Мысалы : 1 моль суда да, 1 моль темірде де бөлшектер саны бірдей, тек судың 1 молінде 6,02∙1023 молекула болса, темірдің 1 молінде 6,02∙1023 атом бар.
Авогадро санын заттың молекуласын табу үшін қолданады.
Зат мөлшерінің формуласы: n = N / NА
Зат мөлшері белгілі болса бөлшектер санын анықтауға болады. Молекуланы (N) әрпімен белгілейді. Ол Авогадро санын зат мөлшеріне көбейткенге тең.
N = n ∙NА
мұндағы : n - зат мөлшері
N – молекула немесе атом саны
NА - Авогадро саны
Мольдік масса - заттың бір молінің массасы.
М әрпімен белгілейді және өлшем бірлігі г/ моль
Мольдік масса мен салыстырмалы молекулалық массаның (немесе атомдық) сандық мәндері бір - біріне сәйкес болады.
Метанның CH4 мольдік массасын анықтайық:
Mr(CH4) = Ar (C ) + Ar (H) ∙ 4 = 12 + 1∙4 = 16
M(CH4) = 16 г /моль
Өлшемінен көрініп тұрғандай ,мольдік масса зат массасының оның мөлшеріне қатынасымен өрнектеледі.
M = m / n
бұдан моль санын есептеуге болады:
n = m / M
немесе мол саны мен мольдік массалары бойынша заттың массасын есептеуге болады:
m = n ∙ M
Заттың мольдік массасының мәні оның сапалық және сандық құрамымен анықталады, яғни Mr және Ar- ге тәуелді. Сондықтан әртүрлі заттардың моль саны бірдей болса да , массалары түрліше болады.
Барлық формулаларды сандық есептер шығару үшін қолданамыз.
|
Жаңа тақырыпты меңгеру
|
|
|
Оқулық,қалам,дәптер,кеспе қағаздары
|
10 минут
14:00-23:00
|
Бекіту тапсырмасы
|
1-тапсырма
Төменде хлорсутектің, азот, күкірт және фосфор қышқылдарының молекулаларының модельдері берілген. Олардың формулаларын жазып , мольдік массаларын есептеңдер.
 
 
Жауабы:
Хлорсутек HCl
M(HCl) = Ar(H) + Ar ∙(Cl ) = 1 + 35,5 =36,5 г /моль
Азот қышқылы HNO3
M(HNO3) = Ar(H) + Ar ∙(N) + Ar ∙(O) ∙3 = 1 + 14 +48 = 63 г /моль
Күкірт қышқылы H2SO4
M(H2SO4) = Ar(H) ∙2 + Ar ∙(S) + Ar ∙(O) ∙4 = 2 + 32 +64 = 98 г /моль
Фосфор қышқылы H3PO4
M(H3PO4) = Ar(H) 3 + Ar ∙(P) + Ar ∙(O) ∙4 = 3 + 31 +64 = 98 г /моль
|
Жаңа тақырып
ты меңгеруге арналған
Берілген қосылыс
тардың зат мөлшерін, массасын және молекула сандарын
есептейді
|
1-тапсырмада берілген хлорсутек,азот,күкірт,фосфордың формулаларын жазып,мольдік массалырн дұрыс есептеуді қадағалау
|
Дескриптор:
қосылыстардың
молекулалық формулаларын жазады
қосылыстардың мольдік массаларын есептейді
Дескриптор: Білім алушы
- қосылыстар
дың зат мөлшерін есептейді
-қосылыстар
дың зат массасын есептейді
-қосылыстар
дың молекула санын есептейді
|
Оқулық,қалам,дәптер,кеспе қағаздары
|
2 минут
23:00-25:00
|
|
Бүгінгі сабақта:
зат мөлшерінің өлшем бірлігі ретінде –мольді және Авогадро санын білдім
қосылыстың молярлық массасын есептей аламын
масса, зат мөлшері және құрылымдық бөлшектер санын есей білемін
|
Тақырыпты меңгергенін анықтау
|
|
|
|
Скачать 256.5 Kb.
