алеуметтану шпаргалка. алеуметтану рубежка. леуметтану ылыма кіріспе жне басты ымдарды тжырымдау

• Название: леуметтану ылыма кіріспе жне басты ымдарды тжырымдау
• Анкор: алеуметтану шпаргалка
• Дата: 02.03.2022
• Размер: 0.51 Mb.
• Имя файла: алеуметтану рубежка.docx
• Тип: Документы; #380230
• страница: 2 из 2

01-тен 15-ке дейін

Символдық өзара әрекеттесу теориясы

Hero Images / Getty Images

Символдық өзара іс-қимыл перспективасы, сондай-ақ символдық өзара іс-қимыл деп аталатын, әлеуметтану теориясының негізгі негізі болып табылады. Бұл перспектива адамның әлеуметтік өзара әрекеттесу үдерісінде дамып, оған сүйенетін символикалық мағынасына аударылады. Көбірек »

02-тен 15-ке дейін

ad

Қақтығыстар теориясы

Скотт Олсон / Getty Images

Қақтығыстар теориясы әлеуметтік тәртіпті қалыптастырудағы мәжбүрлеу мен биліктің рөліне баса назар аударады. Бұл перспектива қоғамды әлеуметтік және экономикалық ресурстар үшін бәсекелесетін топтарға бөлінген Карл Маркстың туындыларынан туындайды. Әлеуметтік тәртіп ең үлкен саяси, экономикалық және әлеуметтік ресурстарға ие адамдардың қолында билікке ие болады. Көбірек »

03-тен 15-ке дейін

Функционалистік теория



ad

Функционалистік перспектива француз социалистік философы және профессор Эмиль Дюркхаймдың шығармаларынан туындады. Bettmann / Contributor / Getty Images

Функционализм деп аталатын функционалистік перспектива әлеуметтанудағы негізгі теориялық перспективалардың бірі болып табылады. Ол әлеуметтік тәртіптің қалайша мүмкін болатынына және қоғамның салыстырмалы түрде тұрақты болып қалуына қызығушылық танытқан Эмиль Дюркхаймдың шығармаларында пайда болды. Көбірек »

04 15

Феминист теориясы

Марио Тама / Getty Images

Феминистская теория - бұл әйелдердің өмірін жақсартуға бағытталған қоғамдағы әйелдердің және ер адамдардың мәртебесін талдайтын заманауи социологиялық теорияның бірі. Феминистская теория әйелдерге дауыс беру және әйелдердің қоғамға ықпал етудің түрлі жолдарын айқындаумен айналысады. Көбірек »

05 of 15

Сындарлы теория



ad

Басқарушы 2015 жылғы 20 тамызда Англияның Уэстон-Супер-Маре қаласындағы теңіз жағалауындағы лидодан шыққан Бэнксидің «Диспальден» көрмесінен тыс жерде көрінеді. Мэттью Хорвуд / Getty Images

Сыни теория - қоғамды, әлеуметтік құрылымдарды, билік жүйесін сынауға және теңгерімді әлеуметтік өзгерістерді дамытуға бағытталған теорияның бір түрі. Көбірек »

06-тен 15-ке дейін

Таңбалау теориясы

Таңбалау теориясы, жүйе оларды жазған кезде оларды қылмыскерге айналдырады дегенді білдіреді. Крис Райан / Getty Images

Таңбалау теориясы - девиантты және қылмыстық мінез-құлықты түсінудің маңызды тәсілдерінің бірі. Ол ешбір әрекет қылмыстық қылмыс деп есептелмейді. Қылмыстың анықтамалары билік органдарымен заңдарды қалыптастыру және осы заңдарды полиция, соттар және түзету мекемелері арқылы түсіндіру арқылы белгіленеді. Көбірек »

07-тен 15-ке дейін

Әлеуметтік оқыту теориясы



ad

Әлеуметтік оқытудың теориясы бойынша девиантты және қылмыстық мінез-құлық, мысалы, дүкен жасау сияқты әлеуметтік тәрбиелік мінез-құлық деп саналады. Westend61 / Getty Images

Әлеуметтік оқыту теориясы - социализацияны және оның дамуына әсерін түсіндіруге тырысатын теория. Ол жеке оқу үрдісіне, өзін-өзі қалыптастыруға және қоғамды араласуға қоғамның ықпалын қарастырады. Әлеуметтік оқыту теориясы әлеуметтанушылар жиі ауытқушылық пен қылмысты түсіндіру үшін пайдаланылады. Көбірек »

08 15

Құрылымдық штамм теориясы



Адам адамның мінез-құлқы мен қылмыс құрылымдық шиеленістен қалай пайда болатындығын көрсете отырып, машинаға кіреді. Westend61 / Getty Images

Роберт К Мертон құрылымдық штамм теориясы функционалистік көзқарасты ауытқушылықты кеңейту ретінде жасады. Бұл теорияда ауытқушылықтың шығу тегі мәдени мақсаттар мен адамдар осы мақсаттарға жету үшін қол жетімді құралдар арасындағы алшақтықтан туындаған шиеленістерге жол ашады. Көбірек »

09-дан 15-ке дейін

Рационалды таңдау теориясы



ad

Рационалды таңдау теориясы бойынша, адамдар барлық нәрселерге, тіпті олардың сүйіспеншілігіне байланысты жеке және есептелген шешімдерді жасайды. Мартин Баррауд / Getty Images

Экономика адамның мінез-құлығында үлкен рөл атқарады. Яғни, адамдар көбінесе ақшамен және пайда табу мүмкіндігімен, не істеуге болатындығын шешкенге дейін кез-келген іс-әрекеттің ықтимал шығындарын және пайдасын есептейді. Бұл ойлау әдісі ұтымды таңдау теориясы деп аталады. Көбірек »

10-тен 15-ке дейін

Ойын теориясы



tuchkovo / Getty Images

Ойын теориясы - адамдардың өзара қарым-қатынастарын түсіндіруге тырысатын әлеуметтік өзара әрекеттесу теориясы. Теорияның аты-жөні айтылғандай, ойын теориясында адамның өзара қарым-қатынасы дәл осындай: ойын. Көбірек »

11-тен 15-ке дейін

Әлеуметтану



ad

Әлеуметтану теориясы кейбір әлеуметтік айырмашылықтардың шын мәнінде биологиялық айырмашылықтарға негізделгенін көрсетеді. kristianbell / Getty Images

Социобиология - бұл эволюциялық теорияны әлеуметтік мінез-құлыққа қолдану. Кейбір мінез-құлықтардың кем дегенде ішінара мұраланған және табиғи іріктеуден болатындығына негізделген. Көбірек »

12-тен 15-ке дейін

Әлеуметтік айырбас теориясы



Достар өз уақытын жаңа үйге көшуге көмектесу үшін әлеуметтік айырбас теориясын суреттейді. Сары ит өнімі / Getty Images

Әлеуметтік айырмашылық теориясы қоғамды марапаттар мен жазаларды бағалауға негізделген өзара әрекеттесу сериясы ретінде түсіндіреді. Осыған сәйкес, біздің өзара әрекеттеріміз басқалардан алатын сыйақылар немесе жазалармен анықталады және барлық адами қарым-қатынастар субъективті шығын-пайда талдауын жасау арқылы қалыптасады. Көбірек »

13-тен 15-ке дейін

Хаос теориясы



ad

Көптеген жұмыс істейтін қала көшелері хаос теориясын көрсетеді. Takahiro Yamamoto / Getty Images

Хаос теориясы - математиканы зерттеу саласы, алайда ол бірнеше пәндерде, оның ішінде социология және басқа да әлеуметтік ғылымдарда қолданылады. Әлеуметтік ғылымдарда хаос теориясы әлеуметтік кешенді сызықтық емес жүйелерді зерттеу болып табылады. Бұл тәртіпсіздік емес, керісінше өте күрделі жүйе тәртібі. Көбірек »

14-тен 15-ке дейін

Әлеуметтік феноменология



Әлеуметтік феноменология теориясы адамдар өздерінің шындықтарын әңгімелесу және әрекет арқылы бірге қалыптастырады деп санайды. Paul Bradbury / Getty Images

Әлеуметтік феноменология әлеуметтану саласындағы әлеуметтік амалды, әлеуметтік жағдайларды және әлеуметтік әлемді білдірудегі адамның түсінігін қандай рөл атқаратынын анықтауға бағытталған тәсіл. Шын мәнінде, феноменология - бұл адамның құрылысы. Көбірек »

15-тен 15-ке дейін

Түсіру теориясы



ad

1980 жылдардың соңында егде жастағы адам кафе, Хуарес, Мексика кафесінде ұйықтайды. Марк Гебель / Getty Images

Көптеген сыншыларға ие болудан құтылу теориясы адамдар өмірінен бастап, егде жастағы кезеңге кіргенде әлеуметтік өмірден бірте-бірте босатылады дегенді білдіреді. Көбірек »

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1.Қоғам, теңдік және теңсіздік.

Қоғамның немесе әлеуметтік топтың ішкі қүрылымы, әлеуметтік топтар, институттар мен олардың арасындағы өзара қатынастардың реттелген жиынтығы.Әлеуметтік құрылым негізінде еңбектің қоғамдық бөлінісі, ерекше қажеттіліктер мен мүдделердің, ережелер мен рөлдердің, өмір салтының және әртүрлі әлеуметтік топтардың болуы жатады.Әлеуметтік құрылым ұғымы "таптық қүрылым" үғымынан әлдеқайда кең, өйткені ол қоғамды тек таптарға емес, сонымен қатар басқа да әлеуметтік топтарға, жіктерге бөледі.

Әлеуметтік теңдік барлық адамдар белгілі бір шеңберде болатын жағдай қоғам немесе оқшауланған топ барлық жағынан бірдей мәртебеге ие, мүмкін, соның ішінде азаматтық құқықтар, сөз бостандығы, меншік құқығы және белгілі бір мүмкіндікке тең қол жеткізу әлеуметтік тауарлар және әлеуметтік қызметтер. Алайда, ол қамтуы мүмкін денсаулық теңдігі, экономикалық теңдік және басқа да әлеуметтік бағалы қағаздар. Әлеуметтік теңдік заңды түрде орындалмауын талап етеді әлеуметтік тап немесе каст шекаралары және болмауы дискриминация адамның жеке басының ажырамас бөлігі түрткі болады.Мысалы, жынысы, жынысы, этносы, жасы, жыныстық бағдары, шығу тегі, каст немесе тап, табыс немесе мүлік, тіл, дін, наным, пікір, денсаулық немесе мүгедектік мүлдем әкелмеуі керек заң бойынша тең емес қатынас мүмкіндіктерді негізсіз қысқартпауы керек.Теңдіктің түрлері:

Мүмкіндіктер теңдігі

Бастапқы шарттардың теңдігі

Нәтижелердің теңдігі

Теңсіздік - экономикалық ресурстарға, әлеуметтік құндылықтар мен саяси билікке қол жеткізу үшін әлеуметтік топтардың (страталар, таптар, касталар, топтардың) әртүрлі мүмкіндіктері.

Әлеуметтік теңсіздік-бұл адамдардың өмірлік мүмкіндіктерінің теңсіздігі, яғни олардың әлеуметтік игіліктерге (байлыққа, билікке, білімге, беделге және т. б. шектеулі ресурстарға тең қол жеткізбеуі).Теңсіздік ғылыми және қоғамдық дискурстың мәні болған кезде ғана түсініледі. Сонда теңсіздік өмір сүре бастайды деп айтуға болады. Әлеуметтік теңсіздік әрдайым болды. Адамдар өзінің физикалық және ақыл-ой қабілеттері, сыртқы түрі, табысы, білімі, жынысы, жасы, кәсібі, билігі, меншігі және басқа да көптеген белгілері бойынша ерекшеленеді. Бірақ бұл айырмашылықтар әлеуметтік маңызды емес .

2.Әлеуметтену және бірегейлік теориялары (Т.Парсонс, Г.Х.Мид).

Әлеуметтануда әлеуметтену мен сәйкестендіру процестерін түсіндіретін екі теория бар. Бұл құрылымдық функционализм (Талькотт Парсонс) және символикалық интеракционизм (Джой Герберт Мид) ұсынатын рөлдік теория.

Рөлдік теорияға сәйкес қоғам - бұл тұтастай алғанда қоғамның тұрақтылығын сақтау үшін жұмыс істейтін әртүрлі функционалды бөліктердің күрделі жүйесі. Әлеуметтік рөлдердің қоғамның ойдағыдай жұмыс жасауына мүмкіндік беретін мақсаттары бар.

Символдық интеракционизм - бұл қажеттілікті ғана емес,сонымен қатар жеке тұлғаның әлеуметтену механизмін түсіндіру әрекетті, яғни әлеуметтік нормаларды игеру.Бұл теорияға сәйкес әлеуметтік өзара әрекеттесудің маңызды аспектісі - вербалды және вербалды емес белгілердің (сөздер, мимика) алмасуы. Бұл айырбас кезінде адамдар өз әсерінің басқа адамдарға әсерін елестете алады. Басқа адамдармен өзара әрекеттесу барысында олардың реакциясын болжай отырып, біз өз мінез құлқымызды саналы түрде бақылау мүмкіндігіне ие боламыз.Басқалардың реакциясын күту нәтижесінде адам өзінше әлеуметтік немесе «айнадағы өзін» дамытады (К. Кулидің терминологиясында). Бөліну және өзіне басқа адамдардың көзімен қарау қабілеті адамның бойында ерте балалық шақта пайда болады.

Толкотт Парсонс өмір бойы көптеген теориялық еңбектер жазды. Парсонстың құрылымдық функционализмінің төрт функционалды императивін барлық «іс-әрекет» жүйелеріне, оның атақты AGIL схемасына қатысты талқылау қажет. AGIL функциясы – «жүйенің қажеттіліктерін немесе қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған іс-әрекеттер кешені». Бұл анықтаманы пайдалана отырып, Парсонс барлық жүйелерді бейімделу (A), мақсатқа жету (G), интеграция (I) және латенттік (L) немесе үлгіні қолдау тұрғысынан (функционалды) сипаттауға қажетті төрт функционалдық императив бар деп санайды. Осы төрт функционалды императив AGIL схемасы ретінде танымал. Өмір сүру үшін жүйе осы төрт функцияны орындауы керек:

Бейімделу: жүйе сыртқы жағдаяттық талаптарға сай болуы тиіс. Ол қоршаған ортаға үйреніп, қоршаған ортаны өзінің қажеттіліктеріне бейімдеуі қажет.

Мақсатқа жету: жүйе өзінің негізгі мақсаттарын анықтап және оған қол жеткізуі керек.

Интеграция: жүйе өзінің құрамдас бөліктерінің өзара байланысын реттеуі тиіс. Ол сондай-ақ басқа үш функционалдық императив арасындағы қарым-қатынасты басқарады. (A, G, L).

Латенттік (үлгіні қолдау): жүйе жеке адамдардың мотивациясын да, сонымен қатар оларды жасап, қолдап отыратын мәдени модельдерді де қамтамасыз етіп, жаңартып, қолдап отыруы қажет.

3.Қазіргі қоғамдағы теңдік және теңсіздікті бағалау.

Қазіргі нарықтық экономика жағдайында Қазақстанның әлеуметтік құрылымы бұрын-соңды болмаған күрделі өзгерістерге ұшырап отыр. Егемендік, тәуелсіздік алған уақыттың ішінде республиканың әлеуметтік құрылымында жаңа таптар, топтар, жіктер пайда болды. Олар: бизнесмендер, кәсіпкерлер, фермерлер, банкирлер, алуан түрлі жеке фирмалардың, дүкендердің, қонақ үйлерінің, мейрамханалардың, т.б. жеке меншік иелері. Қоғамдағы белгілі бір әлеуметтік-экономикалық топтар екінші бір топтарға ауысып, өтіп жатыр, демографиялық жағдай, ел-жұрттың миграция мәселелері мен үдерістері де ерекше болып отыр. Табысқа және экономикалық жағдайға байланысты қоғамда топқа, жікке бөлінушілік күшейе түсуде. Осылардың нәтижесінде ауқатты, дәулетті орташа, кедей адамдар пайда болды. Қоғам мүшелерінің бұлайша жіктелуіне меншік формасының өзгеруі, жалпы нарық қатынастарының орын алуы ықпал етті. Қоғамда өмір сүру деңгейіне біліктілік, кәсіби дағдылар әсер етеді. Ғылыми деректер кәсіби мамандардың өмір сүру деңгейі жұмысшылардан жоғары екендігін дәлелдейді. Кедей және шамалы кедей отбасылар өздерінің қордаланған қиыншылықтарды жеңу үшін қыруар күш-жігерін салады. Кедейлердің көпшілігі (шамамен 60%) жұмыспен қамтылған халықтың қатарына тиесілі деп санайды. Яғни адамдар табысқа қол жеткізуге мүмкіндік беретін қолайлы өмір сүру деңгейіне жұмыс істеу арқылы қол жеткізе алмайды. Нарықта осындай деңгейдегі адамдарға жұмыспен қамтудың жоғары төленетін қызметті табу мүмкіндігі ашық болып көрінеді. Жалақы барлық жерде төмен, ал нарықтың қолайлы сегменттері төменгі санаттан шығушылар үшін жабық.

Батыс қоғамында орта және төменгі тап арасындағы шекара ол жоғары білім немесе біліктілік. Табыс деңгейі жоғары қызметкердің біліктілігі де жоғары. Жоғары өмір сүру стандартын қамтамасыз ету үшін: сапалы тұрғын үй, әртүрлі іс-шаралар мен дем алу, балалардың білімі және өз біліміне инвестициялау мүмкіндігі болуы қажет. Қазақстан қоғамында өмір сүру деңгейіне біліктілік, кәсіби дағдылар әсер етеді, бірақ олардың әсер ету шарасы азырақ сезіледі. Жоғары білімі жоқ қызметкерлер тобынының үлесі, орта тапқа тиесілі бола алатын адамдардың үлесі 31,4% тең, ал жоғары білімді мамандар тобы 40,5%. Жоғары таптағы басшылық арасындағылардың бестен бірінің қаржылық мәселелері жоқ санатқа жатқызылады, ал 57,4% олар үшін мәселелер тек қана қымбат заттар – жаңа иномарк, коттедж, пәтер болып табылады. Өмір сүру деңгейі мамандар деңгейіне қарағанда жоғарырақ тағы бір топ ол – кәсіпкерлер. Оған шамамен үштен екісі ғана кіреді және олар үшін мәселе қымбат заттар сатып алу, ал шамамен 10% қандай да бір қаржылық мәселелері кездеспейтін адамдар.

Басқарушының билігі көп болған сайын, оның құзыретіде көбірек, оның билігі кәсіпорын қызметіне көп әсер етеді. Кәсіпорынның активтерінің 50% немесе оданда көбіне ие респонденттер, басқару шешімдерінде макcималды ықпал етеді, олардың қатысуынсыз ешқандай шешімдер қабылданбайды. Активтердің 5% кім ие болса оның мүмкіндіктері зор болады. Меншік иелері сондай - ақ олардың жұмысқа тәуелсіздік деңгейін көрсетеді. Олар өздеріне жалақы мөлшерін, демалыс уақытын, жұмысқа келіп кету уақытын орнатады. Сонымен менеджерлерді екі типке бөлеміз – «жеке басқарушылар» және «жалдамалы менеджерлер». Басқарудағы негізгі рөлді жалдамалы менеджер атқарады. Қазақстанда жекешелендіру кезінде сенімді тұлғаларға бөліп беру принципі бойынша XIX ғасырдағы батыс экономикасы еңсерген жағдайға алып келді.

Кәсіпорын иесінің қызығушылығы максималды табысқа жету, табыстарды бөлу еңбекақы қорынан немесе технологиялық жаңарту есебінен жүзеге асырылады. Осы саясатты жүзеге асыруда кеңестік дәстүр жалдамалы жұмысшыларға жоғары емес жалақы төлеу, оларды көп талап қоймауға үйрету арқылы ықпал етті. Бірақ кеңестік заманда жұмысшының жалақысы толықтай төленбесе де, көп қаражат ауқымды әлеуметтік инфрақұрылымды қолдау үшін – тегін медицина, білім беру, мәдениет, спорт саласына жұмсалды. Қазіргі жағдайдағы жалдамалы жұмысшылар жоғары жалақы төленетін жаңа орта тапты құрайды. Жоғарыда айтылғандай мамандардың әлеуметтік тобының өмір сүру деңгейі біркелкі емес. Олардың шамамен үштен бір бөлігі орта тап, ал қалғаны – аз қамтылған халық. Стратификацияға бірқатар факторлар, бірінші кезекте секторлар, экономикалық сала, жасы және жынысы әсер етеді. Осылайша табыстың көп бөлігі экономиканың жеке секторындағы мамандарда. Маман қаншалықты тәуелсіз болса, табысы соншалықты төмен болады. әлеуметтік қатынастар кәсіпорын ішінде қалыптасады, кәсіпорын иесі мен жалдамалы қарым - қатынастарға негізделеді. ұзақ және қысқа мерзімді ақшалай мәселелерді шешу, әлеуметтік институттар жүйесінің дамыту, орта таптың қалыптасуы серпінді мақсатты көздеген бизнес және мемлекет саясаты жағдайында іске асады.

.