биоэтика рубежка, экзамен. Биоэтика 2 рк. НуржігітАлтынбеков
 Скачать 80.15 Kb.
|
Бүгін мен сізге американдық биоэтик Роберт Витч сипаттаған "ауру дәрігердің" қарым-қатынас модельдері туралы айтқым келеді.Модель 1: инженерлік Дәрігердің міндеті - "сынуды түзету", "ауытқулар". Тек диагностикалық деректер ауру адам емес, "объективті белгілердің жиынтығы" ретінде маңызды. Бұл модель түсіндіруге уақыт болмаған кезде төтенше жағдайларда көмекке келгенде ақталуы мүмкін. Жақсы жағдайда, барлық пікірлер кейін болады. Басқа жағдайда, бұл қақтығыстарды дамыту тұрғысынан жоғары тәуекел моделі. 2 - Модель - "патерналистік" Витч былай деп жазды: "жәбірленушіге көмектесу және оған зиян тигізбеу"маңызды. Дәрігер мен пациенттің қарым-қатынасы дәрігер "ата-ана"болып табылатын ата-ана мен баланың қарым-қатынасына ұқсас. Дәрігер, ата-ана сияқты, "не істеу керектігін, науқасты (баланы) таңдауды жақсы біледі". "Нұсқаулар бар, оларды орындау керек, талқылайтын ештеңе жоқ". Пациентке дәрігердің пікірі бойынша қажетті ақпарат қана беріледі. Көптеген дәрігерлер мен пациенттер үшін бұл ең қолайлы модель: мен үшін шешім қабылдаңыз, мен үшін жасаңыз, Сіз маған айтпадыңыз, ескерткен жоқсыз. Пациенттердің таңдауын құрметтеңіз және оларды емдеу туралы шешім қабылдауға тырысыңыз немесе, кем дегенде, не болып жатқанын түсінуге тырысыңыз. Емдеу кезеңдері қандай болады, сіз қазір қай кезеңде боласыз, профилактикалық тексерулер мен ұсыныстар қажет. Әйтпесе, пациенттен үлкен хабардарлық пен жауапкершілікті күту таңқаларлық, бірақ шағымдар мен шағымдар көп болуы мүмкін. Сонымен қатар, мұндай мінез-құлық үлгісі балалармен және қарт адамдармен жұмыс жасау кезінде сәтті болуы мүмкін. Егер біз жаңа буын пациенттері туралы айтатын болсақ, онда олар дәрігермен көбірек жұмыс істегісі келеді, не болып жатқанын көбірек түсінгісі келеді. Модель - "алқалы" Пациент дәрігерден өз денсаулығының жай-күйі туралы қолжетімді тілде жеткілікті ақпарат, диагностика нәтижелері, емдеу нұсқалары, болжамдар бойынша түсініктемелер алуға тиіс. Немесе, егер пациент кез-келген ақпаратпен келсе, тіпті Интернетте оның ауруы туралы болса да, дәрігер оны тітіркендірместен құрметтейді. Дәрігер мифтерді нақтылайды, түсіндіреді, айтады, бұзады. Қалай болғанда да, бұл диалог болуы керек. Науқас жиі үйренеді, дәрігерге ашуланғаны үшін емес, оны алаңдатып, қорқытқаны үшін қабылдауға"дайындалады". Науқасқа оған қол жетімді ақпарат беріңіз. Көз, ол түсінеді тағайындауға және ұсыныстар, және оны үрей азаяды. Модель - "келісімшарттық" Бұл модель дәрігер мен пациенттің өз құқықтары мен міндеттері бар екенін ескереді. Егер пациент қалағанын алмаса, дәрігерді немесе тіпті клиниканы ауыстыруға құқылы. Науқастың дәрігерден өз үміттері бар. Ол үшін сізге басқа дәрігерлермен "сіздің" дәрігеріңізді және оның "ауыртпалығын" табу қаншалықты маңызды екенін айтады. Дәрігердің кәсібилігінен басқа, пациенттің қандай үміттерін таңдау кезінде ол үшін не маңызды екенін сұраңыз. Содан кейін қарым-қатынастың қай моделі пациент үшін қолайлы екендігі белгілі болады. Сондай-ақ, осы модель аясында сіз өз тарапыңыздан пациенттен емдеу нәтижесі бәріне ұнайтынын күтетіндігіңізді нақты мәлімдейсіз және жазасыз. 2. Жағдайлық сипаттамасы: 75 жастағы қарт науқас А. ауруханаға пневмония диагнозымен түсті. Бұған дейін ол коронавирус инфекциясының анықтайтын ПЦР тестінің бірнеше сынағынан өткен, нәтижелері теріс. Ауруханада КТ тексерісінде өкпенің 40% зақымдалғаны анықталды. Пациенттің жағдайы сатурацияның төмендеуімен және өкпенің зақымдануының 70%-ғ жоғарлауымен күрт ауырлады. Дәрігерлер пациентте оттек жетіспеушілігін болдырмау үшін оны жасанды коммаға түсірді.Бұған дейін дәрігерлер науқаста инвазивті вентиляция қолданды,алайда ол жақсы нәтиже бермеді. Тапсырма: Осы жағдайда тәуекелді азайту шараларын атап шығыңыз Жауабы Парантералный немесе басқа ем шара қолдану реанимация бөлмесіне жатқызу. № 12 билет Медициналық қызметкерлердің қарым-қатынасын сипаттаңыз. Медицина қызметкерінің өзін өзі ұстау мәдениетін екі түрге бөлуге болады: 1.Ішкі мәдениет. Бұл еңбекке жауапкершілікпен қарау, тәртіп сақтау, құрал жабдықтарға ұқыпты қарау, достастық пен ұжымдық. 1.Сыртқы мәдениет. Сөйлеу мәдениеті, сыртқы көрінісі, дөрекі сөйлемеу және т.б. Медицина қызметкері Медициналық қызметкеріне ең қымбат нәрсе сенімге беріледі - ол адам өмірі. Денсаулық адам байлығы. Ол тек науқастың, оның туысқандарының алтында ғана жауапты емес, толығымен мемлекеттің алтында жауапты. Өкінішке орай, қазіргі кезде де науқасқа немқұрайлы қарау оқиғалары, өзіңнен науқасқа қарасты жауапкершілікті шешу, сол жауапкершілікті басқа біреуге жүктеу жағдайлары кездеседі. Бұл дұрыс емес. Дәрігердің әріптестерімен, орта және кіші медицина қызметкерлерімен өзара қарым-қатынасы Дәрігердің өзара қарым-қатынасының деонтологиясы ұжым өмірінде маңызды мәнге ие болып, тұрғын халық арасындағы емдеу мекемесінің бет-бедері мен беделін анықтайды. Сондықтан, деонтология қағидаларын қатаң сақтап, әріптестер арасындағы қарым-қатынасқа сызат түсірмеу бүкіл қызметкерлердің қасиетті борышы. Дәрігердің өзара деонтологиялық үйлесімділігі – ұжым татулығының негізін құрап, оның кәсіби беделі мен берекесін арттырады. Дәрігер мен орта буынды медицина қызметкерлерінің өзара қарым-қатынасының деонтологиялық аспектісі аса маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Жақсы даярланбаған медбикелерсіз емдеу мекемелері мен емдеу жұмыстарының мәні болмайды. Сондықтан, дәрігер мен медбикелер арасындағы деонтологиялық қағидаларды бұрмалауға немесе оған ат үсті қарауға жол бермеуі керек. Өзара қарым-қатынас палатадағы ахуалға, дәрігердіңде, медбикенің де көңіл-күйі мен жұмысқа қабілетіне әсер етіп, бүкіл ем қолдану ісінің нәтижелеріне ықпалын тигізеді. Есеп Жауабы Тікелей және жанама дискриминация арасында бірқатар айырмашылықтар бар. Дискриминация, жалпы алғанда, жынысына , нәсіліне , дініне және т.б себептер бойынша жеке адамға әділетсіздікпен қарау әрекеті ретінде анықталуы мүмкін. Мысалы, егер жеке адамға басқа адамдарға берілген мүмкіндіктер берілмесе, онда кемсітушілік жағдай деп санауға болады. № 13 билет Медициналык деонтология ( грек . « deon » міндетті , дұрыс , « logos >> ғылым ) - медицина кызметкерлерінің мамандықтык тәртібінің моралдык адамгершiлiктiк нормасынын жиынтығы . Медициналық этика ( лат . ethica , грек . ethice адамгершілігі, моралды зерттеу ) - медицина қызметкерлерінің пациенттерге , өздерінің әріптестерiне қатысты , сондай - ақ , жалпы қоғамда өздерiнiң мамандықтық міндеттерін атқарудағы этикалық нормалары мен тәртiп кағидаларынын жиынтығы . Сонымен медициналық деонтология дәрігердің ПАРЫЗЫ туралы ғылым ( пациенттерге қатысты ) , ал медициналык этика дәрігердің әріптестеріне қатысты да , пациенттерге қатысты да қарым - қатынасын регламенттейтін ережелердің өзіндік күмбезі . Биоэтиканың Бишамп пен Чилдресс бойынша негiзгi қағидалары : 1 . Пациент дербестігін құрметтеу кағидасы ақпаратталған келiсiм концепциясымен негізделедi ; Тұлға дербестігін құрметтеу мәдени өмір салтынын негiзiн калаушы құндылықтарының бірі болып табылады . Кез - келген адам өзінің өміріне әсер ететін шешімді өздiгiнен қабылдағысы келеді . Қазіргі кезде тұлғаның өзiн - өзi анықтауы жоғарғы құндылық болып саналады , соның iшiнде , медициналық қызмет көрсету тыс қалмауы керек . « Зиянынды тигiзбе >> қағидасы ( « Noli nocere » )- медициналық шаралар кезiнде пациентке келтiрiлетiн зақымның минималды болуын талап етедi " Жаксылық жаса " қағидасы ( « Beneficence » ) - дәрігердің пациенттін жағдайын жаксарту барысында позитивтi қадам жасауға мiндетiн көрсетеді Шынайылық қағидасы - медициналык қызмет көрсету кезiнде пациенттерге көрсетiлетiн шынайы , тең қатынасты ғана емес , ресурстарды ( барлық уакытта шектелген болатын ) бөлу кезiндегi тең қатынастарды сақтауды да көрсетеді . Осы қағидалардан шығатын нақты жағдайларда қойылатын талаптарды адамгершілік жағынан таңдауды негiздегенде олар бір біріне қарама - қайшы келуі мүмкін . Мысалы , дербестікті құрметтеу қағидасы ауру болжамы айтарлықтай колайсыз болсада пациентке шынайы ақпарат беруді талап етеді . Бірақ , оған мұндай ақпаратты мәлімдеу ауыр психологиялық стресстерге әкеліп , « зиянынды тигізбе қағидасын бұзатын организмнің ауруға қарсы тұруын бұзуы мүмкін . Есеп Жауабы Әділдік қағидасы Жаза немесе басқа да қылмыстық құқықтық әсер ету шаралары қылмыс жасаған тұлғаларға қолданылады және жаза қылмыс ауырлығының деңгейіне, кінәлілігінің деңгейіне және онын же басының ерекшеліктеріне байланысты қолданылады № 14 билет Биоэтика саласындағы халықаралық және өңірлік құжаттар: 1997 жылы Еуропа Кеңесі қабылдаған адам құқықтары мен биомедицина туралы Конвенция. Халықаралық ғылыми-медициналық ұйымдардың Кеңесі қабылдаған, 1993 ж. және 2002 ж. енгізілген түзетулерімен адамдағы биомедициналық зерттеулер үшін этиканың халықаралық басшылық принциптерін мойындай отырып, осы декларацияны адам құқықтары саласындағы нормаларға сәйкес ішкі заңнама мен халықаралық құқықты ескере отырып, қарау керек екенін мойындай отырып, 1945 жылғы 16 қарашада қабылданған ЮНЕСКО Жарғысына сілтеме жасай отырып. ЮНЕСКО Медицина, өмір туралы ғылымдар және онымен байланысты технологиялар саласындағы этикалық мәселелерге қатысты жеке адамдарға, отбасыларға, топтарға немесе қауымдастықтарға және жалпы адамзатқа әсер етуі мүмкін, өйткені алмасу, инновация және шығармашылық көзі болып табылатын мәдени әртүрлілік адамзатқа қажет және осы мағынада адамзаттың ортақ мұрасы болып табылады, бірақ сонымен бірге оны адамның құқықтары мен негізгі бостандықтарын бұзу үшін сылтау ретінде пайдалануға болмайды, сонымен қатар адамның жеке басының биологиялық, физиологиялық, әлеуметтік және, мәдени және рухани аспектілерді мойындай отырып, ғылым мен технология саласындағы этикалық емес мінез-құлық байырғы және жергілікті қоғамдастықтарға ерекше әсер ететінін мойындай отырып, моральдық жауапкершілік пен этикалық проблемаларды талдау ғылыми-техникалық прогрестің ажырамас бөлігі болуға тиіс екендігіне және биоэтика осындай прогреске байланысты туындайтын мәселелер бойынша қажетті шешімдерді таңдауда жетекші рөл атқаруға тиіс екендігіне, осы үрдіске кепілдік беру үшін әлеуметтік жауапкершілік мәселелеріне жаңа, ғылыми- техникалық прогресс әлеуметтік шындықты бағалау және әділеттілікке қол жеткізу үшін әйелдердің жағдайына, 2006-2007 жылдарға арналған бағдарлама мен бюджетке назар аудару маңызды екенін мойындай отырып, әділеттілікті, теңдікті және адамзаттың мүдделерін қамтамасыз етуге ықпал ету одан әрі даму тенденциялары. |