Дәріс 2 - Организмнің бейспецификалық қорғаныс факторлары. Организмні бейспецификалы ораныс факторлары. Оны зерттеуді микробиологиялы дістері

• Название: Организмні бейспецификалы ораныс факторлары. Оны зерттеуді микробиологиялы дістері
• Дата: 25.03.2022
• Размер: 4 Mb.
• Имя файла: Дәріс 2 - Организмнің бейспецификалық қорғаныс факторлары.pptx
• Тип: Документы; #416960

Организмнің бейспецификалық қорғаныс факторлары. Оны зерттеудің микробиологиялық әдістері

м.ғ.к., Бегадилова Т.С.

2022

Микробиология, вирусология кафедрасы

Бейспецификалық қорғаныс факторлары

Организмнің қорғаныс деңгейі

https://ppt-online.org/782574

Қорғаныс деңгейі

Факторлар

1-қорғаныс

ағымы

Физикалық

тосқауылдар

тері (рН)

шырышты қабық, кірпікшелі эпителий

асқазан қышқылы

ішектің комменсал флорасы

Химиялық

факторлар

Шырышты қабықтардың, тері, қан ерігіш микробқа қарсы

субстанциялары: сілекейдегі, көз жасындағы лизоцим, сілекейдегі бактерияға қарсы пероксид;

бұлшық еттердегі, қабыну аймағындағы сүт қышқылдары

комплемент жүйесі

қабынудың жедел фазасының белоктары (СРБ, α - трипсин)

Цитокиндер жүйесі (ИФН, ИЛ) және хемокиндер

Микробтарға қарсы пептидтер

Гуморалды қорғаныс

факторлары

Жасушалық факторлар

(фагоциттер)

Профессионалды фагоциттер: МФ, ЭОЗ, НФ, ДК

(МФ қан моноциттері, гистиоциттер,

ретикулоэндотелиалды беінген жасушалар )

ф а г о ц и т о з

Бұзу механизмдері:

- оттегіге тәуелді (миелопероксидаза жүйесімен және тыныс алудың бұзылуының дамуымен туындаған)

-оттегіге тәуелсіз (протеиназалар, катиондық ақуыздар дефенсиндер және CS-ны бұзатын лизоцим, бактерияларға қажетті темірді байланыстыратын лактоферрин кіреді)

Организмнің бейспецификалық қорғанысының жасушалық факторларының көрсеткіштері:

-фагоцитарлық индекс (ФИ) – фагоцитозға қатысатын лейкоциттердің пайызы. Норма 60%

- фагоцитарлық индекс (ФП) – бір лейкоциттегі микробтардың орташа саны. Норма 4.2

https://ppt-online.org/99859

Табиғи мммунитеттің жасушалық деңгейі:

фагоцитоз кезеңдері

опсониндер

Патогенді

жұтуы

Қорту

вакуолі

Қалдық денелер

Кедір-бұдыр

ретикулум

лизосомалар

Бактериялардың фагоциттермен сіңуін болдырмайтын биологиялық белсенді заттарды өндіру:

-S. pneumoniae, H. influenzae, T. pallidum, K. pneumoniae – полисахаридті капсулалары; -А тобындағы стрептококктардың М-белоктары мен фимбриялары; - беттік полисахарид P.aeruginosa; -O-антигені E. coli LPS-пен байланысты; -К-антиген (қышқыл полисахарид) E. coli немесе Vi-antigen S. typhi; -ақуыз A S. aureus.

Фагоцитарлық лизосомалардың фагосомалармен бірігуін тежеу

лизосомалық заттардың фагосомаға жеткізілуін тежеу (Salmonella, М. tuberculosis, Legionella и Chlamydia)

опсониндер

Патогенді

жұтуы

Қорту

вакуолі

Қалдық денелер

Кедір-бұдыр

ретикулум

лизосомалар

митохондриялар

Табиғи мммунитеттің жасушалық деңгейі:

фагоцитоз кезеңдері

Фагосома мен лизосоманың бірігуінен кейін де лизосомалық құрамға төзімділіктің болуы

-балауыз тәрізді гидрофобты жасуша қабырғасы және миколикалық қышқылдар (Mycobacterium leprae) - каталаза және супероксид дисмутаза өнімдері (Staphylococcus ) капсуланың болуы (B.anthracis)

Табиғи мммунитеттің жасушалық деңгейі:

фагоцитоз кезеңдері

митохондриялар

опсониндер

Патогенді

жұтуы

Қорту

вакуолі

Кедір-бұдыр

ретикулум

лизосомалар

Антифагоцитарлық факторлар

Бактериялардың фагоциттермен сіңуін болдырмайтын биологиялық белсенді заттарды өндіру:	Жасушаішілік паразитизм	Фагоцитарлық лизосомалардың фагосомалармен бірігуін тежеу	Фагосома мен лизосоманың бірігуінен кейін де лизосомалық құрамға төзімділіктің болуы
-S. pneumoniae, H. influenzae, T. pallidum, K. pneumoniae - дің полисахаридті капсулалары; -А тобындағы стрептококтардың М-белоктары мен фимбриялары; беткейлік полисахарид P. aeruginosa; -O-антигені E. coli ЛПС-пен байланысты; -К-антиген (қышқыл полисахарид) E. coli немесе Vi-аг S. typhi; -А ақуыз S. aureus.	жасушалардың ішіне ену мен тіршілік етудің генетикалық кодталған механизмдері. Бұл жүйелер әртүрлі патогендік факторлардан тұрады, олар инвазиндер деп аталады. (M. tuberculosis, S. typhi, L. monocytogenes, S. typhi, S. dysenteriae, B. species, L. pneumophila, Rickettsia, Chlamydia және т.б.)	лизосомалық заттардың фагосомаға жеткізілуін тежеу (Salmonella, М. tuberculosis, Legionella және Chlamydia)	-балауыз тәрізді гидрофобты жасуша қабырғасы және миколикалық қышқылдар (Mycobacterium leprae) - каталаза және супероксид дисмутаза өнімдері (Staphylococcus ) капсуланың болуы (B.anthracis)
Агрессиндер, гемолизиндер, лейкоцидиндер, ісіну факторы, аденилатциклаза

ЛИЗОЦИМ

• Термотұрақты ақуыз
• Тіндік сұйықтықтарда (көз жасы, сілекей, емшек сүті және т.б.)
• Қан моноциттерімен және тіндік макрофагтармен өндіріледі
• T және B ЛM белсенділігін ынталандырады
• Комплемент жүйесін белсендіреді
• Фагоцитозды күшейтеді

https://umedp.ru/articles/antibakterialnye_protivogribkovye_protivovirusnye_i_immunomoduliruyushchie_effekty_lizotsima_ot_mekh.html

Лизоцимнің әсерінен бактериялардың жойылу механизмдері :

Ферментативті

Катионды

Лизоцим

Бактериялардың жасуша қабығының пептидогликанын ыдырату

Бактериялар мен саңырауқұлақтардың биопленкаларын бұзуы

Энзимдік емес әсерлер

Екіншілік иммундымодуляторлық әсер

Екіншілік қабынуға қарсы әсер

Вирустарға қарсы әсер

Бактериялар мен саңырауқұлақтардың мембраналарының өткізгіштігінің артуы

Қайталама инфекциялық аурулардың алдын алу

Инфекциялық аурулардың симптомдарының регрессиясы

Патогендердің эрадикциясы (жойылуы)

Сыртқы мембрана

саңлаулар

Периплазматикалық

кеңістік

Ішкі мембрана

муреин

Қазіргі ұғымдар

• Микробиота (қалыпты микрофлора) сыртқы факторлар әсерінен болатын өзгерістермен өзін-өзі қалыпқа келтіретін қосымша (виртуалды) көп жасушалы метаболизмі белсенді «ағза».
• Микробиота – иесінің организмімен симбиозда болатын микроорганизмдердің жиынтық атауы.
• Микробиом –өзіндік генетикалық ерекшеліктері бар микроорганизмдердің құрамы. Бұнда микробтардың өздері туралы емес, олар өмір сүретін ортадағы барлық микробтық гендердің жиынтығы туралы айтылады.
• Микробы-симбионты… не только формируют нормальный состав микрофлоры, но и принимают непосредственное участие в поддержании и регуляции гомеостаза. Состояние равновесия в микроэкологических биоценозах макроорганизма характерно для полного здоровья.
• Симбионт микробтар ... микрофлораның қалыпты құрамын құрап қана қоймайды, сонымен қатар гомеостаздың сақталуына және реттелуіне де тікелей қатысады. Макроорганизмнің микроэкологиялық биоценоздарындағы тепе-теңдік күйі деннің саулығына тән.

Бондаренко В.М., Грачева Н.М., Мацулевич Т.В., 2003

МИКРОБИОТАЛАРДЫҢ МАҢЫЗЫ

• Колонизацияланудағы тұрақтылықты қамтамасыз ету
• Бейспецификалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
• Иммундық жүйенің ұйымдастырылуына, жетілуіне және жұмыс істеуіне ықпал ету
• Қатысу:
• - ас қорытуға
• - су-тұз алмасуына
• - метаболиттерді детоксикациялауға
• - белоктардың, көмірсулардың және май қышқылдарының алмасуына
• Антибиотиктерді, витаминдерді, токсиндерді өндіруге

НОРМОБИОТАНЫҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ

Фермент өндіруші

Синтетикалық

Қорғаныштық

Иммуногенді

Детоксикациялық

Реттеуші

Колонизацияланудағы тұрақтылық, ауто-, эндогендік инфекция көзі, аллергиялық жағдайлар, дәрілік тұрақтылық, санитарлық-көрсеткіш м/о

МИКРОБИОТАЛАРДЫҢ АДАМҒА НЕГІЗГІ ӘСЕРІ

Барлық зат алмасу түрлері

(белокты, майлы, көмірсулы)

Асқорту

(тағамның сіңуі, витаминдердің синтезделуі)

Тіршілік сапасы

Детоксикация

(токсиндердің, канцерогендердің, аллергендердің шығарылуы)

Психоэмоционалды қызмет

Иммунитет

Инфекциядан қорғану

Интеллект

Тіршілік ұзақтығы

http://www.myshared.ru/slide/169466/

Терінің және қан сарысуының бактерицидтік белсенділігі

Терінің бактериоцидтік белсенділігі – терінің бактериоцидтік факторларының (май және тер бездерінің сүт және май қышқылдары және т.б.) грамм «+» және грамм «-» микроорганизмдерге (90-100%) жалпы әсері. Сарысудың бактерицидтік белсенділігі (АБСК) – қан сарысуының барлық бактерицидтік гуморальды факторларының (комплемент, қалыпты антиденелер, лизоцим, бета-лизин және т.б.) грам «+» және грам «-» микроорганизмдерге (80-90%) жалпы әсері.

организмнің қорғаныс күштерінің күйін көрсететін интегралды көрсеткіш.

Қалыпты жағдайда терінің бактерияға қарсы потенциалы жоғары.

табиғи иммунитет механизмдерінің тиімділігі төмендеген адамдарда бактерицидтік белсенділік айтарлықтай төмендейді.

Комплемент байланыстырушы реакция

• Реакция типі – комплемент байланыстыруша реакция.
• Зерттеу материалы науқастың қан сарысуы/Aг болып табылады.
• Диагностикалық препарат - белгілі Ад /КБР үшін белгілі антиген.
• Қосымша реакцияның ингредиенттері: комплемент; гемолитикалық сарысу; қой эритроциттері (3% суспензия).
• Оң реакция – гемолиздің кешігуі; теріс – гемолиз.

Фазалары:

1 – қоспаны инкубациялау (АГ+АТ+С)

2- (индикаторлық)- гемолитикалық жүйе (ҚЭ+ГЖ)

https://sdamzavas.net/3-59179.html

Ад

Аг

Гемолитикалық сарысу

Қой эриторциті

Қой эриторциті

Қой эриторциті

Қой эриторциті

Гемолитикалық сарысу

Гемолитикалық сарысу

Ад

Аг

Ад

Аг

Ад

Аг

Комплемент

Комплемент

Гемолитикалық сарысу

Комплемент

Иммунды ферментті талдау

Түрлері:

• зерттелетін зат қатты фазада тікелей иммобилизацияланады; антигенмен байланысқан таңбаланған антидене детектор болып табылады;
• антиденелер қатты фазада иммобилизацияланады; детектор ферменттік белгімен таңбаланған зерттеу заты болып табылады.

https://profil.mos.ru/med/proekty/2019-07-19-12-42-03.html

Төте және жанама ИФТ

Төте ИФТ

Ферментпен конъюгацияланған Ад

шайылу

Конъюгатты Аг тұндырылған микропланшетке қосу

Субстрат қосу

шаю

шаю

микропланшетке Аг тұндырылу

Біріншілік АД қосу

Конъюгат қосу

шаю

шаю

Субстрат қосу

Комплементті титрлеу реакциясы

• Реакция түрі – иммундық гемолиз реакциясы.
• Зерттеу материалы - жаңа қан сарысуы.
• Қосымша реакция ингредиенттері: гемолитикалық жүйе (гемолитикалық сарысу және қой эритроциттерінің 3% суспензиясы).
• Оң реакция –гемолиз; теріс – гемолиздің кешігуі.
• Комплемент титрі – гемолиз жүретін комплементтің ең жоғары сұйылтуы.
• Инкубация 45 мин, 37°С
• Нормада 40-80 СН50 1 мл-ге

№	№ пробирка ингредиенттеры	1	2	3	4	5
		1:20	1:40	1:80	1:160	1:320
1	Физ ерітінді	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
2	Науқастың қан сарысуы1:10	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	Дез ерітіндіге 1,0
3	Индикаторлық жүйе (ГЖ+3% ҚЭ)	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

Лизоцимді титрлеу реакциясы

• Реакция түрі – иммундық гемолиз реакциясы.
• Зерттелетін материал жаңа алынған сілекей, қан сарысуы.
• Қосымша реакция ингредиенттері: физиологиялық ерітінді, дақыл суспензиясы

Micrococcus luteus (1 млрд/мл)

• Оң реакция – еру; теріс - еру жоқ.
• Комплемент титрі – сілекейдің толық еруі байқалатын ең жоғары сұйылту.
• Инкубация – 3 ч
• Норма сілекейде - 50-70 мкг/мл, сарысуда – 5-20 мкг/мл

№	№ пробирка ингредиенттер	1	2	3	4	5
		1:2	1:4	1:8	1:16	1:32
1	Физ ер-і	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
2	Сілекей/науқас қан сарысуы 1:5	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	В дез р-р 1,0
3	Micrococcus luteus (қоспа)	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

• Спонтанды және индукцияланған HCT тесті
• НБТ-мен ((нитросиний тетразолий) ) спонтанды тесті белсендірілмеген in vitro қан гранулоциттерінің (3-15%) антигендік тітіркену дәрежесін бағалауға мүмкіндік береді.
• Жасушаішілік бактерияға қарсы жүйелердің белсендіру дәрежесін сипаттайды (фагоциттердің бактерицидтік белсенділігі, яғни микроб жасушаларын жою қабілеті)
• Әдістің принципі НАДФ-Н-оксидаза реакциясында түзілген супероксид анионының әсерінен фагоцит сіңірген еритін бояғышты ерімейтін диформазанға дейін қалпына келтіруге негізделген.
• Белсендірілген сынақ фагоциттердің бактерицидтік белсенділігінің оттегіге тәуелді механизмінің функционалдық резервін бағалауға мүмкіндік береді (40-80%).
• Нейтрофилдердің белсендірілген НСТ көрсеткіштерінің 40% -дан төмен және моноциттердің 87% -дан төмендеуі - фагоцитоздың жетіспеушілігі болады
• Норма: НСТ оң нейтрофилдердің саны белсендірілген тестте -40-80%

https://slide-share.ru/organizaciya-sluzhbi-klinicheskoj-immunologii-i-allergologii-v-rb-sovremennie-139763

https://thelib.info/medicina/1453664-nst-test-spontannyj-i-stimulirovannyj/

НСТ тест сызбасы (нитросиний тетразолий)

Жасушадағы формазан гранулалары

нитрокөгілдір

НСТ спонтанды

Лейкоциттер + НСТ

Грануласы бар жасушаларды санау

ынталанған

Лейкоциттер + ынталандырушы + НСТ

санау

НСТ ер-сі Науқас сарысуы (+гепарин)

Фиксация, жағындыны бояу, микроскопия

Диформазан гранулалары нейтрофилдер ядроларында

НСТ-тест

https://slide-share.ru/organizaciya-sluzhbi-klinicheskoj-immunologii-i-allergologii-v-rb-sovremennie-139763

Реакция нәтижесі: Формазан

позитивті гранулалар көкшіл

қара түске, ал ядро қызыл

түске боялады

НСТ-тест

https://slide-share.ru/organizaciya-sluzhbi-klinicheskoj-immunologii-i-allergologii-v-rb-sovremennie-139763

(Формазан – позитивті нейтрофилдер НГ деп саналады,

олардың бояу гранулалары цитоплазманың ¼ аз емес бөлігін құрайды )

0 дәреже– тек ядро боялады, цитоплазма боялмайды,

гранулалар көрінбейді

1 дәреже–цитоплазма толық боялады немесе цитоплазманың ¼ бөлігі боялады

2 дәреже–цитоплазмада жақсы боялған гранулалар көрінеді, цитоплазманың ¼ бөлігі боялады

3 дәреже–цитоплазманы толық гранулалар алып жатады, бірақ ядро бос, цитоплазманың ¾ бөлігі боялады

4 дәреже–цитоплазманы толық гранулалар алып жатады, ядроға да қабатталып жатады

https://thepresentation.ru/medetsina/otsenka-immunnogo-statusa-u-detey

Референс интервалдар: НСТ-тест (спонтанды тест):  Балалар 0-12 ай — 5 - 28 % Балалар (1-7 жас) — 5 - 22 % Балалар (7-15 жас) — 5 - 19 % Ересектер (15 жастан) — 5 - 18% 

Нейтрофилді фагоцитоз (ынталандырушы тест): 40 - 82%

НСК спонтанды тесті

НСК спонтанды тестің

төмендеуі

НСК спонтанды тестің

жоғарлауы

Қабыну үрдісінің созылмалыға

ауысуы

фагоцитоздық жүйенің туа біткен ақаулықтары

Біріншілік және екіншілік иммунды тапсшылық жағдай

Қатерлі ісіктер

Ауыр күйіктер, травмалар, стресстер

Тамақтанудың жетіспеушілігі

Цитостатиктер мен иммунды депрессанттармен емдеу

Бактериялық қабынудан болатын антигендік тітіркену (күмәндану кезеңі, фагоцитоздың қалыпты активтенуі кезіндегі жедел

аурудың айқындалу кезеңі)

лейкоцитоз

Фагоцитоздардың антидене тәуелді цитотоксинділігі

Аутоаллергиялық аурулар кезінде

Аллергиялық реакциялар кезінде

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!