мақала. Роль учителя в повышении качества образования
 Скачать 29.79 Kb.
|
|
Роль учителя в повышении качества образования Что такое современная школа сегодня? Это высокий профессионализм педагогов, инновационные технологии, сотрудничество и единство в решении поставленных задач между всеми участниками образовательного процесса. Учитель управляет деятельностью учащихся в процессе обучения, и чем выше будет его профессионализм, тем выше будет качество обучения. Какой учитель нужен современной школе? Без всяких сомнений, учитель – это не просто профессия, это мировоззрение, стиль жизни, когда для детей просто необходимо быть внимательным слушателем, честным другом, строгим критиком и добрым советчиком. При этом важно помнить, что работа учителя – это особый, жертвенный труд, который дает видимый результат, конечно же, не сегодня и не завтра. И педагогу нужно запастись немалым терпением, чтобы через годы увидеть настоящий большой результат своих внимания, усилий и ежедневного труда. А для этого, как известно, нужно уметь жертвовать, щедро отдавать и бескорыстно дарить детям тепло души и сердца, вселять надежду в себя и свои силы. Я считаю, что внутренняя культура учителя - осознание высокой роли и огромной ответственности за свое дело. Заметьте, мы всегда внутренне тянемся к тем людям, вблизи которых легче дышится. Наше интуиция подсказывает нам, что их культура и воспитание не позволит отказать нам в помощи, сорваться на крик, обидеть невниманием. Что же говорить о детях, которые особенно чутки к тону взрослых! Им достаточно услышать интонацию наших первых слов и увидеть учительские глаза, чтобы ясно понять наши чувства и настроение. Вот почему в краткой учительской фразе: «Иди к доске!» для ученика заключена целая гамма чувств, от радости открытия до панического страха неудачи. Можно только предполагать, как по-разному может быть прокомментирована учителем ситуация с неподготовленным домашним заданием, забытой дома тетрадью или опозданием на урок. И что услышит ребенок в свой адрес: гневную речь педагога или твердое обращение-разъяснение о последствиях случившегося – зависит, конечно, от такта и этики самого учителя. Известно, что прочные знания, полученные в школе, необходимы любому культурному человеку, независимо от того, в какой сфере он будет работать в дальнейшем. А ведущая роль и главное место в процессе повышения качества образования остаётся за педагогом-профессионалом, педагогом-личностью, который, выпустив в жизнь одних питомцев, ищет новые пути решения извечных проблем с новыми учениками. Ни у кого не вызывает сомнения тот факт, что важнейшим условием обеспечения высокого качества образования является профессионализм педагогов. Только качественное преподавание может решит проблему повышения качества образования. Качество образования – это главный показатель престижности учреждения профессионального образования любого уровня. Качество образования школьников и образовательные достижения ученика определяются последовательной стратегией школы и высоким профессиональным мастерством учителя Формирование личности школьника, признание её важности, ценности и необходимости для современного российского общества происходит под влиянием личности педагога. Изменение качества профессиональной деятельности педагога может происходить в том случае, если учитель готов не только использовать имеющиеся педагогические технологии, но и выходить за рамки нормативной педагогики, через совершенствование собственной деятельности стимулировать творческую деятельность учеников, опираясь на фундаментальные психолого-педагогические принципы. В современных условиях реформирования образования радикально меняется статус учителя, его образовательные функции, соответственно меняются требования к его профессионально-педагогической компетентности, к уровню его профессионализма; проявляются творческая личность, творческая индивидуальность педагога. Как известно, становление педагога – профессионала проходит несколько этапов. Есть просто умелый учитель, который проводит обучение и воспитание на обычном профессиональном уровне, и есть учитель, который проявляет педагогическое мастерство и добивается высоких результатов в своей работе. Многие же учителя, кроме мастерства, проявляют педагогическое творчество и своими находками обогащают методику обучения и воспитания. А есть и учителя-новаторы, которые делают настоящие педагогические открытия, прокладывают новые пути в обучении и воспитании, обогащая педагогическую теорию. Педагогическая умелость - это основа профессионализма учителя, без которой невозможно работать в школе. Она базируется на достаточной теоретической и практической подготовке учителя, которая обеспечивается в педагогических учебных заведениях и продолжает отшлифовываться и совершенствоваться в школе. Если он достиг этапа уровня не только высокой степенью овладения своей профессии, но творческим ее выполнением, формированием индивидуального стиля, а также постоянным стремлением к самосовершенствованию то можно сказать что этот педагог полностью реализовался как личность в профессии. Педагогическое мастерство как качественная характеристика учебно-воспитательной деятельности учителя есть не что иное, как доведенная им до высокой степени совершенства учебная и воспитательная умелость. Педагогическая умелость проявляется в особой отшлифованности методов и приемов применения психолого-педагогической теории на практике, благодаря чему обеспечивается высокая эффективность учебно-воспитательного процесса. От обычной педагогической умелости мастерство отличается тем, что оно является более совершенным его уровнем, высокой отточенностью используемых учебных и воспитательных приемов, а нередко и их своеобразной комбинацией. В нем могут иметь место и определенные творческие элементы, но они отнюдь не обязательны. Главное в нем - совершенная реализация и осуществление на практике психолого-педагогической теории и передового опыта учебно-воспитательной работы, которые способствуют достижению высоких показателей в обучении и воспитании. Современное понимание качества образования не сводится к обученности, а предполагает становление готовности выпускника к успешной жизнедеятельности в условиях неопределенности современного мира и включает не только предметную, но и социальную и личностную компетентности. Ориентация на такое понимание качества образования требует его открытости, которая проявляется во внутренней и внешней оценке качества образования и приводит к тому, что основное назначение, то есть функция учителя, содействует образованию ребенка. И сегодня, когда учителю необходимо реализовывать образовательные стандарты у него появились и другие задачи. Новые формы организации обучения, новые образовательные технологии в новой информационно-образовательной среде, которая выходит далеко за пределы школы требуют серьёзного подхода к своей профессии. Во всем этом, на мой взгляд, велика роль учителя. Ведь принцип его деятельности заключается в том, что формирование личности ученика осуществляется не тогда, когда ребенок воспринимает знания в готовом виде, а в процессе его собственной деятельности, направленной на «открытие нового знания». Становится очевидным, что традиционный объяснительно - иллюстративный метод обучения не достаточен сегодня для реализации нового социального заказа общества: формирование у учащихся качеств толерантности, способности к самоопределению и самореализации. Теперь задача педагога - организовать деятельность учащихся таким образом, чтобы они сами могли додуматься до решения ключевой проблемы урока. Учителю отводится роль организатора и управленца этого процесса. Дети быстро включаются в учебную деятельность, осознают необходимость получения новых знаний и , что не мало важно- говорят. Ученик постепенно становится исследователем, творцом, деятелем под ненавязчивым руководством педагога. Но при этом роль учителя не преуменьшается. Напротив, он должен помогать ученику ориентироваться в новых знаниях и направлять, указывать, где можно найти дополнительную информацию, какими ресурсами воспользоваться, что является главным, а что второстепенным. ФГОС побуждает учителя планировать не только урок в целом, но и вариативную деятельность ребенка. Учитель - не передатчик знаний, а тот который учит ребёнка добывать знания, самосовершенствоваться, самореализовываться, что во много раз сложнее. Педагог должен выполнять несколько ролей в образовательном процессе. Он должен выступать и в роли режиссера, ведь жесткий план урока уходит в прошлое, освобождая место «технологической карте», которая по сути своей напоминает сценарий. Это позволит учителю добавлять, убирать или изменять какой- либо элемент урока. В определенном смысле учитель перестает быть только «чистым предметником» – он становится педагогом широкого профиля, педагогом, помогающим ученику увидеть мир во всем его единстве, красоте, многообразии. Поэтому учитель должен обладать знаниями, касающимися практически всех областей жизни человека. Это позволяет им быть интересными ученику в той части общения с ним, которая лежит в русле интересов самого ученика. Непрерывное образование самого учителя становится реальной необходимостью современного общества, которое характеризуются стремительным развитием науки и техники, созданием новых информационных технологий, коренным образом преобразующих жизнь людей. С развитием различных информационных полей (в том числе и появление в жизни ученика сети Интернет) привело к тому, что школа перестала быть единственным источником знаний и информации. И задача учителя состоит в том, что бы не "отстать от ученика", идти в ногу со временем, поэтому ИКТ компетенции современного педагога очень важны. И к тому же использование новых информационных технологий, на мой взгляд, существенно облегчает деятельность учителя. Это и ведение различной документации (планирования, конспекты занятий, отчеты), это использование компьютера для подготовки разнообразных дидактических материалов, тестов; использование мультимедиа проектора, интерактивных досок, электронных журналов. Компьютер коренным образом меняет характер педагогической деятельности. Главная методическая проблема преподавания смещается от того, «как лучше рассказать материал», к тому, «как лучше показать». Таким образом, с введением новых образовательных стандартов,мы видим что для того чтобы вырастить новое поколение детей, учитель должен быть другой формации. Он должен быть эрудированным и гибким в поведении, увлеченным и умеющим увлекать детей, открытым в общении , он сам должен быть примером для подражания, находиться в постоянном поиске, самообразовании, самосовершенствоваться. Каждый учитель должен стать новатором, найти свою методику, отвечающую его личностным качествам. Педагогу доверено самое бесценное и святое - судьба ребенка, его путь взросления. Это ответственная ежедневная работа, которая, как известно, требует от учителя не только любви и доброты. Согласитесь, что в обучении так или иначе есть момент принуждения, поскольку некоторый программный материал нужно просто выучить и отработать, чтобы перейти на следующую ступень знаний. Вопрос в том, насколько это удается делать с пониманием взаимных интересов и уважения к ребенку. Невозможно представить, чтобы все назначение учителя в школе - преподавать предмет. Да даже в том, как мы утром говорим детям "Здравствуйте!" определяется наша мера любви к ребенку. Интонация первых слов, безусловно, важна. Но придаем ли мы значение тому, как выходим из класса: торопливо? безучастно? в плотном окружении детей? Можно это считать мелочью, но даже в банальном выходе с урока виден учитель. Это к тому, что считать в педагогике главным, а что - нет. И значимость учителя определяется не его положением и, в конце концов, не разрядом и категорией, а тем, как к нему относятся дети. Не все одинаково должны любить твой предмет, но ты одинаково должен любить всех детей. Мне кажется это правильным. И нельзя быть любимым на один день, на неделю. Тебя или принимают и относят в число любимых, или ты так и будешь в сознании ребят только учителем биологии, физики, химии и никем больше. А разве правильно говорить: завоевать любовь учеников? Почему боем, наступлением на сердца и души? Она должна возникнуть сама по себе, без усилий и напора. Осталось сказать и об оптимизме учителя. Если он не дает каждому ребенку веру в его силы и будущие удачи, то стоит задуматься над тем, почему дети в его классе плохо учатся и не хотят идти на урок. А хочу закончить свой доклад следующей притчей: «Жил мудрец, который знал все. Один человек захотел доказать, что мудрец знает все. Зажав в ладонях бабочку, он спросил: «Скажи, мудрец, какая бабочка у меня в руках: мертвая или живая?» А сам думает: «скажет живая - я ее умертвлю, скажет мертвая - выпущу». Мудрец, подумав, ответил: «Все в твоих руках». Білім сапасын арттырудағы мұғалімнің рөлі Қазіргі мектеп дегеніміз не? Бұл педагогтердің жоғары кәсібилігі, инновациялық технологиялар, білім беру процесінің барлық қатысушылары арасында қойылған міндеттерді шешудегі ынтымақтастығы пен бірлігі. Мұғалім оқу процесінде оқушылардың іс-әрекетін басқарады, ал оның кәсібилігі неғұрлым жоғары болса, оқыту сапасы соғұрлым жоғары болады. Мұғалім-бұл жай ғана мамандық емес, бұл дүниетаным, өмір салты, балалар үшін тек мұқият тыңдаушы, адал дос, қатал сыншы және жақсы кеңесші болу керек. Мұғалімнің жұмысы, әрине, бүгін де, ертең де көрінетін нәтиже беретін ерекше жұмыс екенін есте ұстаған жөн. Бірнеше жылдан кейін олардың назарының, күш-жігерінің және күнделікті жұмысының нақты үлкен нәтижесін көру үшін мұғалім айтарлықтай шыдамдылық танытуы керек. Бұл үшін, өзіңіз білетіндей, балаларға жан мен жүректің жылуын сыйлай білу, өзіне және өз күшіне үміт ұялату керек. Мұғалімнің ішкі мәдениеті-жоғары рөл мен өз ісіне деген үлкен жауапкершілікті сезіну. Мұғалімнің жоғары мәдениеті мен тәрбиесі оқушыларға көмектесуден бас тартуға, айқайлауға, немқұрайдылықпен ренжуге мүмкіндік бермейді. Ересектердің үніне ерекше сезімтал балалар туралы не айтуға болады. Олар біздің бірінші сөзімізден-ақ мұғалімнің көңіл-күйін сезіп отырады. Сондықтан мұғалімнің "тақтаға бар!"деген қысқаша сөйлемінен кейбір оқушы үшін қуаныш, кейбірі үшін қорқыныш болып табылады. Мұғалімнің оқылмаған үй тапсырмасы, үйде ұмытылған дәптер немесе сабаққа кешігу жағдайы туралы басқаша түсіндіруі мүмкін деп болжауға болады. Бала өз атына не естиді: мұғалімнің ашулы сөзі немесе қатты үндеу-болған оқиғаның салдары туралы түсіндіру, әрине, мұғалімнің әдептілігі мен этикасына байланысты. Мектепте алған білім болашақта қай салада жұмыс істейтініне қарамастан, кез-келген мәдени адамға қажет екені белгілі. Білім берудің жоғары сапасын қамтамасыз етудің маңызды шарты мұғалімдердің кәсібилігі болып табылатындығына ешкім күмән келтірмейді. Тек сапалы оқыту ғана білім беру сапасын арттыру мәселесін шеше алады. Білім сапасы-кез келген деңгейдегі кәсіби білім беру мекемесінің беделінің басты көрсеткіші. Оқушылардың білім сапасы мен оқушының білім жетістіктері мектептің жүйелі стратегиясымен және мұғалімнің жоғары кәсіби шеберлігімен анықталады. Оқушының жеке басының қалыптасуы, оның маңыздылығын, құндылығы мен қазіргі қоғам үшін қажеттілігін мойындау мұғалімнің жеке басының әсерінен болады. Мұғалімнің кәсіби қызметінің сапасының өзгеруі, егер мұғалім қолда бар педагогикалық технологияларды қолдануға ғана емес, сонымен қатар іргелі психологиялық-педагогикалық принциптерге сүйене отырып, оқушылардың шығармашылық белсенділігін ынталандыру үшін өз қызметін жетілдіру арқылы нормативтік педагогиканың шеңберінен шығуға дайын болса, орын алуы мүмкін. Білім беруді реформалаудың қазіргі жағдайында мұғалімнің мәртебесі, оның білім беру функциялары түбегейлі өзгереді, сәйкесінше оның кәсіби-педагогикалық құзыреттілігіне, кәсібилік деңгейіне қойылатын талаптар өзгереді; мұғалімнің шығармашылық тұлғасы көрінеді. Кәсіби мұғалімнің қалыптасуы бірнеше кезеңнен өтетіні белгілі. Қарапайым кәсіби деңгейде оқыту мен тәрбиелеуді жүзеге асыратын білікті мұғалім бар, ал педагогикалық шеберлікті көрсететін және өз жұмысында жоғары нәтижелерге қол жеткізетін мұғалім бар. Көптеген мұғалімдер, шеберліктен басқа, педагогикалық шығармашылықты көрсетеді және оқу мен тәрбие әдістемесін өз табыстарымен байытады. Нағыз педагогикалық жаңалықтар ашатын, оқыту мен тәрбиелеуде жаңа жолдар салатын, педагогикалық теорияны байытатын жаңашыл мұғалімдер де бар. Педагогикалық шеберлік-мұғалімнің кәсібилігінің негізі, онсыз мектепте жұмыс істеу мүмкін емес. Ол мұғалімнің жеткілікті теориялық және практикалық дайындығына негізделеді, ол педагогикалық оқу орындарында қамтамасыз етіледі және мектепте жетілдіріліп, жетілдіріліп отырады. Егер ол өз кәсібін игерудің жоғары деңгейімен ғана емес, сонымен бірге оның шығармашылық орындалуымен, жеке стильдің қалыптасуымен, сондай-ақ өзін-өзі жетілдіруге үнемі ұмтылуымен деңгейге жетсе, онда бұл мұғалім кәсіптегі тұлға ретінде толығымен іске асырылды деп айта аламыз. Педагогикалық шеберлік психологиялық-педагогикалық теорияны практикада қолданудың арнайы әдістері мен әдістерінде көрінеді, бұл оқу процесінің жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді. Шеберлік әдеттегі педагогикалық шеберліктен ерекшеленеді, өйткені бұл оның жетілдірілген деңгейі, қолданылатын оқу-тәрбие әдістерінің жоғары дәлдігі және көбінесе олардың өзіндік комбинациясы. Онда белгілі бір шығармашылық элементтер болуы мүмкін, бірақ олар міндетті емес. Ондағы ең бастысы-психологиялық-педагогикалық теорияны және оқу-тәрбие жұмысының озық тәжірибесін іс жүзінде жүзеге асыру және бұл оқыту мен тәрбиелеуде жоғары көрсеткіштерге қол жеткізуге ықпал етеді. Білім беру сапасын осындай түсінуге бағдарлау оның ашықтығын талап етеді, ол білім беру сапасын ішкі және сыртқы бағалауда көрінеді және негізгі мақсат, яғни мұғалімнің функциясы баланың білім алуына ықпал етеді. Өйткені, оның іс-әрекетінің принципі-оқушының жеке басын қалыптастыру бала білімді дайын түрде қабылдаған кезде емес, "жаңа білімді ашуға"бағытталған өз іс-әрекеті барысында жүзеге асырылады. Оқытудың дәстүрлі түсіндірме және иллюстрациялық әдісі бүгінде қоғамның жаңа әлеуметтік тәртібін жүзеге асыру үшін жеткіліксіз: оқушылардың толеранттылық қасиеттерін, өзін - өзі анықтау және өзін-өзі тану қабілеттерін қалыптастыру. Енді мұғалімнің міндеті-оқушылардың іс-әрекетін сабақтың негізгі мәселесін шешу туралы өздері ойлана алатындай етіп ұйымдастыру. Мұғалімге осы процесті ұйымдастырушы және басқарушы рөлі беріледі. Балалар оқу іс - әрекетіне тез қосылады, жаңа білім алу қажеттілігін түсінеді және маңызды емес-дейді олар. Студент бірте-бірте мұғалімнің кедергісіз басшылығымен зерттеуші, жасаушы, қайраткер болады. Бірақ мұғалімнің рөлі төмендетілмейді. Керісінше, ол оқушыға жаңа білімді бағдарлауға және қосымша ақпаратты қайдан табуға болатындығын, қандай ресурстарды пайдалануға болатындығын, бастысы не екінші ретті екенін көрсетуі керек. Мұғалім білім беру процесінде бірнеше рөлдерді орындауы керек. Ол режиссер ретінде де әрекет етуі керек, өйткені сабақтың қатаң жоспары-бұл "Технологиялық карта" орнын босатып, сценарийге ұқсайтын орын. Бұл мұғалімге сабақтың кез - келген элементін қосуға, алып тастауға немесе өзгертуге мүмкіндік береді. Белгілі бір мағынада мұғалім тек "таза пән" болуды тоқтатады – ол кең профильдегі мұғалім, оқушыға әлемді оның барлық бірлігінде, сұлулығында, әртүрлілігінде көруге көмектесетін мұғалім болады. Сондықтан мұғалім адам өмірінің барлық салаларына қатысты білімге ие болуы керек. Бұл оларға оқушының қызығушылығына сәйкес келетін онымен қарым-қатынас бөлігінде оқушыға қызықты болуға мүмкіндік береді. Мұғалімнің үздіксіз білім алуы қазіргі қоғамның нақты қажеттілігіне айналады, ол ғылым мен техниканың қарқынды дамуымен, адамдардың өмірін түбегейлі өзгертетін жаңа ақпараттық технологиялардың құрылуымен сипатталады. Әр түрлі ақпараттық өрістердің дамуымен (соның ішінде оқушының өміріндегі Интернет желісінің пайда болуы) мектеп білім мен ақпараттың жалғыз көзі бола алмады. Мұғалімнің міндеті - "оқушыдан артта қалмау", уақытты сақтау, сондықтан қазіргі мұғалімнің АКТ құзыреттілігі өте маңызды. Сонымен қатар, жаңа ақпараттық технологияларды қолдану, менің ойымша, мұғалімнің қызметін айтарлықтай жеңілдетеді. Бұл әр түрлі құжаттарды (жоспарлау, сабақ жазбалары, есептер) жүргізу, әртүрлі дидактикалық материалдарды, тесттерді дайындау үшін компьютерді пайдалану; проектордың мультимедиасын, интерактивті тақталарды, электронды журналдарды пайдалану. Компьютер педагогикалық іс-әрекеттің сипатын түбегейлі өзгертеді. Оқытудың негізгі әдістемелік мәселесі "материалды қалай жақсы айту керек" дегеннен "қалай жақсы көрсету керек"дегенге ауысады. Осылайша,жаңа білім беру стандарттарын енгізе отырып, біз балалардың жаңа буынын өсіру үшін мұғалім басқа формада болуы керек екенін көреміз. Ол мінез-құлықта білімді және икемді болуы керек, ынталы және балаларды қызықтыра алады, қарым-қатынаста ашық , ол өзі үлгі болуы керек, үнемі ізденісте, өзін-өзі тәрбиелеуде, Өзін-өзі жетілдіруде болуы керек. Әр мұғалім жаңашыл болып, өзінің жеке қасиеттеріне сәйкес келетін әдістемесін табуы керек. Мұғалімге ең құнды және қасиетті нәрсе - баланың тағдыры, оның өсу жолы сеніп тапсырылған. Бұл мұғалімнен тек махаббат пен мейірімділікті талап ететін жауапты күнделікті жұмыс. Қандай да бір жолмен оқуда мәжбүрлеу сәті бар екеніне келісіңіз, өйткені кейбір бағдарламалық материалдар білімнің келесі сатысына өту үшін жай ғана үйреніп, жұмыс істеуі керек. Бұл мәселе баланың өзара мүдделері мен құрметін түсіну арқылы қаншалықты мүмкін. Мұғалімнің мектептегі барлық мақсаты-пәнді оқыту деп елестету мүмкін емес. ИЯ, тіпті таңертең балаларға " сәлем!"біздің балаға деген сүйіспеншілігіміз анықталады. Алғашқы сөздердің интонациясы, әрине, маңызды. Бірақ біз сыныптан қалай шығуға мән береміз: асығыс? безучастно? балалардың тығыз ортасында? Мұны ұсақ-түйек деп санауға болады, бірақ тіпті сабақтан шыққан кезде де мұғалім көрінеді. Бұл педагогикада басты нәрсе деп санауға болады, ал не жоқ. Мұғалімнің маңыздылығы оның ұстанымымен емес, соңында санаты мен категориясымен емес, балалардың оған қалай қарайтындығымен анықталады. Сіздің тақырыбыңызды бәрі бірдей ұнатпауы керек, бірақ сіз барлық балаларды бірдей жақсы көруіңіз керек. Меніңше, бұл дұрыс. Және де, сүйікті болуы үшін бір күн, бір аптаға. Сені не жақындарыңның қатарына қабылдайды және жатқызады, немесе сен балалардың санасында тек биология, физика, химия пәндерінің мұғалімі және басқа ешкім болмайтын боласың. Оқушылардың сүйіспеншілігін жеңу керек деп айту дұрыс па? Неге күрес, жүрек пен жанға шабуыл? Ол өздігінен, күш пен қысымсыз пайда болуы керек. Мұғалімнің оптимизмі туралы айту керек. Егер ол әр балаға өзінің күші мен болашақ сәттілігіне сенім бермесе, онда оның сыныбындағы балалар неге нашар оқитынын және сабаққа барғысы келмейтінін ойластырған жөн. Ал менің аяқтау өз баяндамасын мынадай притчей: "Бәрін білетін шалфей өмір сүрді. Бір адам шалфей бәрін білетінін дәлелдегісі келді. Алақанында көбелекті ұстап тұрып, ол: "шалфей, менің қолымда қандай көбелек бар: өлі ме, тірі ме?"Ол өзі ойлайды:"ол тірі дейді - Мен оны өлтіремін, өлгендер айтады - Мен босатамын". Шалфей ойланып: "бәрі сіздің қолыңызда", - деп жауап берді. |