Химия баяндама. САБЫНДАНБАЙТЫН ЛИПИДТЕР. Сабынданбайтын липидтер (стеоридтер, терпендер) жне оларды биологиялы маызы Орындады Гаипова Гулнара
 Скачать 0.91 Mb.
|
Сабынданбайтын липидтер (стеоридтер, терпендер) және олардың биологиялық маңызыОрындады: Гаипова ГулнараҚабылдады: Тулегенова Г.У.Жоспары :1. Күрделі липидтер2. Терпендер3. Стероидтар4. Стероидты гормондар5. Стериндер6. Холестерин (өт қышқылы)Жоғары май қышқылдарының (сабындардың) тұздарын түзу үшін гидролиз қабілетіне байланысты липидтер сабындалатын және сабындалмайтын болып бөлінеді.Сабынданбайтын липидтер қышқылдық және сілтілік ортада гидролизденбейтіЛипидтердің түрлеріСабындалатын липидтер Жай липидтер Күрделі липидтер Балауыз, Триацилглицериндер Фосфолипидтер, Гликолипидтер, Сфинголипидтер Липидтердің түрлеріСабындалмайтын липидтер Стероидтар Терпендер I.Гормондар II.Өт қышқылдары III.Стериндер Ментан,каран.пинан, лимонен,ментол, камфора, карстин,витамин 2)Күрделі липидтердің молекулалары спирттен және жоғары молекулалы май қышқылдарынан тұрады. Сондай-ақ, кейде фосфор қышқылы қалдықтары мен көміртегі, азот негіздерінің қалдықтарынан тұрады.Липидтердің қызметтері
2. Терпендеркөмірсутектер класы-жалпы формуланың биосинтез өнімдері (C5H8)n, көміртекті қаңқасы ресми түрде изопрен туындысы болып табылады СН2=С(СН3)−СН=СН2Терпендер — табиғи органикалық заттар, изопреннің екі немесе одан да көп қалдығынан тұрады Көптеген эфир майлары мен хоя тұқымдас өсімдіктерде көп мөлшерде терпендер кездеседі.Көптеген бальзамдар мен смолалардың құрамына кіреді.Классификацияһ
Маңызды өкілдері – лимонен, ментол, терпин, апирен, камфора.Лимонен – лимон құрамында кездеседі, цитрустыэфир майының кампоненті.Терпин – бронхо ауруларын емдеуде қолданылады.Ментол – жалбыз эфир майында кездеседі, медицинада антисептикалық және тыныштандырғыш зат ретінде қолданылады. Ментолды ішке қолданғанда орталық нерв жүйесіне тыныштандырғыш әсер көрсетеді.Терпингидрат – қақырық түсіретін қасиет көрсетеді.Терпингидрат ақ кристалды ұнтақ күйде болды.Камфора өкпемен дем алуды жақсартады, миокард функциясынреттейді.3.Стероидтар (стериндер)Стероидтардың құрамында Х=-OH, -OR және басқа да органикалық заттар кездеседі.СТЕРОИДТАР холестерин Жүрек гликозидтері Гормондар, т.б. Стероидтардың функционалдық топтары Гидроксильді Карбоксильді Карбонильді КлассификацияR радикалындағы көміртек атомдарының саны бойынша стероидтер төменде берілген топтарға бөлінеді (жүрек гликозидтері мен экдистероидтардан басқа):СтероидогенезСтероидогенез-стероидтер холестериннен түзіліп, басқа стероидтерге айналатын биологиялық процесс. Стероидогенез жолдары әртүрлі түрлерде ерекшеленеді;Стероидогенез өнімдеріне мыналар жатады:
4.Стероидты гормондарБүйрек үсті безінің гормондары Синтетикалық қабынуға қарсы стероидтер Жыныс гормондары Кортикостероидтар.Кортикостероидтар.Кортикостероидтар бүйрек үсті безінің кортикальды затында түзіліп, көмірсулар мен тұз алмасуын реттейді.Олардың бүйірлік тізбегі С-17 гидроксикетон тобы ретінде екі көміртекті қамтиды.Мысалдар кортикостерон мен преднизолон болып табылады, олардың маңызды құрылымдық сипаттамасы А сақинасындағы альфа, бета-қанықпаған кетон жүйесі болып табылады.Преднизолон-синтетикалық кортикостероид, ол өзінің табиғи аналогтарынан асып түседі.Кортикостероидтар-қабынуға қарсы әсері бар гормондар. Осы себепті олар терінің қабыну ауруларын, ревматизмді және т. б. емдеуде қолданылады.ЭстрогендерЭстрогендер әйелдердің етеккір циклін бақылайды.Ең маңыздысы эстрон мен эстрадиол, эстран көмірсутегінің туындылары.АндрогендерАндрогендер екіншілік жыныстық сипаттамаларының дамуын және сперматозоидтардың өндірісін ынталандырады. Негізгі жыныстық гормондары - андростерон және белсенді тестостерон.СтериндерСтерин (Стирол)-молекуласы гонан спиртінің туындысы болып табылатын формуласы бар органикалық қосылыс.Жалпы алғанда, гонан құрылымын, қосымша функционалды топтарды немесе гонаннан алынған өзгертілген сақина жүйелерін қамтитын кез келген қосылыстар стероидтар деп аталады. Сондықтан стеролдар стероидтардың кіші тобы болып табылады. Олар табиғи түрде эукариоттардың көпшілігінде, соның ішінде өсімдіктерде, жануарларда және саңырауқұлақтарда кездеседі және оларды кейбір бактериялар да жасай алады. Жануарлар стиролының ең танымал түрі-холестерин, ол жасуша мембраналарының құрылымы үшін өте маңызды және майда еритін дәрумендер мен стероидты гормондардың туындысы ретінде қызмет етеді.5. ХолестеринТабиғатта кең тараған және ең маңызды стерин. Жасуша мембранасының құрамына енетін жоғары май қышқылдарымен күрделі эфирлер түзеді. Сондықтан жануарлар организмінің барлық жасушаларында әсіресе бүйрек үсті безі, ми, бауыр, жұмыртқаның сарыуызында көп болады.Холестериннің организмге түсуі Экзогендік холестерин Ет, икра, май, жұмырқаның сары уызы Эндогендік холестерин Бауыр, аздап теріде, ішекте Төменде хоестеринді алу әдісі көрсетілген6.Қолданылуы, Медециналық маңызыҚандағы холестериннің қалыпты әдеттегі мөлшері 180—260 миллиграмм (0,18 — 0,26%) болады. Оның көбеюі атеросклероз, ксантоматоз, бауырды май басу, т.б. аурулардың дамуын тездетеді.Назарларыңызға рахмет!Қолданылған әдебиеттер:
|