Эстетикалық қызмет формалары. Сараптамалы Жмыс таырыбы
 Скачать 78.4 Kb.
|
|
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Философия және саясаттану факультеті Мәдениеттану және дінтану кафедрасы Мәдениеттану мамандығы  САРАПТАМАЛЫҚ ЖҰМЫС Тақырыбы: Эстетикалық қызмет формалары. Эстетика мәдениет саласы ретінде Орындаған: Садуақас Нұрсара (2-курс) Тексерілді: Омирбекова А. О. 2020ж Эстетикалық қызмет формалары. Эстетика мәдениет саласы ретінде Осы сараптамалық жұмыс эстетика ғылымы бойынша жазылған, ол адам сезімінің қалыптасуы мен дамуын, сезімдік танымын, қоғамның сезімдік мәдениетін зерттейді. «Эстетика» терминін (сезімтал қабылдауға қатысты грек сөзінен «aisthetikos») ХVIII ғасырда неміс философы А. Баумгартен енгізді. Ол эстетика – гносеологияның төменгі сатысы, тамаша нысаны сұлулық болып табылатын сезімдік таным ғылымы. Эстетика тарихы мыңжылдықтар. Алайда, ол эстетика термині пайда болғаннан әлдеқайда ертерек қалыптасты. Эстетика қоршаған болмыстың сезімдік танымын зерттейді және оның әр түрлі жақтары бар: табиғатпен, қоғаммен, адаммен және оның өмірлік әр түрлі салалардағы қызметімен айналысады. Эстетиканы оқытудың негізгі пәні эстетикалық білім және оның шынайылығы, оның заңдары мен нормалары, формалары мен типтері, табиғат пен өнерге қатынасы, көркем шығармашылықтағы және рахаттанудағы пайда болуы мен рөлі болып табылады. Жұмыстың мақсаты – қоғамдық құбылыстардың негізінде адам мен қоғамның қоғамдық-тарихи жағдайының барлық кешенінің өзгеруіне сәйкес өзгеретін тарихи шындық ретінде эстетикалық қызметтің мәнісін, ерекшелігін және алуан түрлілігін бөліп көрсету. Адамның өмір сүру тәсілі, ең алдымен, пәндік-практикалық қызметте тұрады, нәтижесінде екі өнім – адам өмірі өтетін мәдениет әлемі және жеке тұлғаның шығармашылық мүмкіндіктері мен қажеттілігінің ашық байлығы. Қоғамдық-тарихи тәжірибе, осылайша адамның сұлулық заңдары бойынша әлемді түрлендіруге қабілеттілігінің пайда болуы мен дамуының негізі болды, сол арқылы өзінің эстетикалық сезімдері мен уайымдарын, талғамдары мен идеалдарын қалыптастыру. Сондықтан адам өмірінде эстетикалық қызмет қай жерде болмасын сала немесе сала жоқ екені анық. Ол өзін-өзі бағалайтын, өзін-өзі қамтамасыз ететін немесе қызметтің басқа нысандарының сәті ғана болуы мүмкін. Адамның әр түрлі қызметінде, жеке және ұжымдық, оның тікелей утилитарлық мақсатынан басқа, оның бүкіл адамзат үшін маңыздылығын білдіретін жалпыадамзаттық жармалар, элементтер бар. Эстетикалық қызмет — бұл адамның эмоцияны жасанды қоздыру, оның жалпыадамзаттық маңызындағы қызметі, жалпыадамзаттық эстетикалық бітпейінше, деп айтуға болады. Эстетикалық кедергілерді жеңу үшін адам қажет. Эстетикалық қызметтің әмбебап нысаны-Сұлулық Заңы бойынша шығармашылық. Эстетикалық қызмет Адам мен қоғамның тіршілік әрекетінің қоғамдық-тарихи жағдайларының барлық кешенімен байланысты тарихи, өзгермелі құбылыс ретінде қарастырылады. Яғни, әртүрлі тарихи дәуірдегі эстетикалық іс-әрекет әр түрлі формада ұсынылған, ол адамдардың жалпы қызметінде өзін әр түрлі іске асырды, сондықтан мәдениет әлемінде бірдей емес жетістіктерге ие. Тарихтың материалистік түсінігі қызметтің түрлі формаларының қалыптасуындағы еңбектің рөлін, соның ішінде эстетикалық тұрғыдан бағалауға мүмкіндік берді. Еңбек процесінде адам өз қажеттіліктеріне сәйкес табиғатты қалыптастырады. Адаммен безендірілген Табиғат бөлігі-мәдениет-адам үшін ерекше құндылық, оның қоғамдық өмірінің Заңы. Заттың мәні мен нысаны арасында терең өзара тәуелділік пайда болады: форманың жетілуі неғұрлым барабар ұсынуға, қоғамдық мәні айқын жасауға мүмкіндік береді. Сондықтан да мінсіз форманы іздеу және құру кез келген адам қызметінің эстетикалық сәті болып табылады. Әрине, адамның еңбек қызметінің алғашқы заттары (тас балта, жебе ұштары, балшық ыдыстары және т.б.) эстетикалық құндылыққа ие деп айтуға болмайды. Алайда, адам осындай тас зат түрінде қамалған адамды анықтауға қабілетті болғандықтан, олардың табиғат заттарынан мүлдем өзгеше екенін мойындамауға болмайды. Эстетикалық қызмет өнімдері пайдалы немесе зиянды болуы мүмкін. Ежелгі өркениеттерде адамның материалдық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жасалған, бірақ мінсіз формасына ие заттар өзінің эстетикалық қасиеттері үшін бағаланған. Бұл туралы бізге дейін жеткен асыл тұқымды көсемдер, патшалар мен Фараондар, тұрмыс заттары, киім-кешек, ыдыс-аяқ, Жиһаз және қарулар куә. Бұл өте жоғары көркемдік шеберліктің заттары, бірақ утилитарлық функцияны орындауға қабілетті. Олар тек қана оларды қолдануға болатын болғандықтан ғана емес: тікелей мақсаты бойынша, ең алдымен — олардың иелерінің байлығы мен құдіретін, олардың талантты жасаушылардың іскерлігін бейнелейді; олар адамдарды өздерінің бірегей эстетикалық қасиеттерімен: кемелділікпен, өзіндік ерекшелікпен, қайталанбастықпен, ең нәзік орындаушылығымен қуантты. Эстетика (көне грекше: αἰσθητικός – сезіну, сезімдік) – адамның дүниені эстетикалық тұрғыдан ұғынып-түсіну заңдылықтары туралы, әсемдік заңдарын арқау еткен шығармашылықтың мәнісі мен формалары туралы ғылым. Эстетика өнердің мәнісі мен оның заңдылықтарын зерттей отырып, арнаулы, теориялық және тарихи ғылымдармен және өнер туралы ғылымдармен тығыз байланыста дамыды. Бірақ Эстетика– негізінен философияның бір саласы. Ол адамның ақиқатқа эстет. қатынастарының (оның ішінде өнердің) жалпы заңдылықтарын зерттейді, ал өнер зерттеу ғылымдары өнердің қаз-қалпындағы ерекшелігіне назар аударады. Философия сияқты дүниетану ғылымы бола отырып, Эстетика эстетикалық сана мен өнердің қоғамдық болмысқа, адам өміріне көзқарасы туралы мәселені шешуді өз проблематикасының басты назарына қояды. Осы мәселенің материалистік шешімін басшылыққа ала отырып, Эстетика өнердің табиғаты мен көркем шығарм. процесінің түрлі жағын: өнердің шығу тегін оның мәнісін және қоғамдық сананың басқа формаларымен байланысын, оның тарихи заңдылықтарын, көркем образдың ерекшеліктерін, өнердің мазмұны мен форманың өзара байланысын, көркемдік әдіс пен стильдің маңызын, т.б. ғыл. тұрғыдан ашып көрсетеді. Өнер — мәдениеттің маңызды саласының бірі. Сондықтан болар, "өнер — мәдениет айнасы" деген қанатты сөздің қалыптасқандығы... Өнердің шынайы мәнінің діңгегі — сұлулық, әсемдік. Сұлулык, әсемдік — адамды ерекше бір жан ләззатына бөлейтін сезім тудырар қасиет. Соның нәтижесінде, өнер көңіл күйді, сезімді білдіреді, соларға тікелей байланысты. Өнер адамды имандануға, жан дүниесімен біртұтас нұрлануға бастайды. Өнердің басты мақсаты — қандай да бір жетілу, кемелдену үлгісін, мұратын (идеалын) беру әрі соған адамды талпындыру, құштар ету. Өнер философиясы, өнер ілімі болып табылатын эстетика үшін де жоғарыда аталған мақсаттар бірінші маңызды болмақ. Ендеше, эстетиканы оқытудың, яғни эстетикалық тәрбиенің басты мақсаты — адамдарда өзінің айналасындағы сұлулықты көре, сезіне білу, бағалай және қабылдай білу қабілетін арттырып, сұлулық заңдарына сәйкес өмірді жаңартып, өзгертіп отыру. Эстетика этикамен өнер мен өнегелілік қалай байланысты болса, солай тығыз байланысты. Өйткені өнер адам сезіміне әсер ете отырып, оны адамгершілік, ізгілікке тәрбиелейді. Көркемдікке сүйсіну, соны тамашалаған сәтте сезімге бөлену барысында жанымыз тазарады. Жан тазалығы—ар тазалығы. Олай болса, эстетикалык тәрбие — имандылық, ғибраттылық тәрбиесінің бір тарауы. |