от айбек братанаи бибигул апше. Тапсырмалар Ситуациалы есептер эпителий
 Скачать 32.6 Kb.
|
|
Тапсырмалар: 1. Ситуациалық есептер:ЭПИТЕЛИЙ Ішекті тыстайтын эпителийдің қызметі сору. Бұл қызметті атқаратын эпителий қандай? Жабынды эпителий, жабынды эпителий- денені сыртқы ортадан бөліп, ішкімүшелерді сызады.Осылайша, ол бір жағынан тосқауыл екіншіден метаболитикалық тін болып табылады. Саусақ, алақан және бас терісінің эпителийі көп қабатты мүйізделген. Бұл эпителийдің құрылысының ерекшеліктері мен қасиеті қандай? бұлардың базальді,тікенекті,дәнді,жылтыр,мүйізді қабаттары болады.Құрамында кератиноциттерден бөлек,мелоноциттер,макрофагтар(Лангерганс жасушалары),лимфоциттер және Меркель жасушалары болады.Қызметі регенерация,қорғаныштық Қуықтың ауыспалы эпителийінде осы мүшенің қызметіне байланысты қабаттарының саны өзгеріп отырады. Препараттан осыны анықтаңыз Қуыққа зәр толған кезде жұқарып эпителий сызылады, зәр шығарылғанда жиырылып эпителий қалыңданады. Базальді мембранаға бекінген эпителиальді жасушалардың ядролары әртүрлі деңгейде орналасқаны белгілі, бірақ қабат түзетін жасушалардың бәрі де базальді мембранаға бекінеді. Бұл эпителийдің қай түріне тән? қабатты көп қатарлы эпителий- эпителиоциттердің көп қабаттарынан құралған шекаралық ұлпа. көп қабатты эпителий сіңіруді тиімді камтамасыз аткара алмайды. Сонымен бірге көп қабатты қүрылым секрет бөлу қызметіне нашар бейімделген. Сондықтан көп қабатты эпителийдің бетіне секрет оның астында орна-ласқан бездерден келеді де өзінің өзектері аркылы оның бетіне ашылады. Сонымен, көп қабатты эпителий негізінде корғаныш қызметін атқарады. Көп кабатты эпителийдің мүйізденбейтін және мүйізделуші деп аталатын екі түрі бар. Препаратта секреторлы өзегі тармақталған, түтік тәрізді бір ғана соңғы бөлігі бар бездің құрылысы көрінеді. Морфологиялық ерекшелігіне байланысты бұл без қай типке жатады? Энтодермалды эпителийден дамыған қарапайым түтікшелі бездер Препараттағы бездің құрылысында секреторлы өзектері тармақталған екені көрінеді. Әрбір тармақтары қапшық түріндегі бездің соңғы бөлігімен байланысады. Бұл без құрылысына байланысты бездердің қай түріне жатады. Күрделі алевьеоалды тармақталмаған без Безді жасушаларды зерттегенде жақсы дамыған пластинкалы кешен анықталған, ал секреторлы гранулалар цитоплазманың үлкен бөлігін толықтырған. Мұндай көрініс секреторлы циклдің қандай стадиясына сәйкес келеді? Ж; ЖИНАҚТАУШЫ САТЫСЫНА СӘЙКЕС КЕЛЕДІ. Терінің кесіндісінен екі түрлі тін көрінген. Біреуі жасушалардан түзілген, арасында талшықты жасушаралық заттары орналасқан, мүшенің терең бөлігінде жатыр және қан тамырларынан тұрады, екіншісі мүшенің бетінде орналасқан, жасуша қабаттарымен сипатталады, олардың арасында жасушаралық заттары жоқ, жатқан тіннен айқын шекараларымен бөлектенген және қан тамырлары болмайды. Бұл эпителиальды тіндер болып табылады ма? Ж ІШКІ МҮШЕНІҢ БЕТІНДЕ ОРНАЛАСҚАН – ЖАБЫНДЫ ЭПИТЕЛИЙ. жабынды эпителий- денені сыртқы ортадан бөліп, ішкімүшелерді сызады.Осылайша, ол бір жағынан тосқауыл екіншіден метаболитикалық тін болып табылады. Мүшенің кесіндісінен эпителиальды тіндер көрінген, оның бетінде және қалың қабаттарында орналасқан. Бұлар қандай эпителий? Оларға қандай қызметтер тән? Жауап жабынды эпителий- денені сыртқы ортадан бөліп, ішкімүшелерді сызады.Осылайша, ол бір жағынан тосқауыл екіншіден метаболитикалық тін болып табылады. Бездің препаратынан, оның секреторлы бөлігі бірнеше қабаттардан тұратыны көрінді, оның базальды мембранасын алып тастағаннан кейін жасушалардың бұзылғаны, ядролардың бүріскені және секреттердің жиналғаны байқалды. Бұл безге қандай типті секреция тән? Бездің препараты Шифф-йодты қышқылмен өңделген; нәтижесінде жасушада малина түске боялған секрет анықталған. Осы бездің секреті қандай химиялық компоненттерден тұрады? Ж: нәрцызды бездер- күңгірт түсті. ЭРИТРОЦИТ ТРОМБОЦИТ 1. Қан пластинкасы студенттер келесі сипаттамаларды берді: 1-ядросыз жоғары маманданған жасуша, 2-жасуша ядросы созылыңқы және цитоплазмасы аздау, 3- мегакариоцит цитоплазмасының бөлшегі, 4-ядросы сегменттелген және цитоплазмасында түйіршіктері бар жасушалар. Осы жауаптардың қайсысы Ж:1 жане 3 дұрыс себебі тромбоцит деп отырғанымыз қан пластинкасы. Қан пластинкасында ядросы, түйіршіктері болмайды. Ядросы жоқ болғаннан кейін ол сигменттелмейді. 2. Пациенттің қанында 2,5 × 10, 12⁄ лэритроциттермен 12% ретикулоциттердің бар екені анықталды. Клиникада бұл құбылысқа қандай атау беріледі? Бұл өзгерістің себебі неде? Ж: науқаста анемия бар, қандағы эритроциттер саны қалыптыдан 2 есе төмен, ал ерте формалардың пайызы айтарлықтай жоғарылайды (норма 1-2%), бұл жағдайда қызыл сүйек кемігіндегі пішінді элементтердің дифференциациясының бұзылуын және олардың қанға ерте шығуын немесе ағзаның жетілген формалардың жетіспеушілігін өтеуін болжауға болады. Ситуациялық есептер ГРАНУЛОЦИТТЕР 1. Романовский – Гимза әдісімен боялған қан жағындысында базофилдер, лимфоциттер, нейтрофилдер, моноциттер, эозинофилдер көрінді. Сіз қандай жасушалады түйіршіксіздерге жатқызар едіңіз? Лимфоцит моноциттер. Лимфоцит- агранулоциттер тобының ақ қан клеткаларының бір түрі болып табылатын иммундық жүйенің жасушалары. Лимфоциттер-иммундық жүйенің негізгі жасушалары гуморальды иммунитетті,жасушалық иммунитетті қамтамасыз етеді, сонымен қатар басқа типтегі жасушалардың қызметін реттейді. Ересек адамның денесінде барлық қан лейкоциттерінің 25-40% - ы лимфоциттерден тұрады. Моноциттер- мононуклеарлы макрофагтар жүйесінің ірі лейкоциттері, олардың қан жағындысындағы диаметрі 18-20 мкм жетеді. 2. Бір лейкоциттің ядросы 2 сегменттен тұрса, екіншісінде 4 сегменттен тұрады. Мұнда қай жасушаны эозинофил деп атар едіңіз? Жауапты нақтылау үшін қандай қосымша мәліметтер керек? Эозинофил ядросы көбінесе екі сигменттен тұрады. Диаметрі12-14 мкм гранулоц-р. Олардың түбіршіктері эоз-і 3. Ересек адамның қан жағындысынан лейкоцитарлы формуланы санау барысында лейкоциттердің бір типінің саны 1% аз болды. Бұл жасушалар қандай белгілеріне байланысты топтастырылды? Хуй его знает 4. Зерттеуші қан жағындысын зерттеу барысында эритроциттен 2-3 есе үлкен, цитоплазмасы базофильді боялғаны анықталды. Бұл жасушалар қандай жасушалар және қандай қызмет атқарады? . Моноциттер- мононуклеарлы макрофагтар жүйесінің ірі лейкоциттері, олардың қан жағындысындағы диаметрі 18-20 мкм жетеді. Моноциттер ісікке қарсы, вирусқа қарсы және басқа қорғаныс функцияларын орындайды, бұл олардың амебоидты қозғалу қабілетіне көмектеседі. 5. Ересек адамның қан жағындысынан қан жасушаларын санаған кезде лейкоциттердің базофильді боялған дөңгелек ядросы бар, цитоплазмасы ашық көк түске боялып, ядроның сыртын жіңішке сақинашық түрінде қоршайтын түрлері анықталған. Бұлар жағындыда 40%. Бұл қандағы қай жасушалар? Саны қалыпты жағдайға тән ба? Бұл лимфоцит жасушалары, оның нормасы – 20-30 пайыз болу керек. 6. Ересек адамның қан жағындысында бар болғаны 5%, ядросы бұршақ тәріздес, цитоплазмасы ашық түсті, құрамында нашар байқалатын оксифильді түйіршіктерінің бар екені анықталған. Бұлар лейкоциттерге ұқсас, бірақ таяқша ядролары бары 10% , сегментті ядролары болатыны 45%. Бұл қай лейкоциттерге жатады? Патология ма, жоқ па? Клиникада бұлар кездесетін болса, бұл құбылыс (қатынасы) қалай деп аталады? Нейтрофилді гранулоциттер. Патология бар,таяқша ядролары көбірек. 7. Бала қанының жағындысынан 60% лимфоциттер мен 30%түйіршікті нейтрофильдердің бар екені анықталды. Бұл көрсеткіштерге сипаттама беріңіз. Баланың 1-2 жасында лимфоциттер көрсеткіші 35 пайыз, ал нейтрофилдер – 25 болуы керек. 4 жастағы балаларда қайтадан лимф азайып нейтро кебейеді. 8. Қан анализін зерттеу барысында мыналар 63% нейтрофильдер, 9% эозинофильдер, 22% лимфоциттер, 6% моноциттер бар екені анықталды. Бұл көрсеткіштер лейкоцитарлы формуланың қалыпты кезімен патологиясына сәйкес келе ме: жауап потология бар себебі эозинофил- 0,5-5% лейкоциттерде кездеседі. Қалғандары қалыпты жағдайға келеді Қан жасаушы сит есеп 1.Қызыл сүйек кемігінде дамып келе жатқан қызыл қан жасушалары аралшықтарда орналасатыны және олар макрофагтармен байланысатыны анықталды. Макрофагтар эритропоэзде қандай рөл атқарады және олар осы аралшықтар қалай аталады? Сүтқоректілерде және адамда сүйек майында эритропоэз эритробласттың аралшықтар деп аталатын ерекше морфологиялық ассоцияацияда өтеді.Макрофагтар эритропоэзге гемоглобин тасымалдайды 2.Постэмбриональды гемопоэз - бұл физиологиялық регенарация процесі, онда дифференциалданған жасушалардың физиологиялық жойылуы орнымен толтырылады. Даму процесіндегі барлық жасушалар 6 класс екенін білеміз. Жылдам саралау нәтижесінде қандай класс жасушалары маңызды морфологиялық өзгерістерге ұшырайды? 1 класс-дің жасушалары; 2 класс – жартылай бағаналы жасушалар; 3 класс – унипотентті жасушалар; 4 класс-жарылғыш жасушалар; 5 класс – жетілу жасушалары; 6--жетілген формалық элементтер. Осының ішінде пісіп жетілу сатысындағы жасушалар , олар тез дифференцияланады.Мысалы эритробласттардың түсі өзгереді,көлемі кішірейеді,ядросы жабылады,дисске ұқсас болады. 3.Тәжірибелік жағдайда қызыл сүйек кемігінде полихроматофильді проэритроциттерде рибосомалар мен полисомалар болмайды. Қандай нақты ақуыз синтезі бұзылады? Геомоглобиннің синтезі жойылады 4.Постэмбриональды гемопоэз жасушаларының қай классы едәуір морфологиялық өзгерістерге ұшырайтын түсіндіріңіз. 5 класстағы пісіп жетілу сатысындағы жасушалар , олар тез дифференцияланады.Мысалы эритробласттардың түсі өзгереді,көлемі кішірейеді,ядросы жабылады,дисске ұқсас болады. 5.Қызыл сүйек кемігінде дамып келе жатқан қызыл қан жасушалары аралшықтарда орналасатыны және олар макрофагтармен байланысатыны анықталды. Макрофагтар эритропоэзде қандай рөл атқарады және олар осы аралшықтар қалай аталады? Сүтқоректілерде және адамда сүйек майында эритропоэз эритробласттың аралшықтар деп аталатын ерекше морфологиялық ассоцияацияда өтеді.Макрофагтар эритропоэзге гемоглобин тасымалдайды 6.Бала өмірінің 2-ші жылының соңында лимфоциттер саны азая бастайды, нейтрофилдер саны өсе бастайды. «Екінші физиологиялық лейкоциттік қиылысу сызығы» дегеніміз не? Баланың 1-2 жасында лимфоциттер 65%,ал нейтрофильдер 25%, 4 жастағы балада қайтадан лимфоциттер азайып,ал нейтрофильдер көбейіп ,ересектермен теңеседі 7.  Нәрестелердегі нейтрофилдер мен лимфоциттер санының арақатынасы ересектердегідей - 4,5–9,0 109 / л. Келесі кезеңдерде, туылғаннан 4-5 күн аралығында лимфоциттердің мөлшері артып, нейтрофилдер төмендейді. «Бірінші физиологиялық лейкоциттердің қиылысу сызығы» дегеніміз не?Бұл әрі қарай лимфоциттердің саны өсіп,ал нейтрофильдің саны азаяды.Туғаннан кейінгі төртінші тәулікте бұл лейкоциттердің саны теңеседі.Міне осыны бірінші физ киылысу сызығы деп атаймыз. 8. Адамның сарыуыз қабығындағы қанның пайда болуы эмбриональды дамудың 2-ші - 3-ші аптасының басында басталады. Нәтижесінде нормоциттерге қарағанда үлкен мөлшерде ерекшеленетін, ядросыз және ядросы бар бастапқы эритроциттер пайда болады, сондықтан олар мегалоциттер деп аталады. Гемопоэздің бұл түрі қалай аталады? Қай кезеңге тән? Бұл постнатальді кезеңде пайда болуы мүмкін бе? Бұл негізінен эмбриональді гемоцитопоэз.Алғашқы қан жасушалары митотикалық бөлінеді де,ірі көлемді эритробласттарға айналады.Бұл өзгеріс олардың цитоплазмасына гемоглобиннің жиналуына байланысты болады.Көлемі ұлғая келе бұлар мегалоциттерге айналады.Кейде бұлардың ядролары кариорексиске ұшырап,жасушадан шығып жатады.Қанның пайла болуы бұл түрін мегалобластикалық деп атайды.Бұл кейбір аурудың постанальді кезеңінде де болады. 9. Көкбауырдың бастамасы эмбриогенездің 1-ші айының соңында басталады. Қан жасушаларының барлық түрлерінің экстраваскулярлық қалыптасуы осы жерге енетін бағаналы жасушалардан жүреді. Эмбриональды кезеңде көкбауырда қандай қан элементтері пайда болады? Көкбауырда эритропоэз және гранулоцитопоэз қай уақытқа дейін жүреді? Ұрықтың гемопоэз кезеңдері? Көк бауыр қанның бардық жасушаларының дамуына зор ықпал етеді.Эмбриогенездің 5 ші айына дейн эритроциттер мен гранулоциттердің пайда болуымен қоса лимфоцитоэзде жүреді.Әрі қарай мұнда лимфоцитопоэз басым жүре бастайды. 10. Бауырда ұрықтың дамуының 5-6-шы аптасынан басталып, бауыр гемопоэздің негізгі мүшесіне айналғанда, онда екінші буын ҚБЖ 2ші генерациясы пайда болады. Бауырдағы қан түзу процесі қашан максимальді деңгейге жетеді? Бауырдан шыққан ҚБЖ қай мүшеге қоныстанады?Эмбриональді қан түзудің кезеңдері? 3- ші аптасында бауырдың негізі түзіліп ,5 –ші аптада қан жасушалары пайда болатын орталыққа айналады,экстраваскулярлы өтеді.Бауырдағы қанның пайда болу көзі саруыз қапшығының миграцияланып келген бағаналы жасушалар болып табылады.Мегакариоциттер мен түйіршікті лимфоциттер пайда болады. |