Ўқув фани ўқитилиши бўйича услубий кўрсатмалар. РУП-у. збекистон республикаси олий ва рта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура урилиш институти Тасдилайман

• Название: збекистон республикаси олий ва рта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура урилиш институти Тасдилайман
• Анкор: Ўқув фани ўқитилиши бўйича услубий кўрсатмалар
• Дата: 11.11.2020
• Размер: 228.5 Kb.
• Имя файла: РУП-у.doc
• Тип: Документы; #149831

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ АРХИТЕКТУРА ҚУРИЛИШ ИНСТИТУТИ

«Тасдиқлайман»

Ўқув ишлари бўйича проректор

______________Мирисаев А.Ў.

«___» _______________2020 й.

ТУРАР ЖОЙ ВА ЖАМОАТ БИНОЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШ
ФАНИНИНГ
Ишчи Ўқув дастури

( 7-СЕМЕСТР)


Билим сохаси: 300000 - Ишлаб чиқариш – техник соҳа
Таълим соҳаси: 340000 – Архитектура ва қурилиш
Таълим йўналиши 5340100- Архитектура (турлари бўйича)

Умумий ўқув соати	-114 соат (7-семестр)
Шу жумладан: Амалий машғулотлар Мустақил таълим	- 72 соат (7-семестр) - 42 соат (7-семестр)

Тошкент – 2020 й.

Фаннинг ишчи ўқув дастури Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 2019____йил “20”__07_даги 654/3 - сонли буйруғи билан

тасдиқланган “Турар жой ва жамоат биноларини лойиҳалаш” фани дастури асосида тайёрланган.
Фан дастури Тошкент архитектура қурилиш институти Кенгашнинг 201____йил “___”____________даги “____ ” - сонли баёни билан тасдиқланган.

Тузувчи: Абдужаббарова М.Т. - “Архитектуравий лойиҳалаш” кафедраси

доценти

Тақризчи: Хасанов А.О. - ТАҚИ, “Архитектуравий лойиҳалаш”

кафедраси мудири
ТАҚИ Архитектура

Факультети декани:

2020 й. “_____” ______________________ Рейимбаев Ш.С.

(имзо) (Ф.И.О.)

“Архитектуравий лойиҳалаш”

кафедраси мудири:

2020 й. “_____” ______________________ Хасанов А.О.

(имзо) (Ф.И.О.)


1. Ўқув фани ўқитилиши бўйича услубий кўрсатмалар

“Турар жой ва жамоат биноларини лойихалаш” фани талабаларни амалий машғулотлар, амалий кўникмалар ва жараёнларга архитектуравий, бадиий ва композицион тузилмаларини, конструктив ечимларини лойиҳалаш босқичларини, функция ва шакл омилларини бажарадилар ва ўрганадилар.

Фан бўйича талабаларнинг билим, кўникма ва малакаларига қўйидаги талаблар қўйилади. Талаба

• 
  Ўзбекистон Республикасида амал қилувчи қурилиш меёърлари ва қоидалари;
  
• 
  архитектуравий лойиҳалашнинг бошланғич босқичлари;
  
• 
  бино ва иншоотларнинг лойиҳавий функционал, типологик технологик тузилиши;
  
• 
  архитектуравий композиция ва лойиҳавий тузилмаси;
  
• 
  мураккаб функционал ечимга эга бўлган биноларнинг архитектуравий ечимлари;
  
• 
  фнукция ва шакл, бадиий, конструктив тизими
  
• 
  бино ва иншоотлар архитектуравий лойиҳаларини функционал ечимлари, функция ва шакл, конструктив тизим, қайта тиклаш тўғрисида тасаввурга эга бўлиши;
  
• 
  архитектуравий лойиҳалашда компьютер графикасини қўллаш;
  
• 
  турар-жой, жамоат, саноат биноларини лойиҳалаштириш борасида меъёрий маъмурий ҳужжатларни тузиш;
  
• 
  архитектуравий лойиҳалашда талаб ва таклифлар назариясидан фойдаланиш;
  
• 
  лойиҳа объектларини техник иқтисодий кўрсаткичларини;
  
• 
  бино ва иншоотларни лойиҳалашда функционал технологик, конструктив боғлиқликни;
  
• 
  талаба архитектуравий лойиҳалаш услублари талабларини ифодалаш, обидаларни таъмирлаш, лойиҳаларни билиши ва улардан фойдалани олиши;
  
• 
  архитектуравий лойиҳалашда амалдаги меърий ҳужжатларни қўллаш;
  
• 
  талабалар лойиҳаларини таърифлаш, уларни бажариш ва тузилган лойиҳалар натижасларини ҳимоя қила олиш;
  
• 
  бино ва иншоотларни архитектуравий лойиҳаларни шакллантириш;
  
• 
  архитектуравий лойиҳалашдаги технологик жараёнларда илмий ишланмалардан фойдаланиш;
  
• 
  архитектуравий лойиҳалаш тизимини тузиш;
  
• 
  архитектуравий ёдгорликларга оид лойиҳаларни тизими бажарай олиш;
  

архитектуравий лойиҳаларни мураккаб-функционал поғоналашган ечимлар асосида ишлаб чиқиш кўникмаларига эга бўлиш керак.


2. Амалий машғулотлар.

№	Машғулотларни қисқача мазмуни	Соат
1	Лойиха мавзуси бўйича топшириқни бериш. Илмий тахлилий мулоқотни ўтказиш, адабиётлар ва методик ишлар билан таништириш.	4
2	Мавзу бўйича объектнинг хусусиятини, технологиясини, худудий жойлашувини ва архитектуравий, конструктив талабларни кўрсатиш. Лойихани эскизлаш,	4
3	Мавзу бўйича бино аналогига бориб объектни ўрганиш,	4
4	Мавзу бўйича биринчи клаузурани А3 форматда бажариш .	4
5	Биринчи Мавзу бўйича эскиз ғояси устида ишлаш. Эскиз вариантлаш. клаузурани тахлили, лойиха элементларини, меъёрларини, объект лойихаларини методологик тахлил қилиш.	4
6	Мавзу бўйича эскиз ғояси устида ишлаш. Эскиз вариантлаш.	4
7	Эскиз ғояда функционал жараёнларни хисобга олиш. Эскизни методологик тахлил қилиш.	4
8	Эскиз ғояни методологик амалга ошириш.	4
9	Ғоя концепциясини шакллантириш. Натижавий клаузурага тайёргарлик кўриш .Бино тархлари ечимини шакллантириш,	4
10	Натижавий клаузурани А3 форматда бажариш	4
11	Натижавий клаузурани тахлили, мухокамаси. Лойихани масштабга ўтказиш.	4
12	Лойиха ғоясини ишлаб чиқаришни тугатиш, лойихани масштабда компоновка қилиб бажариш.	4
13	Конструктив ечим тахлили. Тарх, тарз ва унинг элементларини масштабда шакллантириш.	4
14	Лойиха модели ишланмасини масштабда бажариш ва тугатиш.	4
15	Лойиха ечими тахлили- техник иқтисодий кўрсаткичларини , тушинтириш хатини шакллантириш ва лойиҳани график усулда расмийлаштириш..	4
16	Лойиҳани график расмийлаштириш. Лойиҳадаги бинонинг тарз ва перспектив қисмларини рангли графикада бажариш.	4
17	График моделлаштиришни бажариш ва тугатиш.	4
18	Лойиҳани топшириш. Лойиҳа мухокамаси.	4
	Жами	72

Амалий машғулотларда тавсия этиладиган мавзулар:

-100 ўринли ресторан биноси .

-100 ўринли туристик база мажмуаси.

Ушбу мавзудаги бинолар 3-қаватдан ошмаслиги керак. Архитектуравий лойиҳалаш фанинг мақсади талабаларни мустақил ижод қилиш фаоллигини ривожлантириш, олган ижодий билимларини қўллашда амалий кўникмалар хосил қилишдир.

Амалий архитектуравий лойиҳасининг мавзулари лойиҳа тадқиқот ташкилотларида бажариладиган амалий лойиҳа ишларига боғлиқ ҳолда белгиланади. Архитектуравий лойиҳасининг мавзулари ва топшириқ вазифалари олдиндан тайёрланади. Ҳар бир талаба шахсий ижодий архитектуравий лойиҳа ишини бажаради.

Амалий архитектуравий лойиҳасининг объекти сифатида архитектуравий лойиҳалаш вазифалари, жойлаштириш ҳолати КМК, ШНКлар ҳисобланади.

Амалий архитектуравий лойиҳасининг архитектуравий қисми - фасад, тарх, қирқим, бош тарх ва перспектива ёки макет архитектуравий графикада тўлиқ бажарилиши керак.

Амалий машғулот лойиҳасининг график қисми А3 форматда бажарилиб (альбом тўплами), лойиҳа ишининг таркибий қисми тўлиқ холда компьютер ёки қўл графикасида топширилиши керак бўлади.
3. Фан бўйича соатлар тақсимоти

№	Машғулотлар номи	Соатлар
1	Таълим шакли	Кундузги
2	Таълим босқичи	4
3	Таълим семестри	7
5	Амалий машғулотлари	72
6	Мустақил таълим	42

4. Мустақил таълимнинг мавзулари ва уларга ажратилган соатлар микдори.
Баҳолаш босқичларининг ҳар бир турида амалий ва мустақил иш (презентацион материал шаклида) биргаликда топширилиши шарт. Мустақил таълим мавзуларини амалий иш мавзусига мос равишда танланади.

№	Мустақил ўрганиш учун тавсия этилган	соат хажми	Ажратилган балл		Назорат тури
		7 сем
1	Мавзу асосидаги бинонинг тархий, тарзий, конструктив тўплами	21		10	ЖН
2	Мавзу асосидаги бино аналоги бўйича маҳаллий ва хорижий лойиҳавий материаллар тўплами	21		10	ОН
	Жами:	42		20

5. Фан бўйича талабалар билимини бахолаш ва назорат қилиш мезонлари

Ушбу баҳолаш мезони “Олий таълим муассасаларида талабалар билимини назорат қилиш ва баҳолашнинг рейтинг тизими тўғрисидаги низомга (2014й 30.12,52(1)-сон, 645-модда рўйхат рақами 1981-3) асосан тузилган.

9- семестрда “Турар жой ва жамоат биноларини лойиҳалаш” фани бўйича талабанинг семестр давомидаги ўзлаштириш кўрсаткичи 100 баллик тизимда бутун сонлар билан баҳоланади.
Жорий назорат.

Ғоя, ижодий изланиш, норматив ҳужжатларни билиш ва клаузурани А3 форматда қўл графикасида масштабсиз бажариш – 40 балл (ЖН), саралаш бали-22 (ундан 30 балл амалий+10 балл мустақил ишга ажратилган).
Оралиқ назорат.

Масштабда лойиҳанинг бош тарх, қаватлар тархи, қирқим, перспектива қисмларини лойиҳа топшириғида кўрсатилган масштабда мос равишда компьютер графикасида А3 форматда амалий бажариш шарт – 30 балл (ОН), саралаш бали-17 (ундан 20 балл амалий+10 балл мустақил ишга ажратилган).
Якуний назорат.

Лойиҳани тўлиқ компьютер график усулида рангда бажарилиб, А3 форматда топшириш ва химоя қилиш – 30 балл (ЯН), саралаш бали – 17 (ундан 20 балл амалий ишга+10 балл химоя килишга ажратилган).
Талабанинг “Турар жой ва жамоат биноларини лойиҳалаш” фани бўйича ўзлаштириш кўрсаткичини назорат қилишда қуйидаги намунавий мезонлар (кейинги ўринларда намунавий мезонлар деб юритилади) тавсия этилади:


а) 86-100 балл учун талабанинг билим даражаси қуйидагиларни

бажариши лозим:

• 
  амалий ва мустақил иш бўйича ижодий фикр, ғоя қабул қилиш;
  
• 
  клаузурани ижодий фикрлаб кўрсата олиш;
  
• 
  амалий ишни мустақил ишлай олиш ва мушоҳада юрита олиш;
  
• 
  норматив билимларни билиш, амалда қўллай олиш;
  
• 
  амалий ишни моҳиятини ва график расмийлаштиришни билиши ва
  

кўрсата олиш;

• 
  композиция функционал тасаввурга эга бўлиши;
  
• 
  берилган масштабда бажара олиш;
  

б) 71-85 балл учун талабанинг билим даражаси қуйидагиларга жавоб бериши лозим:

- амалий ва мустақил ишни мустақил ишлай олиши ва мушоҳада юрита олиш;

- норматив билимларни амалда қўллай олиш;

- амалий иш моҳиятини ва график расмийлаштиришни билиши, кўрсата

олиши;

• 
  амалий ишни бажара олиш ва ҳимоя қила олиш;
  
• 
  композицион ечимга, функционал тасаввурга эга бўлиши;
  
• 
  берилган масштабда бажара олиш;
  

в) 55-70 балл учун талабанинг билим даражаси қуйидагиларга жавоб бериши лозим:

- амалий ва мустақил иш моҳиятини, график расмийлаштиришни билиши ва кўрсата олиши;

• 
  амалий ишни бажара олиши ва ҳимоя қила олиши;
  
• 
  композицион, функционал тасаввурга эга бўлиши;
  

г) қуйидаги ҳолларда талабанинг билим даражаси 0-54 балл билан баҳоланиши мумкин:

- композицион, функционал тасаввурга эга бўлмаслик;

- лойиҳани, мустақил ишни бажармаслик ва ҳимоя қила олмаслик.\

№	Умумий балл		Жорий назорат учун баҳолаш мезонлари	Ҳусусий балл
1	34-40		Биноларни лойихалаш, технологик талабларни билиши ва ижодий клаузурада мустақил қўллай олиши, клаузурани ўз вақтида бажарганлиги, камчиликларга йўл қўйилмаганлиги	8-10
			Эскиз ғоя устида ишлаши ва унинг самараси	8-10
			Композицион – бадиий ечимни хал қилиш бўйича ижодий фикр мавжудлиги, қарор қабул қилиши	8-10
			Мустақил ишни тўлиқ, сифатли бажарганлиги ва камчиликларга йўл қўйилмаганлиги	8-10
2	28-33		Эскиз ғоя бажарилган, аммо лойиха талаблари бўйича камчилик мавжуд	7-8
			Ижодий лойиха ғояси бўйича мустақил ишлай олади	7-9
			Кўргазма зали тўғрисида тасаввурга эга	7-8
			Мустақил ишни шакллантиришда ижодий ёндошилган лекин айрим камчиликларга эга	7-8
3	22-27		Лойиҳа вазифаси бўйича эскиз лойиха бажара олиш моҳиятини тушунади	6-7
			Кўргазма зали биноси бўйича топшириқ, вазифаларни билиши, аммо клаузурада конструктив камчиликлар мавжудлиги	4-5
			Клаузурада функционал-технологик камчиликлар мавжудлиги	3-4
			Мустақил ишни бажарганлиги, лекин камчиликлар мавжудлиги, бўлимлар тўлиқ бажармаганлиги	9-11
4	0-21		Кўргазма зали биноси норматив талаблари бўйича аниқ тасаввурга эга эмас. Эскиз ғоя мавжуд эмас. Ижодий клаузурани, мустақил ишни бажармаслик	0-21
№		Умумий балл	Оралиқ назорат учун баҳолаш мезонлари	Ҳусусий балл
1.		26-30	Масштабда лойихани тўлиқ график расмийлаштирилган ҳолда бажариш ва уни мустақил ишлай олиши	8-9
			Масштабда функционал талаблар асосида жойлаштирилганлиги, амалда қўллай олиши	5-6
			Лойихани тўлиқ масштабда график расмийлаштирилган ҳолда бажара билиши, тугалланганлиги, моҳиятни тушуниши	4-5
			Мустақил ишни тўлиқ, сифатли бажарганлиги ва камчиликларга йўл қўйилмаганлиги	9-10
2.		21-25	Масштабда лойиханининг бош тарх, тарх, қирқим қисмларини ҳамда график расмийлаштирилган ҳолда бажарилганлиги ва уни амалда қўллай олиши, тасаввурга эга бўлиши	7-8
			Конструктив системада (оралиқ масофалар) хоналарни жойлаштирилганлиги, моҳиятини тушуниши, билиши, аммо айрим камчиликлар мавжудлиги	4-5
			Композицион бадиий ечимда майда деталларга эътибор берилмаганлиги	3-4
			Мустақил ишни шакллантиришда ижодий ёндошилган лекин айрим камчиликларга эга	7-8
3.		17-21	Масштабда лойихани бажариш тасаввурига эга бўлиши, масштабда лойихани тўлиқ график расмийлаштирилган ҳолда бажармаганлиги	5-6
			Лойихадаги бадиий, композицион ва конструктив системада камчиликлар мавжудлиги	4-5
			Лойихани графикада тўлиқ бажармаганлиги	2-3
			Мустақил ишни бажарганлиги, лекин камчиликлар мавжудлиги, бўлимлар тўлиқ бажармаганлиги	6-7
4		0-16	Масштабда лойихани умуман бажармаган ва бу бўйича аниқ тасаввурга эга эмас, мустақил ишни бажармаслик	0-16

№	Умумий балл	Якуний назорат учун баҳолаш мезонлари	Ҳусусий балл
1.	26-30	Клаузурадаги архитектуравий ечим, функция ва шакл, конструктив тизим тўғрисида билимга эга эканлиги ва уларни лойихада қўлланилганлиги, мустақил ишлай олиши, ҳимоя қила олиши	9-10
		Лойихалаш талабларини лойихада ижодий ифодалаш кўникмасига эга эканлиги, бу борада мушоҳада юрита олиши. Лойихани берилган масштабда бажара олиш, билиши, айтиб бериши	5-6
		Лойихани компютер графикаси усулида (тушда) тўлиқ бажарганлиги, функционал-композицион тасаввурга эга бўлиши	3-4
		Мустақил ишни тўлиқ, сифатли бажарганлиги ва камчиликларга йўл қўйилмаганлиги	9-10
2.	21-25	Бажарилган лойихада конструктив тизим, меъёрий талаблар бўйича айрим камчиликлар мавжудлиги	5-8
		Лойихада ижодий ифодалаш кўникмасига эга, аммо графикада айрим камчиликлар мавжудлиги	4-5
		Лойихада компютер графикасида ифодалаш бўйича кўникмага эга, лойихалашни билиши, айтиб бериши, тасаввурга эга бўлиши, ҳимоя қила олиши	3-4
		Мустақил ишни шакллантиришда ижодий ёндошилган лекин айрим камчиликларга эга	7-8
3.	17-21	Лойиханинг компютер графикасида расмийлаштиришда, функционал – технологик ечимда камчиликлар мавжудлиги	6-7
		Архитектуравий лойихалашда бадиий ечими ва уни ижодий кўрсата олиши тасаввурига эга бўлиши	3-4
		Лойихалаш талабларини ифодалаш, ижодий кўрсата олиши. Лойихалаш жараёни бўйича тасаввурга эга аммо тахлили етарли эмас	2-3
		Мустақил ишни бажарганлиги, лекин камчиликлар мавжудлиги, бўлимлар тўлиқ бажармаганлиги	6-7
4.	0-16	График расмийлаштириш, функционал – технологик, меъёрий, техник иқтисодий кўрсаткичлар бўйича аниқ тасаввурга эга эмас. Ижодий лойихалаш жараёнини бажармаган	0-16

Намунавий мезонлар асосида муайян фандан жорий ва оралиқ назоратлар бўйича аниқ мезонлар талабаларга эълон қилинади.

Талабаларнинг ўқув фани бўйича жорий, оралиқ ва якуний назоратлар жараёнида тегишли мустақил иш (таълим) топшириқларини бажариш, уни амалий иш билан биргаликда баҳоланади.

Талабаланинг семестрда жорий ва оралиқ назорат турлари бўйича тўпланган баллари ушбу назорат турлари умумий балининг 55% дан кам бўлса ёки семестр якунида жорий, оралиқ ва якуний назорат турлари бўйича тўпланган баллари йиғиндиси 55 баллдан кам бўлса у академик қарздор ҳисобланади.
Талабанинг фан бўйича бир семестрдаги рейтинги қуйидагича аниқланади:

R_f = _{ }

Бу ерда:

V-семестрда фанга ажратилган умумий ўқув юкламаси (соатларда);

O-фан бўйича ўзлаштириш даражаси (балларда).

Фан бўйича жорий ва оралиқ назоратларга ажратилган умумий баллнинг 55 % саралаш балл ҳисобланиб, ушбу фоиздан кам балл тўплаган талабалар якуний назоратга киритилмайди.

Жорий ва оралиқ назорат турлари бўйича 55 ва ундан юқори баллни тўплаган талаба фанни ўзлаштирган деб ҳисаобланади ва ушбу фан бўйича якуний назоратга кирмаслигига йўл қўйилади.

Талабанинг семестр давомида фан бўйича тўплаган умумий бали ҳар бир назорат туридан белгиланган қоидаларга мувофиқ тўплаган баллари йиғиндисига тенг.
6. Асосий ва қўшимча ўқув адабиётлар ҳамда ахборот манбалари

Асосий адабиётлар

1. Убайдуллаев Х.М, Иногомова М.М “Турар жой ва жамоат

биноларини лойихалашнинг типологик асослари”., дарслик,Тошкент 2009 й.

2.Иногомов Б.И “Замонавий бино ва иншоотларни лойихалаш” ўқув қўлланма. ТАҚИ.Тошкент 2010 й.

3.Убайдуллаев Х.М, Т.А.Хидоятов, Й.И.Абдурахманов, Г.И.Коробовцев, Я.М.Мансуров., “Архитектуравий лойихалаш” ўқув қўлланма. Тошкент 2012 й.

4.Хидоятов Т.А “Типология обшественных зданий” дарслик. Тошкент 2007

5. Абдужаббарова М.Т. “Турар жой биноларини лойиҳалаш». ТАҚИ, Тошкент 2015 й. ўқув қўлланма

6.Қодирова С.А. “Жамоат биноларини лойихалаш” ТАҚИ, Тошкент 2015 й. ўқув қўлланма

7. Абдужаббарова М.Т. “Архитектуравий лойихалаш ва қурилишнинг меъёрий асослари” маърузалар матни. ТАҚИ, Тошкент 2017 й.

8. Қодирова С.А., Абдужаббарова М.Т. “Турар жой ва жамоат биноларини лойиҳалаш” дарслик,Тошкент 2019 й.

Хорижий адабиётлар

1.Quentin Pikard «The Architect’s Handbook» Blackwell Publishinq 2003.

2.Wavision, vectirworks 2011. DieCAD-Software furArchitekten und Innerarchitekten. Freilburg.Br.

3.Carles Broto. New concepts in Apartment buildings 08003 Barcelona, Spain 2005.

4.Larry W.Carnett. Home plan Doctor 2008 American Institute of Building Design

5.Pal Ciprian. New Coastal houses Architectural Ebook 2010

6.FriederikSchneider. Atlante dell Piante di edifice Studio Parole sri-Milano 2000

7.Ernst and Peter Neufert. Architects’ Data. Blackwell Science.Oxford Brooks University 2010

8. Гельфонд А.Л “Архитектурное проектирование общественных зданий и сооружений” учеб. пособия изд. Архитектура – С. М., 2010 г.

9.Нойферт П., «Строительная проектирование», Справочник, М.,

«Архитектура-С», 2010 г.

10. Лисициан В.М., Пронина Е.С Архитектурное

проектирование жилых зданий Москва, Стройиздат, 2005 г.

11.Милажевская Е.К. и др. “Клубы” Москва 1990 г.

12. Коганович Н.Н., Кудрявцев С.Г., и др. «Структура общественного здания малое общественное здание». Екатеринбург. Изд. Уральского универ. 2015 г. Учеб. пособ

13. Осипов Ю.К., Матехина О.В. «Архитектурно-типологические

основы проектирования жилых зданий» Новокузнецк, Изд.

центр СибГИУ 2013 г. Учеб. пособ.
Норматив ҳужжатлар

1. ҚМҚ 2.08.01-05 “Турар жой бинолари ”

2. ҚМҚ 2.09.04-98 “Корхоналарнинг маъмурий-маиший бинолари”

3. ШНК 4.13.21-06 “Клубы”

4. ҚМҚ 2.07.01-94 “Шаҳар ва қишлоқ манзилларини

режалаштириш ва қуриш”

5. ҚМҚ 2.08.02-09 “Жамоат бинолари ва иншоотлари”
Интернет сайтлари

1. 
   ziyonet.uz
   
2. 
   davarx.uz
   
3. 
   www. Library.uz
   
4. 
   рroekts.ru