Методики Семенович. НН Семенович методики каз 8бет (копия). озалыс функци
 Скачать 131.32 Kb.
|
|
§ 7. Сөйлеу функциялары 1. Автоматты сөйлеу. Балаға апта күндерін, айларды, жыл мерзімдерін (үлкенірек жаста – кері ретте) тізіп беруді сұрайды; 1-ден 10-ға дейін және кері санауды; өз мекен-жайын, анасы, апасы есімін және т.б. атауды сұрайды. 2. Фонематикалық есту. И.: «Менің артымнан қайтала: б-п, д-т, з-с и т.п.; ба-па, ра-ла, да-та-да; ба-бу-бо; қыз – нүкте, бөшке- бүршік, ешкі- бұрым (дочка —точка, бочка —почка, коза —коса); жаңылтпаштар...» Бала Тәжірибе жасаушы артынан қайталайды. Балаға «Альбомдағы» 2-3 б.көрсетуді өтініңіз: «доп-кылыш», «сүйек-бір шоқ-шеге», «егеуқұйрық-шатыр» («мяч —меч», «кость-гроздь—гвоздь», «крыса —крыша»); дене бөліктері: «қас», «құлақ —ауыз», «иық-шынтақ—көз» және т.б. Берілген және келесі сөйлеу қызметінің буындары туралы қосымша мәліметті бала сөзінен, есіндегі іздерінен (литеральді парафизиясынан, қате екпінінен, жаңа түзуден және т.б.), жазу мен оқудан алуға болады. 3. Сөйлеу артикуляциясы мен кинетикасы. И.: «Артымнан қайтала: б-м, д-л-н, г-к-х; тпру; піл-үстел-ыңырсу (слон —стол —стон), би-ба-бо, бо-би-ба; үй-том, қыртыс-тау, қылыш-пеш (дом—том, кора —гора, меч —печь); ожау-полковник, полковник-табынушы, айран сарысуы, тігінші тігіс тігіп жатыр (половник —полковник, полковник —поклонник, сыворотка из-под простокваши, портной строчит строчку) (басқа да жаңылтпаштар)». 4. Номинативті үрдістер. И.: «Бұл не? Бұл қалай аталады?» Балаға «Альбомдағы» суреттерді атауға сұрайсыз (1 —3 б.); алдымен бір-бірден, содан соң 2-ден, 3-тен; өзіңізге, оның үстінде және суретте көрсеткен дене бөліктерін, қимылдарды, қасиетін «Альбом» материалдарын қолданаотырып атауды сұрайсыз; түстерді және т.б. атауды сұрайсыз. Қосымша мәліметті тән сөздерді іздеу констатациясы, ауызша парафизия, сурет сюжетін мазмұндай кезінде және т.б. береді. 5. Логико-грамматикалық («квазикеңістіктік») құрылымдарды түсіну. A. «Альбомның» 46 б. Балаға көрсетуді сұрайды: «бөшкені жәшігімен», «бөшке алдындағы жәшікті», «жәшіктегі бөшкені» және т.б. Б. қарындаш қылқаламды көрсету ұсынылады, қаламды дәптердің оң жағына (сол жағына, астына, үстіне) қойып, қарындашты кітапқа қояды; қаламды бастың үстінде ұстап тұру (сол жағында, артында және т.б.). B. Бала есеп шығарып жатыр: «Коля Петяны соқты. Кім бұзақы?» немесе «Әкенің ағасы және ағаның әкесі — бұл бір ұғым ба?» және т.б. Г. И.: «Мен дұрыс айттым ба: жаздан кейін күз; көктем алдында жаз; бұлттар жер астында, ағаш үстінде шөп?» Мұнда дұрыс грамматикалық құрылымдар міндетті түрде дұрыс емес құрылымдармен кезектесіп отыруы керек. 6. Дербес сөйлеу пікірін құру. Сөйлеу функциясының бұл аспекті баланы сюжетті суреттерді суреттеу кезінде әңгімелесуге кенеттен сөйлестіру деңгейі бойынша бағаланады. Қаншалықты ол өзіндік сөйлеу активтілігін бұрата алатыны немесе оның сөйлеуі репродуктивті түрге ие болса, яғни сіздің сұрақтарыңызға жауап ретінде тізілетіні ескеріледі. § 8. Хат, оқу және есеп Хат Барлық тапсырмалар оң және сол қолмен орындалады. 1. Жеке әріптер мен буындарды жазу. Сынақта жеңілдетілген сөздерді көшіру және жазу: өз аты, анасы, үй жұмысы және т.б. 2. Жеке сөздер мен сөз тіркестерін жазу: машина, Мишаның машинасы; шеге, гвоздь, кеме апаты, шеге-сүйек, шеге-көңілсіздік-қонақ, бөшке-бүршік, бүршік-пошта, бөшке-бүршік-қызы (гвоздь—кость, гвоздь—грусть —гость, бочка —почка, почка —почта, бочка—почка —дочка)»және т.б. Алдымен тапсырма бос режимде, содан кейін бекітілген тілмен орындалады. 3. Сөйлемдерді жазу: «Тігінші тігіс тікті», «Псковта саяхат жасады», «Кемемен бұлтарғанша бұлтарды». Оқу 1. «Альбомда» қарапайым және үстелме әріптер мен цифрлерді оқу (27 б). 2. жоғары- және аз жиілікті сөздерді, буындарды, қате жазылған сөздер мен сандарды оқу (28 б). 3. Әңгімені оқу (47 — 49 б). Есеп Есепті зерттеу жоғарыдағы әртүрлі бөлімдерде айтылған. Бұл көру және кеңістікті цифрлі гнозис, жеке цифрлар мен сандарды жазып оқу, Шульте тесті, сандық ретті тура және кері ретте айту; сериялы есеп «100 — 7» и «30— 1 және 2». § 9. Интеллектуалды функциялар 1. Сюжетті суреттердің мазмұнын интерпретациялау (симультанды, сериялы) — «Альбом» (14 — 26 б); әңгімелер мәні, мәтелдер мен метафора түсіну(44 б). I 2. А. «4-ші артық» (зат) (36—38 б). И.: «Мына заттардың қайсысы артық?» . Бала дұрыс жауап берген соң, сіз сұрайсыз: «Қалып қалған үш затты жалпы сөзбен қалай айтуға болады немесе оларды бір сөйлеммен қалай айтуға болады?» Б. «4-ші артық» (ауызша) (43 б). И.: А пунктінде секілді, тек айырмашылығы, артық сөз алып тасталады. 3. А. Қарапайым және қиын ұқсастықтар(заттай) (39 — 41 б). Б. Қарапайым және қиын ұқсастықтар (ауызша) (43, 45 б). 4. Ұғымдарды салыстыру (44 б). И.: «Алма мен шиенің ұқсастықтары мен айырмашылығы неде?» немесе «Трамвай мен автобус несімен ұқсайды және айрықшаланады?» 5. Мәнді себептерді шығару (43 б). И.: «Жақшаға негізгі сөз бола алмайтын сөздерді таңда». 6. Кэттел тесті (42 б). И.: «Оң жақта (көрсету керек) бос квадрат үшін лайық кескінді тап». Көрініп тұрғандай, келтірілген тапсырмалар түзетілмеген және әртүрлі жас категорияларына арналған. 1 |