1-16 билет Готовый. 1. Классификация лекарственных средств, влияющих на органы дыхания
 Скачать 390.98 Kb.
|
|
Қақырық түсіретін заттардың екі түрі бар : 1) рефлекторлы әсер ететін , 2) тікелей әсер ететін. Әсер ету механизмі: Рефлекторлы әсер ететін - ипекакуана препараттары және термопсис шөбінің препараттары (сығынды).Олардың құрамындағы алколоидтар ( ал термопсистегі сапониндер де ) ішке енгізгенде асқазан рецепторларының тітіркенуін шақырады. Осы кезде бронхиальды бездердің секрециясы рефлекторлы түрде артады, кірпікшелі эпителийдің белсенділігі жоғарылайды, бронх бұлшық еттерінің жиырылуы күшейеді. Қақырық көбейеді, тұтқырлығы азаяды және оның жөтелмен бөлінуі жеңілдейді. Тікелей әсер ететін препараттар молекуласында протеогликандардың дисульфидті байланыстарын үзіп, қақырықтың деполиризациясын шақыратын және тұтқырлығын төмендететін бос сульфгидрильді топтың болуына байланысты. Қақырықтың сұйылуы және көлемінің көбеюі оның бөлінуін жеңілдетеді. Рефлекторлы әсер ететін препараттар: Рефлекторлы әсер ететін - ипекакуана препараттары және термопсис шөбінің препараттары (сығынды ).Қақырық көбейеді, тұтқырлығы азаяды және оның жөтелмен бөлінуі жеңілдейді Аталған препараттар үлкен мөлшерде рефлекторлы түрде құсу шақырады, бірақ олар бұл мақсатта қолданылмайды. Тікелей әсер ететін препараттар: Тікелей әсер ететін қақырық түсіруші заттарға секретті сұйылтатын ( муколитикалық заттар) жатады. Бұл топқа пртеолитикалық ферменттердің препараттары да кристалдық трипсин, кристалдық химотрипсин, дезоксирибонуклеаза ( ДНҚаза ) жатады. Рикомбинантты α – ДНҚаза препараты пульмозим деген атпен шығарылады. Муколитик ретінде муковисцидозда қолданылады. Ингаляциялық жолмен енгізеді. Бронхтың шырышты қабатының бездеріне тікелей әсер көрсететін және олардың секрециясын күшейтетін препараттар да қолданылады, мысалы калий йодиді. Ацетилцистеин ( бронхолизин, мукосольвин ) белсенді муколитикалық зат. Әсері молекуласында протеогликандардың дисульфидті байланыстарын үзіп, қақырықтың деполиризациясын шақыратын және тұтқырлығын төмендететін бос сульфгидрильді топтың болуына байланысты. Қақырықтың сұйылуы және көлемінің көбеюі оның бөлінуін жеңілдетеді. Ацетилцистеинді ингаляциялық жолмен, кейде парентералды қолданады. Ішке енгізуге арналған әсері ұзартылған препараттар да алынған ( АЦЦ -100, АЦЦ – 200, АЦЦ - лонг). Ацетилцистеин ішектен толық сіңіріледі, бірақ оның биожеткіліктігі төмен ( шамамен 10%), себебі препараттың үлкен бөлігі бауырдан біріншілік өткенде метаболизмге ұшырайды. Құрылысы және әсері бойынша ұқсас препарат карбоцистеин ( бронхокод, мукодин) болып табылады. Қақырық түсіретін заттарға жатады: Амброгексал ,Амбросан (амброксол), Доктор Тайсс ,АЦЦ (ацетилцистеин) ,Бромгексин-Ферейн (бромгексин), Бронкатар (карбоцистеин), Доктор МОМ Лазолван (амброксол), Мукодин (карбоцистеин), Протиазин Экспекторант (гвайфенезин+ипекакуаны экстракт+прометазин), Синупрет ,Терпинкод (кодеин+натрия гидрокарбонат+терпингидрат), Туссамаг (тимьяна экстракт), Туссин (гвайфенезин), Халиксол (амброксол), Эвкабал бальзам С, Эвкабал-сироп от кашля ,Эвкалипт Доктор Тайсс және т. б. жатады. Олар мукалоидтты, қақырық түсіретін, жөтелге қарсы заттар болып табылады. Амброксол және бромгексин: Тиімді муколитикалық және қақырық түсіретін заттарға химиялық құрылыстары ұқсас амброксол ( амбробене ) және бромгексин жатады. Препараттардың муколитикалық әсері қақырықтың сұйылуына әкелетін, оның мукопротеиндері мен мукополисахаридтерінің деполимеризациясына байланысты. Екі препараттың фармакотерапиялық әсері альвеолярлық жасушаларда түзілетін, эндогенді беткейлік белсенді зат ( сурфактанттың ) өндірілуінің ынталануына байланысты деп те есептейді. Бұл кезде бронхиалды бездердің секрециясы қалыпқа келеді, қақырықтың реологиялық қасиеті жақсарады, оның тұтқырлығы азаяды, бронхтардан қақырықтың бөлінуі жеңілдейді. Әсері 30 минуттан кейін басталады және 10 – 12 сағ. сақталады. Препараттарды ішке енгізеді. Жанама әсерлерінен кейде лоқсу, құсу, аллергиялық реакциялар байқалады Натрий гидрокарбонаты да қақырықты сұйылтады, бронхиальды секрецияны біршама жоғарлатуы да мүмкін. Калий йодиді мен натрий гидрокарбонатын ішке және ингаляциялық жолмен ( аэрозоль түрінде ), ал кристалдық трипсин, кристалдық химотрипсин ерітінділерін, ДНҚаза – ны ингаляциялық жолмен ( аэрозоль түрінде ) тағайындайды. Выписать 10 таблеток, содержащих ацетилсалициловую кислоту (Acidum acetylsalicylicum) по 0,25 и кофеин-бензоата натрия (Coffeinum natrii benzoas) по 0,003. Rp.: Acidi acetylsalicylici 0,25 Coffeini natrio-benzoatis 0,003 D. t. d. N 10 in tabulettis S . Внутрь, после еды по 1 таблетки 3 раза в сутки.(Аспинат плюс- осы 2 действующий веществодан жасалатын дәрі)
Кафедра « Клинической фармакологии» БИЛЕТ 13 Мукоактивные средства. Примеры. Механизм действия. Билет 14-2 Мукоактивті агенттер химиялық заттардың класы болып табылады, олар клиренске көмектеседі шырыш жоғарғы және төменгі тыныс жолдарынан, соның ішінде өкпе, бронхтар, және трахея. Мукоактивті дәрілерге қақырық түсіретін, муколитиктер, мукорегуляторлар және мукокинетиктер жатады. Бұл дәрі-дәрмектер респираторлы ауруларды емдеуде қолданылады • Қақырық түсіретін заттар - тыныс алу жолдарының суын немесе тыныс алу жолдары секрециясының көлемін ұлғайту • Муколитика - шырышты жұқа (тұтқырлығын төмендету) • Мукокинетика - жөтелмен шырышты тасымалдау қабілетін арттыру Мукорегуляторлар - шырыштың гиперсекрециясы негізінде жатқан механизмдерді басу Қақырық түсіретін заттар мен муколитикалық агенттер - бұл дәрі-дәрмектің әр түрлі түрлері, бірақ екеуі де шырышты өкпеден шығаруға ықпал етеді. Қақырық түсіретін дәрі (латын тілінен алынған) қақырық, шығарып тастау немесе шығару) денеге секрециялардың мөлшерін немесе гидратациясын арттыру туралы сигнал беру арқылы жұмыс істейді, нәтижесінде секрециялар одан да айқынырақ болады және тітіркенген тыныс алу жолдарын майлау қосымша өнім ретінде жүреді. Бір қақырық түсіретін дәрі, гуайфенесин, көбінесе жөтелге арналған сироптарда, сондай-ақ ұзаққа созылатын таблеткаларда болады.Муколитиктер қалың шырышты ериді және оларды тыныс алу жолындағы қиындықтарды жеңілдету үшін қолданады. Олар мұны шырыштағы молекулалар арасындағы химиялық байланыстарды бұзу арқылы жасайды. Бұл өз кезегінде тұтқырлықты өзгерту арқылы төмендетуі мүмкін муцин- құрамдас бөліктер. Қақырық түсіретін дәрі бронхиалды секрецияны күшейтеді, ал муколитиктер бронхиалды қою секрецияны босатуға көмектеседі. Экспекторанттар бронх секрециясының қалыңдығын немесе тұтқырлығын төмендетеді, сондықтан жөтел арқылы оңай шығарылатын шырыш ағымы жоғарылайды. Муколитиктер шырыш молекулаларының химиялық құрылымын бұзады. Шырыш жұқарады және жөтел арқылы оңай кетеді. Көптеген мукоактивті препараттар бар, соның ішінде натрий цитраты немесе калий цитраты, калий йодиді, гуайфенесин, толу бальзамы, вазака, және аммоний хлориді. Муколитикалық дәрі-дәрмектер бар ацетилцистеин, амброксол, бромексин, карбоцистеин, эрдостеин, мецистеин . Выписать 10 таблеток резерпина (Reserpinum) по 0,00025 Rp.: Reserpini 0,00025 D. t. d. № 10 in tab. S. По 1 таблетке 2–3 раза в сутки.
Кафедра « Клинической фармакологии» БИЛЕТ 14 Локализация и механизмы отхаркивающего действия, фармакологические эффекты, особенности фармакокинетики муколитиков. Билет 15-2 Қақырық-бұл жөтел кезінде сыртқа шығарылатын тыныс алу жолдарының ағуы. Қақырықты шығару механизмі үш тармақты қамтиды: 1. қолданысқа бронхтардың шырышты қабатының эпителий. 2. бронх бұлшықеттерінің жиырылуы. 3. жөтелге басу. Қақырық түсіретін заттар ретінде дәстүрлі түрде өсімдік тектес препараттар қолданылады (алтей, мия, термопсис, планен және т.б.). Алайда, оларды сақтықпен қолдану керек, өйткені бронх обструктивті синдромы немесе жөтел рефлексінің төмендеуі (әсіресе жас балаларға тән) болған кезде, бұл препараттар "батпақтану синдромы" деп аталуы мүмкін, яғни дұрыс жөтелмей бронх секрециясының көлемін едәуір арттырады. Сондай-ақ, өсімдік тектес препараттар аллергиялық реакциялар мен басқа да жанама әсерлерді тудыруы мүмкін екенін ұмытпаған жөн. Фармакокинетика ерекшеликтери Ферментті муколитиктер бұлшықет ішіне, ингаляциялық немесе эндобронхиальды (трипсин, химотрипсин, рибонуклеаза) немесе тек ингаляциялық (дезоксирибонуклеаза, террилитин) немесе эндотрахеальды (терридеказа) тағайындалады. Барлық муколитикалық препараттарды, жергілікті дәрілерден басқа, ішке және көктамыр ішіне де қолдануға болады, оның әсері бронх құпиясымен тікелей байланыста болғанда ғана көрінеді.   Выписать 10 таблеток анальгина (Analginum) по 0,25 . Rp.: Tab. Analgini 0,25 D. t. d. № 10 in tab. S. По 1 таблетке при болях.
Кафедра « Клинической фармакологии» БИЛЕТ 15 Показания к применению, побочные действия, пути введения Муколитических средств. Билет 16-2 Жазылған дәрі-Флуимуцил- действующие вещество Ацетилцистеин Көрсеткіштер Қақырықтың бөлінуін бұзу: бронхит, трахеит, бронхиолит, пневмония, бронхоэктаз, кистозды фиброз, өкпе абсцессі, өкпе эмфиземасы, ларинготрахеит, өкпенің интерстициальды ауруы, өкпе ателектазасы (шырышты тығынмен бронх обструкциясы салдарынан). Катаральды және іріңді ортаңғы отит, синусит, синусит (секрецияның бөлінуін жеңілдету). Жарақаттан кейінгі және операциядан кейінгі жағдайларда тыныс жолдарынан тұтқыр секрецияларды жою. Жанама әсерлері Сирек жағдайларда мүмкін: жүрек айнуы, қыжыл асқазандағы толу сезімі, құсу, диарея, тері бөртпесі, қышу, есекжем, мұрыннан қан кету,құлақтағы шу. Ацетилцистеинді қабылдаған кезде бронхоспазмның дамуы, коллапс, стоматит және тромбоциттер агрегациясының төмендеуі жағдайлары сипатталуы мүмкін. Қолдану әдісі мен дозасы Ішке-преентеральды. Түйіршіктерді 1/3 кесе суда ерітіңіз. Жаңа туылған нәрестелерде дәрігердің қатаң қадағалауымен денсаулығына байланысты дене салмағының 10 мг / кг дозасында ғана қолданылады. Өмірдің бірінші жылындағы балаларға алынған ерітіндіні қасықтан немесе тамақтандыратын бөтелкеден ішу ұсынылады. 1 жастан 2 жасқа дейінгі балалар - күніне 2 рет 100 мг. 2 жастан 6 жасқа дейінгі балалар - тәулігіне 2 рет 200 мг немесе күніне 3 рет 100 мг. 6 жастан асқан балалар мен ересектер - күніне 2-3 рет 200 мг. Емдеу курсының ұзақтығын жеке бағалау қажет. Жедел аурулар кезінде емдеу ұзақтығы 5 -тен 10 күнге дейін; созылмалы ауруларды емдеуде бірнеше ай (дәрігердің ұсынысы бойынша). Выписать 10 порошков для приема внутрь, содержащих димедрол (Dimedrolum) по 0,01 на прием.
БИЛЕТ 16 Средства, применяемые при бронхоспазме. Определение. Классификация. Билет 17-2 Қалыпты жағдайда бронх бұлшықеттерінің тонусы холинергиялық нервтермен сақталады, олардың қозуы бронхоспастикалық әсерге әкеледі. Бронхтардың симпатикалық иннервациясы жоқ. Алайда бронхтарда сырттан енгізілген адреналин мен адренотропты заттар әсер ететін иннервацияланбаған β2-адренергиялық рецепторлар бар. Β2-адренергиялық рецепторларды ынталандыру бронходилирлеуші әсермен жүреді. Бронхоспазмдық жағдайлардың, соның ішінде бронх демікпесінің даму процесінде бронхоспазм тудыратын түрлі тітіркендіргіштердің әсеріне бронхиалды гиперреактивтілік пайда болады. Оларға аллергендер, инфекция, химиялық заттар, суық ауамен ингаляция, стресс және т.б. Бронхиалды гиперреактивтіліктің негізінде жатқан қабыну реакциясының пайда болуында қабыну медиаторлары деп аталатындар маңызды рөл атқарады. Олар бронхтардың эпителийінің жасушаларында, мастикалық жасушаларда, альвеолалардың макрофагтарында, нейтрофилдерде, эозинофилдерде, моноциттерде түзіледі. Өкпенің мастикалық жасушаларында әдетте гистамин, аденозин, нейтрофилдер мен эозинофилдердің химотактикалық факторлары болады. Қабыну процесі көптеген басқа қабыну медиаторларының - лейкотриендердің, простагландиндердің, тромбоксанның, тромбоциттердің активтендіруші факторының (ПАФ) өндірісін тудырады. Бұл заттар бронхоспастикалық әсерге ие, бронхтың шырышты қабығының ісінуін тудырады, тамырлардың өткізгіштігін арттырады, шырышты қабықтың лейкоциттердің инфильтрациясына ықпал етеді және шырыштың гиперсекрециясын тудырады. Мұның бәрі бронхоспазмның барысын күшейтеді. Сондықтан оларды емдеудің тактикасы қоздырушы тітіркендіргіштердің әсерін жоюдан (егер белгілі болса) және бронходилататорлық терапиядан ғана емес, сонымен қатар қабыну процесін басудан тұрады. Қолда бар деректерге сүйене отырып, бронх демікпесі мен басқа бронхоспастикалық жағдайларды емдеуге қолданылатын препараттар келесі топтар түрінде ұсынылуы мүмкін. I. Бронхты кеңейтетін құралдар (бронходилататорлар или бронолитиктер). 1. β2-адренергиялық рецепторларды қоздыратын заттар (салбутамол, фенотерол, тербуталин, изадрин, орципреналин сульфаты, эпинефрин(адреналин) гидрохлориді). 2. М-антихолинергиялық заттар (атропин сульфаты, метацин, ипратропий бромиді). 3. Миотропты әсердің спазмолитиктері (теофиллин, аминофиллин). II. Қабынуға қарсы және бронходилататорлық белсенділігі бар препараттар. 1. Стероидты қабынуға қарсы препараттар (гидрокортизон, дексаметазон, триамцинолон, беклометазон). 2. Аллергияға қарсы агенттер (кромолин натрий, кетотифен). 3. Лейкотриен жүйесіне әсер ететін агенттер. A. Лейкотриен биосинтезінің ингибиторлары (5-липоксигеназа ингибиторлары) (зилейтон). B. Лейкотриен рецепторларының блокаторлары (зафирлукаст, монтелукаст). Бронходилататорлар тобынан β 2 -адренергиялық рецепторларды қоздыратын заттар үлкен қызығушылық тудырады. Выписать 6 порошков эуфиллина (Euphyllinum) по 0,15 для приема внутрь. Rp.: "Euphyllinum" 0.15 или же Aminophyllini 0,15 M., f. pulvis D.t.d. № 6 S. Внутрь взрослым, по 1–2 таблетки 2–3 раза в день после еды |
