1-16 билет Готовый. 1. Классификация лекарственных средств, влияющих на органы дыхания
 Скачать 390.98 Kb.
|
|
3.Аралас типті әсерлі заттар ( 1 + 2 ) - кордиамин , көмiр кышкылы . Тыныс орталығына тікелей коздырғыш әсер ететін дәрiлiк заттарга психо стимуляторлык зат және аналептик кофеин аналептик бемегрид және этимизол препараты жатады. Сонғысы орталыкка әсер ететiн тынысты ынталандыратындар iшiнде ерекше орын алады . Ол бас миынын кыртыс асты кұрылымдарын және сопақша мидын орталықтарын белсендендіреді.Бірак этимизол ұксас аналептиктерден ми қыртысына тежегіш әсер етуiмен ажыратылады,сондыктан,практикалык медицинада оны тек тынысты ынталандырушы ғана емес , психиатрияда күйзеліс жағдайларында тыныштандыратын зат ретінде де қолданады. Препаратты ішке және парентералды енгізеді. Тынысты рефлекторлы ынталандыратындарга Н - холиномиметиктер цититон және лобелин гидрохлориді жатады . Олардың әсер ету механизмі синокаротидті шумактын н - холинорецепторларынын козуына байланысты , осы жерден афферентті импульстар сопақша мига туседi және тыныс орталығынын белсендiлiгi жогарылайды . Көрсетілген н - холиномиметиктер кыска уакыт әсер етеді ( бірнеше минут ішінде ).Оларды тек көк тамырга енгізген жөн . Аралас типтi әсер ететін заттардын орталык әсері каротидті шумактын хеморе цепторларына ынталандырғыш әсерімен толыктырылады . Осындай препараттарга аналептик кордиамин және көмір кышкылы жатады . Сонғысы тыныстын физиологиялык ынталандыргышы екенi белгiлi . Медициналык практикада 5-7 % СО,және 93-95 % О,коспасы колданылады. Осындай коспа карбоген деген атка ие болды . Карбогенмен дені сау адамдарды тыныс алдырғанда тыныстың көлемі 5-8 есе артады . Тыныстын козуы негiзiнен тыныс орталығында рН денгейiнiн төмендеуіне және Н ионынын жиналуына байланысты . Сутегі ионы тыныс орталығының жасушаларын тікелей ынталандырмайды , сопакша мида тыныс орталығына жакын орналаскан арнайы хеморецепторлық кұрылымдар арқылы әсер етеді деп есептейді . СО2 , әсерiнде синокаротидті шу мактын рефлекстерi де белгiлi орын алады . СО2 , тынысты ынталандыратын әсерi алгашкы 5-6 мин iшiнде дамиды . Бұл кезде жалпы кан айналымы да жаксарады . СО2 , мидын да кан айналымын арттырады деген мәлімет бар . Тынысты ынталандыратындарды опиоидты анальгетиктермен , көмір тотығымен женіл уланула , жана туған нәрестелердін тұншыгуында , наркоздан кейінгі кезенде екпе вентиляциясынын кажет денгейiн камтамасыз ету үшін т.с.с. колданады . Тынысты ынталандыратындарды негiзiнен сирек тағайындайды . Гипоксиялык жағдайларда әдетте косымша немесе жасанды тыныс алдыруды қолданады . Выписать Либексин 0,1, назначить по 1 таблетке 3 р/д Rp.: Tab. Libexini 0,1 D.t.d №20 S.: По 1 таб. 3 р/д.
БИЛЕТ 8 Механизм действия, фармакологические эффекты, особенности фармакокинетики, различия в продолжительности действия стимуляров дыхания. Бұл сұрақта мысал ретінде : этимизол дәрісі алынған Тыныс алу стимуляторы Тыныс орталығын тікелей белсеніретін топ: Этимизол Фармакологиялық әрекет Аналептикалық дәрі. Тыныс алу орталығына тікелей селективті әсер етеді: сопақша миды тыныс алу орталығын қоздырады, гуморальды ынталандыруларға (CO2) және жүйке импульстарына сезімталдығын арттырады. Тыныс алу орталығының қозуы өткір ұзақ тереңдеу мен тыныс алудың жоғарылауында, өкпе желдетуінің жоғарылауында көрінеді (тыныс алу орталығының жүйке элементтері таусылмайды). ЖЖБИ мен қан қысымын арттырады. Ми қыртысының құрысу белсенділігін арттырмайды, седативті әсер көрсетеді, мазасыздық жағдайын жояды. ФДЭ бәсеңдетеді, жасушаішілік цАМФ жиналуына ықпал етеді, гликогенолизді күшейтеді және ОЖЖ, бұлшықет және басқа да тіндердегі метаболикалық процестерді белсендіреді. Қысқа мерзімді есте сақтауды жақсартады және ақыл-ой қабілеттерін біршама арттырады. Ол сондай-ақ бронхолитикалық, қабынуға қарсы және аллергияға қарсы әсерге ие . Орташа миотропты спазмолитикалық әсерге ие, қаңқа бұлшықет жиырылуын ынталандырады. Фармакокинетикасы Әр түрлі енгізу жолдарында жақсы сіңеді. Гистогематикалық кедергілерден оңай өтеді (соның ішінде ГЭБ). Бауырда метаболизденеді. Бүйрекпен метаболиттер түрінде шығарылады. Қарсы көрсеткіштер ОЖЖ қозуы. Жанама әсерлері: жүрек айну, құсу, мазасыздық, бас айналу, ұйқының бұзылуы. Мұндай жағдайларда препараттың дозасын азайту және оны кешкі уақытта тағайындамау ұсынылады. Жоғары қозғыштықпен, ұйқысыздықпен қарсы. Қолдану тәсілі және дозалары В/в (баяу), в/м, п/к, тыныс алуды ынталандыру үшін — науқастың салмағы қарай күніне 1-2 рет 0,6–1 мг / кг; Жаңа туған нәрестелердің асфиксиясы кезінде — 0,5 мл 0,6% ерітінді, бронхоспазм кезінде — 2 мл 1,5% ерітінді күніне 2 рет. Ішке, тамақтанғаннан кейін — күніне 3-4 рет 50-100 мг; курс-20-30 күн. Выписать 30 таблеток Тусупрекс 0,02 , назначить по 1 таблетке 3-4 р/д Rp.: Tab. Tusuprexi 0,02 D.t.d №30 S.: по 1 таблетке 3-4 раза в день 
БИЛЕТ 9 Показания к применению, побочные действия, пути введения препаратов стимуляторов дыхания. Бұл сұрақта мысал ретінде : этимизол дәрісі алынған Тыныс алу стимуляторы Тыныс орталығын тікелей белсеніретін топ: Этимизол Фармакологиялық әрекет Аналептикалық дәрі. Тыныс алу орталығына тікелей селективті әсер етеді: сопақша миды тыныс алу орталығын қоздырады, гуморальды ынталандыруларға (CO2) және жүйке импульстарына сезімталдығын арттырады. Тыныс алу орталығының қозуы өткір ұзақ тереңдеу мен тыныс алудың жоғарылауында, өкпе желдетуінің жоғарылауында көрінеді (тыныс алу орталығының жүйке элементтері таусылмайды). ЖЖБИ мен қан қысымын арттырады. Ми қыртысының құрысу белсенділігін арттырмайды, седативті әсер көрсетеді, мазасыздық жағдайын жояды. ФДЭ бәсеңдетеді, жасушаішілік цАМФ жиналуына ықпал етеді, гликогенолизді күшейтеді және ОЖЖ, бұлшықет және басқа да тіндердегі метаболикалық процестерді белсендіреді. Қысқа мерзімді есте сақтауды жақсартады және ақыл-ой қабілеттерін біршама арттырады. Ол сондай-ақ бронхолитикалық, қабынуға қарсы және аллергияға қарсы әсерге ие . Орташа миотропты спазмолитикалық әсерге ие, қаңқа бұлшықет жиырылуын ынталандырады. Фармакокинетикасы Әр түрлі енгізу жолдарында жақсы сіңеді. Гистогематикалық кедергілерден оңай өтеді (соның ішінде ГЭБ). Бауырда метаболизденеді. Бүйрекпен метаболиттер түрінде шығарылады. Қарсы көрсеткіштер ОЖЖ қозуы. Жанама әсерлері: жүрек айну, құсу, мазасыздық, бас айналу, ұйқының бұзылуы. Мұндай жағдайларда препараттың дозасын азайту және оны кешкі уақытта тағайындамау ұсынылады. Жоғары қозғыштықпен, ұйқысыздықпен қарсы. Қолдану тәсілі және дозалары В/в (баяу), в/м, п/к, тыныс алуды ынталандыру үшін — науқастың салмағы қарай күніне 1-2 рет 0,6–1 мг / кг; Жаңа туған нәрестелердің асфиксиясы кезінде — 0,5 мл 0,6% ерітінді, бронхоспазм кезінде — 2 мл 1,5% ерітінді күніне 2 рет. Ішке, тамақтанғаннан кейін — күніне 3-4 рет 50-100 мг; курс-20-30 күн. Выписать 20 таблеток Глауцин 0,05 , назначить по 1 таблетке 2-3 р/д Rp.: Tab. Glaucini hydrochloridi obductae 0,05 D.t.d №20 S.:По 1 таблетке 2-3 раза в день.
Кафедра « Клинической фармакологии» БИЛЕТ 10 Противокашлевые средства. Определение. Классификация по механизму действия. ЖӨТЕЛГЕ ҚАРСЫ ЗАТТАР Жөтелге карсы заттардын екі тобын ажыратады 1. Орталыкка әсер ететін заттар . А. Отоидты ( наркотикалык ) препараттар : (кодеин , этилморфин гидрохлориді) . Б. Опиоидты емес ( наркотикалык емес ) препараттар : (глауцин гидрохлорилı тусупрекс) 2. Шетке әсер ететін заттар ; либексин . Практикалык медицинада сопақша мида орналаскан жөтел рефлексiнiн орталык тармағын тежейтін оратлық әсерлі заттар өте кең таралған.Бұл топқа жақсы танымал кодеин этилморфин гидрохлориді жатады. Кодеин ( метилморфин ) фенантрен катарына жататын апиыннын алкалоиды ( морфин тобы ; 8 ; 8.1 - тарауды қара ) . Опиоидты рецепторлардын агонистерiне жатады . Жетелге карсы айкын белсенділігі бар . Сонымен қатар , ол әлсiз ауыру сезімін басатын әсер көрсетеді . Кодеин емдiк дозада тыныс орталығын тежемейді немесе бұл әсері аз дәрежеде байқалады . Препаратты жүйелі қолданғанда іш кату сиякты жанама әсері болуы мүмкін . Кодеинді ұзак колдану бейімделу және кейбір жағдайда дәріге тәуелділік ( психикалык және физикалык ) дамуымен жүредi . Препарат ретінде кодеин ( негiз ) және кодеин фосфаты шыгарылады . Сонымен катар , кодеин бірқатар жұптастырылган препараттар кұрамына кіреді : Бехтерев микстурасы ( курамына жанаргүл шөбінің тұндырмасы , натрий бромидi және коде ин кiредi ) , «Кодтерпин» таблеткасынын ( кодеин какырык түсiрушi заттар - натрий гидрокарбонаты және терпингидратпен бірге ) және т.б. Бұл топ заттарына сонымен қатар , синтетикалык жолмен морфиннен алынатын этилморфин гидрохлориді ( дионин ) де жатады . Опиоидты рецепторлардын агонистері болып табылады . Этилморфин гидрохлоридiнiн жетел орталығына әсері кодеинге ұксас , бірак оған қарағанда біршама белсенділеу² . Опиоидты анальгетиктердiн ( морфин гидрохлориді және т.б. ) жетелге карсы әсері күштi . Бiрак олар тыныс орталығының тежелуін шакырады . Сонымен қатар , бұл препараттар дәріге тәуелділік дамуы жағынан кауіпті . Сондықтан оларды кодеин және жетелге карсы баска заттар тиiмсiз болғанда тек анда - санда пайдалануга болады . Жөтел орталығын тандамалы тежейтін және дәріге тәуелдiлiк шакырмайтын бірқатар препараттар алынған . Оларды жөтелге қарсы опиоидты емес ( наркотикалык емес ) заттар деп атайды . Оларға глауцин гидрохлориді ( глаувент ) , окселадин цитраты супрекс ) жатады . Глауцин есiмдiк тектес алкалоид болып табылады , тусупрекс синтетикалык жолмен алынған . Препараттар наукастармен жаксы көтеріледі . Глауцин бастын айналуын , локсу шакыруы мүмкін . Жөтелге карсы шеткі әсерлі заттарға либексин жатады . Онын әсер ету механизмін жоғарғы тыныс жолдарынын шырышты қабатына анестезиялаушы әсерiмен және біршама бронхолитикалык касиетімен байланыстырады . Ол ОЖЖ - не әсер етпейді . Либексинге дәріге тәуелділік дамымайды . Сонымен , либексин де жөтелге карсы опиоидты емес (наркотикалык емес заттарға жатады . Бронхтын шырышты кабатынын курғауында , бронхиалды бездердiн секреция сы тұткыр және кою болғанда жетелдi бронх шырышты қабатынын секрециясын көбейту және де секретті сұйылту аркылы азайтуға болады . Осы мақсатта какырык тусіретін заттарды , сонын iшiнде сiлтiлi ерiтiндiлермен аэрозолді ингаляцияны тағайындайды . Выписать 10 таблеток Окселадин 0,01 , назначить по 1 таблетке 2 р/д Rp: Oxeladini 0,01 D.t.d: № 10 in tab. S: внутрь по 1 таблетке 2 раза в день
БИЛЕТ 11 Механизм подавления кашлевого рефлекса, фармакологические эффекты, особенности фармакокинетики противокашлевых средств. Жөтелді басатын дәрілер жіті және созылмалы бронхитте, жетелді басу немесе төмендету үшін, демікпе жағдайында және бронхопневмонияда қолданылады. Жөтелді басатын дәрілерді жөтелді толық басу үшін емес, ауырсыну, үйқысыздық, қан кету мен бронхоспазм тудыратын жөтелді басу үшін белгілейд Жөтелге қарсы препараттар екіге бөлінеді А. Орталыққа әсер ететін заттар Наркотикалық (кодеин, этилморфин гидрохлорид) Наркотикалык емес препараттар (глауцин гидрохлориды , тусупрекс) Б. Шетке асер ететин заттар (либексин) ОРТАЛЫҚҚА ӘСЕР ЕТЕТІН НАРКОТИКАЛЫК ПРЕПАРАТТАР Фармакологиялық әсері: жөтел орталығын тежей отырып, жөтел ұстамаларын басады. Қақырықты сұйылтуға және мөлшерін ұлғайтуға арналған препараттармен қолдануға болмайды. Бронхөкпелік ауруларда полиэтиологиялы құрғақ жөтелдің симптоматикалық емінде қолданылады. Жанама әсерлері: аллергия (терідегі бөртпе, есекжем), жүрек айну, құсу, бас ауру, ұйқышылдық. Ұзақ уақыт қолданғанда кодеинге тәуелділік. ОРТАЛЫҚҚА ӘСЕР ЕТЕТІН НАРКОТИКАЛЫК ЕМЕС ПРЕПАРАТТАР Наркотикалық препарттардан айырмашылығы: Дәріге тәуелділік шақырмайды Асқорыту жүйесіне әсер етпейді Тынысты тежемейді ШЕТКЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ПРЕПАРАТТАР Препараттар жөтел рефлексінің афферентті және эфферентті кезеңдеріне әсер етеді. Жоғары тыныс жолдарының (ОРВИ, синусит, фарингит) және төменгі тыныс жолдарының (бронхит, бронхиолит, пневмония) ауруларында қолданылады. Көптеген жотелге карсы дәрілер ішкеннен кейін жақсы сіңеді. Кодеиннің қан плазмасындағы ең жоғары концентрацияға 1 сағат арқылы, бутамират цитраты — 1,5 сағат арқылы қол жеткізіледі, соңғы жағдайда ол 6,4 мкг/мл құрайды, ақуыздармен байланыс — 95%. Екі дәрі де бауырда биотрансформацияға ұшырайды және несеппен метаболиттер түрінде және өзгермеген түрде толығымен шығарылады. Т1 / 2 кодеин — 3-4 сағ, бутамират цитраты — 6 сағ.көптеген басқа препараттар мен олардың компоненттерінің фармакокинетикасын зерттеу жүргізілмеген. Выписать сироп Бромгексин 4mg/5ml -100 ml , назначить по 5 мл 3 раза в день Rp.: Sir Bromhexini 4mg/5ml -100 ml D.t.d. №1. D. S. По 5 мл 3 раза в день
БИЛЕТ 12 Отхаркивающие средства (средства, влияющие на мукоцилиарный транспорт). Определение. Классификация по механизму действия. Билет 13-2 Қақырық түсіретін заттар. Бұл заттардың тобы бронхиальды бездермен өндірілетін шырыштың ( қақырықтың ) бөлінуін жеңілдету үшін белгіленген. Тыныс алу жолдарында шамамен тәулігіне 100мл шырыш бөлінеді, оның көбісі жұтылады. Тыныс алу мүшелерінің аурулары кезінде жасушалардың белсенділігі төмендейді, ал қақырық бөлетін шырыштар керісінше, белсене түседі. Сонымен қатар, қақырықтың қорғаныштық ісеріне өарамастан, оның көп бөлінуінен газ алмасу бұзылыстары пайда болады және ауру тудыратын микроптардың пайда болуына әкеледі. Сондықтан да тыныс жолдарының қабынуы кезінде, қақырық тұсіретін заттарды қабылдау керек. Осы препараттар қақырықтың әрі қарай өтуіне жағдай жасайды. |
