2 АБ сурактары. 2 Аралы баылау сратары Иммунитет
 Скачать 26.27 Kb.
|
|
№2 Аралық бақылау сұрақтары 1. «Иммунитет» ұғымы, иммунитеттің негізгі функциялары. «Иммунитет» (¡тти пйаз) латын т!л!нен аударганда -дербес кукыктык, зат эсер!нен, не эртурл! себебтен босатылган, не арылган деген магына болады Иммунитет жуйесшщ аткаратын басты-басты жумыстары теменгщей: 1. Антигенд! ажыратып тану, ягни оныц генетикалык бегделюш жэне оньщ агзаньщ антигендерщен езгеш!л!г!н дэлелдеу. 2. Иммунитет жуйесще тэн реакциялар мен механизмдер кешеш аркылы агзаньщ курлыстык, функционалдык калыптылыгын сактау уш!н агзада журет!н биологиялык процестерге антигеннщ эсер!н тиг!збеуден сактау. 3. Агзада сол антиген туралы езщ дж мэл!метт! ем!р бойына есте сактап калу. Сонымен катар иммунитет жуйес! организмнщ жеке бастык биополимерлер!н!ц ез!нд!г!н колдап, оныц сакталуына себепкер болады. Ойткеш, планетадагы эр адам (б!рурыкты епзден баскалары), генетикалык тэсшмен куралган тек кана ез!не тэн биополимерлерд!ц антигендж ерекшел!г!не ие. Егерде организмде антигендердщ бегде тур! пайда болса (мутация, не баска патологиялык процестерге байланысты) иммунитет жуйес! оны ажыратып - бейтараптайды. 2. Иммунитет түрлері. Эволюциялык дамудыц сатысына байланысты иммундык жуйенщ тур ¡не ,оныц курделжше, жауап беру тэciлiнe сэйкес иммунитет бipнeшe турге бeлiнeдi (8.4-кесте). Турят, тумысынан пайда болган, немесе тукымкуалаушылык, генетикалык, конституционалдык иммунитет- филогенез процесшде бектлген , урпактан урпакка тараушы тYpлiк, не дербестж антигеннщ б1р тур ¡не сол opгaнизмнiц биологиялык epeкшeлiктepiмeн, антигеннщ касиетер!мен, сонымен катар орлардыц карым-катынасына непзделген иммунитет. Мысал peтiндe адамныц мал ауруыныц кейб1реуше сез1мталсыздыгын кeлтipyгe болады (кара малдыц обасы, жылкыныц шeшeгi). TYpлiк иммунитетщ нeгiзiндe б1рнеше ceбeптepi болуы мумюн - бipiншiдeн, антигендердермен алгаш кезедесш, байланыска тусш, патологиялык процесы, не иммунитеты юке косуды камтамасыз етеын рецепторлык аппараттыц кейб1р тYpлepiнiц жоктыгы. Сонымен катар, организмде антигеннщ жедел бузылуын (мысалы, ферменттермен), не организмде микроботардыц конактап eciп-eнyiн колдайтын жагдай болмауынтар агзада антигеннщ жедел, мысалы феременттермен, бузылуын не агзада микроботар конактап есш-енуше естен шыгармау керек. Дорыта келгенде, оныц нeгiзiндe жануар турщщ генетикалык ерекшелш, ал нактылы айтканда сол антигенге иммундык жауап береын геннщ жоктыгы. Турлж иммунитет абсолю тык жэне аракатыстык болуы мумкш. М ысалы, эдетте щреспе микробыныц токсинше бака сез1мталсыз. Егерде баканыц дeнeciн кыздырса оган щреспе жугады. Осындай мысалдардыц б1рталайын келыруге болады. Журе пайда болган иммунитет - ол адамньщ жэне жануардьщ онтогенез кезшде табиги, немесе жасанды жолмен антигенмен кездесушщ нэтижесшде пайда болып, сол антигенге карсы турактылык тугызады. Табиги (жаратылыстык) жэне жасанды турде пайда болган иммунитет белсещц жэне енжарлы болып белшедг Егерде турактылыкка агзаныц механиз1мдер1 к1р1с!п антигенге карсы заттар eндipiлiп шыкса оны белсещц дейдк ал организмнщ турактылыгына дайын факторлар (иммундыглобулиндер, иммундык кан сарысуы, иммундык лимфоциттер) сырттан ецпзш сеол «енжарлы» иммунитет деп аталады. Табиги журе пайда болган белсещц иммунитет жукпалы аурумен ауырып сауыкканнан кешн пайда болады. Табиги журе пайда болган ен-жарлы тур1 жана туган перзентетердщ ананыц жатыра аркылы алынган антигенге карсы иммунитет факторларына непзделген. Жасанды журе пайда болган белсенд1 иммунитет деп вакцина егшгеннен кешн пайда болган турш айтады. Жасанды журе пайда болган енжарлы иммунитет дайын иммунитет факторларын (иммундыглобулиндер, иммундык сарысулар) организмге ецпзгенде курылады. Иммунитеттщ курылуынажасушалыкжэне гуморалдык факторлар катынасады. Сондыктан, белсещц иммунитет куруга кандай факторлар басым шрюуше сэйкес (жасушалык, не гуморалдык) жасушагуморалдык жэне гуморалды-жасушалык болып болшедг Жасушалык иммунитеттщ кернекп мысалы - ¡сжке жэне трансплантантка карсы турк ейткеш басты релд! цитотоксикалык Т-киллер-лимфоциттер аткарады. Токсинемиялык ауруларда (ареспе.ботулизм. кул) иммуниеттщ непзш де антиденелер басым (антитоксикалык антиденелер); туберкулезде бастаушы релд! иммунитетке жауапты жасушалар (лимфоциттер, фагоциттер) арнайы антиденелермен косылып аткарады. Кейб1р вирустык ауруларда (кара шешек, кызылша, т.б.) туракшылыкты арнайы антиделер непздеп, жасушалык факторлармен жалгастырылады. Айта кететш жагдай, иммунитеттщ жасушалык жэне гуморалдык фактолары б1рлесш коян-колтык ¡с аткарады. Соныц нэтижесшде курдел1 косынды жауап туады, б ¡рак, калай да болмасын, кандай фактор багытталган сапалы ¡с аткарса, соныц ¡с-эреке™ устемдеу келедц Жукпалы не жукпалы емес ауруларда иммунитетке толык сипаггама беру уш1н антигеннщ тспне жэне касиетще карай иммунология тарабында темендепдей терминдер колданылады: антитоксикалык. вируске карсы, сацыраукулактарга карсы, бактериаларга карсы, карапайымдарга карсы, траснплантациялык, ¡шктерге карсы жэне тагыда баска турлерь Кррытып айтканда, белсенд1 иммунитет агзада антигены¡н жок кезшде жэне бар кезшде де сакталуы мумкш. Б1ршпп вариантында антиген иммунитеты юке косу релш аткарып стерший иммунитет тугызады, ал екшин вариантында иммунитет стерший емес деп аталады. Стершцй иммунитет - эртурл1 вакцина еккенде, ал стерший емес- туберкулезбен ауырган кезде байкалады, себеб! стерший емес иммунитет тек Кана организмде туберкулез таякшалары бар кезде гана сакталады Турактылыкты камтамасыз етудщ келемше сэйкес иммунитет жалпы (букш денеш коргайды) жэне ж ергЫ кп ( мысалы, тыныс алу жYЙeciнiц жогаргы бел1мшщ шырышты кабыгыныц иммунитет!) турше белшеди 3. Адамның иммундық жүйесі диффузды орган ретінде. 4. Иммундық жүйенің жасушалары 5. «Антидене» ұғымына, олардың функцияларына анықтама беріңіз. вируске карсы, сацыраукулактарга карсы, бактериаларга карсы, карапайымдарга карсы, траснплантациялык, ¡шктерге карсы жэне тагыда баска турлерь Кррытып айтканда, белсенд1 иммунитет агзада антигены¡н жок кезшде жэне бар кезшде де сакталуы мумкш. Б1ршпп вариантында антиген иммунитеты юке косу релш аткарып стерший иммунитет тугызады, ал екшин вариантында иммунитет стерший емес деп аталады. Стершцй иммунитет - эртурл1 вакцина еккенде, ал стерший емес- туберкулезбен ауырган кезде байкалады, себеб! стерший емес иммунитет тек Кана организмде туберкулез таякшалары бар кезде гана сакталады Турактылыкты камтамасыз етудщ келемше сэйкес иммунитет жалпы (букш денеш коргайды) жэне ж ергЫ кп ( мысалы, тыныс алу жYЙeciнiц жогаргы бел1мшщ шырышты кабыгыныц иммунитет!) турше белшеди 6. Антиденелердің немесе иммуноглобулиндердің химиялық табиғаты мен құрылымы. 7. Иммуноглобулиндер кластары, олардың негізгі сипаттамалары, айырмашылықтары мен ерекшеліктері. Иммуноглобулиндердің жаңа туған нәрестелер иммунитетіндегі рөлі. 8. Иммундытапшылық. 9. Аутоиммунды аурулар. Аутоиммунды аурулар (аутоагрессиялы аурулар) - патогенезшде аутосенси-билизация iueuiyuii рол аткаратын аурулар (11.2-кесте). Аутоиммунды реакция жэне аутоиммунды ауру Typi болады. Олардьщ MexaHH3ÍMÍHÍn непзшде иммундык жуйе факторларыныц бойдагы калыпты жасушалар жэне тшдермен байланысуы жатады. Аутоиммунды ауруларга иммунды кешещц аурулар да жатады. Аутоиммунды реакциялар калыпты жагдайда cay адамдарда жэне патологияда байкалады. Cay адамныц бойында ЖYpeтiн аутоиммунды реакция кажетт1 процестщ 6ip Typi, ейткен1 сол процесс аркылы организм елген, еск1рген, езгерш керекс1з болган жасушалардан у нем i арылып отырады. Аутоиммунды ауру, немесе аутоаллергия сирек кездеседь Процест1ц нег!з1нде калыпты жагдайда болмайтын «тыйым салынган» иммундыкомпетенгп жасушалардыц клоны пайда болып, олар меншж™ калыпты жасушалар жэне тшдермен карым-катынаска Tycin соныц нэтижес1нде аутоиммунды kophíctíh пайда болуы жатады. Мундай жагдай, мысалы, дэр1 кабылдаганныц себебшен болуы mymkíh. Аутоиммунды аурулардьщ органспециф икалъщ , орган бей сп ец и ф и калы ц ж эн е apcuiaaçaH Typi бар. Органспецификалык деп аутоантиденелердщ ортак антигендер! бар жасушалар, немесе тшдермен байланысу зардабынан туган ауруларды айтады (Хашимото тиреоидиты, 6ipiHiiimiK микседема, тиреотоксикоз т.б.). Органбейспецификалыкка ауто анти денелерд i н кайшылас антигедер1 бар эр турл1 жасушалар, т1ндермен байланысуынан пайда болган аурулар жатады (жуйелж кызьш жегц ревматоидык артрит). Араласкан турде eKi механизм катарлас журедь Организмде аутоантиденелердш табылуы барлык аурудыц дэлэл1 болмауы мумкш, ейткеш калыпты жагдайда организмде аутоантиденелер табылады. Олардын ауруга себепкер екенш дэлэлдеу ушш арнаулы тэсшдер колданылады. 11.2-кестеде адамньщ аутоиммунды ауруаларыньщ TÎ3ÎMi келтсршген. 10. Аллергиялық аурулар. Агза антигенмен 6ipiHini кездескенде антидене жэне сенсибилизацияланган лимфоциттердщ курылуымен жауап кайтарады. Антиген сол агзага кайталап енгенде сол антиденелер жэне сенсибилизацияланган лимфоцитгермен байланыска туседь Реакция антигеннен арылуга багытталган, 6ipaK кейб1р кезде реакция патологиялыкжагдайга соктырады. Иммунды жауап калыпты децгейден асканда патологиялык процесс туады. Тулга антигенге кетерщю жауап берген кезде аллергия кершЫ пайда болады. Аллергия терт турге белшедп Клиникалык тэжрибеде ол ете мацызды. Кундел1кп жагдайда аллергияныц жекеленген Typi сирек кездеседь Эдетте аралас, немесе 6ip Typi екшппге айналатын жагдайлары жш, кездеседь I-типтес реакциялар (анафилактикалык) Анафилаксия пайда болу ушш спецификалык цитофшвд антиденелер (IgE) мен жасушалар кажет. Оныц KepHiciHe сэйкес жергЫкт1 (терц шырышты кабык) жэне жуйелж (анафилактикалы шок) реакциялары бар. Жергшюз турдщ клиникалык сыркаттарынауртикарлыкбертпе, вазомоторлык тымау, бронхиалдык демжпе, не ш ек жумысыныц бузылулары жатады. Базофилдер мен tîh базофилдершщ аллергияныц осы турше белсещц катынасы бар болгандыктан, жэне де олар агзаныц барлык бел1м1нде кездесетшджтен анафилактикалы реакция барлык органдарда eTyi мумкш ( 16-сызбануска). Адам организмшщ бронхалары мен артериолалары анафилаксияныц органдары деп атайды. IgE коздыратын адамныц анафилактикалы реакциялар турше бронхиалдык демжпенш устауы, шеп безгеп, кышыма, сона, не ара шагуы жатады. Табиги шыгу Teri эртурл1 заттар анафилаксия коздыруга себепкер болады (П.З.- кесте) . II-iui типтес реакциялар (гуморалды цитотоксикалык) П-типтес аллергиялык реакциялар антиденелердщ жасушаныц беткешпк антигендер1мен немесе жасуша беткешне екшшшк ретте жабыскан антигендермен тжелей байланысуына непзделген (17- сызбануска). Hleiiiymi релд1 комплементп белсещцретш IgG 1-3, IgM антиделер1 аткарады. 11-mi тишз аллергияга дэрше карсы аллергияны жаткызуга болады. вйткеш дэр1 антигендер1 кан тушрийктершщ бет1не орналасады. Соныц эсершен гемолитикалык анемия, лейкоцитопения, тромбоцитопения, агранулоцитопения аурулары дамиды. Баска тулганыц эритроцитетерше карсы багытталган реакцияны изоиммунды, MeHmiicri эритроциттерге багытталганды аутоиммунды реакция деп атайды. 0p6ip адамныц кан сарысуында, кан уйыту жуйесшщ курамында жок антигенге карсы жогары концентрциядагы антиденелер бар. Сэйкес емес кан куйылганда сол антиденелер цитотоксикалык реакция тугызып эритроциттерд1 ерггедь Кдйталап жукп болтан кезде резус оц нэрэстеге резус Tepic ананыц канында антирезустж IgG курылады. Ол антидене плацентадан ету мумюншшп ботандыктан нэрестенщ эритроциттерше цитотоксикалык эсер етш оларды жояды. Бул KepHic нэрестеде гемолитикалык аурудыц дамуына тжелей себепкер болады. Аутоиммунды гемолитикалык анемияда менипкт1 эритроциттерге карсы курылган антиденелер комплементтщ кемепмен эритроциттерд1 ерггедь Kefi6ip дэр1 турлер1 эритроциттерге конуга ыкшам турып, соларга конган кезде иммуноген ретшде гемолитикалык анемия тугызады. Айтылган ocepi бар препараттарга хинин, пенициллин, цефалоспорин, сулфаниламидтер т.б. жатады. Аталган механиз1ммен канныц баска элементтер1 де цитотоксикалык кершске душар болады (агранулоцитоз, тромбоцитопения). Ill-uii типтес реакциялар (иммундыкомплекстш) Иммунды процестщ зацдылык ережесше сэйкес организмде антигендердщ кан айналымындагы концентрациясы темендеген уакытта антиденелер кебейедг Егерде антиденелер кан айналымына тускен кезде антигендердщ концентрациясы мол болса антиденелер олармен байланыскатусш иммунды комплекс курады. Ол кешендер тiндepдe ¡ркшедг Олардыц зиянды улы касиет! болгандыктан, курдел1 механизмд1 комплемент, антиденелердщ IgM, IgG 1-3 сыныптары катынасуымен, биологиялык белсещц заттардыц шыгуымен, комплекс орналаскан жерде кабыну npopeci туады (18-сызбануска). Аллергияныц осы тур ¡не клиникалык KopHici бойынша Артюс феномен!, кансарысулык сыркат, гломерулонефрит жатады. 11.4.3.4, IV-uii типтес реакциялар (Т-лимфоциттердщ жанамасымен) Бактериялардыц, сацраукулактардыц, вирустардыц, карапайымдылардыц жасуша ¡шшдеп антигендерге, бегде тш антигендерще (трансплантаттардыц), табиги жэне синтетикалык гаптендерге (дэршер, тагам бояулары т.б.) иммундык жауапта Т-лимфоциттер демелш басты релд1 аткарады. Т-лимфоциттер гиперсезггалдыктыц баяу турше жауапкер болгандыктан, теменп салмакты молекуласы бар заттар Т-лимфоциттер жанамасы аркылы аллергияныц 4-mi турщ тугызады. Аллергияныц даму механиз1мшде Т-лимфоциттер турл1 медиаторларды б ол т шыгарып, цитотоксикалык закымдалуды кушейтедь Аллергияныц осы тур1н аллергендердщ ете томен елшем1 тугызады. Аллергияныц морфоклиникалык KopHici 24-48 сагаттыц арасында пайда болады. Мысал ретшде туберкулин реакциясын келт1руге болады. Аллергияны теменп салмакты молекуласы бар заттардыц тудыратын ce6e6i, олар организмде оныц MeHmiKTi акуыздарымен байланысып, толык багалы антигендерге айланып гиперсез1мталдыктыц баяу TypiH юке асырады (19-сызбануска). 11. Иммунопролиферативті аурулар. Бул топ ауруларыныц катарына иммундык жуйенщ жасушаларынан тараган патологиялык иммундыпролиферативп процестер жаткызылады. Ол патологияньщ катарына катерЫз ¡актен бастап, катерл1 1с1к турше дешнп ауруларды ецпзуге болады. Иммундыпролиферативп аурулардыц т1з1м111.4 - кестеде келт1ршген Иммундыпролиферативп аурулардыц классификациясы Жасуша тур1 Ауру тур!______________________ В- жасушалар Созылмалы лимфолейкоз ¥рык орталыгыныц жасушаларынан тараган ¡актер (лимфосаркома) Лимфоплазмацитоидык лимфома В-лимфобластык саркома Т-жасушалар Т-лимфобластык саркома Дереу Т-жасушалык лейкоз Созылмалы лимфолейкоздын сирек кездесетш тур1 «0» -жасушалар Жетшмеген лимфоидтык лейкоз 12. Агглютинация реакциясы. Тікелей емес немесе пассивті агглютинация реакциясы. Агглютинациялык реакция - АР (лат. agglutinatio - жел1мдеу) корпускулалык (бактериялар, эритроциттер, не баска жасушалар, сонымен катар макромолекулальщ агрегаттар) антигендерд1 антиденелермен байланыстыру аркылы втетш карапайым реакция. АР-дыц бipнeшe нускасы колданылады: жайылма, болжамдау, жанама жэне т.б. Агглютинациялык реакцияныц нэтижeci оц болган кезде кершетш тунба пайда болады. Реакцияныц журу мexaнизiмi 20- сызбанускада кepceтiлгeн. АР-ды пайдаланудыц максаттары: аурудыц кан сарсуындагы антиденеш аньщтау унпн. Мысалы, сарыпта (Райт, Хеддельсон реакциялары), ¡ш сузегшде (Видаль реакциясы) жэне тагы баска жукпалы ауру турлер1нде; аурудан бвлшш шыгарылган коздыргыштыцтурш аньщтауга; эритроциттердщ аллоантиген ¡не карсы моноклоналды антиденелерд1 колдану аркылы канныц кай топка жататынын аныктау ушш. Ауруда антидене бар екенш аныктау ушш агглютинация реакциясыныц жайылган турш кояды: сарысудыц эртурл! суйылтуына диагностикум (физиологиялык ер т н д щ еп елт1ршген микробтар) косылады, термостатка +37°С -та б!рнеше сагаттка койылганнан кeйiн ец жогаргы суйылтуда пайда болган тунбаны байкайды (сарсудыц титр1). Агглютинацияньщ сипаты жэне шапшандыгы антигенмен антидененщ тур ¡не байланысты. Мысал ретшде О -диагностикум мен (О-антиген) Н-диагностикумд! (Н-антиген) келт!руге болады. О диагностикумымен агглютинация (елт1р1пген микробтардыц жасушасы) усак дэщц тунба рет1нде болса, ал Н - диагностикумымен (талщыкты антигендер! бар) 'щ дэндц жапалактаган турде тунба бередг Егерде аурудан алынган микробтардыц турш аныктау кажет болса,онда агглютинация реакциясыныц болжау турш кояды. Реакция зат шынысыныц бетшде койылады. Реакцияныц нэтижес! оц болган кезде, реакцияныц жайылган турш кояды. Туыстыгы бар эртурл! микробтар агглютинациальщ сарысудыц б!р тур!мен агглютинацияга тусу1 мумюн. Ол корню микробтардыц кай турге жататындыгыныц дэлелдеудш кыйындатады. Сондыктан, сарысуды кайшылас агглютинация беретш антиденелерден тазартады. Ондай сарысулар адсорбталган (тазартылган) агглютинациялык сарысу деп аталады. Ондай сарысудыц тек кана микробтыц б1р дарасына карай багытталган езшдж антиденелер! болады. Агглютинациялык монорецепторлык диагностикалык сарысуды алу тэсшн 1902 жылы А.Кастеллани усынган. Ж а н а м а ге м а ггл ю т и н а ц и я л ь щ р е а к ц и я (Ж Г А Р ). Реакцияныц принцип! антигенмен антидене кондырган эритроциттерд!, не латекст! колдануга нег!зделген (21-сызбануска). Олар сарысудагы антигендермен не антиденелермен езара катынасканда б!р!мен б!р1 жабысып пробиркада ирекшегп кер!н!ст! тунба тусед!. Реакцияныц нэтижес! тер!с болган кезде «туйме» тэр!зд! тунба болады (22-сызбануска). Одетте бул реакцияны эритроциттерге кондырган антигендер аркылы сарсудагы антденелерд! аныктайды. Реакция кер!с!нше вариант тур!нде колданылуы мумк!н, ягни эритроциттерге кондырылган антиденелермен антигенд! аныктайды, б!рак бул вариант сирек колданылады. Аталган вариант «кер!сшше гемагглютинациялык реакция» деп аталады (КГАР). КГАР-ды жукпалы аурудыц диагнозын кою ушш, адам агзасыныц гормондарга, дэрюе сез!мталдыгын аныктау уш!н тагы баска жагдайларды дэлелдеуге колданады. К о -а ггл ю т и н а ц и я л ь щ р е а к ц и я . К^оздыргыштыц жасушаларын алдын ала иммунды сарысумен ецделген стафилококтардыц кемег!мен аныктайды. Стафилококтардыц курамындагы А-акуызы антиденен!ц Рс- белшег!не тектест!г! бар болгандьщтан олар антиденелермен бейспецификальщ байланыска тусе алады да, содан кей!н ол антиденелер белсещц орталыгымен ез!не сэйкес микробтармен байланысып, соныныц нэтижес!нде стафилококтан, антденеден жэне аныкталып отырган микробтардан туратын жапалакталган тунбага тусед!. Г е м а ггл ю т и н а ц и я н ы т еж еуш 1 р е а к ц и я (ГАТР) Реакция вирустыц антигендерш иммунды сарысуыдыц антиденелер! тоскауылдап, вирустыц эритроциттерд! агглютинацияга тус!ру мумк!нш!л!г!н жогалтуына нег!зделген (23-сызбануска). ГАТР-ды, коздыргыштары эритроцитпен байланысу мумк!ншш!г! бар вирустар тудыратын аурулардыц диагнозын кою уш!н колданады (тумау, кызылша, кызамык, кенел!к энцефалит). Агглютинациялык реакциялар медицинаныц баска саласында да, мысалы, канныц кай топка жататынын, резус-факторды, антирезустык антиденелерд! ( Кумбс реакциясы) аныктау уш!н колданылады. Ж а н а м а К ум б с р е а к ц и я с ы . Резус факторга карсы пайда болатын антиденелер б!рваленгпк толык емес турге жатады. Олар эритроциттермен спецификалык байланысады, б!рак агглютинацияга жетюзе алмайды. Однай антиденелерд! аныктау уш!н жанама Кумбс реакцисын колданады. Рекция етюзу уш!н антирезуст!к антидене+резус оц эритроциттер жуйес!не агглютиация тугызатын антиглобулинд! сарысу косады (24-сызбануска). Мысалы, реакцияны перзенттщ гемолитикалык ауруыныц диагнозын койганда пайдаланады. 13. Преципитация реакциясы. Иммунодиффузия. П р е ц и п и т а ц и я л ь щ р е а к ц и я - П Р ( лат. ргаесмрко - тунбага тущру). Реакцияньщ негЫне ертлетщ молекулальщ антигенмен антидененщ комплекс курып преципитат деп аталатын лайлану пайда болуы жатады. Бул керше антиген мен антидененщ тец елшемш араластырганда гана курылады. Егерде б1реутщ елшем1 устемд1рек болса, ол жагдайда комплекс курылуыныц мумкшшшп темендейдг Преципитацияльщ реакцияны пробиркада (сакиналы преципитация), коймалжыцда (гель), коректщ орталардатагы баскада коюга болады (25-сызбануска). К унделМ жагдайда преципитацияльщ реакцияньщ кец тараган турлерше жартылай суйьщ агарда, не агароза коймалжьщында койылатын Оухтерлонидыц кос иммундыдиффузиясы, радиалдьщ иммундыдиффузия, иммундык электрофорез жатады. С а ц и н а л ы п р е ц и п и т а ц и я л ь щ р е а к ц и я . Реакция иммунды сарысу бар арнайы ж1щшке пробиркага ертлетш антигенцц кабаттап косу аркылы журпзшедь Антиген мен антидененщ капталы тецесвде екеушщ арасында сакина тэр1зд! куцпрт преципитат пайда болады. Антигеннщ артык елшем1 реакцияньщ нэтижесше ешкандай зиянды эсер етпейдь Егерде реакцияга колданылатын антиген зерттелетщ заттан кайнатылып сорынды турщде алынса, бул жагдайда термопреципитация реакциясы деп аталынады (Асколи реакциясы). О у х т ер л о н и б о й ы н ш а ц о й ы л а т ы н ц о с и м м ун д ы д и ф ф узи я л ь щ р е а к ц и я . Реакцияны кою уипн ертлген агар коймалжыцын шыны пластинкасыныц бетше жука кабыршак ретше куяды. Агар катайганнан кешн оныц бетшде диамет1р1 2-3 мм мелшершде щуцкыр жасайды. Ол шункырларга жекелеп антиген мен иммундык сарысу куяды. У'акыт еткеннен кешн антигенмен антиденелер коймалжыцга сщш, б1рше б!р! карама-карсы жылжыйды. Олардыц тецбетец eлшeмi кездескен жерде преципитаттыц ак туст тшкем! пайда болады. Антигенмен антидененщ сэйкес тшкем1 б!р1мен б!р! жалгастырылып косылады, ал сэйкес болмаган жагдайда кайшыласып жатады. Р ади ал дьщ и м м ун д ы д и ф ф узи я р еа к ц и я . Иммундык сарысу косылган агар коймалжыцын шыныныц бетше б1ркелю куяды. Коймалжыц катайганнан кешн антиген мен антидененщ эртурл1 елшемд1 ергпщца куйылатын шуцкыр жасайды. Антиген коймалжыцга сщш, антиденемен байланысып, шункырдыц айналасын бойлайтын шецбер тэр1зд1 преципитат тудырады. Преципитат шецбершщ диаметр! антигеннщ концетрациясына пропорционалды. Реакцияны кан сарысуындагы иммундыглобулиндердщ сыныптарын, комплемент жуйесщщ курамын аныктау ушш колданады. Иммундык электрофорез. Электрофорез жэне иммундык преципитация тэсипн уйлесНрген реакция. Антигендердщ косындысы агар коймалжыцындагы шункурга куйылып электрофорез аркылы жекелещцршедь Сонан кешн электрофорездщ зонасына параллельд1 жасалган езектерге иммундык сарысу куяды. Иммундык сарсудагы антиденелер коймалжыцга сщш антигенмен «кездескен» жершде преципитат сызыгы пайда болады. (26-сызбануска). Флоокуляциялык реакция (Рамон бойынша) ( лат. -ЯосиБ - жуннщ жапалагы). Токсин+антитоксин, не анатоксин+антитоксин байланыскан кезде пайда болатын куцпрт жылтырауьщ, немесе жапалак масса. Реакцияны антитоксикальщ сарсудыц, немесе анатоксиннщ белсендшпн аныктауга колданады. Иммундыэлектрондык микроскопта карау тэсип. Сэйкес иммундык сарысумен ецделген вирустарды электрондьщ микроскоппен карау колданылады. Иммунды сарысумен ецделген вирустар иммунды агрегаттарга (микропреципитаттарга) айланады. Фосфорлы-вольфрам кышкылымен, не баска электронды-оптикальщтыгыздыгы бар препарттармен карама-карсыластырылган антиденелер вирионныц айналасында гулд1 тэж курады. 14. Иммуноэлектрофорез (ИЭФ). Иммуноблотинг. Иммундыблоттинг (ИБ)- электрофорез, ИФТ, не болмаса РИТ- пен б1рлес™ршген, жогары денгейдеп сез1мталдыгы бар тэсш. Антигенд1 полиакриламидтын коймалжьщында электрофорез аркылы жекеленд1ред1, содан кешн антигещп коймалжыцнан арнаулы ецделген кагазга, не нитроцеллюлозд1 мембранага ауыстырады да (агылшын- blot - дак) ИФТ, не РИТ аркылы бакылайды. «Дагы» бар кагаздьщ тшкемш б1рнеше фирмалар шыгарады. Сол тшкемге аурудан алынган сарсуды ащцредг Белгип уакыт еткенен кей1н байланыспаган антиденелерд1 жуып-шайып, кагазды ферметнтпен, немесе радионуклидпен танбаланган адам иммундыглобулиндер1не карсы сарысумен ендейдь Курылган антиген+аурудьщ антиденелер1+адам иммундыглобулинденрше карсы антиденелер комплексше ферменттщ эсершен косындыньщ тус1н езгертет1н хромоген косады, немесе радионуклидт1ц калдыгын санагышпен есептейд1 (30-сызбануска). ИБ -диагностикалык тэсш ретшде АИВ-инфекциясында колданылады. 15. Кумбс реакциясы (антиглобулиндік тест). 16. Нейтрализация және флокуляция реакциялары. 17. Гемагглютинацияның тежелу реакциясы (ГАТР). Комплементті байланыстыру реакциясы (КБР). 18. Иммундық лизис, гемолиз және иммобилизация реакциясы. 19. Таңбаланған антиген немесе антиденелердің қатысуымен өтетін реакциялар. 20. Нуклеин қышқылдарын гибридизациялау әдісі. 21. Полимеразды тізбекті реакция. 22. ДНҚ секвенирлеу әдісі. 23. Саңырауқұлақпен зақымдану кезіндегі аса жоғары сезімталдық реакциясы. 24. Антиген титрінің көрсеткіштері. 25. Протозойлық инфекция иесін иммунологиялық қадағалаудан жалтару механизмдері. 26. Протозойды инвазияның диагностикасы. 27. Вирустардың иммундық жүйе жасушаларымен өзара әрекеттесуі 28. Респираторлық инфекциялар кезіндегі иммунитеттің спецификалық емес факторларының рөлі. 29. Респираторлық вирустардың антигендік өзгергіштігі. 30. Иммундық жүйенің жасушалық компоненттері және интерферондар жүйесі. 31. Аденовирустық инфекция иммунитетінің ерекшеліктері. 32. Кумбс және Джел бойынша аса жоғары сезімталдық механизмдерінің жіктелуі. 33. Анафилактикалық шоктың патогенезі. |