Сложные слова и их семантика. Усмонова Шахноза дипломная. 4 Боби I. Хусусиятои умумии калимаои мураккаб дар забони англис
 Скачать 164.64 Kb.
|
|
ХУЛОСА Дар марҳилаи кунунии рушди забони англисӣ калимасозӣ яке аз намудҳои сермаҳсули калимасозии англисӣ ба ҳисоб меравад. Калимасозӣ яке аз воситаҳои муҳимтарини забон мебошад. Ин яке аз роҳҳои қадимии ташаккули калима мебошад, ки дар марҳилаи кунунии рушд самаранокии забони англисиро ҳифз кардааст. Бо калимасозӣ, забон луғати худро пур мекунад ва сохтори онро такмил медихад. Аз рӯи таркиби калима, бояд онро "аввалан, танҳо илова кардани чунин калимаҳо, ки ҳадди аққал яке аз онҳо аҳамият дорад ва дуввум, калимаи мураккаб омезиши ду воҳиди ҳосилшаванда бошад" дарк кардан лозим аст. Умуман, бори дигар бояд қайд кард, ки адабиёти ба проблемаи таркиби калима бахшидашуда хеле зиёд ва васеъ аст. Дар баробари ин, масъалаи калимаи мураккаб дар забони англисӣ аз ҳалли масъала дур аст. Худи таърифи калимаи мураккаб душвориҳои зиёдро пеш меорад. Калимаҳои таркибӣ дар забони англисӣ аз рӯи қолаби муайян сохта мешаванд. Ин моделҳо аз бисёр чиҳатҳо аз ҳамдигар фарқияти калон доранд. Дар ин кор баъзе моделҳои сермаҳсултарини таркиби калимаҳо дар системаи исмҳои англисӣ пешниход карда шуданд. Масалан: : hairbrush, sunlight, hardhat, face-mask. Аз чиҳати ҳачм ва миқдори намудҳои калимаҳои мураккаб аз ҳама сифат ва исмҳои мураккаб, маҳдудтар феълҳо ва зарфҳо мебошанд. Дар байни навовариҳои забони англисӣ, ки дар онҳо равияҳои калимасозии муосир равшантар мушоҳида мешавад, калимаҳои мураккаб 41% -ро ташкил медиханд, аз ҷумла калимаҳои навъи синтаксисӣ. Ҳамаи ин аз ахамияти фавқулоддаи ин усул дар системаи ташаккули калимасозии забони муосири англисӣ шаҳодат медиҳад. Ибораҳои номинативии англисӣ муносибатҳои гуногуни маъноиро фароҳам меоранд, калимаҳои мураккаби навъи синтаксисӣ, ки аз рӯи модели N + N сохта шудаанд, васеъ паҳн шудаанд (соддагии морфологии исмҳои англисӣ ба ҳосилнокии ин модели таркиби калима мусоидат мекунад); манъи синтаксисии истифодаи таърифҳои умумӣ ба ҳосилнокии баланди калимаҳои мураккаб, ба монанди man-made, oxygen-rich, pleasure-seeking; набудани муқовимати доимии пасвандхо дар исмҳои англисӣ ва ҳосилнокии сусти пасвандҳо таълими навъи woman-worker ҳосил мекунад. Ин тамоюл ба густариши нақши таркиби калима дар забони англисӣ на танҳо дар оянда идома хоҳад ёфт, балки шиддат хоҳад гирифт. Ин ҳам ба омилхои мустақими забонӣ ва хам экстралингвистӣ вобаста аст. Калимаҳои мураккабро аз нуқтаи назари гуногун тасниф кардан мумкин аст,аз ин рӯ имкони таснифот низ гуногун мебошад.Дар инҷо вазифа гузошта нашудааст,ки ягон таснифи муфассали калимаҳои мураккаб ё шарҳи ягон принсипи таснифот дода шавад.Агар дар бораи мувофиқати маъноҳои таркиби феъл ва исми мураккаб сухан ронем,бояд қайд кард,ки чунин мукотиба дар бисёр ҳолатҳо ба амал меояд(феъли to look out- ва исми look out- ҳушёр будан муқоиса кунед).Аммо ,дар як қатор ҳолатҳо, ин мукотиба танҳо дар ҳолатҳои муайян буда метавонанд(дар муқоиса бо to set back- ақиб гирифтан ва set-back- монеа) ва дар дигар ҳолатҳо онҳо наметавонанд мувофиқат кунанд(дар муқоисаи маънои to set back- ба ҷои пешина гузоштан ва set-back – бебарорӣ). Сифатҳои мураккаби ин намуд аз таркибҳои феълҳои гузаранда,одатан дар шакли ҳиссаи I ва таркиби исмӣ таркиб ёфтаанд.Сохти ин калимаҳои мураккаб дар шакли омезиши феъл ва объекти мустақим параллели хоси синтаксисии худро дорад. Феълҳои таркибӣ бештар аз ҷиҳати таркибӣ аз зарфҳои сифатӣ ё исмӣ таркиб меёбанд.Феълҳои таркибӣ дар забони муосири англисӣ самаранок мебошанд,гарчанде ки истифодаи онҳо нисбатан маҳдуд аст. Ҳангоми калимаи мураккаб сохтан дар забони англисӣ,конкретизатсия ё равшан кардани маънои он на танҳо дар ҷузъи дуюм,ки бештар хос аст,балки дар қисми аввал низ рух дода метавонад.Ҳамин тавр барои баъзе исмҳои мураккаб,ба монанди n+n,ҷузъи аввалро бо дувум такмил додан мумкин аст.Ба силсилаи калимаҳои мураккаби flower ниг. кунед:flower-show-намоиши гулҳо,flower-pot-тубаки гул,flower-bed-гулзор,flower-garden-боғ,flower-shop-мағозаи гулҳо ва ғайраҳо.Ҷузъи аввал « гул» бо маъни ҷузъи дуюм “магоза”,”тубак”,”боғ” муайян карда мешавад.Дар ин ҳолати мушаххас, мушаххасоти сифат аз силсилаи гуногуни маъноӣ метавонанд хусусияти ҷузъи дуюмро мушаххас намуда,онро конкретӣ кунанд.Ҳамин тавр ,ҷузъи дуюм дар калимаиflower-show дар доираи дигари маъноӣ низ чунин такмил меёбад, ниг:dog-show,furniture-show,car-show ва ғ калимаи муқобил аз асосҳое сохта мешавад,ки дар байни худ дар мунсибати муайяни структурӣ-маъноӣ ҳастанд,монанд ба муносибатҳои шабеҳи ташаккулёбии забонии нақшаи дигар,яъне ибораҳо ё ҷумлаҳо.Ин форматҳо асоси структурӣ ва семантикии калимаҳои мураккабро ташкил медиҳанд.Ҳамин тариқ,калимаи таркибӣ” ангезаро на бо як калима, балки бо ҳукм,изҳороте,ки дорои таърифи объект мебшад,пешбинӣ мекунад.Мунсибатҳои сохторӣ ва маъноии асосҳои калима мураккаб,чун қоида,мувофиқи намуди муносибатҳои синтаксисӣ сохта мешаванд,ки пеш аз ҳама барои ибораҳо ва инчунин барои ҷумлаҳо хосанд.Тибқи гуфтаи Бенвенист забоншиноси фаронса,”Бояд номҳои мураккабро на ҳамчун намуди морфологӣ, балки ҳамчун сохтори синтаксисӣ баррасӣ кард…Ҳар як намуди номҳои мураккаб бояд ҳамчун тағирёбии баъзе намудҳои ифодаи озод, озод омӯхта шаванд” Забоншиносони дигар низ ба ин ишора мекунанд.Ҳамин тариқ, Мирчанд изҳор медорад,ки”ҳама калимаҳои мураккаб дар робита бо муносибатҳои синтаксисии дар онҳо асосёфта шарҳ медиҳанд” Ба ибораи дигар, ҳар як намуди калимаҳои мураккаб бояд ба истиснои баъзеҳо ба як намуди муайян ё якчанд намуди ибораҳ мувофиқат кунанд, зеро дар байни онҳо нисбии муайяне мавҷуд аст, ки ҳамчун”муносибати муназзами маъмулии таркибию маъноии баъзе намудҳои калимаҳои мураккаб бо намудҳои муайяни ибораҳо” фаҳмида мешавад. Албатта, омилхои мустақими лингвистӣ худи табиати таҳлилии забони англисиро дар бар мегиранд, ки дар бунёди калимаҳои нав бо илова кардани пояҳо мусоидат мекунанд. Аз тарафи дигар, мураккабсозӣ як системаи фаъолтар, мобилӣ ва кушода мебошад. Мавҷудияти зиддиятҳои беруна аз омилҳои экстралингвистӣ, аз ҷумла рӯйдодҳои муайяни ҳаёти ҷомеа вобаста аст. Омилҳои изофии забонии таркиби калима бо мавҷудияти ихтилофи берунӣ, аз чумла бо рӯйдодҳои муайяни ҳаёти чомеа шарҳ дода мешаванд. Дар ниҳояти кор, забон рушд мекунад, зеро ҷомеа рушд мекунад: забон тағир меёбад, олами тағирёбанда, шуур ва тафаккури инсонро инъикос мекунад. ФЕҲРИСТИ ОСОРИ ТАҲҚИҚӢ 1.Аракин.А.Д.Сопоставительное изучение словообразовательных систем английского и русского языков.-М.,1979. -456 с. 2.Арнольд.И.В.Лексикология современного английского языка.-М.,1959 3. Арнольд. И. В. Лексикология современного английского языка,М.,2004 . – 510 с. 4. Аржанцева Н. В. Сложные слова со вторым компонентом-отглагольным существительным в немецком и английском языках и их соответствия в русском языке.-Казань;Б.и.,2004. -630 с. 5. Афоненкова. О. Е. Идиоматичность сложных слов и словосочетаний структурного типа N+N(на материале газетно-журнальных публикаций Канадского варианта современного английского языка).-Н. Новгород,2002. – 780 с. 6. Беляева. В. А. Сложносокращенные слова в лексикографическом и когнитивном аспектах на материале русского и английского.-Барнаул,2003. – 332 с. 7. Бортичук Е. Н., Верба Л. Г. Сложные слова синтаксического типа-неологизмы//Вестн. Киев.ун-та. -Киев,1987.-Вып.21. -236 с. 8. Винокуров А. М. Новые сложные слова в английском языке//Подвижность языковых подсистем.-Тверь,1994. – 452 с. 9. Власко А. Некоторые источники формирования англоязычной компьютерной терминологии//Сборник века:Иностр.яз,и методика их преподавания.-Калуга,2000. – 304 с. 10. Гранде. Б. М. Морфологическое и лексическое выражение грамматических категорий в семитких языках.//"Проблемы востоковедения"-М.,1959-3. – 180 с. 11. Гурьева. З. И. Синонимия сложных слов и словосочетаний в современном английском языке:(На материале слож.существительных и субстантив.словосочетаний с объект.отношениями между компонентами)Автореф.дис.на соиск. учен. степ. канд. филол. наук: (10.02.04) .-М., 1981. – 610 с. 12. Иванова И.П. Структура английского имени существительного.-М.,1967. – 112 с. 13. Иванцова И.Ю. Некоторые новые тенденции в лексической системе современного английского языка // Исследования по английской и сравнительной лексикологии.-Минск,2001. – 151 с. 14. Каращук И.П. Словообразование английского языка.-М.,1978. – 580 с. 15. Квартыч Н.В. Сложные слова в английском языке как элементы системы языка //Система язҷка в свете современной научной парадигмы. - Рязань, 1998.- 476 с. 16.Квартыч Н. В. Дистрибутивно-валентные и словообразователӣные особенности сложных слов в современном английском языке: Автореф. дис. на соиск. учен. Степ. К. филол. н. - М., 1982.- 125с. 17.Лаврентьева Н.Г. Вариативности ударения сложных английских существительных: (На материале экономической лексики) // Фонетическая вариантности: билингвизм и диглоссия. - Иваново, 2000. 18. Медникова Э.М. Значение слова и методы его описания.-М.,1975.- 236с. 19.Мешков О.Д. Словообразование современнго английского языка.-М.,1976.- 128с. 20.Мешков О.Д. Семантические аспекты словосложения современного английского языка.-М.,1985. -226с. 21. Мурясов А.И. К вопросу о слвообразовательных моделях в рамках теории номинализации // «ВЯ»,2000. №2. -245с. 22. Никитин М.В. Некоторые вопросы теории словообразования и определение конверсии.»Уч.Зап.Владимирского.гос.Пед.Ин-та»,1966.- 230с. 23. Никошкова Е.В. Соотносительность сложных слов и словосочетаний в современном английском языке.Канд.дисс.-М.,1978.- 144с. 24. Новикова Е.И. Сленгизмы, имена, лица, сложные слова в австралийском варианте английского языка / Киев. гос. пед. ин-т иностр. яз. - Киев, 1988. -164с. 25. Нухов С.Ж. Сложные слова, образованные по модели S + Ver, в английском языке // Семантика языковых единиц разных уровней. - Уфа, 1994.- 569 с. 26. Омельченко Л.Ф. Продуктивные типы сложных слов с английском языке.-М.,1985.- 328с. 27. Омельченко Л. Ф. Продуктивные типы сложных слов в современном английском языке: На материале прилагательных и глаголов. - Киев: Вища школа, 1981. – 320с. 28. Пауль Г. Принципы истории языка.-М.,1960.- 118с. 29. Понмарева О.Б. Глагольно суффиксальное словообразование в современном английском языке. - Автореф. канд.дис. филол. наук, Калинин, 1985. – 205с. 30. Пиоттух К.В. Система префиксации в современном английском языке. Канд.Дисс.,1971. -176с 31. Русько Т. Ю. Структурно-семантические особенности сложных и сложнопроизводных слов с основой прилагального в современном английском языке: Автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. филол. наук : (10.02.04). - Киев, 1982.- 287с. 32. Сазонова Т.А. Экспрессивнҷе сложные слова в современном английском языке / Колом. пед. ин-т. - Коломна, 1990.- 160с. 33.Степанова М.Д. Словообразование и сематические системы // Структурно-типологическое описание германских языков.-М.,1966.- 200с. 34. Таджибова Р.Р Контрастивный анализ моделей словосложения в английском и лезгинском языках. Канд.дисс-Махачкала,2001.- 255с. 35. Уфимицева А.А. Слово в лексико-семантической системе языка.М.,1968. -170с. 36. Филиппова Н. М. Парадигматические объединения сложных слов и их функционирование в современном английском языке: Автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. филол. наук : (10.02.04).- Киев, 1983. -215с. 37. Хидекель С.С. Сложные слова и свободные словосочетания в современном английском языке. // Учёные записки ФИЯ Орловского пединститута.-Курск.,1969.-260с 38. Цараев П.В. Сложные слова в английском языке.-М.,1980. -180с. 39. Чейф У.Л. Значение и структура языка-М.,1975. 376с. 40. Чиркова О.Я. К вопросу о сложном слове типа N+N в английском языке.Канд.дисс.-М.,1996.- 173с. 41. Штелинг Д.А. Грамматическая семантика английског языка.Фактор человека в языке.Канд.дисс.-М.,1996.-220с. 42. Шейдеман Г.И. Сопоставительный анализ структурно-семантических моделей сложных существительных и сложных прилагательных английского и русского языка: проблемы пер. / Г. И. Шейдеман. - М. : Изд-во Рос. ун-та дружбы народов, 2005.-200с 43. Щарев П. В. Сложные слова в английском языке: Учеб.пособие .— М. : Изд-во Моск. ун-та, 1980 . – 215с. 44. Arnold I.V. The English Word.-L.,1973. 380с. 45. Adams V. An introduction to Modern English Word-Formation.-London,1973. – 450с. 46. H.Marchand.The categories and types of present-day English word-formation.Ed.2.1969.- 547с. 47. Ginzburg R.S. A course in modern English lexicology.-M.,1966.- 256с. 48. Foulke S. English for everyone.-M.,- 268с. 49. Fries Ch. The Structure of English.-N.Y.,1952.- 564с. 51.R.S.Ginzburg et al.A course in modern English lexicology.Moscow,1966, - 280с. 52. Sweet H.A New English Grammar.Logical and Historical.-Oxford,1958.- 374с. 53.http://doklad.ru/monika/doklad/view/zip-3743.html Луғатҳо: 1. Longman Dictionary of Contemporary English, 2005.- 64с. 2. Аракин В.Д., Выгодская З.С. Англо-русский словарь. – М.: Рус.яз.,2002.-576с. 3. A.S.Horn by Oxford Student’s Dictionary of Current English, 1984.- 580с. 4. Oxford School Dictionary/ под ред. А.Делаханти и Ф. Макдональда. – М.: Астрель: АСТ, 2007.-556с. 5. Oxford Advanced Learner’s Dictionary/ Oxford University Press, 2007.- 1952с. 6. Dictionary of English Etymology/ Oxford University Press, 1993.- 1042с. |