БжБ №3. 78 сынып оушыларына арналан жасспірімдер арасындаы жаратылыстану математикалы баыттаы облысты олимпиада Областная юниорская олимпиада естественноматематического цикла среди учащихся 78 классов Павлодар, 2013
 Скачать 2.31 Mb.
|
|
Үшінші деңгей/Третий уровень. 1.Ұзындығы 100 мм жіңішке таяқша бір ұшынан 20 мм қашықтықта 900 – қа бүгіліді. Бүгілмеген ұшынан қандай қашықтықта таяқшаны жіпке байлап іліп қойғанда таяқшаның ұзын бөлігі горизоннальды орналасады? 1.Тонкий однородный стержень длиной 100 мм на расстоянии 20 мм от одного из концов согнули под углом 900. На каком расстоянии от негнутого конца нужно подвесить стержень, чтобы длинная часть стержня была в горизонтальном положении. 2. Ішкі кедергісі 45 мОм амперметрге кедергісі қандай резисторды және қалайша қосқанда амперметрдің өлшеу диапазоны он есе артады? 2.Как и какого сопротивления, резистор надо подключить к амперметру с внутренним сопротивлением 45 мОм, чтобы расширить диапазон измерений тока в 10 раз. 3.Тығыздығы 900 кг/м3, ауданы 3 м2 және биіктігі 20 см мұз кесегі тығыздығы 1000 кг/м3 суда жүзіп жүр. Осы мұзды суға батыру үшін қандай минималды жұмыс атқару керек? 3.Лед толщиной 20 см и площадью 3 м2 плавает на поверхности воды. Плотность льда 900 кг/м3 и воды 1000 кг/м3. Какую минимальную работу надо совершить, чтобы лед полностью погрузить в воду? 4.Электр шәйнегінің екі қыздырғыш орамы бар. Орамның біреуі токқа қосылғанда шәйнектегі су 20 минутта қайнайды, ал екнші орамды 30 минутта қайнайды. Егер орамды параллель жалғаса, су қанша уақытта қайнайды? 4.В электрочайнике имеется два нагревателя. Если включить первый – вода вскипит за 20 минут, если второй - за 30 минут. За какое время вскипит вода, если включить параллельно оба нагревателя. 5.Кедергісі R болатын сымнан сақина жасалған. Сым сақинаны жалғайтын сымдармен қосқанда сақинаның кедергісі 0,24 R –ға тең болған. Сымдардың қосылған нүктелерінің арасындағы сақинаның үлкен доғалы бөлігінің қысқа доға ұзындығына қатынасы қандай? 5.Из проволоки сопротивлением R изготовили кольцо. При подключении кольца в двух точках к источнику тока оказалось, что сопротивление кольца равно 0,24 R . Во сколько раз длинная дуга между точками подключения больше короткой? Нәтижеге дейінгі есептер/Задачи довывода 1. Ішінде ауа қуысы бар массасы 20 кг мұз кесегі суға 80% көлемі батып су бетінде қалқып жүр. Мұз тығыздығы  , су тығыздығы  . Мұздағы ауа қуысының көлемін табыңыз. Мұздың меншікті балқу жылуы 330кДЖ/кг.1. Кусок льда массой 20 кг с воздушной полостью внутри плавает на поверхности воды, погрузившись в неё на 80% своего объёма. Плотность льда , плотность воды . Найдите объём воздушной полости. Удельная теплота плавления льда 330кДЖ/кг.2. Цилиндрлік стақанның биіктігі диаметрінен екі есе артық, ал бүйірлі қабырғасының қалыңдығы түбінікінен екі есе кем. Ауырлық орталығы қайда орналасқан? 2. Найдите центр тяжести стакана, высота которого в два раза больше диаметра, а толщина стенок в два раза меньше толщины дна. 3. Бес бірдей резистор және үш идеал амперметрлерден (r=0)құралған тізбек ток көзіне қосылған. Амперметр А2-нің көрсеткіші I2=4А. Басқалары нені көрсетеді? Егер А1 амперметрді алып тастаса қалған басқалары нені көрсетеді?  3. Цепь из пяти одинаковых резисторов и трех идеальных амперметров (r=0)подключена к источнику тока. Показания амперметра А2 I2=4А. Что показывают другие амперметры? Каковы будут показания амперметров А2 и А3, если убрать амперметр А1?  4. Ағынының жылдамдығы 1,5 м/с өзеннің ені 60 м. 1 м/с жылдамдықпен жүзе алатын адам өзеннің жағасымен қандай бұрыш құрастырып жүзігенде екінші жағаға жеткенде ең аз ығысуы болады. Ол қанша өзен бойымен ығысады? 4. Ширина реки 60 м, скорость течения реки 1,5 м/с. Спортсмен, который может плыть со скоростью 1 м/с, должен переплыть реку так, чтобы его снесло как можно меньше. Под каким углом к берегу он должен плыть? На сколько его снесет? 5. Температурасы 0 оС мұзда, көлемі 160 см3 шұңқыр бар. Осы шұңқырға температурасы 75 оС массасы 60 г су құйылды. Су суыған соң судан бос шұңқырдың көлемі қандай болады? 5. В куске льда, находящемся при 0 оС, сделано углубление, объем которого 160 см3. В это углубление влито 60 г воды, температура которой 75 оС. Какой объем будет иметь свободное от воды углубление, когда вода остынет? Нәтижеден кейінгі есептер/Задачи вывода 1.Су тамшыларының диаметрін анықтау Жабдықтар: шприц 5 мл, су, стақан. 1. Определить диаметр капель воды Оборудование: шприц 5 мл, вода, стакан. 2.Математикалық маятник тербелістері периодының ұзындығынан тәуелділігін зерттеу Жабдықтар: штатив, жіп, гайкалар. 2. Исследовать зависимость периода колебаний математического маятника от его длины Оборудование: штатив, моток ниток, несколько гаек. Биология пәнінен жасөспірімдер арасындағы ІІ облыстық олимпиаданың тапсырмалары Задания ІІ областной юниорской олимпиады по биологии Жаттықтыру тапсырмалары/Тренировочные задания Чилим су жаңғағында су астында ауыр жемістер түзіледі. Неге олар өсімдікті батырып жібермейді? У водяного ореха чилима под водой образуются тяжелые плоды. Почему они не могут потопить растение? Дельфиндер – сүтқоректілер, оларға тұщы су қажет. Дельфиндер тұщы суды қайдан алады? Дельфины – млекопитающие, им нужна пресная вода. Откуда дельфины берут пресную воду? 3. Топырақ қажығандық дегеніміз не (почвоутомление)? Оның себебі неде? Топырақ қажығандықпен қалай күресуге болады? Что такое почвоутомление? Каковы его причины? Как можно бороться с почвоутомлением? 4. Құстар жұмыртқалары қауызының қалыңдығы 0,3 мм., бірақ оның беріктігі жоғары, ол басып отырған құстың салмағын ұстап тұрады. Не себептен жұмыртқа сондай берік? Толщина скорлупы яйца птиц 0,3 мм., но она обладает большой прочностью, выдерживает массу птицы при насиживании. Почему яйцо довольно прочное? 5. Жарық жануарлар, өсімдіктер, бактриялар, саңырауқұлақтар өмірінде қандай рөл атқарады? (Әрбір аптшалық бойынша жеке сипаттаңыз). Какую роль играет свет в жизни животных, растений, бактерий, грибов? (Изложить отдельно для каждого царства). 6. Г. Галилей жылқы шамалы биіктіктен құлағанда аяқтарын сыныдырады, ал мысық 4-5 м-ден құлап сау қалады, сол сияқты шырылдауық шегіртке мұнара биіктігінен немесе құмырсқа ай бетіндегідей қашықтықтан құласа сау қалады. Не себептен? Г. Галилей писал, что лошадь, упав с небольшой высоты, ломает себе ноги, а кошка остается невредимой после падения с 4-5 м. , как и сверчок, упавший с вершины башни, или муравей, упавший на землю, хотя бы с лунной поверхности. Почему? 7. Эвкалипт ең биік ағаш, бірақ оның атында көлеңке болмайды және шөп өспейді, ал тамызда қабығы түсіп, діңі жалаңаштанады, ал халықта оны «ұятсыз» деп атайды. Не себептен? Эвкалипт самое высокое дерево, но под ним не бывает тени и никогда не растут травы, а в августе вся кора сбрасывается и ствол совершенно голый, в народе его называют “бестыдница” Почему? 8. Тау адамдарын жазықтарға және кері орын ауыстырғаннан кейін қандағы эритроциттер саны ұлғаяды немесе азаяды. Қай жағдайда - қалай? При переселении горцев на равнины и обратно количество эритроцитов в их крови меняется в сторону увеличения или уменьшения. В каком случае – как? 9. Қандай африкалық алыптың гүлдерін насекомдар емес, жарқанаттар тозаңдандырады? Не себептен? Цветы, какого африканского гиганта опыляют не насекомые, а летучие мыши? Почему? 10.Шырша қайшыауызы балапандарын қыста басып шығарады? Себебін түсіндіріңіз. Клест-еловик выводит птенцов зимой? Объясните почему. 11. У дегеніміз не (анықтама беруге тырысыңыз)? Түрлі улар ағзаға қалай әсер етуі мүмкін? Улар ағзаға әсер етудің неғұрлым көбірек тетіктерін (механизм) сипаттаңыз. Мысал келтіріңіз. Что такое яды (попробуйте дать определение)? Как могут различные яды воздействовать на организм? Опишите как можно больше механизмов, которыми яды могут действовать на организм. Приведите примеры. 12. Қазір жылы қанды жануарлар тұрақты температураның адаптивті айрықшылықтарын сыртқы ортадан ағза эмансипациясының (теңдік) маңызды белгілері ретінде пайдаланып жерде үстемдік етуші орынды алып, тіршілік етудің барлық орталарын жаулап алды. Сіздің ойыңыз бойынша пойкилотермді жануарлардың экофизиологиялық артықшылықтары қандай? Известно, что теплокровные животные занимают ныне господствующее положение на Земле и завоевали все среды обитания, используя адаптивные преимущества постоянной температуры тела как одну из важнейших черт эмансипации организма от внешней среды. А каковы, по Вашему мнению, экофизиологические преимущества пойкилотермных животных? 13. Не себептен Қазақстанның солтүстігінде күзде күрең түсті көбелектер, ал жазда – ақшылт түсті көбелектер ұшады? Почему ранней весной и поздней осенью на севере Казахстана летают преимущественно бабочки темной окраски, а летом – светлые? 14. Жыртқыштар, насекомқоректілер, қолқанаттылар, тісті киттер жануартекті қорекпен қоректенеді. Бұлардың тіс жүйесінің ұйымдастуында қанадй ортақ белгілерді көрсетуге болады? Хищные, насекомоядные, рукокрылые, зубатые киты питаются животной пищей. Какую общую черту в организации их зубной системы можно отметить? 15. Не себептен адам суда ұзақ болғанда сусыздануға әкеледі (обезвоживание)? Почему длительное пребывание человека в воде может привести к обезвоживанию? Нәтижеге дейінгі кезең тапсырмалары Задания довывода 1. Насекомдарда (бунақденелілер) қуыршақ кезеңінде төмендегідей үдеріс жүреді – мүшелер мен ұлпалар жұмсақ ботқа тәрізді массаға айналып, тек жүйке жүйесі мен трахея тұтас күйінде сақталады. Осындау түр түзілістің жүруіне не әсер етеді? Осы үдерістен кейін насекоммен не болады? У насекомых в стадии куколки происходит процесс, при котором органы и ткани превращаются в мягкую кашицеобразную массу, в которой сохраняется только нервная система и отчасти трахея. Что способствует этому превращению. Что происходит с насекомым после этого процесса. 2. Адам тоңғанда немесе қорыққанда, оның денесінде «қаз терісі» пайда болады. Не себептен? Когда человеку холодно или он испытывает чувство страха, у него появляется на теле эффект «гусиной кожи». Почему это происходит. 3. Адам жүкті алға немесе екі жаққа созылған қолда ұстаған кезде қанадай құбылыс пайда болады? Оны атаңдар және оның физиологиялық тетігін түсіндіріңіз. Какой эффект или усилие наблюдается, когда человек удерживает груз на вытянутой вперед или в стороны руке. Назовите его, опишите его физиологический механизм. 4. Апан жатақтан немен ерекшеленеді? Чем отличается логово от берлоги? 5. Қандай ағзаларда ауа қапшықтары болады? Какие организмы содержат воздушные мешки? Нәтижеден кейінгі кезең тапсырмалары Задания вывода 1. Өсімдік көлденеі кесіндісінің микропрепаратын қарап шығыңыз. Анатомилық құрылыс ерекшелігі бойынша өсімдіктің қандай түрге – шөптесін немесе ағашқа жататынын анықтаңыз. Кесінді фрагментінің суретін салып, құрылымдарын жазыңыз. Рассмотрите микропрепарат поперечного среза растения. По особенностям анатомического строения определите, какому растению, древесному или травянистому он принадлежит. Зарисуйте фрагмент среза и подпишите структуры. 2. Суретте берілген жануарларға толық сипаттама беріп, кестені толтырыңыз. Дайте полную характеристику указанным на изображении животным, заполнив таблицу. ЗООЛОГИЯДАН ПРАКТИКАЛЫҚ ТАПСЫРМА СУРЕТТЕ КӨРСЕТІЛГЕН ЖАНУАРЛАРҒА ТОЛЫҚ СИПАТТАМА БЕРІҢІЗ. Құстар класы (0,5-тен 6 ұпай)
Құрылыс ерекшелігі (0,5-тен 6 ұпай)
Даму түрі («--» немесе «+» қойыңдар) (0,5-тен 2 ұпай)
Қоректік тізбектегі орны (0,5-тен 2 ұпай)
|