Алишерова Айжан боЖ дер 91011121314апта 9 саба
 Скачать 100.46 Kb.
|
|
2. Топырақтың микробтық ластануы. Дәрілік өсімдіктерді өсіру үшін топырақтың жарамдылығын анықтау. Микроорганизмдердің көпшілігі 10см қалыңдықтағы топырақтың жоғарғы қабатында кездеседі. Тереңдеген сайын микроорганизмдер мөлшері азайып, 3-4метр тереңдікте олар мүлдем кездеспейді. Топырақ табиғатта микроорганизмдердің тіршілік етуінің шынайы ортасы жәнпе бастапқы резервуары болып табылады азот, көміртек, күкірт, темір және т.б. Олар топырақтың түзілу және өзіндік тазару процесіне белсенді қатысып, табиғаттағы зат алмасуға қатысады. Топырақ таулы ортадан желдің, судың тірі организмдердің және олардың органикалық қосындылардың, яғни өсімдіктермен жануарлардың өнімінен пайда болуынан түзіледі. Топырақ микроорганизмдерінің көпшілігінің pH-ы бейтарап, салыстырмалы жоғары ылғалдықта 25-45С температурада дамуға қабілетті. Микроорганизмдер өсімдіктердің жапырақтары, сабақтарында ғана емес, тұқымдарында кездеседі. Өсімдіктердің беткейі мен тұқымының бұзылуы, онда көп мөлшерде шаңдар мен микроорганизмдер жиналуы себепкер болады. Өсімдік микрофлорасының құрамы өсімдіктің түріне, жасына, топырақ типі мен қоршаған ортасына байланысты. Топырақта өсімдіктер тамырының маңайында микроорганизмдердің маңызды мөлшері орналасады. Бұл аймақ ризосфера деп аталады. Ризосферада жиі спора түзбейтін бактериялар және де актиномициттер, спора түзетін бактериялар мен саңырауқұлақтар кездеседі. СӨЖ тапсырмалары: 1 Шикізат пен дайын дәрілік заттардың деконтаминациялау әдістерін жазу. Дәрілік шикізат дайындау кезеңдерінде және сақтау барысында микробтармен ластануы мүмкін. Дәрілік препараттарды дайындау кезінде, микроорганизмдер қоршаған ортадан түсуі де мүмкін. Дәрілік препараттар дайындау кезінде санитарлық микробиологиялық бақылау жүргізу арқылы анықтайды. Парентеральды енгізуге арналған дәрілік заттар, көз тамшылары, майлар, үлбірлер және т.б, нормативті техникалық құжаттарға сәйкес стерильді болуы керек. Селективті деконтаминация аз адсорбцияланатын химиопрепараттарды мысалы: (ванкомицинді, гентамицинді және нистатинді кешенді тағайындау) ішке қабылдау жолымен жүргізеді. № 13 сабақ Тақырып: Дайын дәрілік заттардың санитариялық-бактериологиялық зерттеу Санитарлық нормалардың, үй-жайлардың микроклиматының (температура, ылғалдылық, шаң бөлшектерінің мөлшері және т.б.) бұзылуы аясында субстратта микроорганизмдердің дамуының I-IV кезеңдерінде болатын барлық процестерді жеделдетуге болады. Мысалы, ылғалдылық пен ауа температурасының жоғарылауы ұнтақтардың, таблеткалардың демпферленуіне ықпал етеді, содан кейін олардағы микроорганизмдердің өмірлік белсенділігі белсендіріледі; жақпа негіздерінде микрофлора ұзақ уақыт сақталуы мүмкін. Санитарлық микробиология- адам денсаулығына қолайсыз әсер ететін коршаған ортадағы микроорганизмдерді зерттейтін медициналық микробиологияның бөлімі .  Ол қоршаған орта объектілерінде патогенді , шартты- патогенді және санитарлық- корсеткіш микроорганизмдерді анықтайды , қоршаған орта обьектілерін залалсыздандыру тиімділігін бақылау тәсілдерін және гигиеналық нормативтерді микробиологиялық көрсеткіштерін жасайды . Патогенді микроорганизмдерді анықтау эпидемиологиялық жағдайды бағалауға және жұқпалы аурудың алдын - алу және тиісті күресу шараларын қолдануға мүмкіндік береді . Шартты – патогенді микроорганизмдер - әлсіреген организмде іріңді- қабыну процесін қоздырады . Сонымен қатар , олар тағам өнімдеріне түсіп , жылдам көбейіп , токсиндер бөліп , адамдарда микробтық этиологиялы тағамнан уланулар қоздыруға себепкер болады . Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдерді - қоршаған орта обьектілерінде патогенді микроорганизмдердің болу мүмкіндігін жанамалап анықтауға негізделіп қолданады . Олардың анықталуы адамдар мен жануарлар бөлінділерімен нысанның ластанғандығын дәлелдейді . Мысалы , ішек инфекциясы қоздырғыштарының бөліну жолы ішек таяқшасы тобындағы бактериялармен – ІТТБ ( бұл топқа , ішек таяқшасынан басқа қасиеттері ұқсас Citrobacter , Enterobacter , Klebsiella туыстастығының бактериялары тамшылы инфекция кіреді ) , энтерококтармен , перфрингенс клостридиясымен бірдей . Ауа қоздырғыштарының бөліну жолы жоғарғы тыныс жолының шырышты сабыгында тұрақты мекендейтін бактериялармен ( коктармен ) қоршаған ортаға ( жөтелгенде , түшкіргенде , сөйлегенде ) бөлінетіндігімен бірдей . Сондықтан жабық бөлмелердің ауасының санитарлық- көрсеткіш бактериясы ретінде гемолитикалық стрептококтар мен алтынды стафилококтар қолданылады . Санитарлық - көрсеткіш микроорганизмдерге келесі шарттар қойылады: Адам немесе жануар организмінде мекендеп , бөлінділерінде тұрақты анықталуы керек . Топырақ пен суда мекендеп , көбеймеуі керек . Қоршаған ортаға организмнен бөлінген соң әртүрлі факторларға төзімділігі мен тіршілік ету ұзакты патогенді микробтармен бірдей немесе олардан жоғары болу керек . Олардың қасиеттері шынайы типті және жеңіл анықталуы керек . Оларды анықтау және бір - бірінен ажырату тәсілдері қарапайым , тиімді болуы керек , Қоршаған ортада патогенді микроорганизмдерге қараганда көп мөлшерде болуы керек Қоршаған ортада оларға ұқсас мекендейтін микроорганизмдер болмауы керек . Санитарлық – микробиологиялық тәжірибеде патогенді , шартты - патогенді және санитарлық көрсеткіш микроорганизмдерден басқа зерттеу материалының ( су , топырақ , тағам өнімдері , дәрі - дәрмектер және т.б. ) белгілі көлеміндегі немесе мөлшеріндегі жалпы микроб санын анықтау пайдаланылады . СОӨЖ тапсырмалары: 1.Дәрілік өсімдік шикізаттарындағы микроорганизмдерінің рұқсат етілген нормалары. Шикізат - дәрілік заттар, дәрілік өсімдіктер немесе олардың бөліктері, аралық өнімдер, дәрі-дәрмектер өндірісінде қолданылатын қосалқы заттар, орамалар мен таңбалау материалдарын қоспағанда. Дәрілік субстанция немесе субстанция - терапевтік немесе профилактикалық қасиеттері бар, қолдануға рұқсат етілген және дәрі-дәрмек жасауға арналған стандартталған химиялық қосылыс (зат). Дәрілік заттарды химиялық синтездеу жолымен, өсімдік материалдарынан оқшаулау және химиялық тазарту арқылы немесе продуцент жасушаларын (бактериялар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар) пайдалану арқылы алады. Дәрілік заттарды алудың технологиялық процесінде қолданылатын дәрілік шикізат табиғи (жануар, өсімдік) және синтетикалық шығу тегі болуы мүмкін. Синтетикалық шикізат микробтық әсерге аз ұшырайды, өйткені микроорганизмдердің аз ғана түрлері үшін ол қоректік субстрат ретінде қызмет ете алады. Өсімдік шикізаты микробтардың ластануы мен нашарлауына көбірек ұшырайды. Оларға тамыр, тамыр, қабық, гүл, жапырақ, жеміс, бүршік және т.б. Қазіргі кезде Ресей Федерациясында олардың негізінде дәрі-дәрмектер алу үшін 250-ге жуық түрлі дәрілік өсімдік түрлері қолданылады. Белсенді фармацевтикалық ингредиенттерді (АПИ) өндіру үшін әр түрлі шыққан шикізаттың көп мөлшері қажет: органикалық және бейорганикалық химиялық реактивтер, еріткіштер, катализаторлар және т.б. Мұның бәрі вагондар мен цистерналарда өндіріске кетеді. Синтезді жүзеге асыру үшін сізге әртүрлі жабдықтар қажет: реакторлар, араластырғыштар, колонналар, центрифугалар, кептіргіштер. Еріткіштер, оларды қалпына келтіру және жою мәселесі әрдайым бар. Дайын өнімді бөлу сатысында еріткіш те қауіпсіз болуы керек - су суда еритін API-ға сәйкес келмейді. API өндірушілері ғана емес, сонымен бірге API-ге арналған бастапқы материалдарды жеткізушілер үнемі үздік технологияларды іздейді, энергияны аз қажет ететін және материалды қажет ететін, принцип бойынша өндіріс технологиясы өзгеретін деңгейге дейін. Бізде аскорбин қышқылын көп қажет ететін және қымбат тұратын химиялық синтездің орнына қазір Қытайдан арзан микробиологиялық синтез өнімдері бар. Өсімдік материалдарын жинау процесі (кептіру, консервілеу) шикізаттағы м / с санына және олардың белсенділігіне айтарлықтай әсер етеді. Дәрілік өсімдіктерді сатып алу ережелері мен ережелерін сақтағанның өзінде тамырларда микроорганизмдер бар топырақтың минималды мөлшері қалады, ауа микроорганизмдері жапырақтары мен гүлдерінде болады. Осылайша, дәрілік өсімдікке эпифиттік және фитопатогендік микрофлорадан басқа шетелдік микроорганизмдер енуі мүмкін. Дәрілік өсімдік шикізаты жинаудың барлық кезеңдерінде - жинау, алғашқы өңдеу, кептіру, ұнтақтау кезінде, түйіршіктердің немесе брикеттердің ыңғайлы түрін беру кезінде, орау, тасымалдау және сақтау кезінде патогендік микроорганизмдермен жұқтырылуы мүмкін. Микроорганизмдердің құрамы дәрілік шикізаттың түріне, оның құрылымына және фармакологиялық қасиеттеріне байланысты. Саңырауқұлақтар (Mucor, Penicillium, Aspergillus, Saccharomyces, Candida), актиномицеттер және спора түзетін бактериялар (B. subtillis, B. megatherium) басым. Споралық және осмофильді бактерияларды жеміс консервілерінен табуға болады. Шикізатты сақтау кезінде фармацевтикалық өндірістерде және дәріханаларда санитарлық режимді сақтау маңызды. Дәрілік заттардың микробпен ластануы дәріханадағы санитарлық-эпидемиологиялық режимнің сақталуына байланысты, ол қазіргі уақытта Ресей Федерациясы Денсаулық сақтау министрлігінің 1997 жылғы 21 қазандағы «Дәріханалық ұйымдардың (дәріханалардың) санитарлық режимі туралы нұсқаулықты бекіту туралы» бұйрығымен реттеледі. Дәріханаларға шикізат ұнтақталған күйінде жеткізіліп, себу беті ұлғаяды, сондықтан фармацевтикалық шикізатты сақтау және санитарлық режимді сақтау ережелері туралы арнайы нұсқаулықта қарастырылған сақтау шарттарын қатаң сақтау және бактериологиялық бақылау жүргізу қажет. Ылғалдылық, шаң, жәндіктер және микробтардың ластануын арттыратын және дәрілік шикізаттың нашарлауына әкелетін басқа факторлар кері әсер етеді. Шикізаттың бұзылуы, ең алдымен, жоғары ылғалдылықта болады, бұл шіріткіш микробтардың көбеюіне ықпал етеді, бұл өсімдіктердің фармакологиялық қасиеттерінің өзгеруіне әкеледі. Сақтау кезінде жоғары ылғалдылық (60% -дан жоғары) және температура (20-дан жоғары) м / с-тың қосымша көбеюіне ықпал етеді. Бұл шикізаттың бұзылуына әкелуі мүмкін. Мұндай жағдайда белсенді заттардың мөлшері күрт төмендейді, мысалы, микробиотаның әсерінен түлкі қолғап жапырақтары өз белсенділігінің 50% жоғалтады, алқызыл лалагүл 30% қалдырады. Өсімдік материалдарының микробтық бұзылуының сыртқы көріністері - бұл бүкіл өсімдік немесе оның бөліктерінің түсі мен консистенциясы, ыдырауы, көгеруі. Сонымен қатар, фармакологиялық белсенді заттардың мөлшері күрт төмендейді немесе мүлдем жоғалады, мұндай сапасыз шикізатты қолдану пайдасыз немесе зиянды болады. Көмірсу қосылыстарына бай жемістер, жидектер мен тамырсулар оңай бұзылады, құрғақ жапырақтар, тамырлар, қабықтар төзімді. Ластанған шикізатты қолданған кезде микробтар-ластағыштар дайын дәрілік қалыпқа түседі. Минералды ластаушы заттардың шикізатпен және қосалқы материалдармен енуінің жағымсыз салдарын болдырмау үшін осы фармацевтикалық өндіріс орындарының микробиологиялық тазалығына талаптар енгізілді. 2. Дайын дәрілік препараттардағы микроорганизмдерінің рұқсат етілген нормалары. Дайын дәрілік заттардың микрофлорасы. Қазіргі заманғы дәрі-дәрмектер арсеналына дәрілік заттардың кең спектрі кіреді. Сонымен қатар оларды өндіру технологиясы әрқашан толық микробтық тазалыққа кепіл бола бермейді. 20 ғасырдың ортасынан бастап көптеген елдердегі медициналық журналдарда көптеген деп аталатын істер сипатталған. «Есірткі» инфекциясы, яғни құрамында патогендік микроорганизмдер бар препараттарды қабылдау кезінде науқастардың инфекциясы. Мысалы, Швецияда 1963 жылы есірткі инфекциясы тіркеліп, қалқанша сығындысынан таблетка қабылдаған 200-ден астам науқас сальмонеллез ауруын жұқтырды. Содан бері стерильді емес дәрілік заттардың микробтық ластану мәселесі көпшіліктің назарын аударды. Англияда, Данияда, АҚШ-та, Австралияда және басқа елдерде көптеген есірткі инфекциялары тіркелген. Алынған ақпаратты жүйелеу және талдау ауруды тудырған дәрілерде, энтеробактериялар тұқымдасының бактерияларында, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, enterococci, сонымен қатар спора таяқшаларының, ашытқылар мен көгерудің кейбір түрлері бойынша жиі кездесетін жағдайлар туралы қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Бірқатар тәжірибелерде дәрілерді ластайтын микроорганизмдердің сапалық құрамы зерттелді. Зерттеулер көрсеткендей, дәрі-дәрмектердің басым көпшілігінде грам-позитивті спора түзетін таяқшалар мен қалыптар, сирек ашытқылар, Enterobacteriaceae тұқымдасының бактериялары және P. aeruginosa бар. Дәрілік ластаушыларды зерттеу кезінде саңырауқұлақтарға ерекше назар аударылды, өйткені олардың арасында микотоксиндердің әлеуетті өндірушілері бар. Оқшауланған ластанған қалыптардың 70% -дан астамы Aspergillus, Penicillium, Mucor тұқымдастарына тиесілі болды. Микроорганизмдердің саны бірнеше ондаған миллионға жетті. Дайын фармацевтикалық өнімнің ластану көздері. Биотехнологиялық өндіріс пен фармацевтикалық өндіріс саласына енетін микроорганизмдердің негізгі көздері: шығу тегі әртүрлі дәрілік заттарды алудың технологиялық схемаларының алуан түрлілігі: • технологиялық жабдық, дәріхана жабдықтары • өнімді өндіру, сақтау және тасымалдаудың барлық кезеңдерінде шикізат пен көмекші заттар; • Ыдыстар мен орама материалдары; • өндірісте қолданылатын су; • ауа және желдету; • өндірістік персонал. Дәріхана және зауыт жабдықтары. Биосинтетикалық өнімдердің ықтимал ластануындағы жабдық пен коммуникацияның маңызы өндіруші жасушаларды өсіруде ерекше үлкен. Процесс асептикалық жағдайда жүргізілуі керек. Ашыту кешені - өсіруге арналған құрал - ферменттегішті, сонымен қатар іргелес коммуникациялар жиынтығын, арматура, аспаптар және т.б. қамтиды. Материалды жеткізуге арналған құбырлар (стерильді ауа, бу, қоректік орта және қоспалар) ондаған шақырымға жетеді. Бұл бүкіл жүйе ашытқыштың ішкі көлемінің зарарсыздануын қамтамасыз етуі керек. Комплекстің жұмыс кезінде қысымның төмендеуі микробтардың ластануына әкелуі мүмкін. Жабдық пен коммуникацияның құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты ішкі қуыстардың барлық нүктелерін зарарсыздандыруды қамтамасыз ету де оңай емес. Дәрілік заттың микробиологиялық тазалығына препарат дайындалатын әр түрлі жабдықта орналасқан микроорганизмдер әсер етеді (таразы, мөлшерлеу құрылғысы, флакондарды тоқтатуға арналған құрылғы және т.б.). Қосымша материалдар мен құралдар (сүзгілер, шпателдер, тығыздағыштар және т.б.). Жабдық арқылы өндіріс орындарының микробпен ластануының себебі оның жұмысқа қанағаттанарлықсыз дайындығы (сапасыз жуу, дезинфекциялау, тиімсіз стерилизация) және оны пайдалану ережелерін бұзу болып табылады. Шикізат пен көмекші заттар. Стерильді емес дәрілік заттарды дайындауға арналған бастапқы заттар мен шикізаттар көптеген микроорганизмдермен ластануы мүмкін. Сонымен, заттар мен препараттардың ішінде микробтардың жоғары дәрежеде ластануы: тальк, магний оксиді, папаверин, фенобарбитал (люминал), кофеин, глюкоза ұнтақтары, амидопирин және т.б. Қосалқы заттар FPP өндіру технологиясында және адам ағзасындағы препараттың максималды биологиялық белсенділігін көрсету үшін қолданылады. Технологияда олар қажетті таблетка салмағын алу үшін толтырғыш ретінде қолданылады (глюкоза, лактоза, сахароза, крахмал, натрий хлоры және т.б.); дәмді түзету үшін (глюкоза, сахароза), препараттың ұзақ уақыт әсер етуі үшін (кейбір майлар), қажетті дәрілік форманы дайындауға (шамдар жасауға арналған какао майы немесе капсулаларға арналған желатин). Олардың көпшілігінде айтарлықтай мөлшерде m \ v болуы мүмкін. Ыдыстар және орауыш материалдар Өнім сақтау немесе сату орнына жеткізілетін бірқатар бастапқы орауыш пен тасымалдауды біріктіретін, есірткімен тікелей байланыста болатын, екінші немесе екінші ораманы ажыратыңыз. Бастапқы қаптама дегеніміз - бұл сыртқы ортаның әсерінен, оның ішінде экзогендік ластану мен ылғалдан дәріні ұзақ уақыт қорғауды қамтамасыз ететін ыдыс немесе ыдыс. Бастапқы орама материалдарына флакондар, шыны ампулалар, полиэтилен тамызғыш түтіктер, пленкалар, алюминий фольга жатады. Тұқым себу материалдың сипатына, оның микробқа төзімділігіне, ылғалына байланысты. Био деградацияға төзімді емес орам материалдарын (қағаз, картон, тығындар) пайдалану ұсынылмайды. Тегіс өткізбейтін беті бар орама материалдары әдетте микробтардың ластануының төмен деңгейіне ие, бірақ дұрыс сақталмаған жағдайда олар m-we-ді белсенді түрде отарлауы мүмкін. Мысалы, шыны ыдыста ылғалды жағдайда сақтаған кезде бациллалар мен саңырауқұлақтар споралары кездеседі. Өндірісте қолданылатын су; Дәрі-дәрмек өндірісінде суды пайдалану әр түрлі бағытта болады. Суды дайын өнімнің құрамдас бөлігі, шикізат ретінде, сонымен қатар тазартқыш құрал ретінде пайдалануға болады. Дәрі-дәрмектерді өндірудің әр түрлі кезеңдерінде әр түрлі дәрежеде тазартылатын су қолданылады. Ауыз су жабдықтар мен ыдыстарды жуудың бірінші сатысында, сондай-ақ судың басқа түрлерін алу үшін қолданылады (тазартылған, инъекцияға арналған). Тазартылған су ыдыс-аяқ пен жабдықты соңғы рет шаю үшін, сондай-ақ сыртқы препараттар өндірісінде қолданылады. Инъекциялық және инфузиялық препараттар өндірісінде тазартылған суды жабдық пен ыдыстарды дайындаудың алғашқы кезеңдерінде қолдануға болады, мысалы ампулаларды жууға. Инъекцияға арналған су стерилизациядан бұрын ыдыс-аяқ пен жабдықты соңғы шаю үшін және инъекцияға және инфузиялық препараттарға арналған еріткіш ретінде дәрілік формаларды дайындауда қолданылады. Тазартылған суды алу үшін және инъекция үшін кері осмос, ион алмасу және дистилляцияны қолдануға болады. Судың сапасы және оны дайындау, тарату және сақтау жүйелері фармацевтикалық өнімнің қауіпсіздігі тұрғысынан маңызды. Технологиялық және желдеткіш ауа; Ауаға түскен микробтардың 90% дейін 1 сағат ішінде өледі. Дәріханалардың өндірістік үй-жайларының ауасы дәрілік заттардың микробпен ластануының маңызды көздерінің бірі болып табылады. Сонымен бірге ауа микрофлораны бір бөлмеден екінші бөлмеге ауыстыруға арналған канал болып табылады. Сондықтан дәрі-дәрмектерді өнеркәсіптік өндіру үшін асептикалық жағдайларда стерильді дәрілік формаларды шығаруға арналған бөлмелердегі ауаның микробтық ластануының рұқсат етілген деңгейлерінің стандарттары әзірленді. |