терапия рк1, 205-206 (копия). Дрігерстоматологты жмыс орнын йымдастыру. Стоматологиялы кабинетті жабдытау
 Скачать 2.31 Mb.
|
|
Дәрігер-стоматологтың жұмыс орнын ұйымдастыру.  2.Стоматологиялық кабинетті жабдықтау. Стоматологиялық кабинетті ұйымдастыруда белгілі бір нормативтер мен талаптар негізделген. Дәрігер - стоматологтың жұмыс орны келесі заттардан тұрады: стоматологиялық қондырғы, кресло, дәрі-дәрмектер немесе материалдар тұратын стол, қозғалатын орындық. Мейірбикенің жұмыс орнының жабдықтануы: құрал-жабдықтарды реттейтін стол, құрғақ ауа шкафы, залалсыздандырылған үстелдер. Санитардың жұмыс орнының жабдықтануы: қол жуатын және құрал-жабдықтар жуатын орын. Материалдар мен құрал-жабдықтар сақтайтын шкаф, улы заттар сақтайтын шкаф қатты әсері бар дәрілер шкафында сақталады. 3.Стоматологиялық қондырғылар. Стоматологиялық жабдықтарды пайдалану ережесі. Стоматологиялық орындық.    4.Стоматолог-терапевтке қажетті құралдардың жалпы топтары. Ауыз қуысын тексеруге арналған құралдар. 1.Стоматологиялық айна- оның көмегімен тіс және ауыз қуысының жасырын аймақтары зерттеледі, ауыз қуысының қараңғы бөліктерін қосымша жарықтандыру қамтамасыз етіледі. 2.Стоматологиялық пинцет-оның көмегімен материалдарды ауыз қуысына немесе оның ішіне түсіру және тасымалдау жүзеге асырылады. 3.Өткір ұшты зонд-әр түрлі бұрыштарда бүгілуі мүмкін өткір, жұқа ұшты тұтқасы бар.Бұл құрал мына жағдайда қолданылады: -күрделі қуыстарды анықтауда; -қуыстың күйін анықтау, тіс тіндерінің жұмсартылу сипаты; -тістің қуысымен тісжегілік қуысының хабарларының болуын анықтау. 4.Стоматологиялық экскаватор-тамақ қалдықтарынан тазартуға,жұмсақ дентинді және қатты тіс шөгінділерін алып тастауға арналған құрал. 5.Стоматологиялық шпательдер-бұл екіжақты құрал. Шпательмен дәрілік заттар мен толтырғыш материалдарды дайындауға,араластыруға арналған. 6.Гладилкалар-паста күйінде емдік төсемдер, дәрі-дәрмектерді қолдануға,толтырғыш материалды тығыздап,оны қуыстың қабырғаларына жағуға, сондай-ақ құюға арналған. 7.Штопфер-оның дөңгелек,алмұрт тәрізді немесе түрлі өлшемдегі цилиндрлік бас түрінде жұмысшы бөлігі бар. Штопфер пломбалық материалдарды тіс қуысына тығыздау үшін қолданылады. 5.Тіс жабындыларын алуға қажетті құралдар. Абразивтер көмегімен алып тасталады. Күшті абразивтермен жойылады. Скейлер (ағыл. тазалау, қырып тастау). Бұл құралдардың пішіні өте алуан түрлі, ⚫ ілгектер (орақ тәрізді иілген және орақ тәрізді түзу) • қашаулар мен сүрткіштер • кюретаж қасықтар немесе кюреткалар > кюреткалар. Олар әртүрлі қорытпалардан жасалған. Жұмыс бөліктерінің әртүрлі пішіндері бар, бұл олардың тістер мен пародонт қалталарының арасындағы жету қиын жерлерге енуіне ықпал етеді. > Супрагингивальды тастарды кетіру және интерпроксимальды тазалау үшін пайдаланылатын ультрадыбыстық және пневматикалық масштабтағыштарға арналған кеңестер (тізе асты тастарын жою үшін қолдануға болмайды) > Экскаваторлар. Олардың көмегімен дәрігер тамақтың қалған бөліктерін, уақытша пломбаларды, супрагингивальды және субгингивальды шөгінділерді жояды. > Тіс ілмектері. Олар әртүрлі мөлшерде және пішінде шығарылады. Тістерді тазалауға ыңғайлы. > Эмаль пышақ. Ол шөгінділерді алып тастағаннан кейін тіс эмальын түпкілікті жақсарту үшін қолданылады. Қашау түрінде жасалған және 3 мм-ге дейінгі жұмыс беті бар. > Түбірлік егеу Минералданған шөгінділерді алып тастағаннан кейін тамыр бетін ұнтақтау осы құрылғымен жүзеге асырылады 6.Жегі қуысын өңдеуге арналған құралдар Тіс дәрігері оған жүгінген науқастың шағымдарын тыңдағаннан кейін ауыз қуысы мен тістерді мұқият тексеруден тұратын тексеру жүргізуі керек. Кәсіби стоматологиялық тексеру диагностикалық құралдарды қолдану арқылы жүзеге асырылады: - диагностикалық айна - ұзын тұтқасы бар дөңгелек айна және көзбен қарау кезінде науқастың аузындағы жету қиын және көрінбейтін жерлерді тексеру үшін қолданылады; - зонд - ұзын тұтқасы бар ілмекке ұқсайды және тістердің ақаулары мен кариестерін, кариозды қуыстың тереңдігін, оның тығыздығы мен сезімталдығын, сонымен қатар тіс тасының бар-жоғын анықтау үшін қолданылады; - пинцет - дәрігер тістің қаншалықты бос екенін анықтау үшін, сондай-ақ мақта орамын қою немесе алу үшін қолданады 7.Пломбалық материалды дайындауға және пломбалауға арналған құралдар Кариесті емдеу үшін арнайы стоматологиялық құралдар да қолданылады: Шпательдер. Олар екі түрлі композицияны араластыру үшін қолданылады. Мысалы, цемент және композиттер. Шпательдер жоғары берік болат негізінде жасалады; Гладилка. Бұл құрал стоматологиядағы ең танымал құралдардың бірі болып саналады. Ол кариозды қуыстың ішіне материалды орналастыру үшін қолданылады. Жұмыс құралы пішіні, өлшемі және басқа сипаттамалары бойынша әр түрлі болуы мүмкін. Қуыстың сипаттамаларына байланысты опцияны таңдау керек. Мысалы, тіс дәрігеріне анық көрінетін тістер үшін бір бұрышты қолдануға болады. Ал егер қуыстар проксимальды аймақтарда болса, онда екі бұрышты қолдану ұсынылады; - стоматологиялық экскаватор - екі жағынан иілген жіңішке ұштары бар ұзартылған ұстағыш, уақытша пломбаларды, тамақ қалдықтарын және жұмсақ зақымдалған тіс тіндерін алу үшін қолданылады, сонымен қатар экскаватор тістердегі бляшкалар мен шөгінділерді кетіреді; - шпательдер - бұл екі жағынан шпательдері бар ұзын ұстағыш, олар пломбалық материалдарды араластырып, ашық тіс қуысына төсеу үшін қолданылады; - бор - қуысты ашу және оны кариеспен зақымдалған тіндерден тазарту үшін қолданылады, әртүрлі пішіндегі, өлшемдегі және тереңдіктегі қуыстарды тазалауға ыңғайлы болу үшін бірнеше түрі бар; - дискі - қуысты пломбамен жапқаннан кейін оның бетін тегістеу үшін және фрагмен өңдеуден кейін қалуы мүмкін өткір жиектері үшін қолданылады; 8.Пломбаны өңдеуге арналған құралдар. Пломбалауға арналған қосымша заттар Штопфер- толтырғыш, материалдың енгізілген массасын айдау, тарату және қалыптау үшін қолданылады, бұл материалдың қуыс қабырғаларына тығыз орналасуын қамтамасыз етеді және ауа қуыстарының пайда болуын болдырмайды. материалмен толтырған кезде оны саңылаусыз және ауа көпіршіктерісіз тығыздау, пішіндеу және тегістеу. Уақыт тығыздығы жағдайда әсіресе химиялық тазартылған толтырғыш материалдармен жұмыс істегенде. Осыған байланысты құралды жылдам өзгерту үшін жұмыс бөлігінің екі жақты орналасуы бар қос жұмыс бөлігі бар қосқыштар - Беннетт қосқышы қолданылады. Штрипс-стоматологиялық тәжірибеде күнделікті қолданылады. Құрал металл немесе пластмассадан жасалған жұқа жолақ болып табылады және тіс аралық кеңістікті дайындауға, артық пломбалық материалдарды алып тастауға және қатпарды қалыптастыруға арналған. Жолақ стоматологиялық тәжірибеде күнделікті қолданылады. Құрал металл немесе пластмассадан жасалған жұқа жолақ болып табылады және тіс аралық кеңістікті дайындауға, артық пломбалық материалдарды алып тастауға және қатпарды қалыптастыруға арналған. Металлды - екі жұмыс жағы бар икемді.Стоматологиядағы ұштардың абразивтілік деңгейі әртүрлі. Ең қолжетімдісі пластикалық . Стоматологиядағы жолақтардың стандартты өлшемдері бар: ені 2, 3, 4, 6 және 8 мм және ұзындығы 135 мм. Өнімдердің қалыңдығы бір жақты модельдер үшін 0,15 мм және екі жақты модельдер үшін 0,20 мм. Карверлер- артық толтырғыш материалды кетіру үшін реставрацияларды алдын ала модельдеу сатысында қолданылатын кескіш аспаптар. жұмыс бөлігінде материалдың микрокөлемдерін кесуге мүмкіндік беретін ұзартылған кесу жиегі бар, сонымен қатар тіс бетіне анатомиялық пішін береді. екі топқа бөлінеді: проксимальды және қызыл иек беттерін өңдеуге арналған құралдар (Гуртсен, Виланд, Холленбэк, Нистром оюлары және ұсақ шкалерлер); окклюзиялық беттің рельефін пішіндеуге арналған құралдар – ұсақ пломбаларды орнатуға арналған клеоид-дискоидты оюшы және жарықтар қалыптастыру үшін сәйкесінше жұлдызша және алмас тәрізді жұмыс бөлігі бар Виньон және Махлум оюлары Бернишер- пломба материалының полимерлену фазасы басталғанға дейін және аяқтауға арналған (жарық-түйнекті дұрыс қисықтық береді). Конус тәрізді және диск тәрізді күйдіргіштердің жұмыс бөлігі тістің шайнау беті бойымен тегістеу қозғалыстарын жасағанда окклюзиялық жазықтықтың анатомиялық дұрыс рельефі пайда болатындай етіп жасалған. Өңдеу пышақтар композициялық түпкілікті өңдеу үшін қызмет етеді, ол пломба материалы мен желімнің шыңдалған бөлшектерін кетіруден және пломбаның кедір-бұдыр бетін тегістеуден тұрады. Тістердің фронтальды тобын өңдеу үшін түзу екі жүзді жүзі бар пышақтар қолданылады; Проксимальды қалпына келтірулерден артық материалды алу қисық жұмыс бөлігі бар әрлеу пышақтарының көмегімен жүзеге асырылады. 9.Ұлпасы мен периодонт қабынулары бар зақымданған тістерге эндодонтиялық емдеу жүргізу кезінде эндодонтиялық аспаптардың маңызы зор. Ол 2 мақсатты көздейді: Түбір өзегін механикалық жолмен тазарту Оны пломбылауға дайындау Қолданылу ерекшелігіне байланысты 6 топқа жіктеледі: Диагностикалық аспаптар Түбір өзектерінің сағасын кеңейтуге арналған аспаптар Түбір өзектерін өтуге арналған аспаптар Түбір өзектерін кеңейтуге арналған аспаптар Түбір өзегін жұмсақ тіндерден арылтатын аспаптар Түбір өзектерін пломбылауға арналған аспаптар 1.ДИАГНОСТИКАЛЫҚ АСПАПТАР Түбір өзегінің бағыты мен өткізгіштігін анықтау үшін; Көптүбірлі тістерде өзек аузын іздеу, ашу және кеңейту жұмыстарын жүргізу үшін; Өзек ұзындығын рентгенологиялық әдіспен зерттеу үшін; Түбір өзектеріне дәрі- дәрмек енгізу, кептіру үшін қолданылады. 10.Тiс жақтың альвеолалық өсiндiсiнде орналасқан, қатты кездемелерден құралады(тiс эмальi, тiс, дентин). Анотомиялық тұрғыда тісті былай бөледі: коронкасы(тiстiң бiр бөлiгi сөйлеушi қызыл иектiң үстiнде) , тiстiң түбiрi (жабулы қызыл иекпен альвеолада терең орналасқан тiстiң бiр бөлiгi) және тiстiң мойындары (тiстiң түбiрiнен коронкасына ауысатын өтпелі аймақ, өте нәзiк эмальсi бар бөлiмше). Тістің ішінде пульп камерасы және тiстiң түбiрлiк каналыны деп аталатын қуыс бар. Тiс түбiрінің ұшар басындағы арнайы саңылау арқылы барлық қажеттi заттарды апарып тұратын күре тамыр бар. Сонымен бiрге тiстiң иннервациясын орындайтын жүйкелер орналасады. 11.  12.  13.Тістерге тән белгілер Тістің үш анатомиялық бөлігі бар: тістің тәжі, мойыны және түбірі. Тіс негізінен тіс тәжі аймағында эмальмен және мойын аймағында цементпен қапталған дентиннен тұрады. Тістің ішінде тіс пульпасы немесе пульпа толтырылған түбір өзегі – қуыс бар. Тістер негізінен пульпасы бар дентиннен тұрады, сырты эмальмен жабылған; арнайы ұлпалардан құрастырылған, өз жүйке аппараты, қан және лимфа тамырлары бар. Әрбір тістің өзіне тән пішіні мен құрылымы бар және тіс қатарында белгілі бір орын алады. 14.Жоғарғы жақ тұрақты күрек тістерінің анатомиясы Орталық (медиалды) жоғарғы жақ күректістер Күректістер тобындағы ең ірісі. Сауыты - жиегі тегіс, күрекке немесе қашауға ұқсас. Ерін беткейі дөңестеу, пішіні ұзыннан созылған.Ерін ж/е таңдай жақ беттері қиылысып тістеу қырын құрайды.Тістеу қырында 3 бұдырмақ орналасқан.Сауыттын орта бөлігінен басталып тістеу қырына қарай бағытталған 2-3 жүлге болады.Таңдай жақ бетінде тіс төмпешігі орналасқан.Тісте сауытының дөңестік ж/е бұрыштық белгісі жақсы дамыған.Түбірі көбіне артқа н/е бүйір бағытқа иіледі. Жоғарғы жақ бүйір күректістер орталық күрек тістерден кішілеу, вестибулярлы бетіндегі сайлары нашар дамыған. таңдай төмпешіктерінің жиектік айдаршыққа қосылатын тұсы жақсы дамыған. Тұйык тесік тілдік төмпешіктің алдында орналасқан. Сауыт пішінін қайталайды, вестибуоралды бағытта қуыстың тарылуы байқалады. Сауыт пішіні түрінің өзгеруі байқалады. Кейбір күрделеніп дамуы кезінде бүйір күректістің тістеу қыры үшкірленеді және көрші тістен көлемі көп кішілеу болады. Тіс түбірі конус тәріздес, медиосталды бағытта өте қысқа келеді, көлденең кесіндіде түбірі сопақша пішінді. Түбір ұшы дисталды және вестибулярлы жаққа қарай ауытқуы мүмкін. 15.Жоғарғы жақ тұрақты ит тістердің анатомиясы Үстіңгі жақтың сүйір тістері Тіс сауыты ірі, көбіне көп бес бұрышты, пішіні найза тәріздес. Кесу қыры негізгі төмпешіктердің кеңістігінен құрылған. Ерін беті дөңестеу, жіңішкелеу білікпен екіге (екі фасеткаға) бөлінеді. Алдыңғы фасеткасы кішілеу, ал бүйір фасеткасының көлемі үлкен. Тіл жақ беті дөңес және тік білікпен екіге бөлінген. Біліктің екі жағында да ойықтар, кейде шұңқырлар орналасқан. Мойын аймағында білік үлкейіп жақсы дамыған «тіс төмпешігіне» айналады. Жанасу беттері үшбұрышқа ұқсас. Үшбұрыштың тістеу қырымен біріккен шың аймағы дөңес. Түбірі де жақсы дамыған конусқа ұқсас, екі жағынан қысылған, беттерінде сайлары бар, бүйір беті дөңестеу. Түбір ұшы иілген. Сауыттың «бұрыш және дөңестік белгілері» жақсы дамыған 16.Тістердің анатомиялық құрылымы ОРТАЛЫҚ (МЕДИАЛЬДІ) ЖОҒАРЫ ЖАҚ КҮРЕК ТІСТЕР Күрек тістер тобындағы ең ірісі. Сауыты жиегі тегіс күрекке немесе қашау тіріздес . Ерін беткейі дөңестеу, пішіні ұзынынан созылған төртбұрышқа немесе кесу қыры негізінде трапецияға ұқсас. Вестибулярлы беткейінде сауыттың орта бөлігінен басталып кесу қырына дейін баратын тігінен екі сай орналасады.Тіл беткейі үшбұрышты пішінді болып келеді. Жиектік біліктер бірігіп сауыт негізінде төмпешік құрайды. ЖОҒАРЫ ЖАҚ БҮЙІР КҮРЕК ТІСТЕР Пішіні бойынша орта күрек тістерге ұқсас, бірақ көлемі жағынан аздап кішілеу. Вестибулярлы бетіндегі сайлары нашар дамыған. Әйелдерде таңдай бетіндегі жиектік айдаршықтары жақсы дамыған. Таңдай төмпешіктердің жиектік айдаршыққа қосылатын тұсы жақсы дамыған. Тұйық тесік тілдік төмпешіктің алдында орналасқан. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ МЕДИАЛЬДІ КҮРЕК ТІСІ Тістер тобындағы ең кіші тістер. Тіс сауыты тар қашауға ұқсас. Бүйрлену көрінісі толықтай сипатталмағаң. Кіреуке біліктерінің беткейлік тік рельефі, тілдік төмпешіктері, жиектік айдаршығы тегістелген. Кесу қыры түзу. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ БҮЙІР КҮРЕК ТІСТЕРІ Пішіні жағынан орта күрек тістен өзгешелігі аз. Орта күрек тіске қарағанда көлемі үлкендеу. Сауыттың вестибулярлы беттерінде біліктері, жиектік айдаршағы және тілдік төмпешіктері орта күрек тіске қарағанда жақсы дамыған. ҮСТІҢГІ ЖАҚТЫҢ СҮЙІР ТІСТЕРІ Ірі, көбіне көп бес бұрышты, пішіні найза тәріздес. Кесу қыры негізгі төмпешіктердің еңістігінен құрылған. Ерін беті дөңестеу, тігінен білік орналасқан. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ СҮЙІР ТІСТЕРІ Көлемі жағынан үстіңгі сүйір тістергі қарағанда кішілеу. Ерін беті дөңестеу, тілдік беті жазықтау және аздап иілген.Тілдік бетінде жақсы дамыған төмпешік бар. ҮСТІҢГІ ЖАҚТЫҢ БІРІНШІ КІШІ АЗУ ТІСТЕРІ Вестибулярля бетінің алаңы таңдай бетіне қарағанда үлкендеу. Онда тігінен білік арналасқан. Вестибулярлы бетінің пішін үйлесімі сүйір тіске ұқсас. Вестибулярлы беті жанасу бетіне өткен кезде доғалданған бұрыш құрайды. Жанасу бетінің пішіндері үшбұрыш пішінді болып келеді. Дистальді жанасу беті медиальді бетіне қарағанда дөңестеу. Бүйір беттері ешқандай бұрыш жасамай таңдай бетіне ауысады. Окклюзиялық беті екі ұрттық және тілдік төмпешіктен құрылған. Ұрттық төмпешік көлемі жағынан үлкен. Төмпешіктер арасында жиектік айдаршыққа дейін жететін жақсы дамыған табиғи сызаттар (фиссура) орналасқан. ҮСТІҢГІ ЖАҚТЫҢ ЕКІНШІ КІШІ АЗУ ТІСІ Бірінші кіші азу тіске қарағанда аздап кішілеу. Ұрттық және таңдайлық төмпешіктерінің көлемі бірдей. Құрылымы, орналасуы, сызаттары, жиектік айдаршықтары, тесіктері бірінші кіші азу тіске ұқсас. Сауыттың вестибулярлы беті дөңестеу, тігінен білігі бар. Жанасу беттері де дөңестеу. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ БІРІНШІ КІШІ АЗУ ТІСТЕРІ Вестибулярлы беті дөңестеу. Сауыттың дөңестік белгісі жақсы дамыған. Жанасу беттері де дөңестеліп біртіндеп тілдік бетке ауысады. Тілдік беті вестибулярлы беттен кішілеу. Окклюзиялық бетінде екі төмпешік бар. Тілдік төмпешігі вестибулярлы төмпешіктен кішілеу. Төмпеш Язычная поверхностьіктер бір бірінен сызаттар арқылы бөлінген. Жиектік айдаршығы жақсы дамыған. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ ЕКІНШІ КІШІ АЗУ ТІСТЕРІ Бірінші кіші азу тіске қарағанда көлемі үлкен. Вестибулярлы және тілдік төмпешіктері жақсы бейнеленген және бер бірнен сайлар арқылы бөлінген. Жанасу беттері дөңестеу. Жиектік айдаршығы жақсы бейнеленген. ҮСТІҢГІ ЖАҚТЫҢ БІРІНШІ ҮЛКЕН АЗУ ТІСІ Ең үлкен және ірі тіс. Шайнау беті бұрыштары тегістелген ромб тәріздес. Төрт төмпешігі бар. Екі тілдік және ұрттық. Төмпешіктерді бһліп тұратын сызаттар Н әріпіне ұқсас. Ұрт жақ төмпешіктері конус тәріздес, ал таңдай төмпешіктері жатыңқы аздап тегістелген. Алдыңғы төмпешіктері артқы төмпешіктерге қарағанда үлкен. Сауыттың ұрттық беті таңдай бетінен үлкен. ҮСТІҢГІ ЖАҚТЫҢ ЕКІНШІ ҮЛКЕН АЗУ ТІСІ 4 нұсқалы құрылымы бар : — 1 нұсқа— тіс сауыты бірінші үлкен азу тіс сияқты, бірақ көлемі жағынан кішілеу. Бұл нұсқаға тән қасиет Карабелли төмпешіктерінің болмауы; — 2 нұсқа— тіс сауыты ромб пішінді болып келеді. Алдыңғы таңдайлық және артқы ұрттық төмпешіктердің жақынауы көрінеді; — 3нұсқа — алдыңғы таңдайлық және артқы ұрттық төмпешіктердің бірігуіне байланысты сауыт үш төмпешікті болып келеді; — 4 нұсқа — сауыт үшбұрыш пішіндес. Шайнау бетінде үш төмпешік бар. Біреуі таңдайлық , екеуі ұрттық. ҮСТІҢГІ ЖАҚТЫҢ ҮШІНШІ ҮЛКЕН АЗУ ТІСІ Үстіңгі жақ үшінші азу тіс азу тістер ішіндегі ең көлемі кіші тіс. Тіс сауытының пішіні әр түрде бейнеленеді. Көбіне көп окклюзиялық бетінде 3-4 төмпешік орналасады. Кешігіп шығуына байланысты (20–21 жаста) ақыл тіс деп аталады. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ БІРІНШІ ҮЛКЕН АЗУ ТІСІ Астыңғы жақтағы азу тістердің ең үлкені. Тіс сауытының пішіні куб тәріздес. Вестибулооральді бағытта біршама ұзарған. Тістің окклюзиялық бетінде 5 төмпешік орналасады. Екеуі оральді, екеуі вестибулярлы, біреуі дистальді. Шайнау бетінде төмпешіктер арасымен өтетін екі сай бар: біреуі медиодистальді, ал басқасы вестибулооральді бағытта өтеді. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ ЕКІНШІ ҮЛКЕН АЗУ ТІСІ Негізінен екінші үлкен азу тістің пішіні бірінші азу тіске ұқсас. Көп жағдайда окклюзиялық бетінде 4 төмпешік орналасады: екі оральді және екі вестибулярлы. Вестибулооральді және медиодистальді бағытта төмпешіктер арасынан сайлар өтеді. Сайлар крест тәріздене орналасады. АСТЫҢҒЫ ЖАҚТЫҢ ҮШІНШІ ҮЛКЕН АЗУ ТІСІ Тіс астыңғы жақтың ақыл тісі деп аталады. Тіс сауыты бірінші және екінші азу тістергі қарағанда аздап кішілеу. Сауыт пішіні куб тәріздес. Окклюзиялық бетінде 4-5 төмпешік орналасады. 17. Тіс сауытының беткейі Тіс сауытының беті олардың топтарына байланысты әр түрлі аттарға ие. Негізі тістің 5 беті ажыратылады. Ауыз қуысының кіреберісіне қараған тіс беті вестибулярлы беткей (facies vestibularis). Күрек және сүйір тістерінің топтарын еріндік (facies labialis), ал кіші азу және азу тістерін - ұрттық (facies buccalis) беткей деп атайды. Ауыз қуысына қараған барлық тістердің бетін ауыз арқылы (оралды) (facies oralis) деп атайды. Жоғарғы жақ тістерінде таңдайлық (facies palatinalis), ал төменгі жақ тістерінде тілдік (facies lingualis) деп атайды. Екі көрші тістердің жанасқан беткейлерін қатынастық (facies contactus) деп атайды. Алдыңғы тістер тобында медиальды және латералды беткейлерін ажыратады. Күрек және ит тістерде кескіш қыры, ал қалған тістерде шайнау немесе басқаша окклюзионды беті болады. 18. |