31 билет. Экзогендік эмболия ауамен, газбен (сгуірлерде), рттармен бактериялармен, бгде заттармен бітелгенде дамиды. Эндогендік эмболия ауыр жарааттарда зілген тромбтармен, тіндермен,майлармен бітелгенде дамиды
 Скачать 77.63 Kb.
|
|
31 билет 1)Эмболия-ішке лактыру,кан не лимфа агындарымен келген заттармен кан тамырларынын бителуин айтады,бул заттардын турине карай эмболияны экзогендик эндогендик деп болинед,адетте эмболдын козгалуы каннын козгалу багытымен бирге болад,кейде ири коктамырларда кан агымы баяулаудан эмбол озинин салмагымен кан агу багытына карсы козгалуы мумкин,бундай эмболияны кери багыттагы ретроградтык эмболия деп атайды,Адеттен тыс парадоксалдык эмболия болуы мумкин,бул кезде эмбол журекше аралык не карынша аралык калкандарда акау тесиктердин болуынан журектин он жагынан сол жагына тикелей киши канайналым шенберине туспей ауысады,Экзогендик ауа,газ эмболиясы жатады,Эндогендик май,тиндик,киши канайналым,улкен канайналым шенбери,какпалык коктамырдын эмболиясы, Экзогендік эмболия ауамен, газбен (сүңгуірлерде), құрттармен бактериялармен, бөгде заттармен бітелгенде дамиды. Эндогендік эмболия ауыр жарақаттарда үзілген тромбтармен, тіндермен,майлармен бітелгенде дамиды. Май эмболиясы жіліктер сынған кезде, тері асты майлары езілгенде, дене күйгенде, кейде құрамында май бар дөрілерді қанға кездейсоқ дарытқанда немесе қанның физикалық- химиялық қасиетгерінің өзгеруі нәтижесінде оның құрамында май тамшыларының түзілуіне байланысты пайда болады. Май тамшылары бірінші кезекте өкпе капиллярларын тығындап қояды. Өкпе капиллярларының 75% маймен толғанда қанның өкпеден жүрекке өту мүмкіншілігі болмай жедел асфиксия (ауа жетіспеушілігі) дамып, ауру мал тез өліп қалады, Тін эмболиясы көбінесе жаңа туылған төлдерде, туылу кезінде тіндердің әр түрлі себептерге байланысты езіліп-жаншылып қанға өткенінде дамиды. Қанға ұрық айналасындағы сұйықтың немесе хорион бүрлерінің қатерлі ісік жасушаларының түсуі де тін эмболиясына жатады. Экзогендік эмболия ауамен, газбен (сүңгуірлерде), құрттармен, бактериялармен, бөгде заттармен бітелгенде дамиды. Ауа эмболиясы жүрекке жақын қан тамырлары, мысалы, мойын веналары жарақаттанғанда дамиды. Қанға ауаның сорылуы тыныс алу кезінде көкірек қуысында теріс қысым пайда болуына байланысты. Қан құю кезінде, дәрі жібергенде мұқият болмаса ауа құятын жүйелер арқылы қанға өтуі мүмкін. Қанмен араласқан ауа көбіктеніп, көлемі ұлғайып қан жүректің оң қарыншасынан өкпеге өтуін қиындатады, соның нәтижесінде сол қарыншаға қан бармай ол өз жұмысын тоқтатып, мал бірнеше минут ішінде өледі. Эмболияның тасылу бағытына қарап үш түрін ажыратады 1. Тура бағыттағы эмболияда эмбол қан бағытымен көшеді. 2. Кері бағыттағы (ретроградтық) эмболияда эмбол қан ағу бағытына қарама-қарсы әрекеттенеді. 3. Күтпеген (пародоксалдық) бағыттағы эмболия — эмболдың үлкен қан айналу шеңберінен, кіші қан айналу шеңберіне (өкпеге) соқпастан айналып жүруі. Бүл негізінен жас төлдерде, екі жүрекше аралығындағы сопақ тесік бітпей қалған жағдайда, ересек малдарда қарыншалар арасында саңылау пайда болғанда ғана кездеседі. 2)Оспе осуинен алдын ала сактандыру обыр алды жане дисгормондык жагдайды ерте аныктап емдеуге негизделеди,Сонымен бирге коршаган ортанын тазалыгы ушин жане артурли зиянды адеттермен куресуды кажет етеди,Емдеу тасилдеринин жалпы негиздер томендегилерге багытталган,-Хирургиялык емдеу-оспени сау тиннин колеминде дер кезинде отап тас тау,-химиотерапия ушин жасушалардын осип онуин тежейтин дари дармек колдану,-организмнин корганыстык куштерин котермелеу жане жетилдеру,ОЛ ушин еркин радикалды тотыгуды тежейтин антиоксиданттар,иммундык жуйени калпына келтиретин дари дармек,зат алмасуды калпына келтиретин витаминдер колдану керек 3) ҚАБЫНУ –(грекше phlogosis, лат. inflamatio) - әлтерация, экссудация, пролиферациямен қабаттасатын біртектес дерттік үрдіс. Әлтерация – зақымдану - жасушалардың, жасушааралық заттардың, нерв аяқшаларының, қан тамырларының дистрофиялық, некробиоздық, немесе некроздық бүлінулері Алғашқы әлтерация–флогогеннің тікелей әсерінен дамиды. Салдарлық әлтерация – алғашқы әлтерацияның зардабы, зат алмасу өзгерістерімен, қабыну дәнекерлері әсерімен байланысты. Экссудация – қанның нәруызы бар сұйық бөлігінің және формалық элементтерінің қабыну ошағына шығуы. Экссудацияның патогенезі: Тамыр өткізгіштігінің жоғарылауы Қылтамырлар мен венулаларда гидростатикалық қысымның артуы Қабыну ошағында осмостық және онкотикалық қысымның артуы Қабыну ошағына шыққан сұйықтық экссудат деп аталады. Экссудаттың түрлері: Сары сулық Фибринді Геморрагиялық Іріңді Шіріктік Аралас Пролиферация ( лат. рroliferatio – көбею) – дәнекер тіндердіңжасушалық бөлшектерінің көбеюі. Пролиферациядағы негізгі рөл макрофагтарда. Қауырт қабынудың жергілікті белгілері (ЦЕЛЬС-ГАЛЕН бойынша): Қызару - rubor артериялық гиперемия дамуы салдарынан Ісіну - tumor экссудация мен қабынулық инфильтраттың әсерінен Қызу - calor жылы артериялық қанның көп келуінен және зат алмасу қарқынының артуынан Ауыру - dolor нерв аяқшаларының, К+, Н+ иондарымен, брадикининмен тітіркенуі; экссудатпен механикалық қысылуы. Ағза қызметінің бұзылуы - functio laesa ауыру сезімі, жасушалар зақымдануы салдарынан. 3 билет 1.Артериялық гиперемия анықтамасы, пайда болу себептері, түрлері, даму тетіктері, микроциркуляциялық жағдайлары Артериялық гиперемия-ағзалар мен тіндерге артерия тамырларымен қанның көп келуінен дамитын қан кернеуін айтады. Сыртқы көріністері: ұсақ артериялар мен артериолалардың кенуі, қызмет атқаратын қылтамырлардың көбеюі,ағза мен тіннің қызаруы, ағза мен тіннің көлемі мен серпімділігі ұлғаюы, жергілікті жерде температураның көтерілуі жатады. Артериялық қан кернеуіне себепкер ықпалдар әкеледі: биологиялық (микробтар,қарапайым жәндіктер,вирустар), физикалық(ыстық,суық темп,инфрақызыл,ультракүлгін сәулелер) механикалық(жарақат,массаж) химиялық(әртүрлі қыздырғыш заттар,экзо эндо уыттар, спирт,қыша қағаз) жан-дүниелік әсерлер (ызалану,ұялу,қобалжу сезімдері) Түрлері: Физио/қ патолог/қ. Физ.арт.гип. ағзалардың қызметі көтерілгенде,қыздыру,уқалау,көңіл-күйдің толқулары кез байқалады.Пат.арт.гип әртүрлі аурулар кезінде (қабыну,аллергия,күю,қызба,жарақат,невралгия)дамиды. Арт.гип нейрогендік/ метаболизмдік жолмен дамуы мүмкін. Жүйкелік реттелулер гуморалдық медиаторлардың қатысуымен болады.Экстеро,интеро,проприорецепторлардан дамитын рефлекстер арқылы дамиды. Қан тамырларын кеңітетін жүйкелер мен орталықтар қоздырылғанда артериялар кеңиді. Парасимпатикалық жүйке жүйесі қозғанда ацетилхолин артық өндіріліп, қан тамырлары кеңиді (нейротониялық арт гип) Симпатикалық жүйке жүйесі артериялардың жиырылуын туындатады (жүйкесалданулық арт гип), холинергиялық әсер береді (бұлшықет, бет еттерінде, ұрттың кілегей қабықтарнда, ішектерде) симп жүйке аяқшаларында ацетилхолин өндірілуінен ұсақ артериялар мен артериолалар кеңиді.Арт/ң гуморалдық жолмен кеңуі эндогендік,химиялқ өнім/ң әсерінен болады.Оларға зат алмасудың қышқыл өнімдері,CO2 артық мөл,калий ион, аденозин,АДФ,АМФ, био/қ белсенді заттар жатады. Микроциркуляция өзгерістері: майда артериялар,артериолалар кеңуі қызмет атқ қылтамырлар мен майда көктамырлардың саны көбеюі, қан қысым көтерілуі, майда тамырларда қан ағу жылдамдығы ұлғаюы жатады. Патогенезі: себепкер салдар-> артериола.кеңуі ->майда арт қан қысымының көтерілуі-> қаннығ ағу жылд ұлғаюы-> арт гиперемия 2. Аллергиялық серпілістердің Кук,Джелл,Кумбс бойынша жіктелуі Кук бойынша жіктелу:1)ДДАС 2)БДАС ДДАС-организмнің сезімталдығын көтерген аллергенге организмге қайталап түскеннен кейін бірнеше мин ішінде байқалады, иммундық глобулиндер қатысатын организмнің сұйықтық жүйесі арқылы дамиды. БДАС-сезімталдығы көтерілген Т-лимфоциттер қатысатын, организмнің жасушалық иммундық жүйесі арқылы дамиды,аллерген организмге қайталап түскеннен кейін 24-48сағ соң байқалады. Джелл,Кумбс бойынша жіктелу: 1.аллерг/қ серпіліс/ң анафилаксиялық, 2.цитотоксиндік, 3.иммундық кешендік, 4.жасушалардың қатысуымен дамитын. Алғашқы 3түрі-ДДЖС, 4-БДЖС жатады. Анафилаксиялық шок- 1,3түрі. Аутоиммунды ауру-2,4түрі бірігіп кездеседі 3.Қабынудың алдын алу және емдеу Емдеу: қабыну туындатқан себепкер ықпалдармен күресу, оны аластауға тырысу. Жұқпаларға қарсы бактерицидтік дәрі-дәрмектер қолдану керек. Қабыну ошағындағы микроциркуляциялық бұзылыстарды қалпына келтіру, физиотерапия тәсілдерді қолд.Қабыну медиаторларының әсерлерін шектеу,простогландиндерің түзілуін шектеу. Жасушалардың, лизосомалардың мембраналарын тұрақтандыру қажет. Ол үшін әртүрлі антиоксиданттар, витаминдер,стериоидық гормондар пайдаланылды. Қан ұю жүйесін реттеу, фибринолизді арттыру, гепарин қан ұюын тежеп,тромб құрылуын азайтады,гистаминді байл қабынуға қарсы әсер етеді. Иммундық жүйе қызметін ретке келтіру, ол үшін иммундық модулятор қолд. Іріңді қабыну болса, хир/қ тәсілмен іріңді жару қажет.Организмнің уыттануымен күресу(гемодез,полидез,энтеродез,сұйықтықтар енгізу) Алдын алу: уақытылы вакцинациялық шараларды қолдану, спрортпен шұғылдану, витаминдер алу, шаң-тозаңды,таулы аймақтардан сақ болу, жеке бас гигиеналық шараларын сақтау, индивидуальды профилактика шаралары, и тд 4вариант Веналық гиперемия- деп көктамыр дармен қанның жүрекке қарай ағып кетуи бұзылу дән ағзалар мен тиндерде оның иркилуинен дами ын қан кернеуин айтады. Этиология: Коктамырлар тромб пен бителуи Көктамыр сыртым ең оспемен, эксудатпен қысылып калуы Журектин соргыштык қабілет әлсіреп, жүрек қызмети жеткиликсиздиги Тұқым қуалау Ұзақ тұрып тұратын адамдарда Веналық гиперемия дамиды. Ағзалар мен тиндердин көлемі улгаяды Цианоз Жергиликти температура котерилуи Ис1ну Және микроциркуляция озгеристерине әкеледі. Көктамыр кенеюуи Қанның майда веналар мен кылтамырда жиналуы Тамыр ишинде қан қысымынын котерлуи Тамыр сыртынан сұйық суз1луи артуы Лимфа ағып кетуи баяулауы жатады Веналық гиперемия салдарлары: Жағымды жактары: * ұлы онимдердин бир жерде сақталып калуы жараның битуине қолайлы жағдай болуы Жараның битуине қолайлы жағдай болуы Иркилген қанның уытты заттарды ыдырататын ферменттер мен бактерияларды жоятын әсерлері болуы ЖАҒЫМСЫЗ ЖАКТАРЫ Ағза мен тиндердин О2 мен қор.заттардын тасымалдануы бузылуы Метоболизмдик ацидоз дамуы Кылтамырда қабырғаларының ын отктзгиштиги котерлуи Тамыр ишине қан уюуы артуы Исину Склероз Жүрек жеткиликсиздиги кезинде байкалатын Веналық гиперемия кездеринде және ири Коктамырлар бителгенде организме жалпы жуйелик қан айналым бузылыстары байқалды мумкин. 2)))КЫЗБА - деп дене кызымынын котерилуи мен коринетин, арт булиндиргиш, корканыстык, икемделистик құбылыстармен сипатталатын дертик урдистерди айтамыз. Кызбанын пайдалы жактары:: Микробтар оип онуи баяулайды Жасушада зат алмасу урдистерди артып, олардың атқаратын қызмети жақсарады Лейкоциттер фагоцитоз дық әсерлер сергиди Антиденелер ондирилуи артады Бауырдын уытсыздандыру қызмети кушейеди Қабыну ошагында нецтроыильдер және макрофагтар заттар ондиреди Осы ушин дене қызын жасанды түрде көтеру әртүрлі жұқпалы және жұқпалы емес ауруларды емдеу ушин қолданылады. Ол ушин ұлы әсерлерден тазартылынган пирогендик заттарды организме енгизеди. Бұндай емдеу адисин пиротерапия.. Пиротерапия мерезди, сөзді, тери ауруларын, гипертензияларды т.б. ЕМДЕУ ушин қолданылады. Пирогендер :пирогенал, пиромен куйиктен кейинги бужырланган тыртық тардв,жаракаттарды емдеу кезінде қолданылады. Терис жактары: Жоғары температурага кейьир адамдардың даралық жоғары сещимталдыгы болуы мумкин Адам естен тану, тырыспа усиамалары Жаңа туған балалар ушин кауыпти КЫЗБА кезинде жүрек жұмысы ауырлауйды, сондықтан жүрек жеткиликсиздиги дамуы мумкин Кызбаные 3 сатысынбп дене қызымы күрт төмен түсу неен, қан тамырлары ның тез кенуинен, коллапс дамуы мумкин Жұмыс кабилети адамның жұмысқа кабилети төмендейді конил-куйи нашарлайды 333)))Гипоксия деп ағзалар мен тиндерде оттегинин жеткиликсиздиги айтады.. Ол тиндерде оттегинин аз жеткиликсиздигинен немесе жасушалардын оттегин тотыгу-тотыксыздану урдистеринин бузылыстары. Гипоксияны: қауырт - биргеше секунд ишинде Жити - биргеше минут ишинде дами ын Созылмалы: биргеше апта Гипоксияны емдеу тасилдери-, дәрежесіне Турине, қатысты емдейди. Биринши себепкер ықпалды жою. Ауруларда жоғары юарометрлик қысымда оттегимен деп алдыру.. Гипоксиялар кездеринде оттеги мен комир қышқылы газынан тұратын газбен дем алдыру. Гипоксия мен биртиндеп жаттықтырушы арқылы емдеу. Тынысты ферменттер тизбектеринде электронды жасанды тасымалдануы препараттар - цитохром С қаралып жатыр. Сонымен бирге май қышқылдары ның асқын тотыгуын тежецтин антиокстданттар қолданылады. Алдын алу ретинде жұмыс, жатын орындарын желдету, вентиляцияны қадағалау, таза ауада серуендеу. 5 билет Ишемия анықтамасы, себептері. Микроциркуляция жағдайлары. Ишемияның сыртқы көріністері және олардың патогенезі. Ишемия кезіндегі теңгерулік тетіктер. Ишемияның салдары. Қан реперфузиясы туралы түсінік, анықтамасы, пайда болатын өзгерістердің патогенезі, салдарлары. Ишемия (грек. іsсhеіп - бөгеу, бөгелу, hаіmаtаз - қан) - деп артериялық тамырлармен қанның ағза мен тіндерге келуі азаюдан немесе мүлде болмауынан дамитын жергілікті қанайналымның бұзылуын айтады. Ишемияның себептері: ● артериялық тамырдың сыртынан (бөгде затпен, тыртықпен, өспемен) қысылып қалуы (компрессиялық ишемия); ● артериялық тамырдың ішінен тромбпен, эмболмен, дәнекер тінмен бітеліп қалуы (обтурациялық ишемия); ● артериялық тамырдың жиырылып қалуы (ангаоспазмдық ишемия). Микроциркуляция жағдайлары Жан күйзелістері (қорқыныш, үрей, қайғы-қасірет), физикалық (суық температура, жарақат), химиялық (улы өнімдер), биологиялық (бактериялардың уыттары) т. б. қан тамырларын жиырылтатын жүйкелерді қоздырып ангиоспазмдық ишемия дамуына әкеледі. Ангиоспазм мида қан тамырларының қимылдық орталығы тікелей қозғанда (миға қан қүйылу, қабыну, өспе өсуі кездерінде, бас сүйек ішінде қысым көтерілгенде) немесе шеткері ағзалардың аурулары кездерінде рефлекстік түрде дамуы мүмкін. Мәселен, асқазан мен ішектердің, өт жолдарының, қуықтың, өкпенің аурулары жүрек тамырларының рефлекстік жиырылуына әкелуі ықтимал. Содан коронароспазм дамиды. Ангиоспазмның негізінде тамыр қабырғаларындағы тегіс салалы ет жа-сушаларының жиырылуы жатады. Әртүрлі (жүйкелік, химиялык, физикалық т. б.) әсерлерден осы жасушалардың ішіне Са2ионының тым артық енуі және олардың саркоплазмадан кальцийді жинақтайтын орындарға шығарылуы азаюы қан тамырларын жиырады. Ишемияның сыртқы көріністеріне: ● ағза мен тіннің бозаруы; ● жергілікті температураның төмендеуі; ● ауыру сезімі немесе қалыптан тыс бұрмаланған (ағза мен мүшелердің ұйып қалуы, шаншу, орынсыз жыбырлау) сезім (парестезия); ● ағзаның көлемі мен серпімділігінің төмендеуі; ● ағза қызметінің бұзылуы – жатады. Бұл әйгіленімдер ишемияның нәтижесінде ағзалар мен тіндерде микроциркуляцияның бұзылыстарынан дамиды. Оларға: ● ағып келетін қан азайғандықтан тамырлардың ішіндегі қан қысымы төмендеуі ● майда тамырларда қанның ағу жылдамдығы баяулауы немесе мүлде тоқтауы ● қызмет атқаратын қылтамырлардың азаюы ● қылтамырлар арқылы сұйық сүзілуі азаюы ● лимфа ағып шығуы төмендеуі - жатады. Ишемия кезіндегі теңгерулік тетіктер Артериялық тамыр бітелгеннен кейін бірден ишемия ошағына қан қосалқы тамырмен келіп түседі. Оның қорғаныстық,-икемделістік маңызы үлкен. Қосалқы қанайналымды ишемияға ұшыраған ағза бөлшегінің айналасындағы сау тіндерде орналасқан артериялардың тармақтары мен бітелген артерия тармақтарының өзара байланыстары (анастомоздары) қамтамасыз етеді. Ишемия ошағына қосалқы тамырлармен қан келу үшін ағзаға келетін артерияның саңылауы белсенді түрде кеңуі қажет. Онда зат алмасу үрдістері бұзылуынан қышқыл өнімдер жиналады. Олар көрші сау артерияларды және олардың тармақтарын кеңітеді. Бұл артериялар бітелген артериялардың тармақтарымен байланысып, ағзаның қанмен қамтамасыз етілуін қалпына келтіруі ықтимал. Бұндай жағдайларда ағза тіршілігін сақтап қалады. Осыған байланысты кейбір ағзаларда (жүрек, бүйрек, көкбауыр) бұл қосалқы қанайналым тым аз дамыған болады. Сондықтан бұл ағэаларда ақ инфаркт дамиды. Өйткені артерия бітелгеннен кейін бүл тамырдың тармақтары қатты жиырылады. Қосалқы тамырлармен ишемия ошағына қан түспейді. Кейбір тіндерде (өкпе) қосалқы қанайналым дамуы жеткіліксіз болады. Сондықтан ишемия ошағына қан аз мөлшерде, ақырындап қылтамырлар арқылы келеді де, қан айналымды қалпына келтіре алмайды. Осыдан келіп қанайналым бұзылған ағзада некроз дамиды да, эритроциттер қылтамырларда жиналып қалады. Артынан олар диапедез жолымен тамыр сыртына шығады. Сондықтан қызыл немесе геморрагиялық инфаркт дамиды. Ишемияның салдары Ишемияның нәтижесінде тіндердің қоректік заттармен, оттегімен қамтамасыз етілуі бұзылады, тіндерден зат алмасудың қалдық өнімдері сыртқа шығарылмайды. Ишемияга іліккен ағзаның қызметі мен құрылымында өзгерістер пайда болады, зат алмасу үрдістері бұзылады. Бұл бұзылыстардың қарқыны ишемияның ұзақтығына, орналасқан жеріне, гипоксияның дәрежесіне, қосалқы қанайналымның жағдайларына т. б. байланысты. Толық обтурациялық немесе компрессиялық ишемиялар ангиоспазмдық ишемияға қарағанда біршама ауыр өтеді. Тез дамитын және ұзаққа созылған ишемия, қысқа мерзімді және баяу дамитын ишемияларға қарағанда, ауыр бүліністерге әкеледі. Ишемия мида, жүректе ең ауыр өзгерістер туындатады. Бірнеше минөттің ішінде жасушалардың мембраналары, митохондрийлары бүлініп, олардың тарақшалары (кристалары) жоғалады, бөлшектенеді. Эндоплазмалық ретикулумдары мен жасуша ядросы ыдырайды. Содан жасушалар тіршілігін жоғалтып, инфаркт дамиды. |