@Tib_ilmi. Ошкозон-ичак тракти. Маъруза оринда ори синдроми Максад
 Скачать 63.67 Kb.
|
|
Маъруза № Қоринда оғриқ синдроми.. Максад: Қоринда оғриқ билан кечувчи касалликларни диагностик критерийлари ва қиёсий ташхислаш, стандарт даволарга талабаларни ўргатиш. Вазифлари: Талабаларга қориндаги оғриқ синдроми хақида тушунча бериш. Қоринда оғриқ синдроми билан кечувчи касалликлар Талабаларга қоринда оғриқ билан кечувчи касалликлар диагностик критерияларини ўргатиш Қоринда оғриқ билан кечувчи касалликлар қиёсий ташхиси Қоринда оғриқ билан кечувчи касалликлар стантарт давоси ва реабилитацияси Кутиладиган натижалар: Талабалар маърузадан кейин урганишади: Қоринда оғриқ синдромига таъриф бериш Қориндаги оғриқ синдромига характерли клиник симптомларини санаб бериш Қоринда оғриқ синдромида шошилинч ёрдам кўрсата олиш Қоринда оғриқ синдромида қиёсий ташхис ўтказа олиш Қоринда оғриқ синдромидаги хар-хил турларида даволашни утказа олиш Маърузани мазмуни Болаларда қоринда оғриқ кўп учровчи шикоятлардан биридир. У қорин бўшлиғи аъзолари, қўшни аъзолар хамда бошка аъзолар касалликлари белгиси бўлиб келиши мумкин. Оғриқ хар хил ёшда, хар хил сабаблар натижасида юзага келади. 3 ёшгача бўлган болалар оғриқни аниқ кўрсата олишмайди. Улар айникса хар кандай хиссини кориндаги огрик деб, унинг локализациясини киндик атрофида кўрсатишади. Каттароқ болалар ҳам оғриқ соҳасини аниқ айтишолмайди. Шунинг учун уларнинг айтганлари нисбий диагностик ахамиятли хисобланади. Қориндаги оғриқнинг сабаби қуйидагилар бўлиши мумкин. Қорин бўшлиғи тўқималарини ёки аъзоларининг (аппендицит, колит, панкреатит ) яллиғланиши гипокция (масалан сиқилган чурра, ичак инвагинацияси) аъзо капсуласининг чузилиши (ўткир жигар катталашиши) гиперперистальтика(спазм, колика) , ичак девори ва бўшлиги чузилиши масалан газ тўпланиши натижасида, қорин бўшлиғи аъзоларидан ташқари касалликлар, тизимли касалликлар ва бошқалар . Қорин бўшлиғидаги оғриқлар ўткир, ўткир ости , сурункали ва қайталанувчи бўлади. Характери буйича хуружсимон, тўмтоқ, эзувчи, доимий ларга бўлинади. Локализацияси бўйича: ўнг қовурға равоғи остида, қорин пастки сохасида, эпигастриал сохада эпигастриядаги оғриқ ОИТ юқори сохасидаги ўзгаришларда , гипогастриядаги оғриқлар эса пастки сохасидаги ўзгаришларда кузатилади. Шунингдек овқат кабул қилиш билан боғлиқ, кечқурунги ва оч кориндаги оғриқлар булиши мумкин. Хуружсимон оғриқлар ва такрорий қусишлар ингичка ичак тутилишига характерли. Қориндаги хуружсимон оғриқлар ва қоринни симметрик шиши йўғон ичак тутилишига характерли. Қорин бўшлиғи аъзолари ўткир жарроҳлик касалликларида ҳар доим биринчи оқриқ, кейин қусиш бўлади. Текширув Анамнез йиғиш: оғриқ характери, интенсивлиги, локализацияси, иррадиацияси,оғриқ пайдо бўлиши ва йўқолиш вақти, давомийлиги, нима кучайтириши ва камайтириши хақида сўраб суриштириш керак. Қуйидаги симптомлар борлинини сўраш: Иштаха пасайиши, қайт қилиш, кўнгил айниш. Сийдик ажралиши оғриқлилиги ва тезлашиши. Қабзият, ич кетиш. Бемор қандай дори воситалари қабул қилаётгани, қиз болаларда хайз кўриш давомийлиги ва характерини билиш лозим. Анамнез йиғаётганда қуйидаги саволларга жавоб олиш керак: Оғриқ қаердалигини кўрсатинг? Оғриқ пайдо бўлгандан бери шу локализациядами ёки бошқа сохада пайдо бўлганми? Оғриқ доимийми ёки хуружсимонми? Оғриқ интенсилиги қандай?( ўн баллик шкала) Олдин ҳам шундай бўлганми? Оғриқдан ташқари нима безовта қиляпти? Оғриқни нима кучайтиради? Нима камайтиради? Овқат,сут, ичимлик содаси, антиацидларнинг оғриққа таъсири? Қалтираш, терлаш, сийганда оғриқ борми? Ич кетиш ёки қабзият кузатилдими, ахлатда қон борми? Сийдик ажралишида ўзгаришлар бўлдими? Сийдик ранги ўзгардими? Бола қандай дори воситаларини қабул қилаётганини айтиб беринг? Олдин жарроҳлик амалиёти ўтказилганми? Ҳайз цикли давомийлиги қандай? Ҳайз куришда кечикишлар бўлмайдими? Физикал текширувлар Қўйидаги режа буйича физикал текширувлар ўтказилади: Умумий холатини бахолаш. Оғиз текшируви Асосий физиологик кўрсаткичларни баҳолаш (пулс, тана харорати, АБ, нафас сони) Эпигастриядаги оғриқда юрак ва ўпка текшируви, айникса қорин бўшлиғи касалликлари белгиси бўлмаса Қорин бўшлиғи текшируви кўрув, палпация, перкуссия ва аускултация, текширув чалқанча ётган холатда олиб борилади. Қорин бўшлиғи тўлиқ кийимдан холи бўлган булиши керак. Қорин бўшлиғини қуватсиз жойларини текшириш Сон артериясида пулсни текшириш Умуртка погонаси кўкрак ва бел сохаси текшируви (остеохондроз ёки остеоартроз шубхаси пайдо бўлганда) Ўғил болаларда ректал, қиз болаларда гинекологик текшируви Сийдик тахлили лейкоцит, эритроцит, глюкоза ва кетон таначаларини аниқлаш Алохида симптомларни қидириш, масалан, Мерфи симптоми (ўт пуфак палпациясида оғриқ, асосан холециститда), бел сохасидаги симтомларни текшириш. Умумий тавсиялар Қоринни жуда эхтиёткорлик билан палпация килиш лозим. Палпация вактида олдинги қорин олди девори мушаги таранглашиши симптоми ва Шеткин Блюмберг симптоми текширилади. Зарарланган аъзо сохаси огрик кучлироқ бўлган соха мос келади. Текширилиётган вактда бемордан оғрик сохасини кўрсатиш сўралади. Қорин парда таъсирланишида оғриқ аниқ сохага эга, бемор оғриқ сохасини аник кўрсата олиши мумкин, ички органлар зарарланишида оғриқ тарқалувчан, бунда бемор кафтини корнига қўйиб кўрсатади. Беморда хилпилловчи аритмия кузатилганда ўткир мезентериал қон айланиш бузилишини инкор қилиш керак. Тахикардия кузатилса сепсис ва гиповалемияни инкор килиш керак Гиповалемик шокда қорин ичи қон кетишини инкор қилиш керак Сепсис, пневмония, ацидозда хансираш кузатилади Кортикостероидлар кабул қилинганда ўткир қорин клиникаси ўзгарувчан бўлади Лаборатор текширувлар Айрим касалликларни лаборатор белгилари Анемия (сурункали қон йўқотиш натижасида) қуйидаги касалликлар натижасида юзага келади: ошқозон ва 12 бармоқ ичак яра касалликлари, ёмон сифатли ўсмалар ва эзофагит. Эритроцит шакли ўзгариши ўроқсимон анемияга характерли Лейкоцитоз аппендецит, ўткир панкреатит, мезаденит, (касалликнинг 1 кунларида), ўткир холециситит, пиелонефрит касалликларида кузатилади. ЭЧТ ошиши ёмон сифатли ўсмаларда, крон касаллигада, қорин бўшлиғи абсцессида кузатилади. Амилаза активлиги 5 марта ошиши ўткир панкреатит, ошқозон в 12 бармоқ яра касаллиги, ут пуфаги эмпиемаси узилиши ёки қорин аортаси аневризмасига характерли. Умумий пешоб снамисидаги ўзгаришлар: Гематурия буйрак санчиғида(сийдик йулларин тош тусиқ қолганида) ёки сийдик йўллари инфекциясида кузатилади. Лейкоцитурия сийдик йўллари инфекцияси, хамда аппендецитга характерли. ( аппендиксни тос холатида жойлашган булса) Билирубинурия жигар ва ўт пуфак кассалликларида юзага келади. Кетонурия диабетик кетоацидозда кузатилади Ўт пуфак, ичак окмаларида сийдикда газ кузатилади (дивертикулит асоратитида, хафли усмаларда кузатилади) Нажасда кон уткир мезентериал кон айланиш бузилишларида, ичак инвагинациясида, йуғон ичак раки, дивертикулит, крон касаллигида кузатилади. Инструментал текширувлар Ётган ёки тикка турган холатда корин бўшлиғи олди проекциясидан олинган ренгенографияси. Куйидагиларни аниқлаш мумкин: Буйрак ва сийдик йўллари тош касалликлари (70 % холатларда) Ўт пуфак тош касалликлари (10-30 % холатларда) Қорин аортаси аневризмаси калцификатлари Сигмасимон ичак буралиб колишида газ билан тўлади, йўгон ичак тутилишида кўричак газ билан шишади. Газ билан тўлган ичак тутқичлар суюқлик сатхи билан ичак тутилишида кузатилади. Аппендецитда ўнг бел мушагининг аниқ контури йўқолади. Ошқозон ва 12 бармок ичак яра касаллигида диафрагма остида газ кузатилади. Қорин бўшлиғини УЗД текширувида қуйидагилар аниқланади. Ўт пуфак тош касаллиги Ошқозон ости бези чин ва сохта кисталари Қорин аортаси аневризмаси Қорин бўшлиғи аъзолари усмаси, жигар метастазлари Аппендецитда аппендикс девори калинлашиши Параколит Оғриқ характери Ўткир қорин синдромида оғриқ доимий ва хуружсимон бўлиши мумкин. Кучайиб борувчи хуружсимон оғриқ ва кейинчалик йўқолиши колика дейилади. Колика: ичак, буйрак ва сапро турларига бўлинади. Ичак, буйрак ва ўт пуфак касалликларидаги оғриқ колика дейилса, лекин кўпинча оғриқ доимий характерга эга бўлади. Айниқса сийдик йўллари обструкциясидаги оғриқ колика характерига эга. Оғриқ локализацияси Эпигастрия сохасидаги оғриқ асосан қизилўнгач, ошқозон, 12 бармоқли ичак, ошқозон ости бези, жигар ва ўт пуфак касалликларида учрайди. Жигар ва ўт пуфак касалликларида оғриқ ўрта чизиқдан ўнг томонда, талоқ касалликларида урта чизикдан чап томонда булади. Киндик атрофидаги оғриқ ингичка ичак касалликларида, гипогастриядаги оғриқ эса тўғри ичак касалликларида юзага келади. Энг кўп учровчи сабаблар: Кўкрак ёшидаги болаларда ичак коликаси гастроэнтерит, мезоденит натижасида бўлиши мумкин. Оғир касалликлар: ичак инвагинацияси, ўткир аппендецит, ичак тутилиши. Чалғитувчи белгилар: қабзият, лактоза дефицити, ошқозон ва 12 бармокли ичак яра касалликлари симптоми. Инфекциялар Эпидемик паротит Ангина Пневмония Инфекцион мононуклеоз Сийдик йўллари инфекцияси Кам сабаблар Меккел дивертикули Геморрагик васкулит Ўроқсимон анемияда оғриқ кризи Симоб билан захарланиш Етита асосий алдамчилар Депрессия Қандли диабет Дори воситалар ножуя таъсири ва интоксикацияси Анемия Қалқонсимон без касаллиги Умуртка поғонаси касалликлари Сийдик йўллари инфекцияси Психик бузилишлар ва симуляция Психоген қориндаги оғриқ Ичак инвагинацияси Ичак инвагинацияси бу битта ичак қовузлоғининг бошқа ичакка кириб қолиши натижасида ичак тутилиши ривожланишига айтилади. Кўпинча инвагинация илеоцекал бурчак сохасида юзага келади. Касаллик кўпинча 5 ойликдан 2 ёшгача бўлган болаларда, айниқса ( 6- 12 ойларда) ўғил болаларда учрайди. Бу касалликка хуружсимон огрик, 2 -3 дақиқа давом этади ва уларнинг оралиги 15 - 20 дакика бўлиши характерлидир. Ташхисни эрта аниклаш керак. Шунинг учун болалардаги хар кандай ичак коликасида биринчи галда инвагинацияни инкор қилишимиз керак. Симптомлар классик триадаси: тўсатдан хуружсимон огрик (бола оқариб кетади), тўғри ичакдан қон кетиши (шилиқли камочкала худди малинали желега ўхшаш), инвагинат палпацияланади. Бола рангпар, ҳолсиз, кўп йиғлайди. Ўнг қовурға равоғи остида қорин палпациясида колбасасимон ҳосила аникланади, ўнг ёнбош соҳада бўшлиқ аникланади. Оғриқ хуружи вақтида қорин аускултациясида баланд ичак шовқинлари эшитилади. Ректал текширувда тўғри ичак ампуласида айрим холларда қон аниқланади. Ирригоскопия текшируви ўтказилади. Қиёсий ташхис Ичак инвагинацияси ўткир гастроэнтерит, ахлат тошлари, чов чуррасини сиқилиши, ичак буралиб қолиши билан ўтказилади. Ўткир гастроэнтерит қоринда оғрик давомийлиги қисқа, лихорадка, сувсимон нажас, хажмли хосила аникланмайди. Агар нажасда кон ва шиллик кузатилса шубхага олиб келиши мумкин ва бундан холларда ичак инвагинациясига шубха килиниб, болалар жаррохига юбориш керак. Ахлат тошлари асосан кабзият кузатиладиган катта ёшдаги болаларда кузатилади. Даволаш. Кўп холлар оператив даво талаб қилади, аммо чамбар ичакка хаво юбориш хам юкори эффективликка эга. Ирригоскопия вактида хам инвагинация олди олинади. Чекиш ва наркотикларни истимол қилиш Ичак коликасини пайдо бўлишини сабабларидан бири чекиш шунингдек гашиш кокаин ва героинни истимол қилиш бўлиши мумкин. Ўткир аппендецит Ўткир аппендецит 3 ёшдан катта болаларда катталарга нисбатан кўпроқ учрайди. Болаларда аппендецит 80% холларда кусиш, 20% холларда ич кетиш билан кетади. Тана харорати одатда кўтарилмайди ва 5% холларда 39 гача кўтарилиши мумкин Болаларни физикал текширувларни (қорин палпацияси, ректал текширувлар) жуда эхтиёткорлик билан ўтказиш керак. Эпигастриядаги оғриқ ўнг ёнбош сохага узатилади. Оғриқ симилловчи. Меёрий чаноқда жойлашган ўткир аппендецитда оғриқ қов усти сохасига узатилади. Чаноқда жойлашган аппендикс қийинчилик туғдиради. Бу ҳолда аппендецит қусиш, ич кетиш билан кузатилади ва гастроэнтеритни эслатади. Ноаниқ холатларда, ўткир аппендецитга шубҳа қилиб, жарроҳга юборилади. Айниқса кичик ёшдаги болаларда ва ақлий ривожаланиши орқада қолган болаларда аппендецитни аниклаш қийин. Бу холларда аппендикс перфорацияси ва перитонити ривожлангандан кейин аникланади. Клиниик ва анамнез, объектив кўрув маълумотларига асосланиб ташхис қўйилади. Лаборатор тахлиллар, УТТ текшируви маълумотлари қўшимча хисобланади. Ўткир аппендецит ва мезоденит қимёсий ташхиси Уларнинг симптомлари жуда ўхшаш. Лекин, шуни эсда тутиш керакки, мезоденитда оғриқ аниқ сохага эга эмас, олдинги қорин девори мушаги таранглашиш симптоми унчалик намоён бўлмайди. Кам холларда иштахасизлик, қусиш ва кўнгил айниш, тана харорати юкори булади. Мезоденит 5 кун давом этади ва соғаяди. Кўпинча физикал текширувлар натижасида аниқ ташхис қўйиб бўлмайди. Бунда тактика ўткир аппендецитга ўхшаш. Мезоденит билан оғриган беморлар умумий анестезияни оғир кўтаради ва уларда операциядан кейинги асоратлар хавфи кўпроқ. Қайталанувчи қориндаги оғриқ Қайталанувчи қориндаги оғриқ тахминан 10% мактаб болаларида учрайди, бунда улардан 5 -10% да оғриқнинг органик сабабини аниқлаш мумкин. Қайталанувчи қориндаги оғриқ келиб чиқишида психик фактор роли маълум, аммо хали исботланмаган. Хар қандай қайталанувчи қориндаги оғриқда биринчи галда органик сабаларни инкор қилиш керак. Органик сабабли оғриқнинг белгилари: Локализацияси қоринни ҳар хил соҳасига, киндик атрофидан ташкари Иррадиация Оғриқ кечаси пайдо бўлади, ухлашга халақит беради Оғриқ хуружлари қусиш билан бирга келади Хуружлар орасида холсизлик кузатилади Жисмоний ривожланишдан оркада колиш ва озиш Болаларда кориндаги қайталанувчи оғриқларнинг энг кўп учровчи сабаблари: Ассоцирланган мигрен абдоминал шакли(хуруж яккол рангпарлик билан кечади) Лактоза дефицити (қорин сохасидаги оғриқ сут истимол қилгандан кейин пайдо булади) Ичак гелминтьлари ( ухлагандан кейин оғриқдан уйғониб кетади) Оғриқ сабабларини аниклаш учун қуйидаги текширувлар ўтказилади. Нажас микроскопияси ва бектериологик экиш Сийдик тахлили Умумий қон тахлили, ЭЧТни аниклаш Қайталанувчи оғриқ қорин сохасида психик бузилишларда.Қориндаги оғриқни функциоанал ўзгаришлар сабабли юзага келгандаги белгилари: Киндик атрофидаги оғриқ, иррадиацияси йўқ Оғир ва тез учровчи ичак коликаси, одатда кундузи Хуруж давомийлиги 1 соатгача Кусиш йуклиги Палпацияда оғриқ йуклиги Безовталик, хаддан ташкари ота-онасини эркалиши. Даволаш принциплари Қориндаги оғриқларни органик сабабини инкор қилиш Агар қорин бўшлиғи аъзолари касалликлари бўлмаса, болага ва ота онага хос кандай хавотирли жойи йўқ, утиб кетади деб тушунтириш керак. Болани ота онаси, оила аъзолар, мактабдагилар билан ўзаро муносабатини ва доимий психоэмоционал зўриқиш борлигини аниқлаш керак. Бола “касаллик ичига кириб кетмаслик” учун психотерапия ўтказиш керак Қийин холатларда болани психотерапевт хузурига юбориш керак Сурункали қориндаги оғриқ ЯТЧ ва кукрак ёшидаги болаларда ичак коликаси Ичак коликаси тахминан 30% ЯТЧларда ва кўкрак ёшидаги болаларда учрайди. Колика 2-12 хафталикда юзага келади ва 3 хафта давом этади. Одатда сабаби аникланмайди. Клиника Ташки куринишидан соғлом, бола инжиқ ва кўп йиғлайди. Хуружлар куннинг 2 ярмида бошланади ва 3 соат давом этади. Хафтада камида з марта хуружлар кайталанади. Бола колика вактида кўли ва оёқларини қорнига олиб келади. Даволаш Ота оналарни тинчлаштириш ва тавсияларни тўлиқ тушунтириш керак. Бола хонаси ёруғлиги меёрий, мусиқа ва баланд овозда гаплашмаслик, эмизиш вақтида шовқин бўлмаслиги керак. Тезкор харакатлардан сақланиш керак, улар болани кўрқитиши мумкин Бола қорни тўқ бўлиши керак Агар бола табиий овқатланишда бўлса, онаси ҳар эмизишдан олдин 1 порциясини соғиб чиқариб ташлаши керак Кекиришни олдини олиш учун эмизиш вактида болани вертикал ушлаш керак Колика вақтида болани ўйинчоқлар ва сўрғич билан тинчлантириш керак, болани кўтариб юриш учун кенгуру сумкасидан фойдаланилади. Коликалар унчалик хавфли эмас, зарурият туғилса болани 10-15 минутга ташлаб чиқиб кетиш мумкин. Медикоментоз даво одатда талаб килмайди. Оғир ҳолларда симетикон тавсия қилинади.Бундай қийин вактда болани онаси тўлиқ дам олиши керак Гастритлар болаларда асосан ошқозон пептик яраси билан бирга келади. Helicobacter pylori (НР) асосий этиологик фактор бўлиб, ошқозон шиллиқ қаватини яллиғланишига олиб келади. Гастритнинг бошка сабаблари: аллергия, алкогол, НЯҚП ва ридиация. Симптомлари: қоринда оғриқ(асосан эпигастрияда), кўнгил айниш, қусиш ва кам холларда қон кетиш Ташхис қуйиш қийинчилик туғдириши мумкин, чунки бу касалликда барий сулфат билан ренгенологик текширув маълумот бермайди. Агар клиника яққол намоён бўлса, эндоскопия ва шиллиқ қават биопсияси олинади. (Яллиғлашни турини аниқлаш ва эхтимол НР билан инфекцияланган булиши мумкин) Терапия Агар гастрит аспирин ва бошқа дори воситаларини қабул қилиш натижасида ривожланган бўлса, бу дори воситаларини қабул қилишни тўхтатиш ва антацит ёки н2блокатори дори воситаси билан 1 хафтали даво курсини олиб борим лозим. Қачонки гастрит ошқозон яра касаллиги билан бирга кечса, 6 хафтали даво курси олиб борилади. Агар биопсида НР аниқланса юқоридагиларга қўшимса салицилат висмут суспензияси, амоксициллин, метронидазол ёки бошқа препаратлар 2 -3 -10 хафталик даво курсига қўшилади. Пептик яра касаллиги. 6 ёшгача бўлган болаларда, ўғил бола ва қизларда бир хил частотада аниқланади. 12 бармоқли ичак ва ошқозонда дори воситалари, стресс натижасида ривожланади. 6 ёшдан катта болаларда кўпроқ ўғил болаларда ва 12 бармоқ ичак яраси купрок учрайди. Клиника ЯТЧларда яра касаллигининг 1 симптомлари қон кетиш ва перфорация хисобланади. (сепсис ёки РДС фонида) Эрта ёшдаги болаларда яра касаллигида иштаҳасизлик ва қусиш кузатилади. Қон кетиш куп учрайди ва бирламчи ва иккиламчи яра касаллигида юзага келади. Катта ёшдаги болаларда оғриқ - асосий симптомдир. Аммо кўпчилик беморларда яра касаллигининг классик оғриқ симптоми кузатилади, яъни овқатдан кейин оғриқнинг камайиши, айримларда овқатдан кейин оғриқ кучайиши. Яширин ёки яққол қон кетиш мактаб ёшидаги болаларнинг ярмида яра касаллиги билан касалланганларда учрайди. Ташхис. ОИТ юқори бўлимлари эндоскопияси, контраст ренгенография. Эндоскопда олинган биоптат микроскопиясини ўтказиб, ташхисни аниқлаш, ёки касалликни қўзғатувчисини аниқлаш мумкин. Даволаш. иккиламчи яра касаллигида даво асосий касалликка йўналтирилган бўлиши керак. Ошқозон ва 12 бармоқ ичак яра касаллигида даво ошқозон соки кислоталилигини нейтраллаш ёки секрециясини камайтиришга йўналтирилган. Иккала усулнинг хам максади ошқозон соки рН ни юқори ушлаб туриш хисобланади. Охирги вақтларда яра касаллигини даволашда цитопротектив таъсирга эга бўлган дори воситалари қўлланилмоқда. Антацид дори воситалари: касалликнинг ўткир даврида антацимдлар оғиз орқали назогастрал зонд орқали 0.5мл/кг хар 1- 2 соатда буюрилади. Н2 рецептор антогонистлари: болалар амалиётида ринитидин 2-3мг/кг хар 12 соатда. Ёки 1-1.5мг/кг хар 8 соатда вена ичига ёки циметидин 7.5-10мг/кг хар 6 соатда оғиз орқали ёки в\и тавсия қилинади. Ранитидин циметидиндан ижобийроқ. Чунки ранитидин жигарда цитохром р450 активлигини камайтирмайди. 6 хафталик даво курси тавсия қилинади. Бази бир болаларда пептик яра битта рецидив бериши мумкин. Айниқса юқори рецидив усмирлик доврига тўғри келади. Пархезда чеклаш мухим эмас, лекин ошқозон сокини кўпайтирувчи махсулотлар чекланади (алкогол, кофе). Сурункали гастродуоденит 3 та клиник варианти тафовут қилинади. Экзоген этиологик фактор натижасида юзага келган сурункали гастродуоденит билан касалланган болаларнинг кўпчилигида ошқозон антрал соҳаси шиллиқ қавати ва 12 бармоқли ичак шиллиқ қавати яллиғланиши, шиллиқ қават субатрофияси ва гиперплазияси, эрозив зарарланишлар кузатилади. Бу клиник вариантнинг асосий томони ошқозон ва 12 бармоқли ичак кислотаси ва ферменти хосил бўлиши сақланиб қолади, секретор ва харакатлантирувчи функцияси дискоординацияси кузатилади. Иштахаси сакланиб қолади. Дискомфорт ўзгаришлар қизилўнгач антрал қисми етишмовчилиги билан боғлиқ. Айрим болаларда юқори чанқоқлик хисси пайдо бўлади. Тили оқ караш билан қопланган бўлади. Қориндаги оғриқ доимий, эпигастрал ва пилородуоденал соҳада локализацияланади. Оғриқ оч қоринда хам, овқатдан кейин хам юзага келиши мумкин, аммо кўп ҳолларда овқатдан кейин оғриқ йўқолади. Баъзида оғриқ овқатдан кейин пайдо бўлмайди. Бу турдаги беморлар кабзиятга моилроқ. Касалликни узоқ давом этиши ва эндоген токсин хавф омиллари устун туриши ошқозон фундал қисмининг патологик жараёнга қўшилишига олиб келади. Яллиғланиш билан бир қаторда ошқозон ўрта 1\3 қисми шиллиқ қавати атрофияси, субатрофик ўзгаришлар, яралар кузатилади. Бундай беморларда фундал гастрит, гастродуоденит ошқозон без аппарати зарарланиши билан эрозив ўзгаришлар бўлиши мумкин. Бу вариантнинг асосий томони ҳазм қилиш аъзоларининг кислоталиги ва ферментлилиги камайиши ва атониясидир. Беморларда холсизлик, бўшашишлик, тез чарчаш, диспептик ўзгаришлар, оғирлик хисси, овқатдан кейин эпигастрияда оғрив, кўнгил айниши, хаволи кекириш кузатилади. Қориндаги оғриқ симилловчи булиб, кам интенсивликка эга ва овкатдан кейин пайдо бўлади. Болаларда метеоризм, ич бўшашиши кузатилади. Палпацияда ханжарсимон усимта билан киндик уртасида оғриқ кузатилади. Болада ярага айланиши мумкин бўлган ошқозон ва 12 бармок шилллиқ қаватини наслий морфофункционал ўзгаришлари бўлса, яра олди холат деб юритилади. Болаларда ошқозон фундал қават безчаларининг гиперплазияси ва хужайраларининг миқдори кўпайиши аникланади. Бу нозологик шакл гастрит, гастродуоденит, дуоденит, узлуксиз кислота ва фермент хосил бўлиши ва яққол яллиғланиш, гиперпластик, эрозив ўзгаришлар билан кечади. 12 бармоқ ичак яра касаллиги клиник белгилари билан ўхшаш булади. Асосий симптом-оч қоринга оғриқ, овқатдан олдин ва овқатдан 2-соатдан кейин пайдо бўлади. Оғриқ доимий, хуружсимон, санчувчи, кесувчи характерга эга бўлиб, пилородуоденал соҳа, чап қовурға равоғи ости соҳа локализациясиги эга. Кислотали кекириш билан характерли. Оғриқ синроми мавсумийлиги баҳор ва куз бўлиб 1\3-1\2 беморларда кузатилади. Корин палпациясида пилородуоденал сохада оғриқлик, Мендел симптоми мусбат (перкуссияда оғриқ пайдо бўлиши). Яра касаллиги Касалликнинг ёшараётганини айтиб ўтишимиз керак. Ҳозирги вактда 5-6 ёшли болаларда яра касаллиги аникланмокда. 85% холларда эрозив ўзгаришлар 12 бармоқ ичакнинг пиёзчасининг олдинги ёки орқа деворида жойлашади, 15% беморларда постбульбар яралар кузатилади. 12 бармоқ ичак яра касаллиги ошқозон яра касаллигига нисбатан 6-7 марта кўпроқ учрайди. Яра касаллигини клиникада энг кўп ишлатиладиган классификацияси тақдим қилинган. Болаларда яра касаллигини кечиши турли хил бўлиб, касаллик босқичи ва яра локализациясига боғлиқ. 12 бармоқ ичак яра касаллигига оч қориндаги оғриқ характерли. Кечқурунги оғриқлар хам кузатилади. Оғриқлар хуружсимон, кесувчи, санчувчи бўлиб, белга, елкага, унг куракка локализацияланади. Оғриқ локализацияси яра дефекти билан мос келади: асосан эпигастрал соха ва ўрта чизиқдан ўнг томонда кузатилади. Диспептик ўзгаришлар: (жиғилдон қайнаши, кислотали кекириш) қизилўнгая кардия қисми етишмовчилигидан далолат беради. Иштаҳа пасайган ёки аксинча ошган бўлади. Тили нам, оқ караш билан қопланган. Касаллик зўрайиш даврида қабзиятга мойил бўлади. Оғриқ ва диспептик синдромларга мавсумийлик хос. Постбульбар яра касаллиги оғирлиги ва асоратларининг кўплиги билан характерланади. Оғриқлар кечқурун кучли бўлиб, бола оғриқдан уйғониб кетади. Ошқозон яра касаллигини катор хусусиятлари мавжуд ва ярани ошқозон антрал ва кардиал кисмида жойлашиши билан характерланади. Ошқозон кардиал соҳаси яра касаллигида овкатдан кейин пайдо бўлувчи оғриқ характерли бўлиб, оғриқ синроми кўнгил айниш ва хаво билан кекириш билан бирга келади. Оғриқ ханжарсимон ўсимта остида бўлади. Ошқозон антрал сохасида жойлашган яра касаллигида оғриқ хуружсимон бўлиб, овқат билан боғлиқ бўлмайди. Бел ва тўш орқасига иррадиацияланади. Яра касаллигининг асоратлари: Қон кетиш – қон қусиш, мелена, холсизлик, бош айланиши ва тахикардия Пенетрация – кучли оғриқ синдроми, белга иррадиацияланувчи оғриқ, қусиш енгиллик келтирмайди, кучли жиғилдон қайнаши. Перфорация – эпигастрал соҳада тўсатдан кучли оғриқ, қорин олд девори таранглашиши, қорин парда зарарланиш симптоми. Перисталтика суст ёки йўқ. Helicobacter pylori (HP), билан ахолида болалар сонини юқори зарарланиши 58-72 % ни 13-15 ёшларда ташкил этганлигини қуйидаги қорин сохасидаги қайта касалланишлар, қусиш, геморагик синдром (бурундан қон кетиш, тиш милкларидан қон кетиш, ошқозон шиллиқ қаватларига қон кетилиши) билан боғлиқлиги топилган. Ташхислаш гастроэнтерологик бўлимда тўлиқ анамнез йиғиш, хавф омиллари тахлили, касалликни клиник намоён бўлишини бахолаш, қорин бўшлиғи аъзолари палпацияси натижасида ошқозон ва 12 бармоқли ичак яра касалликларини 70-80% ҳолларда аниклаш мумкин. Болаларда сурункали гастродуоденит ва яра касллиги ташхиси қийинчилик туғдиради. Чунки патологик процессга бошқа хазм қилиш яъзолари ҳам қўшилади. Ошқозон ва 12 бармоқ ичак касалликларида қўшимча текшириш усуллари 3 гуруҳга бўлинади. 1 усул: ошқозон ва 12 бармоқ ичак морфологик хусусиятини текшириш (ренгенологик, гастродуоденофиброскопия) 2 усул: гастродуоденал тизимни функционал холатини текшириш (ошқозонни фракцион зондлаш, рН метрия) 3 усул: НР ни аниқлаш Қиёсий ташхислаш. Болаларда гастродуоденит ва яра касаллигини 1 навбатда ОИТ юқори қисмлари касалликлари билан қиёсий ташхислашимиз керак: қизилўнгач касалликлари (эзофагит, қизилўнгач тешиги чурраси), тўш ости сохасида оғриқ, диспептик ўзгаришлар (кўнгил айниши, жиғилдон қайнаши). Буларнинг енгиллашиши ёки кучайиши тана холатининг ўзгартиришга боғлиқ. Ханжарсимон ўсимта соҳасида палпацияда кучли оғриқ. Аниқ ташхисни эндоскопик ва ренгенологик текширув усулларидан кейин тасдиқлашимиз мумкин. Холецистохолангит(ХЦХ) билан қиёсий ташхислаш қийинчилик туғдириш мумкин. Чунки гастродуоденал ва гепатобилиар паталогияларда дискинетик холатлар пайдо бўлади ва улар жуда ўхшаш. Бундан ташқари гепотобилиар паталогияси бор болаларда кечаси ва оч қоринга оғриқлар кузатилади. Бу пилороспазм ёки ўт пуфак чўзилиши билан боғлиқ бўлиши мумкин. Ўткир ХЦХ, айниқса йирингли ХЦХ кучли оғриқ синдроми ва перитонеал симптомлар, юқори нейтрофилёз, лейкоцитоз билан намоён бўлади. Билиар тизим зараланишида жигар катталашиши, жигар ости холестази, ўнг қовурға остида кучли максимал даражадаги оғриқ, экскреатор энзимлар қонда активлигини ортиши характерли. Оғриқ синдромини аниқ мавсумийлиги йуқ. Овқат қабул қилиш билан боғлиқ эмас, полиморфизм кузатилади. Оғриқ ёғли ва уткир овкатлардан кейин кучаяди. Гастродуоденал зона касалликларини энтероколит билан қиёсий ташхислаш лозим. Энтероколитни типик симптомлари мавжуд: Қорин дам бўлиши ва қуриллаш Коликалар бўлиши ва уларни буйрак тош касаллиги билан қиёсий ташхислаш лозим. Коликада оғриқ характери ўнг бел соҳасида сийдик йўли бўйлаь иррадиацияланади. Дизуретик холатлар, гематурия, пастернацкий симптоми мусбат бўлади. Аниқ ташхис қўйишда сийдик таҳлили ва УТТ ёрдам беради. Хуружсимон оғриқ дефекация пайтида ёки газ ажралиши билан кечади. Шаклланмаган нажас Полифекалия – тахшис учун нажас капрологик, бактериологик текширувлари керак. Содда хайвонлар ва геоминтларга текширилади ва ренгенологик текширувлар утказилади. Даволаш Сурункали гастродуоденит ва яра касалликларини комплекс даволаш зарур: зўрайиш даврида жисмоний ва руҳий тинчлантириш, даволовчи пархез, дори воситалар ва физиотерапия. Авж олиш даврида 3-5 кунлик ётоқ тартиби тавсия қилинади, оғриқ ва диспепсия синдроми йўқолгандан кейин эркин режимга ўтиш мумкин. Кислоталикни ошиши билан кечадиган гастродуоденитларда ва яра касалликларида №1а, №16 пархез столлари тавсия қилинади. Сурункали гастродуоденит секретор етишмовчилигида куйидагича пархез буюрилади: таркибида ошқозон сокини оширувчи махсулотлар бўлиши лозим. Бундай беморларга №2 стол буюрилади. Бола стационардан чиққандан кейин хам 3-6-12 ой давомида пархез давом эттирилади. Кейинчалик пархез кенгайтирилади ва дудланган, консерва, қўй гўшти маҳсулотлари чекланади. Медикоментоз даво ошқозон секретор функция холати ва нозологик шаклни инобатга олиб буюрилади. Кислоталилик ошиши билан кечадиган сурункали гастродуоденит ва яра касалликларда антацидлар берилади. Улар кислота пептик факторни блоклайди. Педиатрия амалиётида таркибида алюминий ва магний тутувчи сўрилмайдиган антацидлардан фойдаланилади. Алмагел, алмагел А, алюминий гидроксид комбинирланган препаратлари, магний оксид 1 қошикдан 3 махал берилади. Фосфолюгол кислота пептид фактор блокадаси билан бир каторда шиллиқ химоя баръерини оширади, 1-2 пакетдан 3-4 махал берилади. Гастрофарен кислотани нейтраллайди, гастродуденал шиллиқ қават реператив жараённи стимуллайди, 1\2-1 таблеткадан, 3-4 махал кабул қилинади. Маалокс сўрилмайдиган антацид восита. Таркибида алюминий гидроксид ва магний тутади, адсорбент, қоплаб олувчи ва антацид сифатида 10-15мл суспензиясидан 3-4 махал ичишга берилади. Амалиёт шуни кўрсатдики кунига 4-5 махал ва ётишдан олдин берилса яхши натижага эришилади. Болалар амалиётида сукралфат кенг қўлланилади. Бу препарат кислотани камайтирувчи, яллиғланишга қарши ва спазмолитик таъсирга эга бўлиб 1 таблеткадан 3 махал оч қоринга тавсия қилинади. Висмут колоид тузи яралар устида химояловчи плёнка хосил қилиб, ошқозон соки агрессив таъсиридан химоя қилади. Бу препарат простогландин Е2 синтезини оширади ва у шиллиқ хосил бўлишини стимуллайди, бикарбонат секрециясини оширади. 1 таблеткадан 3 маҳал ва ухлашдан олдин берилади. Метацин м-холиноблокатор бўлиб, 1 таблеткадан 3 махал овкатдан олдин тавсия қилинади. Пирензепин гастрин хосил бўлишини камайтиради, ошқозон шиллиғи протектор хусусиятини оширади. Яққол оғриқ синдромида м холиноблокатор билан бирга спазмолитик бериш лозим. Гистамин Н2 рецептор блокатори ошқозон таъсирланиш синдроми бор беморларга патогенетик даво сифатида буюрилади, айниқса кечаси секрет ва кислота хосил бўлишини камайтиради. Бу препаратнинг 1 авлодига циметидин киради. 15-20мг\кг\сут дозада қабул қилинади. 2 ва 3 авлод препарати ранитидин 4-5мг\кг дан 3-4 хафта, фамотидин 20мг дан 2 махал 4-6 хафта ва роксатидин 75мгдан 2 махал қабул қилинади. Протон насос ингибитори омепразол яра касаллигида самарадорлиги юқори, 10-20мг дан 1 махал, 2 хафтали даво курси ўтказилади. Цитопротектор хусусиятига простогландин (мизопростал) эга. Седатив ва транквилизатор дори воситалар 2 – 3 хафтага буюрилади. Гастродуоденал паталогияни даволашда ди, три ёки квадратерапия ва антибектериал терапияни “олтин стандарт” деб олишга ҳали исбот йўқ. Ҳозирги вақтда бутун жаҳон бўйлаб анти НР дори воситаларининг қуйидаги асосий гурухлари мавжуд. Антибиотиклар: тетрациклин, амоксициллин, кларитромицин Антипротозой воситалар: метронидазол, тинидазол, нитазол Н2 гистамин рецептор блокаторлари: ранитидин фамотидин Протон насос блокаторлари: омепразол, лансопразол Секретор етишмовчилик билан кечадиган сурункали гастродуоденити бор болаларга ўрин босувчи препарталар – бетацид, ацидин пепсин 1 таб 3 махал овкат вактида ичишга буюрилади. Даволаш курси 3 хафтагача. Шиллиқ қават регенерациясини тиклаш ва стимуляциялаш учун оқсил гидролизатлари буюрилади. Пентоксил 0.05-0.1гр дан 3 маҳал 2-4 хафта давомида ичиш ва метилурацил 0.3-0.5гр 3 махал 3-4 хафта қабул қилинса ижобий таъсир кўрсатади. Бу беморларга В гурух витаминлари, Вит С, метионин сулфоний тузлари сифатида 0,05 гр дан 3 махал 3-4 хафта давомида тавсия қилинади. Патологик жараёнга ўт чиқариш йўллари ва ошқозон ости бези қўшилса, ферментлар буюрилади. Кислота пептик фактор оптималлашиши учун пархез билан бир қаторда минерал сувлар хам кенг қулланилади. Минерал сувларни овқатдан олдин 30 дақиқа олдин 3-4 махал қабул қилинади. Физиотерапевтик даво: элекрофорез, парафин аппликациялари, индуктуротерапия. гидротерапияни ўз ичига олади. Бундай беморларни даволашда ЛФК зарур. Ўт йўллари дискинезияси гипермотор типда Клиникаси: овқатдан зо-40 дақиқа кейин пайдо бўлувчи ўткир хуружсимон оғриқ, давомийлиги 5-15 мин. Кам холларда жигар катталашиши ва оғриқлилик кузатилади. “пуфак” симптоми манфий ёки кам мусбат бўлади. Кўп ҳолларда неврологик статус бузилади. Ташхислаш: дуоденал зондлаш нонуштадан олдин В порцияни ажратиш. Ренгенограция. Орал холецистография нонуштага жавобан сафро хайдовчи пуфак қисқаришини кучайиши. УТТ ут пуфак қисқаришини кучайиши кузатилади. Даволаш: пархез. Холеретиклар (холензим, фланин, аллохол), спазмолитик (папаверин платифилин билан, ношпа), физиотерапия, газланмаган, кам минералланган сувлар. Ўт йўллари дискинезияси гипомотор типда Клиника: доимий оғриқ синдроми, баъзан даврий кучайиш. Интоксикация симптомлари, жигар катталашиши ва оғриқлар, пуфак симптоми мусбат булади. Ташхислаш: дуоденал зондлаш В порцияни ажратиш тезлигини камайиши, орал холецистография ўт пуфак ноксимон шаклда, деформацияланган, кам қисқарувчан. УТТ юқоридаги юқоридаги белгалар ва ут пуфак ичида чўкмалар куринади. Даволаш: пархез, ўт хайдовчи препаратлар (чин холеретиклар ва холекинетиклар), физиотерапия ва минерал сувлар. Сурункали холецистохолангит Клиника: ёғли ва қовурилагн овқатдан кейин хуружсимон оғриқ. Жигар катталашиши ва оғриқлилиги, пуфак симптоми мусбат. Интоксикация, субфибрилитет, юрак кон томир тизими ва вегетатив асаб тизим жараёнга кушилиши кузатилади. Ташхислаш: дуоденал зондлашда чукмада шиллиқ, билирубин кристаллари ва холестерин топилиши. УТТ асосий белгиси ўт пуфак деворини калинлашиши. Асорати: ўт тош касаллиги ривожланиши Даволаш: режим, пархез, антибиотикотерапия- интоксикация , субфебрилитет белгилари бўлганда. Нитрофуран препаратлари, айниқса лямблиоз инвазиясида ижобий таъсир қилади. Ўт хайдовчи препаратлар. Носпецифик ярали колит Яллиғланиш жараёни йўғон ичакда жойлашиши билан характерли. Шиллиқ қават зарарланиши, оғир ҳолларда шиллиқ ости қават хам зарарланиши кузатилади. Бу диффуз жараён бўлиб, яллиғланиш ўчоғини сегментар тарқалиши кузатилмайди. Касалликнинг актив фазасида крипталарда микроабсцесслар ривожланади. Оғир шаклида кўплаб яралар пайдо бўлиб, яралар майдонини хосил қилиши мумкин. Крон касаллиги Бунда бутун ОИТ зараланиши мумкин. Болаларда 60% холларда жараён илиоцекал сохада, 30% холларда ингичка ичакда ва факат 10%да йўғон ичакда жойлашади. Ингичка ичак яллиғланиши бутун ичак деворини қамраб олиши мумкин. Аммо факат шиллиқ қават зараланиши билан чегараланиши хам мумкин. Склерозланган трансмурал кўпинча структуралар ҳосил қилади. Кўпинча яралар, абсцесслар хосил қилиши мумкин. Клиника: Неспецифик ялали колит Диарея доимий симптом (нажасда шиллиқ ва қон бўлиши мумкин) Қориндаги хуружсимон оғриқ дефекация вақтида хам. Токсик мегаколон оғир, яшин тезлигида ярали колит асорати Йўғон ичак карсиномаси оғир сурункали колит асорати Перфорация жиддий носпецифик ярали колит асорати Ичакдан қон кетиш Йўғон ичак структураси кам учровчи асоратдир. Ичакдан ташқари асоратлар: артритлар кўплаб бўлиши мумкин, Одатда оёқ қўлларнинг йирик бўғимлари зарарланади. Анкилозланувчи спондилит кам учрайди. Теридаги ўзгаришлар тугунчали эритема ва гангреноз пиодермия. Кўз касалликлари: увеит, эписклерит, қайталанувчи ирит ёки иридоциклит. Афтоз стоматитлар, жигар ва ут йўллари зарарланиши, ёғли гепатоз, сурункали актив гапатит, склерозланувчи холангит, цирроз, тромбофлебит. Ошқозон ости бези зарарланиши. Буйрак амилоидози ва анемия. Крон касаллиги Клиникаси: диарея асосий, лекин доимий симптом эмас. Тўғри ичакдан қон кетиш 30-40% холатларда бўлади. Абдоминал оғриқлар интенсив, носпецифик ярали колитга нисбатан; диффуз бўлиши хам мумкин, ёки ўнг пастки квадрантда оғриқ бўлиши кузатилади. Беморда тана вазни кам қўшилиши ва ўсишдан орқада қолиши мумкин. Крон касаллигида ичакдан ташқари белгилар кўп намоён бўлади, улар носпецифик ярали колитга ўхшаш. Ташхис анамнез маълумотлари, объектив текширув, специфик текширишлар натижасига асосланиб қўйилади. Лаборатор текширувлар: А. Гематологик. Темир танқислик анемияси. Мегабласт анемия иккиламчи бўлиши мумкин. ЭЧТ ошиши 50% холларда ва 80% крон касаллиги бўлган беморларда учрайди. Б. Биохимик тахлиллар. Касаллик оғир кечувчи беморларда гипоалбуминерия учрайди. Ўткир фазасида оқсиллар ошиши кузатилади. Эндоскопия. ОИТ рентгенологик текширувидан олдин эгилувчан эндоскоп ёрдамида колокоскоппия қилинади. Носпецифик ярали касаллигида қон кетиш, эрозия, яралар аникланади. Рентгенологик текширув: “двойное контрастирования” усули йўғон ичак шиллиқ қавати кўпроқ намоён бўлади. Қиёсий ташхис: Аппендецит Ичак инфекцияси Псевдомембраноз колит Гемолитико уремик синдром Шейлейн генох касаллиги Радиацион энтероколит Эозинофил гастроэнтерит Уиппл касаллиги Долихосигма Даволаш: Дори воситалар билан даволаш. Сульфасалазин ярали колит ва крон касаллигининг ўрта оғир ва оғир шаклларида асосий препарат хисобланади. Агар крон касаллигида зарарланиш ингичка ичакда бўлса эффективлиги йук. Сульфасалазин қабул қила олмаса 5-аминосалицилат ичишга ёки клизма шаклида киритилади. Ингичка ичак зарарланиши билан кечадиган ярали колит ва крон касаллигида кортикостероидлар юқори эффективлидир. Кортикостероидларни хар куни қабул қилиш моддалар алмашинувига таъсир қилади, шунинг учун гармонларни кунора бериш мумкин. Метронидазол Крон касаллигида свишлар пайдо бўлганида ишлатилади. Крон касаллиги оғир кечувида кортикостероид билан бирга 6 меркаптопурин ишлатилади, бу бирга ишлатилиш стероидларни дозасини камайтиришига ёрдам беради. Симптоматик даво сифатида дефеноксилат ва лоперамид қўллаш мумкин эмас. Инфузион терапия. Колибактерин, бификол., облепиха мойи ёки наматак мойи билан клизма килиш лозим Пархез Жаррохлик муолажаси: А. Носпецифик Ярали Колит : Кўрсатма: Яшин тезлитгидаги колит, қон кетиш, токсик мегаколон, юқоридозали гармон талаб этувчи касаллик, стероид интоксикацияси, вазн йўқотиш ва инвалидизация. йўғон ичак дисплазияси. Б. Крон касаллиги кўрсатма. Қон кетиш, ичак тутилиши, перфорация, консерватив давога резистентлик, оқма, сийдик йўли обструкцияси, ўсишдан орқада қолиш (медиккментоз доволашни қуллаш унимсиз бўлса). Гелминтозлар: Аскаридоз (asearidosis) Юқори тарқалган инвазия, юмалок чувалчанглар синфига киради. Ингичка ичакда кўп гелмент инвазиясини хосил қилади. Дунё бўйича аскаридоз билан 1 млрд одам зарарланган. Айниқса мактабгача ёшда ва кичик ёшдаги болалар касалланади. Клиника: симптомсиз кечади. Айниқса личинка миграция фазасида. Миграция фазасида 1- 2 хафта давомида болада йўтал, тўш орқасида оғриқ, хансираш, тана харорати кўтарилиши, полиморф узгаришлар ва айрим холларда ўпкада хириллашлар эшитилади. Аскаридоз ичак фазасида 3 шаклда намоён бўлиши мумкин. Ошқозон ичак шакли: сўлак ажралиши ошади кўнгил айниши, киндик атрофида хуружсимон огриқ. Бу симптомлар айниқса овқат егандан кийин кучаяди. Шунинг учун болалар овқат ейишдан бош тортади ва озиб кетишади. Гипотоник шакли: холсизлик, тез чарчаш, артериал босимни пасайиши. неврологик шакли: бош айланиши, бош огриги, уйқу бузилиши, вегетатив қон томир бузилиши. Асоратлар: аскаридаларни ўт йўлларига тиқилиб қолиши натижасида колика ва ўт йўллари инфекцияланиши юзага келиши мумкин. Ташхислаш: миграция фазасида балғамда аскарида личинкаларини ва қонда уларга карши антителаларни аниқлаш мумкин. нажасда глистларни ва уларни тухумларини топиш мумкин. Глистлар миқдорини урганиш Като усулида олиб борилади. Даволаш. Хар хил терапевтик воситалардан фойдаланади, аммо уларнинг хеч кайси ўпкадаги аскарида личинкалари таъсир қилмайди. Дори воситалари пиперазин, декарис, мебендазол, комбактрин. Улар хамма юмалоқ чувалчанглар синфига таъсир қилади. . Пиперазин адипинат кунлик дозаси 50 мг/кг 2 кун давомида бюрилади кетини узмасдан, препарат паразитга унимли тасир қилади шунинг учун ичак тутииб қолинганда билар синдром обструкциясида унумли. Асоратланмаган холларда левамизол буюрилади. Маъруза бўйича ўқитувчи заметкалари Маъруза ўқиётганда этиборни болалардаги коринда оғриқ синдромига каратиш керак. Бу маъруза ОИТ касалликлари ва бола организми хусусиятлари хакида тушунчаси мавжуд бўлган талабалар учун мўлжалланган. Маъруза бошида олдин олинган билимлар бўйича активизация ўтказиш лозим, диалог усулида олиб борилади, яни талабалар билан ОИТ дисфункцияси касалликлари этиологияси, патогенези, клиникаси ва давоси ҳақида суҳбат олиб бориш керак. Активизация вақтида аввал ўтилган ОИТ касалликлари бўйича талабаларга саволлар берилади. Бунга ажратилган вақт тахминан 10 мин дақиқагача. Кейин 2 фазага ўтилади. Маруза ўқиётганда аниқ ва маърузани асосий моментларини рациоанл ёритиб бериш лозим. Бунга 60 дақиқагача вақт ажратилган. Маърузани 3 фазасида ўқиб ўтилган маъруза бўйича талабалар билан яъна савол жавоб қилинади. Бунга тахминан 15 дақиқагача вақт кетади. Тарқатма материал Маруза мавзуси бўйича хар гурух талабалари учун маърузани асосий слайдлари чиқарилади. Бундан ташкари талаба хохишига кўра маъруза матни билан тўлиқ танишиб чиқиши мумкин. Марузага керакли нарсалар. 1.Компютер слайдлари 2.Тарқатма материал Контрол саволлар: гастрит ва ошқозон ва 12 бармокли ичак касаллиги нима? Сурункали колит ва НЯК этиопатогенези? Гастрит клиник вариантлари? Ўт йўллар дискенезияси клиник вариантлари Лямблиоз клиникаси Болаларда қориндаги оғриқ синдромини даволаш тактикаси? Адабиётлар Асосий “Болалар касалликлари” Л.А.Исаевой, М,-1987, 1994 “Болалар касалликлари” Н.П. Шабалов. 2000 йил. “Поликлиникада болалар билан ишлаш” методик қўлланма С.Ш. Алтқбаева, Э.А. Шамансурова, 2005 йил 11. Қушимча “Эрта ёшдаги болалар касалликлари” А.А. Баранов. 1998 йил. “Болалар гастроэнтрологияси” Е.М.Лукьянова, 1978 |