Тез бұзылатын жүктердің рефрижераторлық тасымалын ұйымдастыруды жетілдіру. Темірғалиқызы Гүлнұр ғылыми жоба. Научная работа содержит 9 рисунков, 3 таблицы и 40 листов текста, набранного на компьютере
 Скачать 0.5 Mb.
|
|
экономикалық шығындарды азайту үшін біз келесі шараларды ұсына аламыз: 1. Автокөлік кәсіпорнының жөндеу персоналының бір бөлігін рефрижераторлардың тоңазытқышты жабдықтарына жөндеу жұмыстары мен қызмет көрсету бағытында оқыту. 2. Рефрижератор кузовына қосымша қондырғылар орнату арқылы тасымалдау процесінің технологиясын жетілдіру. Осылайша, техникалық жөндеу орталықтарында автокөліктердің тоқтап қалуын болдырмау және кәсіпорында көлік құралдарына техникалық қызмет көрсету мен жөндеу шығындарын минимумға дейін жеткізу, сондай-ақ қосымша құрылғылар орнату арқылы әртүрлі температурада тез бұзылатын жүктерді тасымалдауға мүмкіндік беретін авторефрижераторларды қайта жабдықтау арқылытасымал көлемін ұлғайту мақсатында персоналды оқытуды ұйымдастыру қажет (2-суретте көрсетілген).  Мамандар мен қызметкер біліктілігін арттыру, жүйелі оқыту  Сурет 2. Ұсыныс 1- Қызметкерлердің біліктілігін арттыру бағыты Ескерту:[5]әдебиет негізіндеавтормен құрастырылған Рефрижераторлы жүк көліктеріне қызмет көрсету уақытылы және мерзімді тексеруді қажет етеді. Себебі салқындатқыш жабдық (рефрижераторлар) – тез бұзылатын өнімді тасымалдайтын жүк машиналарында қолданылатын күрделі техника [5]. Салқындатылған жүк көліктеріне сервистік қызмет көрсету – бұл маусымдық дайындық пен жөндеу жұмыстарының кешені немесе рефрижераторларды жөндеу май құю жұмыстары. Бастысы уақытылы тоңазытқыш қондырғының күйін бақылап және оны тексеріп тұру керек. Автокөлік кәсіпорынына барлық рефрижераторларының тоңазытқыш қондырғыларына қызмет көрсету үшін төрт автомобиль слесарьларын оқыту керек және тоңазытқыш қондырғыларына жөндеу-монтаждау жұмыстарын жүргізу үшін қажетті құралдарды сатып алу қажет. Кез-келген жабдық сияқты, рефрижераторлы жүк көлігі де жүйелі диагностиканы және профилактиканы қажет етеді, егер ол дұрыс пайдаланылмаса немесе апат салдарынан бұзылуы мүмкін. Бұл жабдықты жөндеу үшін мамандарға арнайы білім мен жабдықтар қажет. Ең көп кездесетін келелі мәселелердің қатарына [6]: кузовтың сэндвич-панельдеріндегі жарықтардың пайда болуы; компрессордың бұзылуы; салқындатқыштың ағып кетуі; автокөлік жүйелерінің бұзылуы; радиатордың (конденсатордың) тесілуі; кеңейту клапанының істен шығуы; электрониканың істен шығуы. Жөндеу жұмыстары барысында рефрижератор жүйесі тиісті салқындатқышпен (хладагентпен) толтырылады немесе толықтырылады (көп жағдайда R404 фреоны қолданылады). Ол рефрижератордың нақты моделін ескере отырып, арнайы жабдық болған жағдайда ғана орындалады. Көптеген қондырғыларда фреон қолданылады, сондықтан жөндеушілерге осы затпен жұмыс істеуге рұқсат алуы керек. Рефрижератор кузовына қосымша қондырғылар орнату арқылы тасмалдау процесінің технологиясын жетілдірудің жолдары бар (3-суретте көрсетілген).  Рефрижератор кузовына қосымша қондырғылар орнату арқылы тасымалдау процесінің технологиясын жетілдіру  Сурет 3. Ұсыныс 2- технологияны жетілдіру жолдары Еск е р т у:[7]әдебиет негізінде автормен құрастырылған Осы суретте көрсетілгендей рефрижераторлы жүк көлігін сәтті жөндеу үшін арнайы материалдар, құралдар мен жабдықтардың барлық жиынтығы болуы керек, оның көмегіменжоғары технологиялық құрылғыны сапалы жөндеуді қамтамасыз етуге болады. Оған мыналар кіреді: салқындатқыштың құрамын анықтайтын газ анализаторлары; жылына 7-10 г ағып кетуді анықтауға қабілетті электронды құрылғылар; сабақтау жүйесін хладагентпен дайындауды қамтамасыз ететін екі сатылы вакуумдық сорғылар; тоңазытқыш контурын тазартуға арналған шаю стендтері; мыс және алюминий құбырларын дәнекерсіз қосуға арналған жабдық; манометрлі станциялар; жүйені фреонмен дәл толтыруға арналған электронды таразы [7]. Жылына бір рефрижератордың тоңазытқыш жабдығына арналған техникалық қызмет көрсету және жөндеу шамамен 180 мың тг. құрайды, бұл 30-35 салқындатылған автокөлігі бар кәсіпорындар үшін аз сома емес. Тауарларды жеткізу кезінде және көлік құралын тиеуге жеткізген кезде рефрижератордың тоңазытқыш қондырғылары кенеттен істен шықпауын қамтамасыз ету үшін жөнелтілімге дейін және одан кейін қондырғының техникалық жағдайын үнемі тексеріп отыру қажет. Бұл мәселенің қарапайым және үнемді шешімі кез-келген драйвер жүйенің жұмысындағы ақауларды анықтай алатын қосымша компрессорды бақылау терезесін орнату. Бір рефрижераторға арналған маңдай айнасын орнату 15 мың тг. құрайды. Ылғалдылық индикаторлары – тоңазытқыш технологиясындағы озық технологиялар. Бұл маңдай айнасы жүйедегі ылғалдылықты алдын-ала анықтауға мүмкіндік береді, нәтижесінде қымбат жабдықты ықтимал бұзылулардан қорғауға мүмкіндік береді немесе құрғатқыш фильтрін ауыстыру керектігін меңзеуі мүмкін. Оларда жаңартылған дизайн масштабы бар, енді жүйеде ылғалдың барлық деңгейлерін кристалдың түсін салыстыру арқылы анықтау әлдеқайда жеңіл және ыңғайлы болды және индикатор шкаласы ылғалдылық индикаторының түсін тез өзгертеді. Маңдай айнасы хладагент жүйесінің құбырларындағы салқындатқыштың күйін тез және қауіпсіз тексеруді қамтамасыз етеді, нәтижесінде жүйеде ылғал тұрақталады. Маңдай айнасының көмегімен компрессор картеріне майдың оралу процесін және жүйедегі фреон мөлшерін бақылауға болады [8]. Тез бұзылатын жүктерді тасымалдау процесінде кузов кеңістігінің жартысын ғана толтыратын жүктің аз бөлігін тасымалдау қажет болатын жағдайлар, сондай-ақ әр түрлі температураны қажет ететін жүктерді тасымалдау қажет болған жағдайлар көптеп кездеседі. Осындай жағдайларды шешу үшін рефрижераторлардың корпусына қосымша жабдық орнату қажет. Біздің жағдайда экономикалық тұрғыда ең тиімдісіәрі әмбебап қасиетке ие термоизоляционды (жылу оқшаулағыш) панельдер мен тоңазытқыш жүйесіне қосымша буландырғыш орнату болып табылады. Салқындату қондырғысының жұмыс схемасы қарапайым және әртүрлі өндірушілер өнімі көп жағдайда бірдей болып келеді. Әдетте, тоңазытқыш қондырғы тіркеменің алдыңғы жағында орналасады. Жұмыс кезінде ол термобудкаға салқындатылған ауаны жібереді де жүктерді белгіленген температураға дейін салқындатады, көлемі бойынша толық циркуляцияланады. Рефрижератор толығымен тиелген болса, қосымша қондырғыларды қоюды қажет етпейді. Ал егер тіркеме жартылай ғана жүктелсе, тасымалдаушылар үшін екі шешімнің бірін таңдау қажет болады: не рейстен бас тарту, не жартылай тиелген жүкті тасу. Тіркемеде тек бірнеше поддон ет болған жағдайда, тоңазытқыш қондырғы, жүктемеге қарамастан, тіркеменің барлық көлемін -18 ºС-қа дейін салқындатып, толықтай жұмыс істей береді, бұл өз кезегінде тиімсіз тасымалдауға жатады, себебі жанармайды босқа сарқумен тең. Жалпы салқындатылған жүктерді, әсіресе рефрижератор қондырғыларын тасымалдаудың тиімділігін арттыру үшін голландиялық Load Lok компаниясы өзінің шешімін ұсынады. Ауаны салқындатуды үнемдеу үшін Load Load компаниясы 2002 жылы, тіркеменің алдыңғы жағына қойылған жүктің артына орнатылатын термоизоляционды арақабырға құрастырды. Бұл тіркеменің жүктелмеген бөлігін салқын ауа қабылдағыштан оқшаулауға және тек тасымалданған жүкті салқындатуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, мұндай жүйе бір рефрижераторда бір уақытта әр түрлі температуралық режимдерді қажет ететін әр түрлі жүктемелерді тасымалдауға мүмкіндік береді. Мысалы, термоизоляционды арақабырғаларды қолдану арқылы ет, сүт және жемістерді бір уақытта тасымалдауға болады. Рефрижераторкузовында жылу оқшаулағыш бөлімдерді пайдалану (4-суретте көрсетілген).  Сурет 4 . Рефрижератор кузовындағы жылу оқшаулағыш (термоизоляционды) арақабырғалар Ескерту: [32]әдебиет негізінде автормен құрастырылған Рефрижератор кузовының көлеміне және әр түрлі жүктерді температура бойынша тасымалдау қажеттілігіне байланысты термоизоляционды арақабырғаларды орнатудың екі схемасы бар: бір арақабырғамен (температураны бір бөлігінде -200С, ал екіншісінде +20 С ден +50С-ге дейінгі температураны сақтай отырып) рефрижератор кузовын екіге бөліп тасымалдауға болады; екі арақабырғамен (кузовты үш бөлікке бөліп, екі бөлікте белгілі бір температураны сақтай отырып, ал үшіншісінде қалыпты сыртқы температурасын сақтай отырып) тасымалдауға болады. Арақабырғаларды таңдаудың маңызды критерийі – олардың жеңілдігі мен әмбебаптығы. Оларды құрастыру мен бөлшектеуді бір адам оңай және мүмкіндігінше тез жүзеге асыратындай түрде таңдау керек, өйткені кузов ұзақ уақытқа ашылған сайын, ол соғұрлым қызады немесе салқындатылады, бұл тоңазытқыш қондырғысының энергияны көбірек тұтынуына әкеледі [9]. Рефрижератордың салқындатқыш жүйесіне қосымша буландырғышты кузовтың ортасына (артқы жағына жақындау)орнатқан дұрыс, егер буландырғышты кузовтың артқы жағына орнатсақ, онда біз схеманы екі арақабырғамен немесе екінші арақабырғамен артық кеңістікті бөліп қолдана алмаймыз. Қолданыстағы тоңазытқыш жүйесінде қосымша буландырғыштарды орнату үшін бұрандалы тістерді орнатып, буландырғыштарды жоғары қысымды шланг арқылы қосу қажет. Температураны екінші бөлімде ұстап тұру үшін қосымша контроллер орнатып, жүйеге жұмыс сұйықтығын (фреон) қосу керек. Болжалды бағалауға сәйкес, қайта жабдықтау құны шамамен 250 мың тг. құрайды. Қосымша буландырғыш қондырғылары мен оларды орнату, жөндеу қызметтерін Алматы қаласында орналасқан бірнеше ұйымдар жүргізеді. Бөлшектер мен буландырғыштың орналасу схемасы (5-6-суреттерде көрсетілген). а) екі термоизоляционды арақабырғаларды қолдану  Сурет 5. Рефрижератор кузовындағы термоизоляционды арақабырғалар мен буландырғыштардың орналасуы Ескерту: [9] әдебиет негізінде автормен құрастырылған б) бір термоизоляционды арақабырғаны қолдану Сурет 6. Рефрижератор кузовындағы термоизоляционды арақабырғалар мен буландырғыштардың орналасуы Ескерту: [9] әдебиет негізінде автормен құрастырылған Бұл жеке тоңазытқыш қондырғысы бар автомобиль шассиіндегі рефрижераторлық көлік құралы (механикалық компрессорлық қондырғы, абсорбциялық қондырғы), бұл бос дененің ішіндегі температураны төмендетуге, содан кейін оны орташа сыртқы температурада 30 °C температурада тұрақты деңгейде ұстап тұруға мүмкіндік береді. Сондай ақ бұл рефрижератор бос шанақтың ішіндегі температураны көтеруге және содан кейін оны белгіленген деңгейде регламенттелген уақыт ішінде қосымша жылу түспей ұстап тұруға мүмкіндік беретіп тауарлардын қасиеттін жоғалтпауға көмектеседі. Автомобиль көлігінде рефрижераторлар ретінде авторефрижераторлар қолданылады — жылу оқшауланған шанақтары бар автомобильдер, тіркемелер және жартылай тіркемелер. Олардың сыртқы және ішкі қаптамасы дюралюминий табақтарынан немесе мырышталған темірден жасалады. Оқшаулау ретінде әдетте көбік пен ауа саңылаулары бар алюминий фольга қолданылады. Жартылай тіркеме-рефрижератор, термофургон ретінде ұйымдастырылған - бұл сэндвич-панельдерден жасалған изотермиялық фургоны бар жартылай тіркеме және сыртқы ортадан барынша сенімді термоизоляцияны талап ететін мұздатылған және тез бұзылатын өнімдерді тасымалдауға арналған тоңазытқыш жабдығы бар жартылай тіркеме. Ол үш компонентке бөлінеді - автомобиль шассиі (жартылай тіркеме), изотермиялық корпус-фургон және тоңазытқыш қондырғы. Жартылай тіркеме-рефрижераторлар екі орында жүргізіледі: борттық жартылай тіркеменің шассиінде - еденнің қосымша сэндвич-панелі бар; шассиге тікелей бекітілетін еденнің тірек панелімен пайдалануға арналған арнайы шассиде. Екінші нұсқада жабдықтың салмағы азаяды және жүк көтергіштігі артады. Кейде салқындатқыштарға арналған шассиді жеңілдету үшін дизайн жартылай рамалы болады. Оның басты кемшілігі шет жақтаудың түйіскен жерінде жарықтар пайда болуы. Кейбір өндірушілер модульдік схемаға сәйкес тоңазытқыштың фургондарын жасайды, бұл құрылымды жақтауға бөлшектеуге, содан кейін қайта жинауға мүмкіндік береді. Сұйық және сусымалы тамақ өнімдерін ыдыссыз түрде (сүт, шарап, квас, сыра, ұн және т. б.) тасымалдау үшін өте қолайлы болып табылады. Тағы бір айта кететін жайт санитарлық ережелерге сәйкес тез бұзылатын жүктер жабық шанақта тасымалдауды, температуралық режимді қатаң сақтауды, жүйелі санитарлық өңдеуді және шанақтың тазалығын, сапаның өзгермеу мерзімдерін сақтауды талап етеді. Тез бұзылатын жүктерді тасымалдауға арналған фургон шанағы бар мамандандырылған автокөлік құралдарына рефрижератор және жылытылатын менің ұсынысысымдағы автомобиль көліктер жатады. Көлік құралының кузовына қосымша жабдық енгізу арқылы жылжымалы құрамды жаңарту бойынша ұсынылған жоба әртүрлі жүктерді оларды тасымалдау шарттарына сәйкес тасымалдауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Құрылмалық егжей жоба тиімділігіне газ баллонды құрылғымен жабдықтау мен қосымша буландырғыш орнату арқылы қол жеткізуге болады. Және де кәсіпорындардың осы ұсынылған ұсыныстар мен бұрынғы жағдайын салыстыра аламыз (3-кесте). Кесте 3. Компаниялардың ұсыныс пен өткен кездегі жағдайын салыстыру
Жұмысымыздың соңында кәсіпорындар тез бұзылатын жүктерді рефрижераторлық тасымалын ұйымдастыруды жетілдіру жолдарын қарастыруға бағытталды. Бірінші бөлім Тез бұзылатын жүктердің рефрижераторлық тасымалын бағалау және олардың сақтандыру жүйесіне арналды. Бұл бөлімде тез бұзылатын жүктерді рефрижераторлық тасымал кезіндегі сақтандыру жүйесі термоизоляционды арақабырғаларды рефрижератор кузовына орналастыру арқылы тиімді болатындығы ұсынылды. Тез бұзылатын жүктердің рефрижераторлық тасымалын диверсификация стратегиясы арқылы оңтайландыру Тез бұзылатын жүктерді тасымалдауды басқаруды жетілдіру мен оңтайландырудың маңызды шарттарыныңбірі жоспарлы басқарудың барлық деңгейлерінде шешім қабылдау әдістерінің ғылыми негіздемесін арттыру болып табылады. Бұл мәселені ойдағыдай шешу үшін әрбір прогрессивті техникалық шешімді іске асырудың тиімділігін дұрыс әлеуметтік-экономикалық негіздеу қажет. Тез бұзылатын жүктерді тасымалдаумен айналысатын автомобиль көлігі кәсіпорындарында жаңа технологияны, өнертабыстар мен рационализаторлық ұсыныстарды енгізу тиімділігі белгілі бір әдістерге сәйкес анықталады, олар техникалық прогресс пен оның тиімділігін басқарудың маңызды құралы рөлін атқаруы керек. Тез бұзылатын жүктерді тасымалдаумен айналысатын кәсіпорындардың алдына келесідей мақсаттар қойылады: жүк тасымалы көлемін ұлғайту, жылжымалы құрамды пайдалану интенсивтілігін арттыру, материалдық және энергетикалық ресурстарды үнемдеу, басқаруды жетілдіруді азайту және жүк тасымалдауды оңтайландыру бойынша нақты мақсаттар. Осы мақсаттарға жету үшін менеджментті жетілдіру және жүк тасымалдауды оңтайландыру туралы шешімдер қабылдау қажет, бұл кәсіпорынға жаңа технологияның және тұтас өндірістің техникалық деңгейіне әсер ету мүмкіндігін тудырады. Тез бұзылатын жүктерді автомобильмен тасымалдауды ұйымдастырудың логистикалық тәсілі жаңа әдістемелік мазмұнды анықтайды, яғни тасымалдаудың негізгі құрамдас бөлігі оңтайлы (рационалды) тасымалдау процесін жобалау болуы керек. Бұл тез бұзылатын тауарларды өндірілген жерден тұтыну орнына дейін тасымалдаудың максималды тиімділігін қамтамасыз ететін ең жақсы ұйымдастырушылық және техникалық мүмкін болатын оңтайлы шешімдерді шешуді білдіреді. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, кәсіпорында тез бұзылатын жүктерді тасымалдау жүйесін жетілдіру және жылжымалы құрамды пайдалану тиімділігін арттыру мақсатында көлік құралдары қозғалысының ұтымды маршрутын жасау сияқты іс-шара ұсынылады. Маршруттар бойынша жылжымалы құрамның қозғалысын ұйымдастыру ең жоғары өнімділікті және тасымалдаудың ең төменгі құнын қамтамасыз етуі керек. Қозғалыс бағыты – бұл тасымалдауды жүзеге асыру кезіндегі жылжымалы құрамның жүру маршруты. Маршруттар маятниктік және айналмалы болып бөлінеді. Маршруттың ұзындығы – бұл маршруттың басынан соңғы нүктесіне дейінгі автокөліктің жүріп өткен қашықтығы. Маршрут бойынша жылжымалы құрамның айналымы – бұл қозғалыстың толық циклі, яғни барлық тиісті операцияларды (жүк тиеу – түсіру, құжаттар және т.б.) орындай отырып, қозғалыс басталған бастапқы нүктеге оралумен бүкіл маршрут бойымен қозғалу. Маятникті маршрут – бұл екі нүкте арасындағы қозғалыс бірнеше рет қайталанатын маршрут. Маятниктің жүру схемалары (7-суретте көрсетілген). а) кері бос бағытты маршрут; ә) толық жүктелмеген кері бағытты маршрут; в) кері жүктелген жүрісті маршрут; г) айналмалы маршрут; β – маршруттағы көліктің жүру коэффициенті. | |||||||||||||