Тапсырмалар:
І-деңгейлік тапсырма
Берілген сөздерді Атбаш шифрына салып шифрлаңыздар:
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Еңбек еткен емеді
|
щрэщү щмүщс щтщъг
|
Ас атасы нан
|
ян ямянғ сяс
|
Еңбек етсең ерінбей тояды қарның тіленбей
|
щрэщү щмнщр щңгсэщф мпаъғ ұяңсғр мгущсэщф
|
ІІ-деңгейлік тапсырма
Мәтелдерді дешифрлаңыз
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Ағайын ағайынның айнасы
|
Яыяфғс яыяфғссғр яфсянғ
|
Егіндікті күз суар Күз суарсаң жүз суар
|
Щігсъгүмг үкц нляң
Үкц нляңняр чкц нляң
|
Ат аяғынан семірер Адам құлағынан семірер
|
Ям яаығсяс нщтгңщң Яъят ұқуяығсяс нщтгңщң
|
ІІІ-деңгейлік тапсырма
Нақыл сөзді дешифрлаңыз
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Ат жемейтін ащы шөптің шыққанынан шықпағаны игі Адам ішпес ащы судың аққанынан ақпағаны игі Атасының атын шығармаған жігерсіз ұлдың туғанынан тумағаны игі
|
Ям чщтщфмгс яеғ ёөомгр ёғұұясғсяс ёғұояыясғ хіг Яъят гёощн яеғ нлъғр яұұясғсяс яұояыясғ хіг Ямянғсғр ямғс ёғыяңтяыяс чгіщңнгц қуъғр млыясғсяс млтяыясғ хіг
|
Виженер шифры
Қазіргі күнде Виженер шифры төзімділікті қажет етпейтін бағдарламаларда қолданылады. Мысалға, программа-архиватор "ARJ" . Гилберт Вернам шифрдың төзімділігін арттыру үшін оны дамытып көрді. Шифр 1918 жылы Вернам-Виженер шифры деген атау алады, бірақ жақсартуларға қарамастан бұл әдіс криптоанализге шыдамдылық танытпады. Бірақ соңғы жұмыстары нәтиже беріп ол бұзуға төтеп бере алатын Вернам шифрына қол жеткізеді.
Виженер кестесі шифрлау және шифрды ашу үшін қолданылады.Кестенің екі кірісі бар:
Ашық мәтіннің әрібін анықтайтын жоғарғы қатардың сызылған символдары
Кестенің сол бағанасы яғни кілт әріптерін қоятын бғанасы
Шифрлау процесі кезінде кестенің жоғаррғы қатарында негізгі мәтіннің кезекті кілтінің мәнін табады.Осы 2 әріп байланысатын сызықтарының қиылысқан жерінде шифр мәтіннің әрібі алынады.
І-деңгейлік тапсырма
Берілген сөздерді Виженер шифрына салып шифрлаңыздар:
Берілген сөздер
|
Кілттік сөз
|
Шифрланған сөздер
|
Криптоберіктілік
|
Алфавит
|
ҚЫЬПУХҰЕЫСКПҒЫҮ
|
Криптоталдау
|
Техника
|
ЫХЭІЩЦТТРЪНЪ
|
Криптожүйелер
|
Кесте
|
АХШБЦЦИЕЪАУАБ
|
ІІ-деңгейлік тапсырма
Берілген мақал-мәтелдерді кілттік сөз арқылы Виженер шифырына салып,шифрлаңыз?
Берілген сөздер
|
Кілттік сөз
|
Шифрланған сөздер
|
Көп сөз көмір
|
Тапсырыстар
|
ЫӨЯВҚЦДАЭІА
|
Ер қанаты ат
|
Кесте
|
ӨХЫТТКЦНТЦ
|
Ас атасы нан
|
Интернет
|
ИЭТЦРЭДЮИШ
|
ІІІ-деңгейлік тапсырма
Берілген сөздер
|
Кілттік сөз
|
Шифрланған сөздер
|
Бірінші түрі ақпаратты резервтеу көшіру әдістері
|
Цезарь
|
ГИБЦІЬХҰЦЫРНАӘФАРАӨ
УӘЦЕЦВИИМЕГЖЮГРГЭІЮЧ
ТХНҰ
|
Екінші түрі ақпараттың қателерін анықтау және жөндеу бақылау
|
Атбаш
|
ЕЫЭНТІҒХРФАІСАКАҒҰЫҒҚТҰ
СҒЛВЭНАНҢМТАУЧЕННЖӘОД
ЮУҰАҚҰЛАҮ
|
Үшінші түрі кіріс мәліметтерінің дұрыстығын бақылау және виустан қорғау
|
Криптография
|
ЭКҒІЛҚФДРССЫЩНШЫУШЯІЕЗ
ЩДЩНҮМЯУҺАЫЖЩЪНМҮС
АҺЮЫАИОАХХҚЦВӘУЕАБ
СҢЩҮИЕ
|
Пернетақта арқылы шифрлау
Компьютер пернетақтасында шифрлеудің бірнеше түрі бар:
1 - әдіс.
Әріптердің реттік нөмері арқылы солдан оңға, оңнан солға шифрлеу.
Сөздегі әр әріптің орнына сол әріптің пернетақтадағы номері жазылады.
Мысалы: Ц – 2, В – 15, К – 4 т.с.с.
Сонымен қоса бұл шифрлеу әдісі керісінше жүргізуге де болады. Мұндай жағдайда Ю әрпі 1 болады.
Мысалы: Ю – 1, М – 6, О – 14.
2
2 - әдіс.
Әріптерді пернетақта тілдерін алмстыру арқылы шифрлеу.
Берілген сөз пернетақтаның ағылшын тілі әріптерімен шифрланады. А әрпі F,
E әрпі T т.с.с.
Мысалы: Н О М Е Р Y J V T H
3 – әдіс
Қатар номері мен әріптің реттік номері арқылы шифрлеу
Алдымен бірінші сан - әріп тұрған қатардың реттік номері жазылады (керісінше яғни, жоғарыдан немесе төменнен санап жазуға да болады), ал екінші сан – қатарда тұрған әріптің реттік номері жазылады ( көп жағдайда солдан оңға саналады, бірақ оңнан солға қарай санауға да болады).
Шифрлеу кезінде қатардың реттік номерін бірінші, ал әріп номерін екінші жолға жазамыз немесе керісінше әріп номерін бірінші, ал қатардың реттік номерін екінші жолға жазамыз.
Мысалы: «П» 2 қатардағы 5 әріп.
І-деңгейлік тапсырма
Ағылшын әріптерімен ауыстырып шифрлаңыз:
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Ат аяғынан семірер, Адам құлағынан семірер.
|
Fn fz5syfy ctv3hth flfv 09kf5syfy ctv3hth
|
Ғылым – теңіз, білім – қайық
|
5sksv mt43p ,3k3v 0fqs0
|
Ана тілің алпыс тілге татиды
|
Fyf n3k34 fkgsc n3kut nfnbls
|
Ағылшын әріптерімен мәтелдерді ауыстырып шифрлаңыз:
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Аталы сөзге арсыз ғана жауап қайтарады
|
Fnfks c-put fhcsp 5fyf ;fefg 0fqnfhfls
|
Ауыз құлып сандықты тіс ашпаса, тіл ашады.
|
Fesp 09ksg cfyls0ns n3c figfcf n3k fifls
|
Отан қадіріне жетпеген өз қадіріне жетпейді.
|
Jnfy 0fl3h3yt ;tngtuty –p 0fl3h3yt ;tngtql3
|
Өлең шумақтарын пернетақта шифры арқылы шифрлаңыз:
Өлең шумақтары
|
Шифрланған өлең шумағы
|
Көк белдерге шық тұнғанда,
Шықтым бір күн далаға.
Күнмен бірге шықтың алдан,
Шықтың алдан, жан аға.
|
R-r ,tklthut is0 n9y5fylf
Is0nsv ,3h r8y lfkf5f
R8yvty ,3hut is0ns4 fklfy
Is0ns4 fklfy ;fy f5f
|
ІІ-деңгейлік тапсырма
Берілген мақал-мәтелдерді,өлең шумақтарын Пернетақта сан шифырына салып,шифрлаңыз?
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Ат аяғынан семірер, Адам құлағынан семірер.
|
3/4 4/6 3/4 4/1 1/4 3/2 2/6 3/4 2/6 4/3 2/5 4/4 1/2 3/6 2/5 3/6 3/4 3/9 3/4 1/9 1/8 3/8 3/4 1/4 3/2 2/6 3/4 2/6 4/3 2/5 4/4 1/2 3/6 2/5 3/6
|
Ғылым – теңіз, білім – қайық
|
1/3 3/2 3/8 3/2 4/4 4/6 2/5 1/3 1/2 2/10 4/8 1/2 3/8 1/2 4/4 1/9 3/4 2/1 3/2 1/9
|
Ана тілің алпыс тілге татиды
|
3/4 2/6 3/4 4/6 1/2 3/8 1/2 1/3 3/4 3/8 3/5 3/2 4/3 4/6 1/2 3/8 2/7 2/5 4/6 3/4 4/6 4/5 3/9 3/2
|
Берілген сөздер
|
Шифрланған сөздер
|
Аталы сөзге арсыз ғана жауап қайтарады
|
1)27,40,27,31,25/37,10,21,18,16/27,29,37,25,21/4,27,17,
27/33,27,14,27,28/9,27,12,40,27,29,27,32,25
|
Туған ел – тұғырың,
Туған тіл – қыдырың.
|
2)27,14,25,21/9,8,31,25,28/37,27,17,32,25,9,40,25/
40,2,37/27,19,28,27,37,27/40,2,31/27,19,27,32,25
|
Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі
|
30,40,27,17,/9,27,32,2,29,2,17,16/33,16,40,28,
16,18,16,17/10,21/9,27,32,2,29,2,17,16/33
16,40,28,16,12,32,2
|
Өлең шумақтары
|
Шифрланған өлең шумағы
|
Мен - мен едім, мен едім!
Мен Нарында жүргенде
Еңіреген ер едім.
Исатайдың барында
Екі тарлан бөрі едім.
Қай қазақтан кем едім?
Бір қазақпен тең едім.
|
38,16,17/38,16,17/16,32,2,38/38,16,17/16,32,2,38
38,16,17/17,27,29,25,17,32,27/33,7,29,18,16,17,32,16
16,3,2,29,16,18,16,17/16,29/16,32,2,33
39,37,27,40,40,12,32,25,3/42,27,29,25,17,32,27
16,15,2/40,27,29,31,27,17/42,10,29,2/16,32,2,33
9,27,12/9,27,21,27,9,40,27,17/15,16,33/16,32,2,33
42,2,29/9,27,21,27,9,28,16,17/40,16,3/16,32,2,33
|
ІІІ-деңгейлік тапсырма
Қатар бойынша пернетақта шифры бойынша шифрлаңыз:
1)Адам қайғысы – заман қайғысы
2)Туған ел – тұғырың,
Туған тіл – қыдырың.
3)Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі
Мәтел
1)Аталы сөзге арсыз ғана жауап қайтарады
2)Ауыз құлып сандықты тіс ашпаса, тіл ашады.
3)Отан қадіріне жетпеген өз қадіріне жетпейді.
Өлең
Мен - мен едім, мен едім!
Мен Нарында жүргенде
Еңіреген ер едім.
Исатайдың барында
Екі тарлан бөрі едім.
Қай қазақтан кем едім?
Бір қазақпен тең едім.
Магиялық квадрат шифрлеуі.
Тапсырма: Магиялық квадрат әдісін қолданып мәтіндерді шифрлеу және дешифрлеу.
Мәтiндердi шифрлау
Шифрланатын мәтiн сандармен белгіленіп алынады және де шифрленген мәтіннің санына байланысты квадрат құрылады. Квадратқа сандарды жолы, бағаны және екі диоганалы бойынша есептегенде бірдей нәтиже шығатындай ретпен орналастырамыз. Содан соң шифрленген мәтін ретінде қатары бойынша жазылған мәтінді аламыз.
Мысалы:
Шифрленетін мәтін: ПРИЛЕТАЮ ВОСЬМОГО
Бұл жерде әрiп жазылған сандарға сәйкес квадрат торларына нақты түрде қосып жазамыз: ұсыныста әрiптiң позициясы реттiк санға сәйкес келедi. Бос ұяшықтарға нүкте қойылады
16
|
3
|
2
|
13
|
|
|
|
|
5
|
10
|
11
|
8
|
|
|
|
|
9
|
6
|
7
|
12
|
|
|
|
|
4
|
15
|
14
|
1
|
|
|
|
|
|
О
|
|
|
И
|
|
|
Р
|
|
|
М
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Е
|
|
|
О
|
|
|
С
|
|
|
Ю
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В
|
|
|
Т
|
|
|
А
|
|
|
Ь
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Л
|
|
|
Г
|
|
|
О
|
|
|
П
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шифрленген мәтін: ОИРМ ЕОСЮ ВТАЬ ЛГОП.
|
|
3*3 магиялық квадрат 4*4магиялық квадрат
|
5*5 кестесі
|
|
|
|
|
|
8
|
1
|
6
|
|
|
|
|
|
|
|
3
|
5
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
4
|
9
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
І-деңгейлік тапсырма
Магиялык квадрат шифрмен ауыстырып шифрлаңыз:
3*3 магиялык квадратын дешифрлаңыз
МАГИЯЛЫҚ
ГАММАЛАУ
ВИЖЕНЕР
Қ
|
М
|
Л
|
Г
|
Я
|
Ы
|
И
|
,
|
А
|
У
|
Г
|
Л
|
М
|
А
|
А
|
М
|
,
|
А
|
ІІ-деңгейлік тапсырма
Берілген мақал-мәтелдерді,нақыл сөздерді Магиялық квадрат шифырына салып,шифрлаңыз?
4*4 магиялық квадратын дешифрлаңыз
І
|
Л
|
І
|
Ш
|
Қ
|
Ң
|
Ө
|
Д
|
Ы
|
Ы
|
Л
|
Л
|
А
|
М
|
Е
|
Т
| |
Скачать 0.67 Mb.