Ортапедиялық стоматология. упп. Ортопедиялы стоматология бліміні 3 топ Ітопша студенті ойбаова Зарима Таатызы Алмалысалмалы протездер жасау техникасы
 Скачать 269.79 Kb.
|
|
Кәсіптік практикадан өтуі туралы күнделік-есеп Білім алушы: Қойбақова Зарима Таңатқызы
Кламмерлер. Кламмерлі жүйе. Доғалы протезге тек тіреп-ұстайтын кламмерлер ғана қолданылады, олар тістің вестибулярлы және оральді бетінде орналасатын иықтан; тірек тістердің бүйір бетінде орналасатын денеден; тістің окклюзиялық бетінде жататын окклюзиялық бастырмадан және металл каркасты пластмассалы базиспен байланыстыратын якорлы бөлімнен немесе ер тәрізді бөлімнен тұрады. Тіреп-ұстайтын кламмерлерді 5 негізгі түрге бөледі: 1. Аккер кламмері 2. Окклюзиялық бастырма мен екі Т-тәріздесиықтан тұратын Роуч кламмері. 3. Аралас кламмер, Бір иығы Аккер кламмерінен, ал екіншісі Роуч кламмерінен тұрады. 4. Кері әсерлі кламмер. Онда байланыстырушыбөлім бір иықтан шығады. 5. Айналмалы кламмер. Бір немесе бірнешеокклюзиялық бастырмадан және қаттылығынарттыру үшін кламмердің кез келген біриығына бекітілетін қосымша арнайы элементіболады. Осы әртүрлі кламмерлердің функциональдімаңыздылығын ашу үшін олардың элементтерінежекелей тоқталып, мысал ретінде қарапайымтіреп-ұстайтын кламмер Аккердің әсерін айтыпөтейік. Бұл кламмер екі иықтан, окклюзиялықбастырма мен денеден тұрады. Кламмер иығынқосымша тұрақтандырушы және ретенциондыбөліктерге бөледі. Тұрақтандырушы тірек бөліміиық ұзындығының 2/3 бөлігін құрайды жәнекөлденең қиығы үлкен болғандықтан қатты болыпкеледі, яғни шайнау қысымының үлкен күшінеқарамастан деформацияға ұшырамайды жәнесерпілмейді. Бұндай қасиетке окклюзиялықбастырмада ие болуы тиіс. Кламмер иығыныңретенционды ( ұстап тұратын) бөлімі серпімдіқасиет сипатында болуы керек. Кламмербөліктерінің орналасуы суретте көрсетілген. Егеркламмер протездің ершік бөлімімен қаттыбайланысып жатса, окклюзиялық бастырма мен иықтың тұрақтандырушы бөлімі тісті вертикальдіжәне горизонтальді бағытта қамтып жатады. Бұлэлементтер жүйесі тірек тістер арасындавертикальді және горизонтальді жүктеменітаратуға мүмкіндік береді. Ретенционды бөлімпротездің қозғалмауы үшін оны ұстап тұрып жәнегоризонтальді күшті жартылай біркелкі таратуғақызмет етеді. Ол тістің экваторынан ары қарайорналасып тіске түсетін вертикальді компоненттіжартылай ауыстырады. Окклюзиялық бастырма. Кламмердің бұл элементі бұдыр аралық сайдың бойымен орналасады. Бұдырлары жақсы айқындалған кезде, тіске қиғашынан күш тісуінде бастырма оның бүйір жаққа қарай ығысуын болдырмай ұстап тұрады. Окклюзиялық бастырманың орналасуы мен санын өзгерте отырып протездің ершік бөлімінен тірек тіске таралатын жүктеме бағытын реттеуге болады. Егер окклюзиялық бастырма тіс қатары ақауы жағынан болса, протездің ершік бөлімінен келетін жүктеме тірек тіске қиғаш әсер тигізеді. Бұл жүктеме айқын болған сайын, протез базисі астындағы шырышты қабаттың басымдылығы арта түседі. Окклюзиялық бастырманы ақауға қарама қарсыжағынан орналастыру ( кері әсерлі кламмерде) ақау жаққа қарай протездің шығып кетуінболдырмайды. Пародонттың резерв күшіәлсіреген кезде, тіреп-ұстайтын кламмерді ершікбөліммен қатты байланыстырмай, кері әсерлікламмерді қоса отырып серіппелі байланыстықолданады. Серіппелі байланысу жерін ақауменшектелетін тістің күйін ескере отырып дәрігертаңдайды. Шектелген ақау болған кезде әртүрлі нұсқадағытіреп-ұстайтын кламмерлер түрінде ершікбөлімде екі жақты тірек болуы керек. Бір ғанаокклюзиялық бастырма жасау, әсіресе шеткі тіске, немесе тіреп-ұстайтын кламмерлердің біреуінорнықсыз байланыста жасауға болмайды. Протезге қаншалық окклюзиялық бастырма көпенгізілсе, соншалықты ершік бөлімнен қысымбірқалыпты таралады. Иықтың тұрақтандырушы бөлімі. Бұлэлементті тістің вестибулярлы және оральдіжағына жалпы экватор сызығынан жоғарыорналастырады. Кламмердің бұл бөлігі серіппеліемес, яғни ол қиғаш немесе көлденең бағытталғанкүш әсерінен тістің ығысып кетпеуінетағайындалады. Тұрақтандырушы бөлімді көршітіске ұзарту немесе аспалы кламмер жасауарқылы екі тісті тұтастырып біріктіруге болады. Егер кламмер иығының тұрақтандырушы бөлімінсақталған барлық тістердің вестибулярлы жәнеоральді жағынан ұзартып жүргізсе, онда қиғашәсер ететін күштен максимальді жүктіжеңілдетеді. Бұндай кламмер түрін үздіксізнемесе көпзвенолы деп атайды. Ол алдыңғысагитальді, парасагитальді тұрақтандыру жәнедоға бойынша тұрақтандыруды қамтамассызетеді. Иықтың ретенционды бөлімі.Бұл бөлім төменгіжақ тістердің экваторынан төмен, ал жоғарғы жақтістердің экваторынан жоғары орналасады. Клмаммер иығының ұзын бойыменсалыстырғанда біркелкі емес серіппелі қасиеткеие: Ретенционды бөлім көлденең жазықтықтажеңіл серпіледі, ал вертикальдіде-нашар. Кламмердің бұл бөлімдері тіске бекігенде, экватор арқылы өтіп барып, ашылады да, серпіліпбарып тісті тығыз қамтып жатады. Осы қасиетімен бұл кламмер бөлігі функциональдіжағынан тағайындалады- вертикальдіжазықтықта протездің қозғалуын болдырмайдыжәне оған түскен вертикальді жүктеменіңәсерінен тістің ығыспауын ұстап тұрады. Вертикальді жазықтықта ығыспауға протездіұстату үшін оның конструкциясына ретенциялықбөлімі бар 2-3 кламмерді енгізуге болады. Ретенциялық бөлім протезді кигізіп және шешукезінде тіске күш түсіреді. Иықтың бұндай қарсыәсерін азайту үшін бір немесе екі Т-тәріздесиықты Роуч кламмерін қолданады. Иықтыңұзындығын реттей отырып тіс қатарына протездіотырғызуда жүктемені азайтады, бұл кездекламмердің тұрақтандыру әсері төмендейді. Т-тәріздес иық шайнау күшінің вертикальді жәнегоризонтальді компоненттерінен тіске түсетінжүктемені босатуға жартылай қабілетін тигізеді, өйткені ол экватордың артынан вестибулярлыжағында орналасады. Жақтардың орталық арақатынасын анықтау. ● Мүлде тіссіз науқастарда протездегенде орталық окклюзияны емес, жақ сүйектерін арақатынасын анықтайды, себебі бұл кезеңде тістер қатары емес, окклюзиялы балауыз біліктері орын алады. ● Жақ сүйектері орталық арақатынасын анықтау дегеніміз төменгі жақ сүйегінің жоғарыға қатысты орнын үш озара перпендикуляр жазықтықта анықтау. ● Ең алдымен жоғарғы жақтың білігін шақтаймыз. Жоғарғы жақтың білігінің фронтальді бөлігінің биіктігі 1-1,5см, ені 3-4 мм, ал бүйір жақтағы біліктің биіктігі 5-7мм, ені 10-12мм болады. Ауыз қуысына шақтаған кезде ең алдымен вестибулярлы доғаға мән береміз, егер ерін алдыға шығып тұрса артық жерін аламыз,ерін ішке кіріп тұрса балауызбен қосамыз. 2. Алдыңғы біліктің биіктігін тексереміз. Білік жоғарғы еріннен 2-3 мм шығып тұру керек. ● 3. Протетикалық жазықтықты , ол үшін 2 сызығышты қолданамыз.  ● 1-ші сызығыш көз қарашық сызығымен қояды, ал 2-ші сызғыш ауыз қуысындағы жоғарғы жақ біліктің окклюзиялық жазықтығына қояды , екі сызғыш бір біріне параллель болуы керек. Мақсаты біліктің алдыңғы бөлігінің биіктігін қалыптастыру Білік беті қарашық және мұрын – құлақ сызықтары бойына параллель келген соң, оны тегістеп, құрылған протетикалық жазықтықты жетілдіреді. Ол үшін Найш аппаратын қолданған жөн. Біліктің бүйір бөлігінің биіктігін қалыптастыру үшін, құлақтың түйінен мұрын қанатына дейін кампер сызығын жүргіземіз. Тағы бір сызғышты білікті бүйір бөлігінің окклюзиялық жазықтықта орналастырып параллельдігін анықтаймыз.Төменгі жақ білігін шақтаймыз, вестибулярлы доғасын анықтаймыз. Жақтардың түйістіруін сұраймыз, физиологиялық тыныштық биіктігімен салыстырып, төменгі жақ білігінің биіктігін 2-3мм аламыз. Жоғарғы және төменгі білік бойымен 2 бүйір және 1 алдыңғы сызық сызып аламыз. Балауызды негізбен окклюзиялық білікті ауыз қуысынан шығарып жаңағы жүргізген сызық бойымен жоғарғы жақ білігіне кертпе жүргіземіз, ал төменгі жақ білігіне сызық бойымен қыздырылған балауызды жанастырамыз. Науқастың ауыз қуысына салып, сілекейін жұтынып барып жақтардың түйістіруін сұраймыз. Окклюзиялық биіктікті анықтаймыз.Жоғарғы тістерді орнату үшін бағдар сызықтарын салу. Осы сызықтарға қарап техник тістер өлшемін таңдайды. Жоғарғы білікке орта сызығын, азу және күлімдеу сызығын түсіру қажет.Артикуляторға мүсіндерді ғаныштау,жасанды тістерді таңдау, протездің балауыз композициясын дайындау. ● Жасанды тістерді таңдау арқылы шайнау қызметі қалпына келіп, эстетикалық әсер жақсарады. ● Алмалы – салмалы протездер үшін түрлі пішін және түстегі жасанды тістерді фабрикада акрил полимерінен немесе фарфор жиынтық түрінде: толық жиын, тек алдыңғы тістерді, тек бүйірлік тістерді дайындайды. Білім алушының қолы ________________ 20 ___ ж. "_____" ____________________ ___________________________________________________________________ (кәсіптік практиканың тікелей жетекшісі) 20 ___ ж. "_____" ___________________ 2. Білім алушы мадақтамалары мен жазалары ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Кәсіпорыннан (ұйымнан) кәсіптік практика жетекшісінің қорытындылары ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Кәсіпорыннан (ұйымнан) кәсіптік практика жетекшісінің қолы ____________________________________ 20____ж. "_____"_____________________
Кәсіптік практикадан өтуі туралы күнделік-есеп Білім алушы: Қойбақова Зарима Таңатқызы
Жақтардың орталық арақатынасын анықтау. ● Мүлде тіссіз науқастарда протездегенде орталық окклюзияны емес, жақ сүйектерін арақатынасын анықтайды, себебі бұл кезеңде тістер қатары емес, окклюзиялы балауыз біліктері орын алады. ● Жақ сүйектері орталық арақатынасын анықтау дегеніміз төменгі жақ сүйегінің жоғарыға қатысты орнын үш озара перпендикуляр жазықтықта анықтау. ● Ең алдымен жоғарғы жақтың білігін шақтаймыз. Жоғарғы жақтың білігінің фронтальді бөлігінің биіктігі 1-1,5см, ені 3-4 мм, ал бүйір жақтағы біліктің биіктігі 5-7мм, ені 10-12мм болады. Ауыз қуысына шақтаған кезде ең алдымен вестибулярлы доғаға мән береміз, егер ерін алдыға шығып тұрса артық жерін аламыз,ерін ішке кіріп тұрса балауызбен қосамыз. 2. Алдыңғы біліктің биіктігін тексереміз. Білік жоғарғы еріннен 2-3 мм шығып тұру керек. ● 3. Протетикалық жазықтықты , ол үшін 2 сызығышты қолданамыз. ● 1-ші сызығыш көз қарашық сызығымен қояды, ал 2-ші сызғыш ауыз қуысындағы жоғарғы жақ біліктің окклюзиялық жазықтығына қояды , екі сызғыш бір біріне параллель болуы керек. Мақсаты біліктің алдыңғы бөлігінің биіктігін қалыптастыруБілік беті қарашық және мұрын – құлақ сызықтары бойына параллель келген соң, оны тегістеп, құрылған протетикалық жазықтықты жетілдіреді. Ол үшін Найш аппаратын қолданған жөн. Біліктің бүйір бөлігінің биіктігін қалыптастыру үшін, құлақтың түйінен мұрын қанатына дейін кампер сызығын жүргіземіз. Тағы бір сызғышты білікті бүйір бөлігінің окклюзиялық жазықтықта орналастырып параллельдігін анықтаймыз.Төменгі жақ білігін шақтаймыз, вестибулярлы доғасын анықтаймыз. Жақтардың түйістіруін сұраймыз, физиологиялық тыныштық биіктігімен салыстырып, төменгі жақ білігінің биіктігін 2-3мм аламыз. Жоғарғы және төменгі білік бойымен 2 бүйір және 1 алдыңғы сызық сызып аламыз. Балауызды негізбен окклюзиялық білікті ауыз қуысынан шығарып жаңағы жүргізген сызық бойымен жоғарғы жақ білігіне кертпе жүргіземіз, ал төменгі жақ білігіне сызық бойымен қыздырылған балауызды жанастырамыз. Науқастың ауыз қуысына салып, сілекейін жұтынып барып жақтардың түйістіруін сұраймыз. Окклюзиялық биіктікті анықтаймыз.Жоғарғы тістерді орнату үшін бағдар сызықтарын салу. Осы сызықтарға қарап техник тістер өлшемін таңдайды. Жоғарғы білікке орта сызығын, азу және күлімдеу сызығын түсіру қажет. Жартылай алмалы-салмалы протездерде пластмассалы, фарфорлы,ал кей кезде металлдан құйылған тістер пайдаланады және оларға қойылатын жалпы талаптар болады: -қажалуға қарсы мықтылығымен беріктігінің жеткілікті болуы -ауыздағы сілекейге тұрақтылық және уланудың болмауы -протез негізіне мықты бекуі -тіс пішіні тамақтың механикалық шайналуын қамтамасыз етуі керек -тіс материалының көлемдік термиялық кеңеюі,негізгі материалдың термиялық кеңеюіне өте жақын болуы керек -пішіні түсі бойынша табиғи тістерге сәйкес болуы керек -тіс ақаусыз оңай өңделетін болуы керек -тістердің түстерінің сақталуының ұзақ болуы Қазіргі кездегі алмалы-салмалы протезбен протездеуде пластмассалы тістер кең тараған. Сыртқы пішіні бойынша олар табиғи тістерден айнымайды,мықтылығы жеткілікті,протез негзінде жақсы ұсталып тұрады,өйткені негізбен тістер біртекті материалдар. Зауытта жасанды пластмассалы тістерді ыстық пресстеу әдісімен даярлайды. Білім алушының қолы ________________ 20 ___ ж. "_____" ____________________ ___________________________________________________________________ (кәсіптік практиканың тікелей жетекшісі) 20 ___ ж. "_____" ___________________ 2. Білім алушы мадақтамалары мен жазалары ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Кәсіпорыннан (ұйымнан) кәсіптік практика жетекшісінің қорытындылары ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Кәсіпорыннан (ұйымнан) кәсіптік практика жетекшісінің қолы ____________________________________ 20____ж. "_____"_____________________
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||