Оқу сауаттылығы 100 ВАР 2017-1. Оу сауаттылыЫ 1НСа зайсан клін ертеде монолша ХуноХутоНор оыраулы кл
 Скачать 1.08 Mb.
|
|
Бұдан кейін кино түсірем бе, білмеймін... – Кино әлеміндегі алғашқы қадамдарыңыз қандай болды? 1.–1992-93 жылдары Америкада жүргенімде режиссер ретінде алғашқы дебютім болды. АҚШ-тың Юта штатында Солт-Лейк-Сити деген қала бар. Сол жердегі кино мамандарына бірнеше сценарий жазып бергенмін. Бір күні кино түсіру алаңына келсем, режиссер жоқ екен. Стив деген продюсер бар еді, материалды өзімнен артық ешкім білмейтінін алға тартып, фильмді қолға алуымды сұрады. Қысқасы, кино алаңына итергендей етіп шығарды. Бұл кездейсоқ жағдай. Мен режиссер емеспін, негізгі мамандығым – кинодраматург. Сөйтіп басталып кетті. Бірнеше бейнеролик түсірдім. Олардың тапсырысымен әлеуметтік жарнама түріндегі екі фильм түсірдім. Алматыға қайтып келгеннен кейін де сценарий жазуды тоқтатқан жоқпын. «Мұстафа Шоқайды» жаздым. «Қазақфильмнің» президентінің орнына Анар Қашағанова келгенде Ақтан Арым Құбат деген қырғыз режиссеріне берген «Келін» сценарийі бойынша түсіруді «Материалды өзіңнен артық ешкім білмейді, әрі бастағаннан кейін аяғына жеткізу керек» дегенді айтып, кино түсіру алаңына итергендей етіп шығарды. Кейбіреулер режиссерлік үшін күресіп жүрсе, мен мәжбүрліктен қолға алдым. Сөйтіп аяқ астынан режиссер болып шыға келдім. – Режиссер ретінде өзіңізді қалай бағалайсыз? Сіздің бойыңызда режиссерлік қасиет басым ба, әлде кинодраматург ретінде мықтысыз ба? 2. – Драматург бола жүріп, көптеген сценарий жаздым. Режиссерге бересің. Кейін кино шыққанда қарасаң, көңілің толмайды. «Әттеген-ай!» дейтін тұстары көп болады. Сценарийді жазғанда бір киноны көз алдыңа елестетіп отырасың. Кино шыққанда қарасаң, сенің алдындағы суретіңмен сабақтаспайды, мүлдем басқа жаққа кетіп қалады. Ештеңе айта алмайсың. Өйткені, режиссердің көзқарасы басқа. Бірнеше рет сценарийлерім ойлағанымдай емес, мүлдем басқа кино болып шыққанда ішімнен өкініп жүрдім. Жалпы, режиссер ретінде біреудің жазған сценарийін түсіре алмаймын. Тек қана өзімдікін түсіремін. Егер бір жерден қате кетсе, тек өзіңнен көресің. Ең бастысы – жауапкершілік. Өзіңе, өз ісіңе деген жауапкершілік. Ешқандай тапсырыспен жұмыс істемеу керек. Жұмысты қолға алдың ба, оны жоғары кәсіби дәрежеде істеу керек. Өз шығармашылығыма баға бере алмаймын. Бірақ, кәсіби дайындықпен келгенім анық. 3. Жауапкершілік дегеннен туады, бір киноға шамамен екі жылдай уақыт кетеді. Бұл аз уақыт емес. Ал менің досым Тимур Бекмамбетов жылына төрт кино түсіреді. Тимурды жақсы көремін. Мәскеуде жүргенде жақын араласатынбыз. Өте дарынды, мықты жігіт. Бірақ, оның кинолары жеңілтек. Көбінесе компьютерге сүйене отырып жасалады. Бұл адамның интеллектісіне байланысты нәрсе емес. Мұнда техникалық, технологиялық интеллект басымдыққа ие болып тұр. 4. Қазір кино түсіру еріккеннің ермегіне айналып кетті. Жақсы кино көргенде адам қуануы керек. Ал қазіргі біздің киноларды көргенде қуана алмайсың. Өйткені, деңгей түсіп кетті. Еліктеу көп. Өз ойымыз жоқ. Жұртты күлдіргіміз келеді. Күлкінің өзі де түкке тұрмайтын болып шығады. Ойсыз. Күлкінің өзінің ар жағында ой болуы керек. Ал қазіргі кинолардағы күлкі – «аха-ха, иха-ха». Бұл дүниелер, яғни соңғы жылдары кино деп түсіріліп, кино ретінде көрсетіліп жүрген дүниелер – кино емес. Баян Есентаева, Нұртас Адамбайлардың түсіріп жүргендері кино деуге келмейді. Мейлі ғой, түсіре берсін. Бірақ, басын ашып алу керек, олардікі ешқандай да кино емес. Басқа нәрсе. Жанрын өзгерту керек шығар, бәлкім. Бұлардың ең басты ойы – ақша жинау. Ал нағыз өнер адамы ақша үшін жазбайды. Мұхтар Әуезов Абайды ақша үшін жазған жоқ. Шәкен Айманов, Сұлтан Қожықовтар ақшаның құнын білетін, бірақ ақша үшін жазбайтын. Ал қазіргілер о бастан-ақ ақшаны бірінші орынға қояды. Қазіргі кинолардың кино дегеннен гөрі бизнес жобаға келетіні сондықтан болса керек. Киноның аты да өзгерді қазір. Кино түсіруге бел будың ба, бүкіл жан-дүниеңмен соған берілесің, үлкен дайындықпен кірісесің. Басында қорқасың. Ылғи сол. Ал кино біткеннен кейін ауырасың. Өзім әр кинодан кейін 3-4 айдай ауырамын. 13. 4-бөлімде автор кімге кино туралы ойын өзгерту керек деп кеңес береді? A)Американдық Стивке B)Тимур Бекмамбетовке C)Ақтан Арым Құбатқа D)Анар Қашағановаға E)Нұртас Адамбаевқа 14.Сұхбат қандай мақсатпен алынды? A)Баян Есентаева мен Нұртас Адамбайға сын айтқызу үшін B)Ермек Тұрсыновты таныстыру үшін C)Отандық фильмдерге талдау жасау үшін D)Ермек Тұрсыновтың фильдерін жарнамалау үшін E)Ермек Тұрсыновтың кино туралы ойын білу үшін 15.Қай жауап 1-бөліміннің мазмұнына сәйкес келіп тұр. 1. Ермектің режиссер болуына сценарийді өзі жазуы септік болды. 2. Ермектің режиссер болуына кездейсоқ жағдай себепкер болды. 3. Ермек Тұрсынов еркінен тыс режиссер атанды. A)Біріншісі B)Үшеуі де бұрыс C)Үшіншісі D)Екіншісі E)Үшеуі де дұрыс 16.Берілген мақал-мәтелдердің қайсысы Ермек Тұрсыновтың айтқан сын сөзіне сәйкес келеді? A)Көз – қорқақ, қол – батыр. B)Қорыққан мен қуанған бірдей. C)Ер сыншысы – елі. D)Жылтырдың бәрі күміс емес. E)Михнат болмай, рахат болмас. 17.Ермек Тұрсыновтың адами қасиеттері туралы қандай ой түюге болады? A)Ол – жауапкершілігі жоғары және өз ісіне адал адам. B)Ол – Америкада тәжірибе жинақтаған режиссер. C)Ол – өз сценарийлеріне кино түсіріп жүрген танымал режиссер. D)Ол – білімі мен тәжірибесін ұштастыра білген адам. E)Ол –отандық киноиндустрия саласын дамытуға күш салған адам. 18.Отандық кино жағдайы туралы қай бөлімде ой қозғайды: A)Екінші B)Бірінші C)Үшінші D)Барлығы E)Төртінші 19.3-бөлімде Ермек Тұрсынов Тимур Бекмамбетовке қатысты не айтады? A)сын B)алаңдау C)ой-пікір D)күмән E)мақтау 20.Ермек Тұрсыновтың айтуынша, неге кинодраматургтың дайын фильмге көңілі толмайды? A)Кинода режиссердің көзқарасы басым болғандықтан B)Режиссер жұмысын өте жоғары бағалағандықтан C)Драматургтің жауапкершілігі басым болғандықтан D)Бар атақ режиссерге тиеселі болғандықтан E)Актерлердің ойыны ұнамағандақтан 83-НҰСҚА Құмырсқа – әлемдегі ең көп тараған жәндіктің бірі. Қазақ «құмырсқадай қажырлы», «құмырсқадай құжынаған», «құмырсқадай еңбекқор» деген тіркестерді бекер айтпаған. Олардың біз білмейтін қызық қыры көп. Оны ғалымдар зерттеп, бұқараға жеткізіп отыр. Құмырсқалардызерттейтінғылым – мирмекологиядепаталады. Осы мирмекологмамандардыңқұмырсқадайтынбайталаптанып, қайнағантіршіліктізерттеуінәтижесіндебізгеолартуралыкөптегенқызықтыдеректербелгіліболды. Құмырсқажержүзіндееңкөптарағанжәндік. Әлемдегіеңқұрметтімимекологтардыңбірі Эдвард Уилсонныңесебібойынша, бүгінжербетінде 10 квадрилиион, яғнионның 15 дәрежесіндейқұмырсқа бар екен. Жан басынашаққанда, бірадамға миллион құмырсқадан келеді, ал жалпыүлесібарлықадамныңүлесіндей. 1.Мәтіннің тақырыбы қандай? A)Құмырсқалар достығы B)Жәндіктер туралы C)Құмырсқалар еңбегі D)Мирмекологтар туралы E)Құмырсқалар илеуі туралы 2. «Құмырсқадай құжынаған» тіркесінің мағынасына сай келмейтін қатарды көрсетіңіз. A)Қажырлы, еңбекқор B)Қайнаған, қалың C)Қаптап кетті, қайнады D)Көп, қарақұрым E)Нөпір болды, ығы-жығы Бұрын бір тышқан болыпты. Ол өте ақкөңіл, достарымен тату екен. Бірақ жаңа келген мысық оған тыныштық бермепті. Бір күні оның ұйықтап жатқанын көрген мысық байқамаған болып жалпақ табанымен жаншып өтті. Шошыған тышқан орнынан қарғып тұрып мысыққа: – Мен ешқашан басқаларға жамандық жасаған емеспін. Сен неге маған өшігіп жүрсің? – дейді. Мысық тәкаппарлана: – Саған тышқан бол деген кім? Тышқан екенсің, жеуге тиіспіз! – дейді. Оның түпкі ниетін байқаған тышқан содан былай сақтанып, бұрыш- бұрышта тығылып жүретін болыпты. Бір тәуірі мысық өте ұйқышыл екен. Басы жастыққа тиді болды, қорылдай кетіп, қанша оятса да оянбайды екен. Мұны білген ақылды тышқан ебін тауып, ұйықтап жатқан дұшпанының мойнына қоңырау байлап қойыпты. Сөйтіп, жүрген сайын сылдырайтын қоңыраудың арқасында алаңсыз ұйықтап, еркін жүретін болыпты. 3.Тышқанның дұшпанын анықтаңыз A)Батыл B)Жалқау C)Мақтаншақ D)Өркөкірек E)Айлакер 4.Тышқанның алаңсыз өмір сүруіне негіз болған жағдай A)Батылдығы B)Шыдамдылығы C)Шапшаңдығы D)Ептілігі E)Тапқырлығы 5.Мәтін мазмұнына сай мақалды табыңыз. A)Диірменде туған тышқан тарсылдан қорықпас B)Досы көпті жау алмайды C)Екі қошқардың басы бір қазанда піспес D)Ежелгі дұшпан ел болмас E)Жалғыз қаздың үні шықпас 6.Мәтін мазмұнына сай тақырыпты таңдаңыз. A)Қулығын асырған тышқан B)Мысық пен тышқан C)Тату-тәтті өмір D)Ұйқышыл мысық E)Жаңа дос 2014 жылғы Қазақстандық кинолардың шымылдығын ашқан «Фуга»-дан кейін Баян Есентаеваның «Абайлаңыз, сиыр!» атты фильмі көпшілік қауымның назарына ұсынылды. Сол кинокартина жайында жазылған мәліметтермен мұқият танысып шығып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз. Нұрлан. Фильмнің прокаты 8, 9, 10 наурыз күндері мерекелік демалысқа келгеннен соң, сол күні дәл оған ғана емес барлық киноларға, барлық кинотеатрларда түнгі 12-ге дейін билет болмай, «Ханшатырда» ең соңғы сеансқа билет барын біліп, соған кіруге тура келді. «Абайлаңыз, сиырдың!» жарнамасы әлеуметтік желілерде біраз сайрап тұрды. Пиар қадамдардың бірі болу керек, «Абайлаңыз, сиырға!» мүлдем билет жоқ» деген жазбалары бар суреттерді де көрген боларсыздар. Содан халық «бұл неткен кино екен» деп мерекеден кейін де кинотеатрға ағылып жатты. Мен де соның бірі болдым... Жанерке. Қазіргі уақытта отандық фильмдердің сапасы «уааау» деуге келмейді ғой. Бірақ осы олқылықтың орнын толтырып, орысша-қазақша аралас болса да қолына алып жатқан Баян Есентаеваға тек рақмет айтамыз! Не дегенімен, фильм түсіру кез келгеннің қолынан келе бермейді, үлкен еңбекті, шыдамдылықты қажет етеді. Оны түсінетін бар, түсінбейтін бар. Гүлмайра. Шетелдік фильмдерді көріп өскен ұрпақ бәрібір шетелмен салыстырамыз да, «жаман, нашар» деп бағалай саламыз. Әрине қазір 3D-ны қойып шетелдік фильмдер Imax-тан көрсетіп жатқанда, іштері ашып солай бағалайды да: «Неге біздікілер солай жасай алмады?» деген ой келеді. «Қазақфильм» бастаған Қазақстанның киногерлері бұған: «Техника жоқ, маман жоқ, қаржы жоқ» – деп ақталады да қояды. Бірақ біз жыл өткен сайын үмітімізді үзбейміз, әр қазақстандық фильм шыққан сайын ол алдыңғысынан жақсы болар деп барудамыз. Кино түсірушілер жылдан-жылға көрермендердің көңілін қалдыра бермейтін шығар деген үміттеміз. Әлеуметтік желілерде «Ел арна» жабылып, содан үнемделген ақша жаңа керемет бір фильмге жұмсалғалы жатыр деген шын-өтірігі аралас әңгіме тарады. Сол шын болса, келесі жылы 8 наурызда керемет бір рецензия жазатын шығармын! P.S. Фильмді көргеніме бір аптадай уақыт өтсе де рецензия жазуға деген шабытым қазір ғана ашылды. Шындығында бұған бүгін желіге шыққан Арман Дүйсеновтің «Сен жайлы» туындысы әсер етті. 7.Берілген мәтіндер не туралы? A)Отандық киноиндустриясының бүгінгі жағдайы туралы B)«Абайлаңыз, сиыр» фильміне берілген баға C)«Қазақфильм» киностудиясының жетістігі туралы D)«Абайлаңыз, сиыр» тұсаукесерінің сәтті өтуі туралы E)Баян Есентаеваның жетістігі туралы 8.Үшінші пікірден Гүлмайраны қалай сипаттауға болады? A)Гүлмайра «Абайлаңыз, сиыр!» фильмін мүлде көрген жоқ. B)Гүлмайраның «Абайлаңыз, сиыр!» атты фильміне көңілі толды. C)Гүлмайра – отандық киноның жанашыры. D)Гүлмайра – қазақстандық фильмдер туралы бейхабар. E)Гүлмайра – кино майталманы. 9.Қазақ киноиндустриясының қандай жағдайы туралы сөз қозғалды? A)Салаға бөлінетін қаржының дұрыс игерілмейтіні B)Кино саласының қажетті деңгейде дамып келе жатқанын C)Киноның сапасынан гөрі желілердегі жарнамаға көп көңіл бөлу DОтандық кинолардың шетелдік туындылардан кем еместігі E)Қазіргі қазақ фильмдерінің өзекті мәселелерді көтергені 10.Қандай жауап Жанеркенің берген бағасымен сәйкес келеді? 1. Баян Есентаеваның бұл картинасының сәтті шыққаны – сөзсіз. 2. Фильмге түскен актерлер өз кейіпкерлерінің образын аша алды. 3. «Абайлаңыз, сиыр!» атты фильмі тіл мәселесін көтерді. A)Бірінші мен үшінші B)Тек үшінші C)Тек бірінші D)Барлығы теріс E)Барлығы дұрыс 11.Нұрланның пікірінен «Абайлаңыз, сиыр!» фильмі туралы нені білуге болады? A)Фильмге жиналған қауымның риза болғанын B)Фильмінің өте сәтті көрсетілім болғанын C)Фильмінің көрерменнің көңілінен шыққанын D)Фильм жарнамасынан да мықты болғанын E)Фильм көп көрермен жинай алғанын 12.Отандық фильмдердің сапасына түсінушілікпен қараған көрермен A)Нұрлан мен Гүлмайра B)Гүлмайра C)Жанерке D)Нұрлан мен Жанерке E)Нұрлан Жуықта Шығыс Қазақстанның Катонқарағай және Күршім аудандарында 50-ден астам сұңқар мен ителгі еркіндікке жіберілді. Кезінде контрабандалық жолмен шетелдерге өтіп кеткен құстар аймаққа Біріккен Араб Әмірлігінен әкелініп отыр. Дубай қаласындағы экологиялық агенттіктің бұл жобасы әлемде 18 жыл көлемінде жүзеге асырылып келеді. Осыған байланысты құрылған арнайы қор «Қызыл кітапқа» енген және жылдан-жылға азайып бара жатқан сұңқарлардың санын қалпына келтірумен айналысады. Арабтар аңшылыққа пайдаланатын құстарды еркіндікке жіберу жөніндегі жобасын бұған дейін Қырғызстан және Пәкістан елдерінде жүргізген. Соңғы бірнеше жыл ішінде бұл ауқымды экологиялық шараға Қазақстан да қатысып отыр. Басына сәлде киіп, ақ киімге оранған арабтардың Алтай өңіріне келуі – күнде бола бермейтін оқиға. Сондықтан болар, қонақтардың әрбір әрекеті мен жүріс-тұрысын бақылау көпшілік үшін қызықты болды. Саятшылық пен құсбегілік қазақтың қанына сіңген өнер болса да, арабтардан үйренетін тәжірибе көп. Олар сұңқарды аса қасиетті құс санағандықтан, Араб Әмірлігінде онымен тек ақсүйектер ғана саятшылық құратын көрінеді. Сонымен бірге, арабтың ежелгі дәстүрі бойынша, аңшылыққа 2 жыл пайдаланылған құс міндетті түрде еркіндікке жіберіліп отырған. Өйткені, адамзат баласы жабайы табиғаттағы сұңқар мен ителгі санының азаюына залал келтірмеуі тиіс. Қазір әлемнің бірқатар елдерінде жүзеге асырылып отырған осы экологиялық бағдарлама да дәстүрдің негізінде жасалыпты. Біріккен Араб Әмірлігіне құдай көптеген табиғат ресурстарын берген. Сондықтан да біз жабайы табиғатқа зиян келтірмеуіміз және құстың санын көбейтуге болашақта да өз үлесімізді қосуымыз қажет. Арабтардың аңға шығу дәстүрі бойынша сұңқарлар екі жылдан кейін бостандыққа жіберіліп тұрған. Өйткені соңғы 10 жылда сұңқарды браконьерлік жолмен аулап, шетелге сататындар көбейіп кетті. – Мәселен, бүгін біз бостандыққа ұшырып жатқан құстардың барлығы біздің елдегі контрабандашылардан тәркіленген, – деді бізге берген сұхбатында экологиялық жобаның үйлестірушісі Мұхаммед Салих. Араб Әмірлігінде сұңқар мен ителгіні әлемдік деңгейде қорғау жөніндегі бағдарламаға мемлекет жан-жақты қолдау жасап тұрады. Құстарды бостандыққа жіберуге осы экологиялық жобаның жетекшісі, жоғары мәртебелі шейх Мухаммед Ахмет Аль Баварди Шығыс Қазақстанға арнайы келіпті. Ол Күршім және Катонқарағай өңірінің таулы, өзенді жерлеріне ұшырылған сұңқарды жеке бақылап, әрқайсысын суретке түсіріп отырды. Акцияны ұйымдастырушылар, ең бастысы, еркіндікке жіберілген құстар қайтадан браконьерлердің қолына түспесе дейді. Өйткені, өткен жылы ғана Шығыс Қазақстанның дәл осы аймақтарында 17 сұңқарды ұстап, шетелге өткізбек болған Египет пен Сирия мемлекетінің азаматтары ұсталған болатын. – Біз бұл жобаны Қазақстанда жүзеге асырудың тиімді екендігіне көз жеткіздік. Бұл өңірдің табиғаты сұңқар және ителгі сияқты құстарға өте қолайлы. Олардың жабайы ортаға бейімделіп, өз қорегін табуына барлық жағдай бар. Ең бастысы, құстар табиғат жауларының қолына түспесе болғаны, – дейді экологиялық жобаның жетекшісі, жоғары мәртебелі шейх Мухаммед Ахмет Аль-Баварди. Жалпы Араб елдері бұл жобаны халықаралық деңгейде жүзеге асыруға қыруар қаржы жұмсап келеді. Мәселен, мына сұңқарлар осыған дейін Дубайдағы арнайы құстардың емханасында сауығып шыққан. Арабтар оның әрқайсысына құны 2 мың доллар тұратын электрондық қондырғылар тақты. Салмағы бар-жоғы 9 грамдық күннен қуат алатын спутниктік жабдық арқылы сұңқарларды болашақта да бақылауға болады. Дәстүр бойынша әрбір сұңқардан кейін оның соңынан көгершін ұшырылды. Бұл әдіс жыртқыш құстың аңшылық машығын есіне түсіруі үшін қажет. 13.Неліктен Араб елдері бұл жобаны халықаралық деңгейде жүзеге асыруға қыруар қаржы жұмсап келеді? A)Құстардың ортаға бейімделуі үшін B)Құстарға қолайлы жағдай туғызу үшін C)Құстардың жасыл алқапқа тигізер пайдасы үшін D)Құстардың бостандықта таралуы үшін E)Құстарды табиғи жолмен тамақтандыру үшін 14.Мәтіннің реттілігін көрсетіңіз 1.Қаржылық көмек 2.Мемлекеттік қолдау 3.Жоба жетекшісінің көзқарасы 4.Еркіндікке босату 5.Экологиялық жоба A)3.1.5.4.2. B)5.4.2.3.1. C)5.3.1.2.4. D)2.4.1.3.5. E)1.4.5.2.3. 15.Мәтінде кейіпкер көзқарасы қай азатжолда бейнеленген? A)5 B)1 C)4 D)3 E)2 16.Соңғы азатжолдың төртінші азатжолға қатысы қандай? A)Ойды баяндайды B)Ойды суреттейді C)Ойды дамытады D)Ойды сипаттайды E)Ойды қорытындылайды 17.Мәтін мазмұнына сәйкес ақпаратты көрсетіңіз. A)Құстардың арнайы емделу орталықтары бар B)Аңшылықпен тек қазақ халқы айналысады C)Жоба қаражат тартуды көздеді D)Құсбегілікпен арабтар сәндік үшін айналысты E)Бұл жер табиғаты құс өсіруге қолайсыз 18.Мәтін не туралы? A)Ителгілердің өмірі B)Сұңқарлар өмірі C)Құстарды қорғау D)Аңшылық E)Саятшылық 19.Неліктен сұңқарды ұшырғаннан кейін соңынан көгершінді ұшырған? A)Көгершінмен салыстыру үшін B)Құстардың серіктесіп ұшуы үшін C)Оларды жарыстыру үшін D)Сұңқарға көмектесу үшін E)Машығын еске түсіру үшін 20.Мәтіннің бірінші азатжолы қандай мақсатта берілген? A)Экологиялық бағдарламаның жүзеге асырылуы туралы мәлімет беру B)Араб Әмірлігімен бірге жұмыс жасауды насихаттау C)Ақсүйектердің саятшылық өнерін дәріптеу D)Құсбегілік қазақтың ұлттық өнері екендігін жеткізу E)Құстарды еркіндікке жіберу туралы мәлімет беру |