Шұғыл жағдайларда жедел көмек. Пульмонологиядаы жедел жрдем жадайлары Жедел тыныс алу жетіспеушілігі Себептері
 Скачать 62.37 Kb.
|
|
Коллапс Себептері:
Клиникалық бейнесі. Жалпы жағдайының аяқ асты нашарлауы, терісінің бозаруы, суық тер басады. Беті үшкірленеді, терісі мрамор түстес, еріндерінде цианоз. Дене температурасы төмендеген, науқас қимылсыз жатыр, тежелген. Есі сопорозды, дем алуы жиілеген, үстірт тахикардия, жүрек тондары айқын, қағып тұрады. Тамырлары жоғалып, қысымы төмендейді. Қан қысымының төмендеуі жағдайының ауырлығын білдіреді. Жедел көмек: Коллапс себебін жою немесе әлсірету:
Кейінгі емдеу реанимация бөлімінде жүргізіледі. Гипогликемиялық кома Себептері: Мөлшерден көп дозада инсулинді енгізу. Тағамдардың көмірсулардың жетіспеушілігі. Инсулин енгізгеннен кейін немесе глибенкламидті қабылдағаннан кейін тамақтану тәртібінің бұзылуы. Диабетикалық нефропатиясы бар науқастардың инсулинге сезімталдығының жоғарлауы, ішімдіктен кейін интенсивті физикалық күш түскенде. Салицилаттарды, сульфаниламид препараттарын, адреноблокаторларды инсулинмен немесе қантты төмендететін дәрілермен қабылдау. Инсулинома, гипотереоз, созымалы бүйрек үсті жетіспеушілігі және т.б. Клиникалық белгілері: кома тез басталады, бірнеше минут ішінде. Басында науқас қозулы, бұлшық еттердің гипертонусы және бет бұлшық етінің тартуы байқалады. Адекватсыздық мінез байқалуы мүмкін. Денесі дірілдеп, аштық сезім байқалады, кейін науқас ес түсінен айырылады. Артериялық қысым төмендейді, қандағы қант мөлшері азаяды. Жедел жәрдем: Гипогликемиялық алғашқы сатысы болса, оны басу үшін науқасқа көмірсуларға бай тағамдар беру: ол 50-100г, қант, жылы суға немесе шайға ерітілген. Мәмпәси, бал, 100 г ақ нан, печенье. Мүмкіншілік болса қандағы қант мөлшерін анықтау (3,3 ммоль/л төмен). Кеш сатыда дереу 40-80 мл -40% глюкоза ерітіндісін көк тамырға енгізу, бұдан нәтиже болмаса, онда 1-2 мл глюкагон ерітіндісін тері астына немесе бұлшық етке енгізу, ал егерде бұдан көмек шықпаса, онда 1 мл – 0,1% адреналин гипохлорид ерітіндісін тері астына жіберу. Науқас есіне келісімен оған көмірсуларға бай тағам беру. Гипергликемиялық, диабетикалық ,кетоацидозды кома Себептері: Бірінші рет анықталған қант диабеті (диагностикаланбаған қант диабеті). Вирустық инфекция (тұмау, ЖРВИ, қызыша, қызамық, эпидемиялық паратит және т.б.). Қант диабеті кезіндегі созымалы аурулардың асқынуы. Жүйкелік немесе физикалық кері түсудің асқынуы. Инсулин мөлшерінің жетіспеушілігі және т.б. Клиникасы:баяу басталады, 2-7 тәулік ішінде науқас әлсіреп, жұмысқа деген құштарлығы төмендейді. Ұйқышылдық пен сылбырлық ұлғаяды. Тәбеті төмендейді, қатты шөлдеу, ауыз шырыш қабатының құрғауы, жиі зәрге отыру байқалады. Кейін жүрек, айну, құсу, іште ауырсыну, сұйық нәжіс қосылады. Әлсіздік ұлғаяды, тынысы терең, шулы. Тері шырыш қабаттары құрғақ, шығарылған ауада ацетон иісі шығады. Біртіндеп есінің жоғалуы, апатия, психикалық депрессиядан кейін басталуы мүмкін. Жүрек тондары күңгірт, тахикардия, қан қысымы төмен. Жедел жәрдем: Таза ауамен қамтамасыз ету немесе оттегімен дем алдыру. Қан қысымын, лүпілін қадағалап тұру. Мүмкіндік болса қандағы қант мөлшерін анықтау (50 ммоль/л дейін). Науқасты дереу реанимаци бөлімшесіне жеткізу. Тасымалдау кезінде науқасқа регидрация жүргізе бастау керек, көк тамырға натрий хлорид ерітіндісін енгізу. Қан қысымы төмендегенде 1 мл – 1% мезатон ерітіндісін көк тамырға енгізу, 60-90 мг преднизолон жіберу. Тиреотоксикалық криз Себептері: Қалқанша безіне операциялар жасағанда Психикалық жарақат. Қалқанша безін сипалап басуды дөрекі жүргізу. Екіқабат әйелдердің токсикозы. Антитиреоидтарды кенеттен беруді тоқтату. Диффузды токсикалық зоб, бірінші рет пайда болғанда, ұзақ уақыт емделмегенде және т.б. Клиникасы:тиреотоксикоздыңбелгілері жедел басталып, кенеттен ұлғаюына тән: психикалық және қозғалыстық алаңдау ұлғаяды, қозулық байқалады. Науқас өлім үрейін сезеді, тұншығу, жүрек тұсында ауырсыну, жүректің жиі соғуы, бас ауырсыну. Дене қызуы 39-400С, терісі ыстық, қызарған, терісі профуздық теріден ылғалды. Ентігу байқалады, тахикардия, жүрек жиырылуы 1 минутына 150 рет, жиі аритмия, жүрек-қан тамыр жетіспеушілігі, артерияльдық гипертензия. Жалпы әлсіздік, ес түсінің бұлынғыр болуы, іште ауырсыну, құсу, іш өту болады. Жедел жәрдем: Жиі қан қысымын, дем алуын, жүректің жиырылуын қадағалап тұру. Оттегімен дем алуды қамтамассыз ету. 400 мл – 5% глюкоза ерітіндісімен 2-5 мг/кг преднизолон қосып көк тамырға инфузия жасау. Науқасты реанимация бөліміне тасымалдау. Гипотиреоидты кома Себептері:
Бейімдеуші факторлар:
Клиникасы: Кома ОНЖ (орталық немесе жүйке жүйесінің) тежелуінің ұлғаюымен басталады (летаргия, депрессия, ступор, кома). Науқастың кенеттен дене қызуы түсіп, кейін негізгі алмасуы төмендейді. Ауыр түрдің жүрек қан тамыр жетіспеушілігі, брадикардия және артериялық гипотензия байқалады. Гипотиреозға тегіс бұлшық еттің атониясы тән, бұл жедел зәрдәң тоқтауымен және механикалық ішек жүрмеуімен байқалады. Дер кезде көмек көрсетпесе, науқас жүрек қан тамыр және тыныс алу жетіспеушілігінен өледі. Жедел көмек:
Жедел бүйрек жетіспеушілігі Себептері:
- анафилактикалық шок - сәйкессіз қанды құю және т.б. 3. Ренальды: - жеке гломерулонефрит. -ауыр металл тұздарымен, әр түрлі токсиндармен улану; - ауыр инфекциялар. 4. Постренальды: - зәр шығару жолдарының тастармен бітелуі. - ісіктер, бүйрек артерияларының тромбозы және т.б. Клиникасы: Жедел бүйрек жетіспеушілігінің төрт дәрежесін ажыратады: І дәрежесі – бастапқы. Бірнеше сағаттан 6-7 күнге дейін созылады. Аурудың негізгі белгілері: қызба, қалтырау, 400-600 мл тәулігіне дейін тәуліктік диурез төмендейді. ІІ дәрежесі – олигоануриялық. Диурезі анурияға дейін барады, ісік күшейіп, Қ/Қ көтеріледі, әлсіздік басталып, ұйқышылдық, жүрек айну, бел тұсында ауырсыну, бастың ауруы, тырысулар, жүрек демікпесінің ұстамасы болады. Бұған тәбеттің төмендеуі тән. Қанның төмендеуі анықталады. Лейкоциттер мөлшері жоғарылап, мочевина қалдығы және креатинин көтеріледі. Өлім қауіпі болуы мүмкін. ІІІ дәрежелі – полиуриялық. Біртіндеп диурез 1,5 -3л тәулігіне дейін көбейеді. Зәрдің тығыздығы төмендейді, біртіндеп ІІ-шідәреженің клиникасы төмендеп, жойылады. ІVдәрежесі – жазылу. Бүйрек жұмысы қалыптасып, диурезі қалпына келеді. Бұл 3-12 айға созылады. Жедел жәрдем: Дереу науқасты интенсивті терапия бөліміне жеткізу немесе реанимация бөліміне тасымалдау (гемодиализ емі қамтамассыздандырылған). Госпитальға дейін мүмкін болса себепті жою. Микроциркуляцияны жақсарту үшін көк тамырға 5мл -0,05% допамин ерітіндісін, 200 мл -5% глюкоза ерітінідісіне қосып енгізу. Аяққа жылытқыш басу. Көк тамырға 4-6 мл лазикті енгізу. Қан тамырдың жиырылуын қалыптастыру үшін көк тамырға тамшылатып полиглюкин, реополиглюкин (400мл) немесе гемодез (400мл) жіберу. Постренальды бүйрек жетіспеушілігінде негізгі ем – хирургиялық жол. Сол үшін науқасты дереу урологиялық немесе хирургиялық бөлімшелерге жеткізу. Бауыр комасы Себептері:
Клиникалық белгілері: Бауыр комасы кзінде 3 сатысын ажыратады. І саты: Кома алды сатысы. Басталуы аяқ астынан немесе біртіндеп басталады. Орталық жүйке-жүйесі жағынан өзгерістер болуы мүмкін. Науқастың психикасы өзгереді, науқаста ренжігіш, немқұрайлылық болады. Эмоциональды өзгерістер байқалады: эйфория, апатиямен ауысады және қажу дәрежелері анықталады. Күндізгі уақытта науқас ұйқышыл болады, ал түнде ұйқысыз болады, тәбеті төмендейі, іш қуысында ауырсыну, жүрек айну, құсу, кейде ықылық, есінеу болады. Тері қабатында сарғаю және қасыған іздер болады. ІІ саты:Қауіптенген кома. Есінің бұзылуымен сипатталады. Сандырақтай және елес пайа боолады. Науқастар уақытты ажырата алмайды. Қозушылық байқалады, терісінде қасыған іздер және сарғаюмен қатар ұсақ нүктелі қан құйылуы болады. Көзінде өзгерістер, көз қарашығы кеңейген. Аузынан бауыр иісі шығады, тілі қызарған (таң қурайдай). Тремормен сипатталады, тістің қызыл иектері қанайды, мұрыннан, өңештен, асқазаннан қан кету болады. Қ/Қ төмендейді, жүрек жиырылуы жоғарлайды. Бауыр, пальпация кезінде үлкейген, ауырсынады. Зәр мөлшері кенеттен азаяды. ІІІ саты: Толық бауыр комасы. Жағдайы ауыр, есі жоғалған, патологиялық рефлекстер басталады (сору, ұстау, Бабинский, шүйде бұлшық еттері тартылады). Геморрагиялық синдром анық болады, Куссмаул тынысы, ауыздан шикі бауыр иісі шығады, тахикардия, ҚҚ төмендейді, толық анурия, бауыры кішірееді. Чейн - Стокс тынысы болады. Содан кейін тынысы тоқтайды. Жедел жәрдем:
Жедел токсикалық гепатит кезінде антидонтты терапия жүргізу керек:
Кейінгі емі реанимация бөлімшесінде жалғасады. Жедел улануларда бірінші көмек Жедел уланулар Жедел улану – бұл химиялық себептен туатын ауру. Адам ағзасына химиялық заттардың токсикалық дозада түсуінен кейін дамиды, осы кезде организмге қажетті функцияларды бұзады және өмірге қауіп төнеді. Уланулар тұрмыстық (98% жағдайда) және өндірістік (2% жағдайда) болып бөлінеді, ал себебіне байланысты кездейсоқ және әдейі болады. Кездейсоқ уланулар - өзіндік емдеуде, дәрілерді қалыптан тыс қабылдағанда, медициналық қателер салдарынан, кездейсоқ жағдайларда, наркотикалық немесе ішімдік интоксикация бетінде дәрілік заттарды қабылдағанда болады. Әдейі уланулар - өзін-өзі өлтіру мақсатында болады (суицидтік уланулар) немесе зардап шегуші қолайсыз жағдайда яғни ұрлықта, өлтіруде, зорлауда (криминалдық уланулар). Ағзаға улар әр түрлі жолдармен енеді. Тыныс жолары арқылы, тері арқылы, пероральды, тамыр арқылы, тері асты, бұлшық ет арқылы, коньюктива, қынап, тік ішек арқылы енеді. Клиникалық бейнесіі: Арнайы белгілерін табу қажет. Әр түрлі жүйелердің және мүшелердің зақымдануы негізгі синдром болып табылады. Осы арқылы жағдайы шешіледі – кома, экзотоксикалық шок, жедел тыныс алу жетіспеушілігі. Нерв жүйесінің зақымдануының симптомдары: бас ауру, елес, делирий, тырысулар, паралич, кома. Ас қорыту жүйесінің бұзылуындағы симптомдар ауыздың шырышты қабатының қабынып өзгеруі, құсу, іш өту. Қан айналымы бұзылғандағы симптомдар: бради немесе тахикардия, артериялық гипо немесе гипертензия, экзотикалық шок. Тыныс алу жүйесінің функциясы бұзылғандағы симптомдар: бради немесе тахипноэ, Куссмауль тынысы, ларингоспазм, өкпенің токсикалық ісігі. Бүйрек зақымданудағы симптомдар: диурездің төмендеуі, жедел бүйрек жетіспеушілігінің белгілері. Диагностика: Ауруханаға дейінгі этап қазіргі токсикологиялық анамнезіне, сақталған жағдай анализіне, жедел уланудың клиникалық белгілеріне негізделеді. Токсикалық анализ жинағанда – удың түрін, оның дозасын, қабылдаған уақытын, организмге түсу жолын анықтау керек. Шашылған дәрілердің қабығына, өндірістік заттардың химиясына, алкогольдік шырындардың ыдысына көңіл бөлу керек. Жеңіл уланудың диагностикасында жиі удыңтүрін анықтау мүмкін емес, бірақ клиникалық суретке қарап оның туынды тобын анықтау қиын емес (жүрек, жүйке, бауыр, қан, ас қазан, ішек немесе өкпеге ететін улар). Жедел жәрдем: Жедел уланумен немесе соған күмән туған науқастарды дереу ауруханаға жеткізу керек.
Қышқылдармен және сілтілермен улану Қышқылдар өндірісте және өнеркәсіптерде қолданылады. Бұлар өндірістік химия, бояғыштар, тыңайтқыш құрам заттарына кіреді. Сілтілер – химиялық, терілік, қағаз, мәтіндік салаларда қолданылады, сабын жасауда қолданылады. Медицина тәжірибесінде – сілті, мүсәтір спирті жиі қолданылады. Сірке эссенциясымен улану жиі кездеседі. Бұл ішке түскенде ауыздың шырышты қабатын, жұтқыншақ, өңеш, асқазан, ішектің химиялық күйгіне себеп болады. Клиникалық бейнесі: Уланғанда кенеттен ауыздың шырышты қабатында, өңештің бойында, эпигастрий аймағында ауырсыну пайда болады. Саливация жоғарлайды, қан аралас құсық пайда болады, механикалық асфиксия дамиды, жұтқынның күйігіне, ісінуіне байланысты. Психомоторлық қозулар байқалады, кейін экзотоксикалық шок дамиды, эритроциттерде гемолиз белгілері байқалады: зәр қызғылт түске боялады, бірнеше тәулікте склераның иктериясы байқалады және терінің сарғаюы болады. Қышқылдар коагуляция, ал сілтілер – колликвационды некроз тудырады. Жедел жәрдем: Барлық науқастарды араластырылған сірке қышқылын қабылдасада міндетті түрде ауруханаға жеткізу керек. Оған дейін:
|