Шұғыл жағдайларда жедел көмек. Пульмонологиядаы жедел жрдем жадайлары Жедел тыныс алу жетіспеушілігі Себептері
 Скачать 62.37 Kb.
|
|
Пульмонологиядағы жедел – жәрдем жағдайлары Жедел тыныс алу жетіспеушілігі Себептері: 1. Тыныс алу жетіспеушілігі орталық тыныс алудың функциясы бұзылғаннан пайда болады. Олар мыналар:
2. Торакодиафрагмальды тыныс алу жетіспеушілігі мына жағдайлардан кейін болады:
3. Бронхтық-өкпелік тыныс алу жетіспеушілігі, өкпедегі және тыныс алу жолдарындағы патологиялық процессте болады:
Клиникасы: Негізгі белгісі күшее бастаған ентігу, терісінде диффузды цианоз, тахикардия, қан қысымы көтеріледі, қозады. Тыныс алу жетіспеушілігі күшейген сайын терісі қызарып, склера коньюктива тамырларының (инъекциясы) қанталауы дамиды. Науқас тежеледі, брадикардия, қан қысымы төмендейді. Гиперкапниялық кома кезінде науқас есінен танады, арефлексия, мидриаз пайда болады. Қан қысымы өте төмен, аритмия байқалады. Дем алуы патологиялық түрде Чейна-Стокса, Биот. Одан кейін жүрегі тоқтап, өледі. Жедел жәрдем: 1. Науқасты ыңғайлап отырғыз, таза ауамен бөлмені желдет. 2. Мүмкіндігінше ылғалдандырылған оттегімен ингаляция жаса. 3. Тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қалпына келтір: ауыз қуысын салфеткамен, қол орамалмен тазала, жұтқыншақты кеңірдекті резеңке катетермен электроотсос арқылы, ол жоқ болса резеңке груша немесе Жане шприці арқылы тазала. 4. Бронхоспазма көк тамырға баяу 10 мл -2,4% эуфиллинмен 10 мл -0,9% натрий хлорид енгіз. 5. Ауыр жағдайда көк тамырға немесе бұлшық етке 60-90 мг преднизолон енгіз. 6. Тыныс алу тоқтағанда дереу ауызға немесе «мұрынға ауыз» немесе «ауызға ауыз» жасанды тыныс алу әдісін жаса. Бұндай науқастарды тез арада реанимация бөліміне жеткізу керек. Онда негізгі ауруды емдейді (өкпе қабынуында антибиотиктермен емдеу, астматикалық статусты жою, өкпе артериясының тромбоэмболиясында тромболиялық ем) жасанды өкпе вентиляциясы, гипербариялық оксигенация. Бронх демікпе ұстамасы (бронхиальды астма) Себептері: Аллергенмен қатынас (шаң, дәрілер, жәндәктер, жануарлар және т.б.). Тыныс алу мүшелерінің қабыну процесстерінің асқынуы (бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар және т.б.). Жағымсыз метеорологиялық факторлар (температураның өзгеруі, дымқылдық, барометриялық қысымның өзгеруі және т.б.). Клиникасы:Тұншығу ұстамасы аяқасты тәуліктің кез келген уақытында ұстайды. Тыныс шығаруы қиындап, ысқырық дыбыс пайда болады. Науқас мәжбүрлі жағдайда – кушеткаға қолымен сүйеніп отырады. Бетінде диффуздф цианоз (көгеру). Аускультация кезінде әлсіреген везикулярлы тыныс, әсіресе ауа шығарған кезде құрғақ ысқырықты және ызылдаған сырылдар. Сырқаттың ең күшейген кезінде жөтел пайда болады да қиын жабысқақ әйнек тәріздес қақырық бөлінеді: Жедел жәрдем: Қан қысымын өлше, тыныс алуын және пульсін қадағала. Науқасты ыңғайлы етіп жартылай отырғыз, бөлмені таза ауамен желдет. Жеңіл ұстамада ингаляция жаса: алупент, астмопент, сальбутамол, беротек, вентолин, тербуталин, дитек және басқаларды 1 сағатта 3 ретке дейін. Орташа түрінде бронхоспазмолитиктерді инъекция түрінде қолдану қажет. 0,5 мл 0,05% алупент немесе адреналин ерітіндісін бұлшық етке немесе тері астына енгіз (бұл дәрілер тахикардияда, артериялық гипертензияда, қарт адамдарға және жүкті әйелдерге қарсы көрсетілген). 10 мл 2,4% эуфиллинді 10 мл 0,9% натрий хлорид ерітіндісімен баяу көк тамырға енгіз. Ауыр ұстамада қолдану қажет: Ылғалдандырылған оттегі ингаляциясы. Көк тамырға глюкокортикоидтарды енгіз. 0,9% натрий хлорид ерітіндісіне: 125 мг метилпреднизолон (солу-медрол), 90-120 мг преднизолон немесе 200-300 мг гидрокортизон сукцинат (солукортеф). Әсері болмаса науқасты пульмонологиялық немесе реанимациялық бөлімге жеткіз. Астматикалық статус Себептері: Симпатомиметиктерді қадағалаусыз қолдану. Глюкокортикоидтарды ұзақ қолданғаннан. Мөлшерден тыс седативті, ұйқы шақыратын дәрілерді қолдану. Аллергендермен қатынас. Тыныс алу мүшелерінің қыбанған аурулары. Клиникасы:асматикалық статус 3 кезеңнен дамиды. 1 кезең: науқастың жағдайы адекватты (өзін-өзі басқара алады). Тоқталмайтын тұншығу ұстамасы, дем шығаруы ұзарып, шулы ысқырық дыбыс шығады. Өкпенің тұтас барлық бөліктерінің үстінде құрғақ ысқырық сырылдар естіледі. Қан қысымы көтерілген немесе қалыпты, тахикардия. ІІ- кезең: Декомпенсация немесе «мылқау» өкпе. Науқастың жағдайы ауыр, психикасы өзгерген. Қозулар мен депрессия дезориентацияға айналады. Өте күшті ентігу, демалысы шулы, ысқырықты, акукультация кезінде өкпеде сырыл естілмейді. Өкпенің кейбір бөліктерінде дем алуы әлсіреп естілмейді, «мылқау» өкпеге дейін. Қан қысымы төмендейді, өте күшті тахикардия. ІІІ- кезең: Гиперкапниялық кома. Науқастың жағдайы өте ауыр. Дем алуы беткей, аритмиялық. Науқас естүссіз. Аускультация кезінде «мылқау» өкпе. Қан қысым төмендеген, пульсі жиі тәріздес, аритмиялық. Жедел жәрдем: Қан қысымын өлше, пульсін және тыныс алын қадағала. Науқасқа ыңғайлы жағдай жаса, жартылай отырғыз, бөлмені желдет. Науқасты дереу реанимация бөліміне жеткіз. Жол-жөнекей ылғалдандырылған оттегімен ингаляция жасауды жалғастыр. 1 – кезеңде: 5. 200 мл 0,9% натрий хлоридқа 10 мл 2,4% эуфиллин қосып, көктамырға тамшылатып енгіз. 6. Көк тамырға глюкокортикоидтар енгіз. 0,9% натрий хлорид ерітіндісімен: 3-4 мл (9-120 мг) 3% преднизолон немесе 125 мг метилпреднизолон (солу-медрол). ІІ – кезеңде: Көк тамырға глюкокортикоидтарды жоғарғыдай дозада қайталап енгіз. Көк тамырға 0,9%ий хлорид ерітіндісін тамшылатып инфузия жаса. Көк тамырға 5000- 10 000 ЕД гепарин енгіз. ІІІ- кезеңде: Жасанды өкпе вентиляциясын жүргіз. Көек тамырға глюкокортикоидтаржы жоғарыдай дозада 0,9% натрий хлорид ерітіндісімен енгіз. Ылғалдандырылған оттегін бер. Тахикардия болса 0,5 мл 0,05% строфантан ерітіндісін немесе 0,5 мл 0,06% корглюкон ерітіндісін 20 мл 0,9% натрий хлорид ерітіндісімен баяу енгіз. Одан кейінгі емі реанимация бөлімінде өтеді. Кардиологиядағы жедел жәрдем жағдайлары Стенокардия ұстамасы Себептері: Коронарлы артерия атеросклерозы. Коронарлы артерия тарылуы. Клиникалық белгілері:физикалық күш түскенде, стресс жағдайында, жылы бөлмеден суыққа шыққанда төс артында ауырсыну болады. Ауырсыну сол жақ қолға, иыққа, жақ астына, жауырынға беріледі. Ауырсыну қысып, кеудеден «бір зат» басқандай және күйдіру сезімімен сипатталды. Ұстама ұзақтығы 5-10 минутқа созылады. Жедел жәрдем: Физикалық –психикалық тыныштық. Қан қысымын өлшеу, пульсін қадағалау. ЭКГ түсіру. Валидол – 0,06 гр, нитроглицерин – 0,0005г тіл астына немесе 1% нитроглицерин ерітіндісінің 4 тамшысын қантқа тамызып тіл астына беру. Нәтиже болмаса нитроглицерин 3-5 минут сайын беру. Ауырсынуды басу үшін литикалық қоспа беруге болады. Литикалық қоспа: 2 мл 2% папаверин гидрохлориді. 2 мл 50% анальгин, 2 мл 2,5% пипольфен 5 мл баралгин. Егер нәтиже болмаса нифе**ипин ,02 тіл астына немесе молсидомин 0,002 егер 30 минуттан кейін ұстама басылмаса науқасты стационарға жеткізу. Миокард инфарктісі Себептері: 1. Коронарлы артерия атеросклерозы. 2. Коронарлы артерия тромбозы. Клиникалық белгілері: Науқасты кеудені қысқан ауырсыну мазалайды. Ауырсыну сол жақ иыққа, қолға, мойынға, жауырынға бріледі. Ұстама кезінде науқаста өлім үрейі болады және тыныс алуы қиындап науқас мазасызданады. Нитроглицеринге ауырсыну басылмайды. Қан қысымы төмендеуі мүмкін, ритм бұзылады. Бірақ кей жағдайда миокард инфарктісінің аптиптік ағымын байқауға болады. Ауырсыну эпигастрий аймағына немесе іш құрсағына берілуі мүмкін. Осы кезде жүрек жетіспеушілік белгілері дамуы мүмкін. Патологиялық процесстерді анықтау кезінде ЭКГ көрсеткіштері өте маңызды. Жедел көмек:Тез арада реанимация бөліміне жеткізу алдында ауырсыну синдромымен күресу, асқынулардың алдын алу. Науқасты физикалық-психикалық тыныштандыру. 1. Қан қысымын өлшеу, пульсін қадағалау, тынысын қадағалау. ЭКГ- ге түсіру. 2. Тіл астына изокет - спрей ингаляциясы немесе 1т. нитроглицерин беру. Оларды 2-3 рет 1 таблеткадан 5-10 мин. сайын қайталау. 3. Ылғалды оттегін беру. 4. Шайнап жұтуға аузына 325 мг аспирин беру. 5. Миокард инфарктісі кезінде жай анальгетиктерден нәтиже болмайды, ауырсыну басылмайды. Сондықтан наркотикалық анальгетиктер қолдану қажет. 2 мл 1% морфин, 2 мл 2% промедол немесе 2 мл 2% пантопан, 0,3 – 0,5мл 0,1% атропин сульфат ерітіндісімен көк тамырға 1-2 мл трамал ерітіндісін көк тамырға немесе бұлшық етке енгізу. Жедел ауырсыну синдромында, қозу, қорқыныш кезінде анальгетиктер мен транквилизаторлар қолданады. 1 мл 2% промедол немесе 1 мл 1% морфин, 2 мл 0,5% диазепам ерітіндісімен қосып (седуксен, реланиум) көк тамырға ақырындап 10 мл 0,9%ий хлорид ерітіндісімен енгіземіз. 6. Нейролептанальгезия: 2-4 мл 0,25% дроперидолмен 2 мл 0,005% фентанил ерітіндісін көк тамырға. 7. Ингаляциялық наркоз оттегімен және азот тотығын қосып беру. 8. Тромбоэмболиялық асқынулардың алдын алу үшін көк тамырға 10 000 -15 000 ЕД гепаринді 20 мл 0,9% натрий хлорид ерітіндісімен қосып енгізу. 9. Науқастың қан қысымын , ЭКГ, пульсін, тынысын үнемі қадағалау. Кардиогенді шок Себептері: Миокард инфарктісі. Миокардиттер. Миокардтың токсиндермен зақымдануы. Аритмиялар (жүректің ретсіз соғуы). Клиникалық белгілері: Қан қысымының бірден төмендеуі 80/30 мм сын.бағ., төмен, тері түсінің бозаруы, акроцианоз, суық жабысқақ тер басу, аяқ-қолдарының сууы. Ентікпе үдей түседі, тахикардия, олигурия, есі тежеледі, адинамия. Жүрек тұсында ауырсыну барлық сырқаттарда болмайды. Жедел жәрдем: Науқасты жатқызу. Тіс протездерін алу, таза ауа жұтқызу. Оттегін беру. Науқасты реанимация бөліміне жеткізу, ЭКГ түсіру. Ауырсыну синдромын басу (бір мезгілде). 1% -1мл мезатон көктамырға еңгізіп, эффект болмаса 0,2% -1 мл норадреналин гидротартраты 200-400 мл 5% глюкоза ерітіндісінде немесе реополиглюкинмен көктамырға және тамыр соғысы жиілігін бақылау арқылы немесе 0,5% - 5 мл допаминді 200 мл -9% Na Cl ерітіндісінде көктамырға тамшылатып. Сонымен қатар 120 мг преднизолон көктамырға, 0,05% - 0,5 мл строфантин ерітіндісін 20 мл -0,9% Na Cl ерітіндісіне қосып. Дымқылдап оттегін беруді жалғастырыңыз. Гипертензивті криз Себептері: Психоэмоциональді стресстер. Сыртқы ортаның қолайсыз факторлары. Алкогольді көп мөлшерде қабылдау. Артериальды гипертензиямен ауыратын науқастардың гипертензивті препараттарды қолданбауы және басқалар. Клиникасы: І типті криз жедел дамиды. Бас ауру, бас айналу, лоқсу, құсу, көз алдында бұлдырау пайда болады. Науқас қозып, денесі қызып, дірілдеп, жүрегі қағып, ауырып, кейде шалыс соғады. Бет-мойын, кеуде терісінде қызыл дақтар пайда болады, терісі суланады. Тахикардия байқалады, қан қысымы көтеріледі, көбінесе систолалық (200 мм сын. бағ. одан жоғары), пульсті қысым төмендейді. ІІ типті криз (гипокинетикалық) баяу дамиды. Жағдайы бірнеше сағатта немесе тәулікте нашарлайды. Біртіндеп бас ауруы күшееді: лоқсу, құсу, әлсіздік, көру, есту қабілетінің төмендеуі пайда болады. Пульсі қатайған. Қан қысымы өте көтеріңкі, әсіресе диасталолық (140-160 мм сын.бағ.). Жедел көмек: Науқасты ыңғайлап жатқызып, басын көтер. Физикалық және психикалық тыныштық ұйымдастыру. Қан қсымын өлше, пульсін, дем алу жиілігін сана. І типті гипертензивті кризде: - 0,1% -5 мл обиздан ерітіндісін баяу; 0,9% -20мл натрий хлорид ерітіндісін көк тамырға енгіз, 1% -5-10мл дибазол көк тамырға, 0,5% -2мл седуксен көк тамырға немесе бұлшық етке 0,25% - 2 мл дроперидол 5. ІІ типті гипертензивті кризде: - 0,01% -2мл клофелин бұлшық етке - 0,9% -20мл натрий хлорид ерітіндісін көк тамырға; - 2-4 мл лазикс немесе фуросемид; - 2,5% 10мл магний сульфат; - 0,5% -5мл новокаин бұлшық етке; - 2,4% -10 мл натрий хлорид ерітіндісін көк тамырға. 6. Қарт және жасы ұлғайған адамдардың асқынбаған кризде 0,15 – 0,3 г клофелинді және 0,04г фуросемидті ауыз арқылы беруден бастайды. 7. Қан қысымын алғашқыдан 25% -тен артық түсіру болмайды. Шұғыл жәрдем көрсетілгеннен кейін бұл науқастарды жедел көмек көлігімен кардиологиялық бөлімшеге жеткізу керек. Жедел сол қарыншалық жетіспеушілігі, (Жүрек демікпесі, өкпе шемені) Себептері: Артериальді гипертензия. Миокард инфарктісі. Аритмиялар. Жүрек ақаулары. Миокардиттер, эндокардиттер. Кардиосклероз. Клиникасы: Тұншығу ұстамасы көбінесе түнде ұстайды. Дем алуы да, шығаруы да қиындайды. Өлім үрейі пайда болады. Науқастың жағдайы қолайсыз, аяғын түсіріп отырады. Терісі көгеріп, суық тер басады, тыныс алуы жиілейді. Қызғыл түсті қақырықпен жөтел пайда болады. Жүрек демікпесі ұзарып, өкпе шеменіне айналса, қызғылт түсті көпірген қақырық пайда болады. Пульсі жиілеген, қан қысымы себебіне қарай жоғары, қалыпты немесе төмен болуы мүмкін. Жедел көмек: Бұл жағдайда шұғыл интенсивті терапия жүргізу керек: Науқасты аяғын түсіріп ыңғайлап отырғызу керек. Ылғалданған оттегін беру. Қан қысымын өлшеу, ЖЖЖ, дем алу жиілігін бақылау. 7-10 минут сайын тіл астына 1 таблетка нитроглицериннен беру. Мүмкіндік болса 1% -3мл нитроглицеринді 0,9% -200 мл натрий хлорид ерітіндісімен өте баяу енгізу (Қ/Қ бақыла). Жүрекке венозды қан келуін азайту үшін көк тамырға жылдам 2-4 мл лазикс (фурасемид) енгіз. Наркотикалық анальгетиктер және нейролептоанальгезия - 1%-1 мл морфин, - 0,1% -0,5мл атропин, - 0,9% -10мл натрий хлорид ерітіндісін көк тамырға баяу енгіз (60 жастан асқан науқастарға морфиннің орнына 2% - 1мл промедол), - 0,25% - 2-4мл дроперидолды 0,005% 1-2мл фенатилмен көк тамырға, - 0,9% -10 мл натрий хлорид ерітіндісімен (ҚҚ бақыла). 8. 70 - 96% этил спирті немесе 10% антифомилан ерітіндісі арқылы оттегін мұрын арқылы катетермен беру. 9. Жүрек демікпесі мен өкпе домбығы гипотензия кезінде дамыса көмекті 4% -5мл допаминді 200 мл реополиглюкинда, 0,9% натрий хлорид, 5% глюкоза ерітіндісінде және 30-60 мг преднизолоннан баста, сонымен қатар нитраттар және қалыпты қан қысымындай шаралар жүргіз. 10. Егерде жүрек демікпесі немесе өкпе домбығы гипертензиті криз кезінде дамыса нейролептоанальгезия мен 4-6 мл лазикс енгізгеннен кейін 5%-1 мл петамиді, 0,9% - 20мл натрий хлорид ерітіндісімен өте баяу көк тамырға енгіз (коллапс дамуы мүмкін) немесе 0,01% - 1 мл клофелинді, 0,9% - 20 мл натрий хлорид ерітіндісін енгіз. 11. Көк тамырға нитроглицерин және жүрек гликозидтерін енгізуге болады: 0,05% - 0,3 -0,5 мл стофантин, 0,025% -1 мл дигоксинді (жүрек гликозидтерін миокард инфарктісінде, митральді стенозда, қарыншалық тахикардияда қолданбайды). Өкпе домбығының ұстамасын басқаннан кейін науқасты терапиялық немесе кардиологиялық бөлімшеге жеткізу керек. Жедел тамыр жетіспеушілігі. Естен тану Себептері:
Клиникалық белгілері: Кенеттен әлсіздік болады, бас айналу, көзінің қарауытуы және көздің алдында «шіркей» ұшқандай болады. Аяқ-қолдың ұюы, сонымен қатар бұлшық еттің әлсізденуі және естен тану дамиды. Науқас ақырындап отырады, тері қабаты бозарады, аяқ-қолдың суықтануы сирек беткей дем алу, ҚҚ төмендейді, пульсі әлсіз. Естен тану жәй кезде өз бетімен тарайды, бірақ науқасты тезірек қалпына келтіру үшін келесі шараларды жүргізуі керек. Жедел көмек:
Кейін амбулаторлы немесе стационарда естен танудың себебін анықтау үшін тексеру керек. |