ӘЖМҰРАТОВА Ә. Тіршілік табиаты, оны шыу тегі, тірі азаларды алуан трлілігі, оларды байланыстарын рылымды жне функционалды жаынды р уаытта биологияны зекті проблемаларыны тыры болан
 Скачать 495.18 Kb.
|
|
3.3 Тақырыпқа арналған екі сабақтың әдістемелері 1 Сабақ. Тіршіліктің негізгі крийтерийлері Сабақтың мақсаты Білімділік: Оқушылардың тіршіліктің критерийлері туралы білімдерін кеңейту. Тіршіліктің негізгі қасиеттерімен таныстыру. Дамытушылық: Өсімдіктер, жануарлар, тәнтану пәндерінен алған білімдерін дамыту. Тәрбиелік: Тіршілік туралы ғылыми көзқарастарын, логикалық ойлауын тәрбиелеу. Сабақтың барысында мына мәселелер қамтылады: 1. Тіршілік дегеніміз не? 2. Органикалық дүниенің сан алуандығы. 3. Тіршіліктанудың өзекті мәселелері. 4. Биология ғылымдарының салалары, басқа ғылымдармен байланысы. 5. Биология ғылымдарының дамуына еңбегі сіңген ғалымдар. Қазіргі таңдағы биология ғылымдарының шешуге тиісті міндеттері. 6. Тірі ағзалардың негізгі қасиеттері (критерийлері). - тірі ағзалардың жоғары деңгейден ұйымдасуы және оның күрделілігі; - зат алмасу; - тірі ағзалардың химиялық құрамының бірлігі; - дискреттілік; - тітіргенгіштік; - ағзаның өсуі; - көбею. Өзіне ұқсас ұрпақ қалдыру; - даму; - өзін-өзу реттеу - тірі ағзалардың мекен ету ортасына бейімделуі. 7. Сабақты қорытындылау. 2 Сабақ. Тірі материяның ұйымдасу деңгейлері және биологиялық зерттеулердің әдістері. Сабақтың мақсаты Білімділік: Тірі материяның ұйымдасу деңгейлері және биологиялық зерттеулердің әдістері туралы түсініктер қалыптастыру. Дамытушылық: Тіршіліктің ұйымдасу деңгейлерін нақты мысалдар арқылы анықтай білуге үйрету және олардың сипаттамаларын меңгерту, ойлауын қалыптастыру. Тәрбиелік: Қазіргі биология ғылымдарының өзекті мәселелеріне оқушылардың құндылықпен қарауын ғалымдардың ашқан жаңалықтары мен еңбектерінің негізінде оқушылардың бойында патриоттық сезім қалыптастыру. Сабақтың барысында мына мәселелер қамтылады: 1.Тіршіліктің молекулалық деңгейі; 2.Молекуладан жоғары деңгейі; 3.Жасушалық 4.Ұлпалық және мүшелік; 5.Ағзалық деңгей; б.Түр-популяциялық; 7.Биоценотикалық; 8.Биогеоценотикалық; 9.Биосфералық; 10.Биологиялыыық зерттеулердің әдістері: А) сипаттау әдісі; Б) салыстырмалы әдіс; В) тарихи әдіс; С) модельдеу әдісі; Д) бақылау және эксперимент әдістері; Е) шығармашылық, зерттеу жұмыстары туралы қысқаша мәлімет 11 .Жинақтап қорыту. «Кіріспе» тақырыбын 2 сағатқа бөліп оқыту әдісі, оқушылардың алған білімдерін алдыңғы өтетін сабақтарда пайдалануына және осы материалдарға негіздеуіне мүмкіншілік береді. Сондықтан «Кіріспе» тақырыбының жалпы биология бөлімдерін оқытуда, оқушылардың білім қабылдауы үшін стратегиялық мәні зор. Екі сабақты да мұғалім дәріс тәсілімен өтеді. Сабақтың негізгі қорытындылары: 1.Қазіргі кездегі биология - тірі табиғатты материяның ерекше формасының қозғалысы ретінде, оның заңдылықтары мен тіршілігін, дамуын зерттейтін комплексті ғылым. 2.Тіршіліктің биологиялық көрінісінің фундаменті болып табылатын, тіршіліктің критирийлері, сол арқылы тірі ағзалардың қасиеттері және ерекшеліктері сипатталады. 3.Тіршіліктің негізгі критерийлері болып табылатындары: тіршіліктің формаларының күрделі және жоғары деңгейде ұйымдасуы, тірі ағзалардың химиялық құрамының бірлігі, дискретттілігі, тітіркенгіштігі, даму мен өсуге қабілеттілігі, өзіне ұқсас ұрпақ қалдыруы, өзін-өзі реттеуге қаблеттілігі, тіршілік ету ортасына бейімделуі. 4. Биологиялық зертеулердің мәселелерін шешуде тіршіліктің барлық критерийлері бір-бірімен тығыз байланыста қарастырылады. 5. Тіршіліктің биологиялық көрінісінің негізгі қағидалары, тірі материяның ұйымдасу түрлері туралы идеялар. 6. Қазіргі кезде тіршіліктің келесі деңгейлерін қарастырады: молекулалық, молекулаға дейінгі, жасушалық, ұлпамүшелік, ағзалық, түрлік-популяциялық, биоценотикалық, биогеоценотикалық, биосфералық. 7. Тіршіліктің барлық деңгейлерінің бір-бірімен тығыз байланыстылығы, тірі ағзалардың бір-бірінен шығу тегін мезгейді, тірі табиғаттың біртұтастығын көрсетеді. 8. Адамзаттың табиғат туралы білімі, ғылыми дәлелдемелерді, биологиялық зерттеу әдістерін пайдалану нәтижесінде жинақталды, олар: сипаттау, салыстырмалы-тарихи, модельдеу, бақылау, эксперимент әдістері. 9. Жалпы биологиялық білім қазіргі қоғамда, өмірде үлкен практикалық және теориялық маңызы бар. Оқушыларға берілетін тапсырмалар мен сұрақтар. 1. Тірі табиғат пен өлі табиғаттың химиялық құрамы бірдей немесе ұқсас деген тұжырым бар. Бұл тұжырымды дәлелдеңіз немесе теріске шығарыңыз. 2. Биологиялық түрдің дискреттілігін дәлелдеңіз. 3. «Даму» және «өсу» түсініктерінің айырмашылығы неде? Ағзаның өсуіне қандай сыртқы жағдайлар жылдамдатып, баяулатады? Мысалдар келтіріңіздер. 4. Ағзадағы нақты бейімделу барлық уақытта пайдалы ма? Мысалдар келтіріңіздер. 5. Неге ғылымда тіршіліктің бірнеше критерийлерін қарастырады, біреумен неге шектелмейді. (мысалы, тек зат алмасу мен). 6. Экспериментпен бақылаудың айырмашылы неде? Қорытынды Тіршіліктану курсы ғылымда зерттелетін негізгі тіршілік заңдарының барлық құрылыс дәрежесін білуге мүмкіндік береді; биологиялық процестер мен құбылыстар механизмдер саласындағы жаңалықтар мен таныстырады; адамның биосферадағы орнын көрсетіп, оның жағдайына жауапкершілікпен қарайды. Тақырып бойынша оқушыларға білім беруде мұғалімнің көздеген негізгі мақсаты, оқушылардың ғылыми көзқарасын қалыптастыру. Сонымен бірге оқушылардың логикалық ойлауын дамыту, өз беттерінше тіршіліктің пайда болуы туралы көзқарасты таңдай білуге үйрету. Жұмыстың екінші бөлімінде, тірі ағзалардың пайда болуымен алуан түрлілігін, бір-бірімен тығыз байланыстағы құбылыстар арқылы ғылыми тұрғыда сипаттайтын тұрғыда берілген. Қазіргі заман мұғалімдерден қалыптасқан стереотиптерден бас тартып, творчествалық ізденіспен батыл қадамдар жасап жаңа әдістер мен технологияларды пайдалану керек. Бірнеше жылдан бері «Жаңа технологияларды пайдалану арқылы әр оқушының бойындағы икемділіктер мен дарындылық қабілеттерін ашу, проблемалық ситуациялар арқылы ойлау қабілетін дамыту»аттыпедагогикалық тақырыппен жұмыс істеп келемін. Жаңа әдістер сабақ үстінде оқушылардың икемділігін анықтауға, дарынды балаларды ғылыми-зерттеу жұмыстарына баулуға мүмкіндік береді. Қорытындылай айтатын болсақ жаңа технологияның пайдасы біріншіден: оқушы сабақта белсенді түрде еңбек етеді, екіншіден: ойлау қабілетін дамытады, үшіншіден: өз ойын ашық айтуға үйретеді шешендікке баулиды, төртіншіден: анализ жасауға үйретеді, бесіншіден: пәнге деген қызығушылығын арттырады, алтыншыдан: дарынды балаларды анықтауға көмектеседі, жетіншіден: бірлесіп, бір-біріне көмектесіп, білім алуға үйретеді, сыныптың ынтымағын арттырады, сегізіншіден: оқушы қажетті материалды сыныпта меңгеріп тиіті бағасын алады. Үй тапсырмасы тек білімін тереңдету үшін оқушының қосымша материалдарымен жұмыс істеу үшін ғана беріледі. Яғни бала келесі сабақта толық дайын деген сөз, сондықтан ол мектепке асығады, яғни бала сабаққа қызықса білім сапасы жоғары болады. Ал мұғалім сабақ үстінде ұйымдастырушы, көмекші оқушы ойын қажетті бағытқа бағыттаушы. Бұл тәсілдердің тағы бір ерекшклігі оқушы екі деген баға алмайды. Сабақ үстінде сабаққа қатыспаған оқушы болмайды. Бір сабақтың үстінде сыныптағы оқушылардың 70-80 пайызының білім бағаланады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 1.Богданова Т.Л: Задания и упражнения. Пособие для поступающих в вузы. М:Высшая школа,1991. 2.Беляев Д.К. и др. Общая биология.М: Прсвящение.1973. 3.Бернал Дж. Возникновение жизни.М: Мир 1969 4.Боген Г.Современная биология М:Мир 1970. 5.Воронцов Н.Н.Сухорукова Л.Н.Эволюция органического мира: Факультатив.Курс: Учеб. Пособие для 9-10 кл. Сред.Шк. М: Прсвещение,0991. 223 с. 6.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии.М: Просвещение,1976. 8.Дарвин Ч.Происхождение видов М: Сельхозгиз,1952 9.Грин Н.,Стаут У, Тейлор Д, Биология М: Мир1990 10.Заводский К.М. Вид и видообразования. Л. Наука 1968 11.Заводский К.М. Развитие эволюционной теории после Дарвина Л:Наука 1973 12. История эволюционных учений в биологии . Под. Ред. В.И. Полянского и Ю.И. Поланского М: Наука 1966 13.Касымбаева Л,Аманжолова. Тіршіліктану. Алматы. Рауан 1997 14.Ковалев Н.Е, Шевчук Л.Д,Щуренко О.И. Биология. М: Высшая школа.1986 15.Корсунская. В.М Жалпы биология сабақтары. Алматы. Мектеп 1980 16.Кулев А.В. Общая биология. Санкт Петербург. Паритет 2001 17.Кемп П. Армс К. Введение в биологию. Пер. с англ. М.1988.671 с. 18.Комиссаров Б.Д. Метологические проблемы школьного биологического образования. М: Просвещение. 1991. 159 с. 19. Мамонтов С.Г. Биология. М: Высшая школа.1991 20.Мамонтов С.Г., Захаров В.Б., В.Б. 21.Методика обучения разделу «Эволюция» в школьном курсе общей биологии. Ярославль; ЯГПИ им. К:Д: Ушинского,1992 22.Общая биология: Учебник для 10-11 кл. Средней школы под ред. Ю.И.Полянского. М: Просвещение,1991 23.Общая биология: Учебник для 10-11 кл. Школ с углубленным изучением биологии под ред. А.О. Рувинского М: Просвещение, 1993 24.Опарин А.И. Присхождение жизни на земле. М: Медицина, 1965 25.Под редакцией Беляева К., Керкиса Ю.Я. Общая биология. М: Просвещение 1973 26.Полянский Ю.И. Жалпы биология. Алматы. Мектеп. 1988 27.Северцов А.Н. Главные направления эволюционного процесса М: Издательство МГУ, 1967 28.Савременные проблемы эволюционной теории. Под ред. Поляеского В.И. и Полянского Ю.И. Л: Наука. 1967 29.Тимофеев-Ресовский Н.В. , Яблоков А.В. Микроэволюция. Серия «Биология». М: Знание, 1974 30.Яблоков А.В., Юсупов А.Г. Эволюционное учение. М: Высшая школа.1976 31.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии.М: Просвещение,1976. 32.Дарвин Ч.Происхождение видов М: Сельхозгиз,1952 33.Грин Н.,Стаут У, Тейлор Д, Биология М: Мир1990 34.Заводский К.М. Вид и видообразования. Л. Наука 1968 35.Заводский К.М. Развитие эволюционной теории после Дарвина Л:Наука 1973 36.История эволюционных учений в биологии . Под. Ред. В.И. Полянского и Ю.И. Поланского М: Наука 1966 37.Касымбаева Л,Аманжолова. Тіршіліктану. Алматы. Рауан 1997 38.Ковалев Н.Е, Шевчук Л.Д,Щуренко О.И. Биология. М: Высшая школа.1986 39.Корсунская. В.М Жалпы биология сабақтары. Алматы. Мектеп 1980 40.Кулев А.В. Общая биология. Санкт Петербург. Паритет 2001 41.Кемп П. Армс К. Введение в биологию. Пер. с англ. М.1988.671 с. 42.Комиссаров Б.Д. Метологические проблемы школьного биологического образования. М: Просвещение. 1991. 159 с. 19. Мамонтов С.Г. Биология. М:Высшая школа.1991 43.Мамонтов С.Г., Захаров В.Б., В.Б. 44.Общая биология: Учебник для 10-11 кл. Средней школы под ред. Ю.И.Полянского. М: Просвещение,1991 45.Общая биология: Учебник для 10-11 кл. Школ с углубленным изучением биологии под ред. А.О. Рувинского М: Просвещение, 1993 46.Опарин А.И. Присхождение жизни на земле. М: Медицина, 1965 47.Под редакцией Беляева К., Керкиса Ю.Я. Общая биология. М: Просвещение 1973 48.Полянский Ю.И. Жалпы биология. Алматы. Мектеп. 1988 49.Северцов А.Н. Главные направления эволюционного процесса М: Издательство МГУ, 1967 50.Воронцов Н.Н.Сухорукова Л.Н.Эволюция органического мира: Факультатив.Курс:Учеб.Пособие для 9-10 кл.Сред.Шк.М: Прсвещение,0991.223с. 3 |