Экология. Юнесконын Адам жане биосфера багдарламасы бойынша алемде ерекше коргалатын табиги аумактар
 Скачать 97.94 Kb.
|
|
Иониттер көмегімен қалдық судытазалау қалай аталады? А. Ион алмасу + В. Каогуляция С. Тұну Д. Нейтрализация Е. Тотығу Халықаралық байланыс деңгейінде орындалатын мониторинг: А. Глобальды + В. Болжамдық С. Аумақтық Д. Ұлттық Е. Локальды Бөлек мемлекет шегіндегі мониторинг: А. Глобальды + В. Локальды С. Аймақтық Д. Ұлттық Е. жүйелік Биосферадағы су айналымы жылдамдығы: А. 100 ж.+ В. 1 млрд. С. 2 млн. Д. 2000 ж. Е. 300 ж. Биологиялық әдісінің ішінде өсімдіктерді қорғау үшін кең қолданылатын әдіс түрі: А. Фитонцидтерді пайдалану+ В. физиологиялық С. микробиологиялық Д. генетикалық Е. энтомологиялық Өте жарыққа төзбейтін, тек көлеңкеде өсетін өсімдіктер. А. Сциофиттер+ В. мезофиттер С. гелиофиттер Д. ксерофиттер Е. склерофиттер “Экологиялық қуыс” терминін ұсынған: А. Ч.Элтон+ В. В.Н.Сукачев С. Э.Геккель Д. Дж.Гриннель Е. К.Мебиус Тұрақты динаикалық бірқалыптылықты сақтайтын экожүйе немесе организм қаблеттілігі аталады? А. гомеостаз+ В. флуктуация С. Тең салмақты емес Д. Бірқалыптылықты принципі Е. эмерджентті Атмосфералық ауаны негізгі ластаушы заттар: А. Күкірт диоксиді, көміртегі оксиді, қатты бөлшектер+ В. Радиоактивті изотоптар С. Қышқыл жаңбырлар Д. Формальдегид Е. Мұнай өнімдері Барсакелмес қорығы қайда орналасқан? А. Арал теңізі+ В. Таулы Алтайда С. Шымкент облысы Д. Атырау облысы Е. Павладар облысында 66. Экологиялық ғылымының зерттеу нысаны: А. Организмдердің бір-бірімен және ортамен қарым – қатынасы+ В. Биоценозды өзгерістер С. Биологиялық және географиялық микро және макрожүйелер мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы Д. Табиғи ресурстарды пайдалану Е. Адамның қоршаған ортамен байланысы Жарық сүйгіш өсімдіктердің түрлері қалай аталады. А. гелиофиттер+ В. сциофиттер С. гигрофиттер Д. гидрофиттер Е. ксерофиттер Жеке организмдер (особь) арасындағы қарым-қатынастарды оның табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттейтін экологияның саласы: А. Аутэкология+ В. эйдэкология С. дэмэкология Д. нооэкология Е. синэкология Энергия пирамидасы нені анықтайды? А. Организмдердің жеке сандық көршеткішін+ В. Энергия ағынының қуатын немесе жылу энергиясын С. Жалпы құрғақ салмақты Д. ярустылығы Е. Уақыт пен кеңістікті Зат және энергия айналымы жүретін, барлық организмдер бірге қызмет ететін, бір-бірімен және қоршаған ортамен әррекеттесетін орта келесідей аталады: А. Биогеоценоз+ В. Экологиялық жүйе С. Биоценоз Д. Ареал Е. Экологиялық ниша 71. Ақыл-ой сферасы деп мына сфераны айтқан. А. Ноосфера+ В. Боисфера С. Гидросфера Д. Атмосфера Е. Тропосфера Жер климатын құрастыратын атмосфера қабаты. А. Тропосфера + В. Ионосфера С. Магннтосфера Д. Мезосфера Е. Стратосфера Планета су қорлары мынадан құралады: А. Жер асты бұлақтар, теңіздер, мұхиттар, өзен, су қоймалары+ В. Жер ылғалдылығынан, беткі сулардан С. Жардің беткі, асты сулары, мұздықтар, атмосфераның және жердің ылғалдылығын Д. мұздықтар, атмосфералық ылғалдылығын Е. Теңіз, өзен, су, қоймалары. Қалдық суды биологиялық тазалағанда не қолданылады? А. Аэротенк+ В. Катионит С. Нейтролизация Д. Абсорбенттер Е. Адсорбер Қай жылы “мониторинг” термині пайда болады? А. 1972 + В. 1984 С. 1991 Д. 1994 Е. 1965 Өндірістік қалдықтар тасталу режіміне байланысты қалай бөлінеді? А. Қыздырылған және суытылған + В. Тазаланып тасталынатын С. Ұйымдастырылған және ұйымдастытымаған Д. тазаланбай тасталынатын Е. Проиодтық және проиодтық емес Поллютанттар — бұл А. Ластайтын заттар+ В. Жануарлар — паразиттер С. Вирустар Д. Өсімдіктер-жыртқыштар Е. Қарапайымдылар Жер шарындағы атмосфераның салмағы: А. 5.9*1015 тн.+ В. С. 4.3 *1015 тн. С. 10.4* 1015 тн. Д. 8.5*1015 тн. Е. 4.8*1015 тн. Биологиялық тазартуды қандай қондырғылар қолданылады? А. Аэротенктер және боифильтрлер + В. Аератор және дозатор С. Циклонды аппарат Д. Екстрактор және электрсезгіш Е. Вентилятор Қышқыл жауын-шашынның пайда болуының негізгі себебі: А. Күкірттің қос тотығымен ластануы + В. Азоттың көбеюі С. Оттегінің көбеюі Д. Темір қосылыстарымен ластану Е. Көмірқышқыл газының көбеюі 81. Планета тұрғындарының санының көбеюі неге байланысты? А. Бір қалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы + В. Туылғандар мен өлгендер санының азаюы С. Туылғандар мен өлгендер санының шектен тыс көбеюі Д. Туылғандар мен өлгендердің төмендеуі Е. Туылғандардың төмендеуі және өлгендердің азаюы Экожүйе қандай қауымдастық А. Тірі және өлі табиғат элементтері арасындағы өзара тұрақты қарым-қатынас негізінде біріңғай тұтастық құрайтын тірі ағзалар мен олардың мекендеу ортасының қауымдастығы+ В. Өлі табиғат элементері арасындағы тірі ағзалар мен олардың мекендеу ортасының қауымдастығы С. Өндірістік қалдықтар тасталу режіміне байланысты қалай бөлінеді Д. Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады Е. Тірі және өлі табиғат элементтерінің мекендеу ортасының қауымдастығы Эвалюция дамуы деген не? А. Тірі табиғаттың бағытталған және қайталанбайтын дамуы. + В. Тарихи қалыптасуы С. Тірі және өлі табиғат элементтері таралуы Д. Өлі табиғат элементері арасындағы дамуы Е. Өндірістік қалдықтар тасталу режіміне байланысты дамуы. Ұлттық обьектіге қандай обьектілер жатады? А. Жер, су, жер қойнауы, жабайы жануарлар мен мемлекет териториясында кездесетін табиғи ортаның басқа элементтері. + В. Әлемдік мұхиттар С. Космос атмосфералық ауа Д. Жер, су, атмосфералық ауа Е. атмосфералық ауа Төменде аталған ғалымдардың қайсысы ғылымға “экология” ұғымын енгiздi? А) Э. Геккель.+ В) Н. Вавилов. С) Ю. Либих. D) Ч. Дарвин. E) В. Сукачев. Аутэкология ненi зерттейдi? A) Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын. + B) Популяциялардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын. C) Бiрлестiктердiң қоршаған ортамен қарым-қатынасын. D) Әр түрлi ұйымдасу деңгейiндегi экожүйелердi. E) Бүтiндей алғандағы биосфераны Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады? А) Температура.+ B) Адамның қызметi. C) Паразитизм. D) Бәсекелестiк. E) Су қоймасының тереңдiгi. Аталған факторлардың қайсысы биотикалық факторларға жатады? A) Комменсализм.+ B) Радиация. C) Температура. D) Жарық. E) Барлық аталғандар. Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады? A) Көктемдегi өзендердiң жайылуы. + B) Ормандарды кесу. C) Топыраққа тынайтқыштарды енгiзу. D) Батпақтарды құрғату. E) Плотина салу. Төмендегi аталған мысалдардың қайсысы антропогендi факторға жатады? A) Өнеркәсiптiң дамуы. + B) Популяциялардағы даралар арасындағы өзара байланыстар. C) Жарық. D) Температура. E) Популяциялардың өзара әсерi. Төменде аталған фактордан абиотикалық факторларды атаңыз? A) Ылғалдылық, жарық, температура. + B) Ормандарды кесу. C) Ағзалардың бiр-бiрiне әсерi. D) Батпақты құрғату. E) Барлық аталған факторлар. Ағзалардың ненiң өзгеруiне байланысты реакциясын фотопериодизм деп атайды? A) Күн мен түннiң арақатынасы. + B) Ауаның ылғалдылығы. C) Ауа температурасы. D) Ылғалдылық. E) Жоғарыда аталғандардың комплекстi өзгерiстерi. Қоршаған орта температурасының артуына байланысты физиологиялық процестердiң жылдамдығы артатын ағзаны? A) Ақ капуста көбелегiнiң жұлдызқұрты. + B) Мысық. C) Торғай. D) Қоян. E) Барлық аталған ағзалар. Симбиоз дегенiмiз не? A) Әр түрлi түрге жататын даралардың өзара пайдалы бiрiгiп тiршiлiк етуi. + B) Екi популяция бiр – бiрiмен әрекеттеспейдi және олардың бiреуi екiншiсiне әсер етпейдi. C) Бiрлестiктiң бiр түрiнiң популяциясы екiншiсiн пайдаланады. D) Популяциялардың беруi үшiн зиянды болатын өзара қатынастар. E) Дұрыс жауап жоқ. Мына ағзалардың, әсiресе, қайсысының арасында паразиттер көп? A) Микроорганизмдер. + B) Былқылдақ денелер. C) Құрттар. D) Омыртқалар. E) Құстар. Аталған ғылымдардың қайсысы минимум заңын тұжырымдаған? A) Ю. Лебийх. + B) А. Тенсли. C) В. Вердардский. D) Г. Гаузе. E) Ч. Дарвин. Экожүйенiң аталған компоненттерiнiң қайсысы редуцент болып табылады? A) Шыбын. + B) Жауын құрты. C) Кесiртке. D) Шегертке. E) Барлық аталғандар. Берiлген қоректiң тiзбектердiң қайсысы дұрыс құрылған? А) Шыбын – бақа – жылан – жыртқыш құс. + В) Жылан – бақа – шыбын – жыртқыш құс. С) Бақа – шыбын – жылан – жыртқыш құс. Д) Шыбын – бақа – жыртқыш құс – жылан. Е) Шыбын – жылан – бақа – жыртқыш құс. Қарағайлы ормандағы тиiндердiң саны ең алдымен неге байланысты? А) Жыртқыштардың санына. + В) Қыстың қаталдығына С) Тұқымдардың өнiмдiлiгiне. Д) Популяциялардағы даралардың санына. Е) Қыстың ұзақтығына. Биомассаның жиналуында қай ағзаның рөлi зор? А) Жануарлармен, өсiмдiктер. + В) Өсiмдiктер. С) Микроорганизмдер. Д) Жануарлар. Е) Жануарлармен микроорганизмдер. Төменде аталған өзара қарым-қатынастардың қайсысы жыртқыштыққа жатады? А) Қасқырлар ұсақ шөп қоректiлермен қоректенедi. + В) Иесiнiң денесiнде биттер тiршiлiк етедi. С) Бунақ денелер гүлдiң нектарымен (шiрне) қоректенедi. Д) Микроорганизмдердiң iшекте тiршiлiк етуi. Е) Барлық аталғандар. Сауысқандар тұяқты жануарларға оларға қауып туып тұрғандығын хабарлайды. Бұл өзара қарым-қатынастың қай типiне жатады? А) Тұрақтылық өзара көмек. + В) Жыртқыштық. С) Симбиоз. Д) Нейтролизм. Е) Мутуализм. Паразитизмге мысал келтiрiңiз? А) Қайың және оның түбiнде өсетiн саңырауқұлақ. + В) Сұңғыла мен өсiмдiк. С) Қыналар. Д) Шаян мен актиния. Е) Ара мен гүл. Бәсекелестiкке қайсысы мысал бола алады? А) Қайың ормандағы шырша. + В) Ағаштар мен микоризаласаңырау құлақтар. С) Акула және жабысқақ балық. Д) Қыналар. Е) Барлық келтiрiлген мысалдар. Жыртқыштардың табиғаттағы рөлi қандай? А) Барлық аталандар. + В) Құрбандықтарының популяцияларының саны мен құрамы оптималды деңгейде ұстаптыру. С) Өзiне қорегiн тауып жеуге қабiлетсiз жануарларды терiп жеу. Д) Құрбандықтарының популяцияларының санын кемiту. Е) Ауру жануарларды жою. Төмендегi ағзалардың iшiндегi консументтерге жатпайтынын атаңыз. А) Дәрiлiк алтей. + В) Құмырсқа. С) Жылан. Д) Қиқоңыз. Е) Бақа. Берiлген нұсқалардың қайсысы паразитизмге мысал бола алады? А) Бит, кене, саңырау құлақ. + В) Шаян мен актиния. С) Шыршалы ормандағы қайың. Д) Қына. Е) Барлық аталғандар. Қасқырлар жыл сайын бұғылардың 25%-ға жуығын өлтiредi. Бұл құбылыс өзара әсердiң қандай формасына жатады? А) Жыртқыштық. + В) Бәсекелестiк. С) Нутуализм. Д) Паразитизм. Е) Атағандардың барлығы. Әртүрлi түрге жататын даралардың өздерiнiң арасында немесе бiр түрдiң iшiндегi қорек, мекен етуi ареалы үшiн күрес қалай аталады? А) Бәсекелестiк. + В) Жыртқыштық. С) Паразитизм. Д) Мутуализм. Е) Барлық аталғандар. Әрбiр түр басқа түрлермен қарым-қатынасынан пайда алатын бiрлесiп тiршiлiк етуi қалай аталады? А) Мутуализм. + В) Нейтрализм. С) Бәсекелестiк. Д) Паразитизм. Е) Жыртқыштық. Төменде аталған өзара әсерлердiң қайсысы симбиозға жатады? А) Күйiс қайтаратын жануарлардың кұрделi асқазанының бiр бөлiгiнде бiр неше килограм бактериалар мекендейдi. + В) Көкек ұсақ торғай тәрiздiлерiнiң ұясына жұмыртқасын салып кетедi. С) Торғай құртпен қоректенедi. Д) Инелiк масаның дернәсiлдерiмен қоректенедi. Е) Барлық атаулар. Бәсекелестiктiң болуын не анықтайды? А) Ортақ ресурстардың шектелуi. + В) Ортақ ресурстардың жеткiлiктi болуы. С) Ресурстардың тәуелсiз тiршiлiк етедi. Д) Тек қоректiң ресурстарымен анықталады. Е) Аталғандардың барлығы. Төменде аталған бейiмделу мысалдарының iшiнен жыртқыштарға ең тән бөлiгiн атаңыз? А) Жылдам реакция. + В) Баспаналарды пайдалану. С) Тiкен ине сауыттарының болуы. Д) Қорғаныштық рең. Е) Аталғандардың барлығы. Аллелопатия дегенiмiз не? А) Метабодизм өнiмдерiнiң көмегiмен өсiмдiктердiң бiр-бiрiмен химиялық өзара әсерi. + В) Екi түрдiң мiндеттi түрде бiрiгiп тiршiлiк етуi мен өзара пайдалы әсерi. С) Иесiнiң тамақтарының қалдықтарымен қоректену. Д) Өзара пайдалы, бiрақ бiрлесiп тiршiлiк ету мiндеттi емес. Е) Барлық аталғандар. Табиғи биогеоценоздарда қандай факторлар өзара әсерлеседi? А) Абиотикалық және биотикалық. + В) Биотикалық. С) Биотикалық және антропогенттiк. Д) Абиотикалық және антропогенттiк. Е) Барлық аталғандар. Өсiмдiктер бiрлестiгi қалай аталады? А) Фитоценоз. + В) Зооценоз. С) Биоценоз. Д) Биогеоценоз. Е) Экожүйе. |