Экология. Юнесконын Адам жане биосфера багдарламасы бойынша алемде ерекше коргалатын табиги аумактар
 Скачать 97.94 Kb.
|
|
ЮНЕСКО-нын «Адам жане биосфера» багдарламасы бойынша алемде ерекше коргалатын табиги аумактар? (биосфералық резерваттар) ҚР мемлекеттік ұлттық табиғи парктер қанша? (14) Суармалы егін шаруамен айналысатын аудандарда байқалып топыраққа көп (Ирригациялық эрозия) 2012ж рио де жанейрода “біз қалайтын болашақ “ қабылданған құжаттың мақсаты. (Жасыл экономика) Халықаралық табиғаты және табиғи қорларды қорғау (ХТҚО) қызыл кітабіндегі саны қанша мәртебенің (7) Біздің ортақ болашағымыз атты баяндаманы жасаған қоршаған орта және даму комитет төрайымының аты жөні. (Гру Харем Брундтланд) Мал жиі жайылатын елді мекендер немесе мал тұрақтайтын және суаратын жерлердің төңірегіндегі. (Жайылымдық эрозия) Қышқыл жауын шашынды қалыптастыратын антропогендік газ шығындылары. (SO2, NO2) Ауа райы туралы жетекші ғылымдардың зерттеулері бойынша қазіргі жер бетіндегі жаһандық жылынудың негізгі себебі. (Озон қабатының жұқаруы) Тұрақты даму концепциясының жаңа мыңжылдық 1992 Рио де Жанейро (Қоршаған орта мен тұрақты даму жөніндегі) Қоршаған ортаға әсері аз ғимараттарды салу және пайдалану түрі. (Жасыл құрылыс) 1968ж А.Печчеи……. (Рим клубы) Дегеніміз әлемдік және мемлекетаралық деңгейлерде қалыптасқан экологиялық проблемелар кешені ……. (Ғаламдық экологиялық мәселелер) Тұрмыстық қалдықтарды утилизациялау әдістеріне қайсылары жатады. (Термоыдырату, көму) Күн жарығы, жел, су, су толқыны, геотериялық….түзілетін энергия. (Жасыл энергия) Қазақстандағы су электр станциялары негізінен қай өңірде (Елдің шығысында және оңт) ….дегеніміз Жердің климаттық жүйесінің орташа температура ұзақ мерзімді жоғарылауы. (Ғаламдық жылыну) ….дегеніміз Рим клубын 1972 ж жарияланған есептің аты. (Өсудің шегі) Түрлердің белгілі бір аумақта, экожүйеде немесе тіпті планета дегеніміз. (Биологиялық әрамзаңдылық) Табиғи қорлардың шығу тегі бойынша жіктелуі. (Азық түлік ресурстар,шикізаттық ресурстар) Дүниежүзілік жабайы табиғат қоры (Ғаламдық экологиялық мәселелер) ….дегеніміз сирек және жойылу қаупі бар. (Қызыл кітап) Тұрақты даму мақсаттары Нью Йорктегі БҰҰ (2015) Көмір қоры шамамен қанша жылға жетеді? (400 жылға) Табиғи қорларының сарқылу түрі бойынша қалай жіктеледі? (Сарқылатын және сарқылмайтын) Адам өмірінің ұдайы өндірісіне қажетті табиғи (Жасыл экономика) Қазақстандағы жерлердің деградациясының негізгі себебі? (Шамадан тыс мал жаю мен жүйесіз егін шаруа) Казақстандағы қызыл кітабының үшінші басылымында. (5) Стратосфера қабатындағы озон қабатының жұқаруы. (Озон қабатын бұзатын заттар шығу ) Жасыл экономика дамыту қанша бағыты. (7) Қазақстандағы жасыл экономика дамыту қазір қай кезеңдеміз? (Екінші кезең) Табиғи қорлардың шығу тегі жіктелуі? (Азық түлік ресурстар, ауыл шаруашылық өндіріс ресурс) 2030ж тұрақты ұдайы өндірісіне қажетті табиғи негізді. (17) Қазіргі уақытта қажеттіктерін қанағаттандыратын (Тұрақты даму) Арал теңізінің суының тартыоу себебі. (әмудария мен Сырдария өзендерінің суының ауыл шаруашылықта басым пайдалануы) …. Қоршаған ортаға зиянды әсер деңгейін төмендетуге мүмкіндік беретін және қалпына келетін энергия көзімен қозғалатын көлік түрі. (Жасыл көлік) ҚР жаңа экология кодексі қай жылы қабылданды? (2021ж) ….дегеніміз белгілі бір уақыт аралығында адам немесе ұйымның қоршаған ортаға жылыжайлық газдардың шығарылуының жалпы көлемін білдіреді. (Көміртегі ізі) Өсімдік немесе жануарлар шикізатынан организмдердің қалдықтарынан немесе органикалық өндірістік қалдықтардан алынатын отын. (Биоотын) Адам өмірінің ұдайы өндірісіне қажетті табиғи негізді бұзбайтын….. (жасыл экономика) Қандай да бір түрде энергия алу үшін күн сәулесін тікелей пайдалануға негізделген баламалы энергетика бағыты? (Күн энергетикасы) Ең ежелгі табиғи қорық (Ақсу Жабағылы) 2030ж дейін жетуге тиіс тұрақты даму мқсаттары қснша міндеттен тұралы? (17) ……пайдалы қазбаларды өндіру кезінде ,әсіресе ашық әдіспен өндіруде тұрғын үй…. (Өндірістік эрозия) Өсімдік өсуіне әр түрлі факторлардың әсерін зерттеуде минимум заңын кім ашты? А. Ю.Либих+ В. Радкевич С. В.Шельфорд Д. Ю.Одум Е. В.Вернадский 1935 ж. Алғашқы рет “Экожүйе” түсінігін ұсынды: А. А.Тенсли+ В. Д.Н.Докучаев С. К.Мебиус Д. С.Форбс Е. Э.Геккель Озондық қабат мынадай биіктікте орналасқан: А. 12-25 км.+ В. 10-12 км. С. 50-120 км. Д. 40-50км. Е. 25-40 км. Атмосфералық жер бетінен 9-15 км қашықтықта орналасқан аумағы: А. Тропосфера + В. Мазосфера С. Ионосфера. Д. Гидросфера Е. Стратосфера Эрозиялар мынадай болады: А. Жел және су + В. Тұздылық және техногендік С. Техногендік Д. Желдік және тұздылық Е. Улы. ҚР-ғы Ақсу- Жабағалы қорығы қай жылы құрылды? А. 1926ж + В. 1952ж С. 1940ж Д. 1934ж Е. 1931ж Дербес ғылым ретінде экология шамамен қаншасыншы жылы қалыптасты? А. 1854ж+ В. 1904ж С. 1954ж Д. 1900ж Е. 1860ж Жануарлардың мінез-құлығын зерттейтін ғылым қалай аталады? А. Этология + В. Токсикология С. Экология Д. Биология Е. Зоолгия Ортаның фитогендік биотикалық факторына мыналар жатады А. Жасыл өсімдіктер + В. Вирустар мен бактериялар С. Адамзат Д. Жан-жануарлар Е. Қоршаған орта Папуляцияға тән қасиеттер: А. Өсу, даму, көбею, бейімделу, тіршілігін сақтау + В. Ылғал, жарық, қорек жасап шығару С. Тұрақты дене температурасның блоуы Д. Жыртқыштық, бәсекелестік, паразитизм Е. Азық мөлшерінің жеткілікті болуы Ағзаның табиғаттағы орнына және оның бүкіл тіршілік ету жағдайларына, қоректену түріне, уақыты мен әдісіне, көбейетінорнына, баспанасына т.б қатынасының жиынтығын қалай атайды? А. экологиялық қойма (ниша)+ В. зоохария С. биотикалық фактор Д. Энергия ағымы Е. паразитизм Ортаның микробиогендік биотикалық факторларына мыналар жатады. А. Миробтар мен вирустар+ В. Жан-жануарлар С. Адамзат Д. Жасыл өсімдіктер Е. Қоршаған орта Бір топ организмдердің тұрмыс жағдайларын, қоршаған ортамен қарым-қатынастарын зерттейтін экологияның түрін былай деп атаймыз: А. Аутэкология + В. Ғылыми экология С. Биоэкология Д. Синэкология Е. Демэкология Нейтрализация су тазалаудың келесі әдісіне жатады: А. Химиялық + В. Биохимиялық С. Термиялық Д. Физикалық Е. Физико-химиялық Тазалаудың электрохимиялық әдісі нені қолдануға негізделген ? А. Аниониттер мен катиониттерді + В. катиониттерді С. Электр тогын. Д. Әк сүтін Е. Аниониттерді Алғашқы қышқыл жауын – шашын қай жылы және қай жерде байқалды? А. Англия, 1907-08ж.ж.+ В. Финляндия, 1978-79ж.ж. С. Бельгия, 1910-11ж.ж. Д. Германия, 1900ж. Е. АҚШ,1945-46ж.ж. Көмір қышқыл газы және басқа газдардың әсерінен жылулық балансының өзгеруі нәтижесінде мүмкін болатын жер шары температурасының ғаламдық артур: А. Парниктік эффект + В. Озон қабатының “тесігі” С. Альбедо Д. қышқылдық жауын – шашын Е. концентрация Адам денсаулығына зиянды әсер ететін факторлар арасында 1- орында тұр: А. әртүрлі ластаушы заттар + В. Тұқым қуалайтын аурулар С. өмір сүру салты Д. Қоршаған орта Е. психологиялық және әлеуметтік жағдай. Табиғатты қорғау дегеніміз: А. Биосфера мен атмосфераны ластанудан қорғау.+ В. Қоршаған ортаның тазалығын айтамыз. С. Экологиялық системада тепе-теңдікті сақтау. Д. Қоршаған ортан ластанудан қорғауға арналған жұмыстар жиынтығы. Е. Тазалағыш аппараттарды қолдана отырып қоршаған ортаны қорғау. Биогеоценоздарда органикалық заттарды ыдырататын организмдер: А. Редуценттер + В. Автотрофтар С. Продценттер Д. Консументтер Е. Паразиттер 23. Шағын аймақтық климат қалай аталады? А. Микроклимат + В. Атмосфера С. Жел Д. Рельеф Е. Температура Транспирация коэффициенті дегеніміз не? А. Бір мезгіл ішінде 1 кг құрғақ затты жасау үшін транспирациялайтын су мөлшері. Затты ылғалдандыру кезіндегі транспирациялайтын заттың су мөлшері.+ В. Экожүенің суды атмосфераға бөлуін айтады. С. Физикалық ылғалдану коэффициенті Д. Затты ылғалдандыру кезіндегі транспирациялайтын заттың су мөлшері. Е. Оттекті транспирациялау коэффициенті. “Ноmo sapiens” денген пікір нені көрсетеді: А. Саналы адам + В. Маймыл адам С. Маймыл Д. Питеконтроп Е. Синантроп “Экология” терминін ғылымға енгізген ғалым: А. Э.Геккель + В. Т.Льюс С. Э.Макфедьен Д. Н.Уэбстар Е. Ю.Одум Қоршаған ортанның антропогендік өзгерілуі: А. Адам әрекетімен өзгеруі. + В. Өсімдіктер әсерімен. С. Өндіріс ластарымен Д. Өндірістің әсерімен. Е. Жануарлармен әсері Бейорганикалық заттарды органикалық затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер: А. продуценттер + В. консументтер С. Редуценттер Д. Сапрофиттер Е. капрофиттер Биологиялық жүйелердің өзгерістерге қарсы тұруы және қасиеттердің тұрақтылығын сақтау қаблеті: А. Гомеостаз + В. Сукцессия С. Адгезия Д. Агротенк Е. Адаптация Дайын органикалық заттармен қоректенетін организмдер: А. Сапрофагтар және гетеротрофтар + В. Гетеротрофтар және автотрофтар С. Биофагтар және автотрофтар Д. Автотрофтар және гетеротрофтар Е. Биофагтар және сапрофагтар 31.Адамдардың биосфераға оң әсері: А. Табиғи ресурстарды қалпына келтіру, жерді рекультивациялау, жер асты суының қорын қалпына келтіру шаралары.+ В. Ормандарды кесу, тұщы судың азаюы, жердің көбеюі мен тұздануы т.б. С. Жерді рекультивациялау, тұщы судың азаюы. Д. Жердің көбеюі мен тұздануы, жер асты суының қорын қалпына келтіру. Е. Табиғи ресурстарды қалпына келтіру, ормандарды кесу. Биосфера ғылымының авторы: А. В.И.Вернадський.+ В. Дарвин С. Тунелли. Д. Э.Геккель. Е. Зюсс. Біздің республикасында 1976 ж. тағы бір қорық ашылды. Ол қалай аталады? А. Марқакөл + В. Ақсу-Жабағылы С. Қорғалжын Д. Наурызым Е. Алматы Эколоия ғылымының зерттеу нысаны: А. организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасы + В. Табиғи ресурстарды пайдалану С. Адамның қоршаған ортамен байланысы Д. биоценоздағы өзгерістер Е. Биологиялық және географиялық микро және макрожүйелер мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы Ортаның антропогендік факторна мыналар жатады: А. Адамзат + В. Жан- жануарлар С. Вирустар. Д. Жасыл өсімдіктер Е. Микробтар Продуценттер немесе өндірушілерге жатады: А. жасыл өсімдіктер + В. саңырауқұлақтар С. микроағзалар Д. жануарлар Е. паразиттер Қазақстан дүние жүзі бойынша қандай пайдалы қазбалар жөнінен 1- орында тұр: А. вольфрам, қорғасын барий + В. мыс С. Алтин, күміс, платина Д. Темір, мырыш, Мыс Е. Мұнай, газ Рекультивация- қандай маңызды шараларға жатады. А. Жер өнімділігін қарғау және сақтау+ В. Топырақ улануын болдырмау шаралары. С. Топырақ ылғалдылығын болдырмау Д. топырақ тозандырылғандығын жою Е. Топырақ эрозиясын болдырмау шаралары Радиациялық, жылулық, жарықтық, электромагниттік, шулық ластанулар ластанудың қай түріне жатады? А. Физикалық + В. геологиялық С. химиялық Д. Биологиялық Е. географиялық Өндірістік кәсіп орын шегіндегі монитринг: А. Локальды + В. Болжамдық С. Аумақтық Д. Ұлттық Е. Глобальды Экололгиялық монитринг денгейлрі келесілер: А. Глобальды және экспериментальды + В. Ұлттық және зерттеулік С. Глобальды және ұлттық Д. Зеттеулік және аймақтық Е. Экспериментальдік және эерттеулік Зиян құрт-құрмырысқаларға қарсы пайдаланатын пестицидтерді қалай атайды? А. Гербициттер+ В. Фунгицидттер С. Зооциттер Д. инсектицидтер Е. Дефолианттар Қалдық сулар иісін жою процесс қалай аталады? А. Дезодорация+ В. Коагулияция С. Сорбция Д. Кристализация Е. Флотация Экологияның үш негізгі бағыттары: А. Аут-, сим-, демэкология + В. Физикалық, химиялық, биологиялық С. Био-, гидро-, дцемэкология Д. Гидро-, атом-, литоэклогия Е. Зоо-, фито-, антропоэкология Біріншілік периодтты түрде ықпал ететін экологиялық факторларға келесілер жатады А. Жердің айналуы, жыл мезгілдерінің ауысуы + В. Ылғалдылық, жарықтық С. Стихиялық құблыстар Д. Адам зат баласының қоршаған ортаға әсері Е. Суда ері ген газ құрамы, температура 46.”Табиғатта барлығы бір – бір імен байланысты – табиғат барлығынан жақсы біледі ”- заң кім ашты? А. Каммонер + В. Олли С. Либих Д. Зюс Е. Шварц Толық ландшафт түзуге қатысатын жануарлар: А. термиттер + В. қоңыздар С. бүргелер Д. жыртқыштар Е. Қабандар В.И.Вернадскийдің бөліп қарастырған екінші функциясы қалай аталады. А. Концентрлік + В. Биохимиялық С. Тотығу-тотықсыздану Д. Газды Е. Адамдардың биогеохимиялық іс -әрекеті “Парниктің эффект”бұл А. СО2— ң ауада көбеюі + В. Жардің климатының сууы С. Ауадағы оттегі баланыстың бұзылуы Д. Оттегінің атмосферадағы мөлшерінің азаюы Е. Ауадағы СО-ң көбеюі Қоршаған ортанның химиялық ластануы: А. Аур металдар, пестицид тер, пластмасса + В. Ауыр металдар, гендік инжинерия С. Жылулық,шу, радиоактивті, электромагнитті Д. Биогенді, микробиологиялық, гендік инжинерия Е. Жылулық,микробиологиялық 51. Ағзаға беімдеушілік реакциялар, не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез-келген элементі немесе жағдайы: А. Экологиялық фактор+ В. Химиялық фактор С. Биологиялық фактор Д. Физикалық фактор Е. Антропогендік фактор Бірге тіршілік ететін және бір-бірімен байланысқан түрлердің комплексі: А. Биоценоз+ В. Биосфера С. Популяция Д. Экожүйе Е. Биогеоценоз 53. Жануарлар қауымдастығы қалай аталады? А. Зооценоз + В. Биогеоценоз С. Микробиоценоз Д. Биоценоз Е. Микоценоз Продуцент тер немесе өндірушілерге жатады: А. Жасыл өсімдіктер + В. микроағзалар С. паразиттер Д. жануарлар Е. саңырауқұлақтар Ауа құрамындағы ең мөлшері көп элемент: А. Азот + В. Аргон С. Алтын Д. Оттегі Е. Сутегі |