Главная страница

Мавзу 16 - 10 семестр-1. збекистон республикаси соЛИни салаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тош


Скачать 1.03 Mb.
Названиезбекистон республикаси соЛИни салаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тош
Дата07.04.2023
Размер1.03 Mb.
Формат файлаdoc
Имя файлаМавзу 16 - 10 семестр-1.doc
ТипДокументы
#1044754

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ ВАЗИРЛИГИ
ТИББИЙ ТАЪЛИМНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАРКАЗИ
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ СТОМАТОЛОГИЯ ИНСТИТУТИ
«ТАСДИҚЛАЙМАН»

Ўқув ишлари бўйича проректор

Баймаков С.Р.

«___» __________2021 й.

.

Кафедра: Юз – жағ жаррохлиги
Фан: Юз – жағ жаррохлиги

ЎҚУВ ТЕХНОЛОГИЯСИ

Ўқув амалий машғулотларда

МАВЗУ:

ТЎҚИМАЛАР ИНЖЕНЕРИЯСИ. ЎЗАК ХУЖАЙРАЛИ ВА УЛАРДАН ТИКЛОВ ОПЕРАЦИЯЛАРИДА КУЛЛАНИШИ

(Болалар ва стоматология факултетининг 5-курс талабалари учун)

Тошкент 2021й.

Тузувчилар: Шомуродов К.Э.- Юз-жағ жаррохлиги кафендраси доценти, т.ф.д.

Храмова Н.В.- Юз-жағ жарроҳлиги кафедраси доценти, т.ф.н.

Тақризчилар: Абдуллаев Ш.Ю - т.ф.д. ТДСИ Юз-жаг касалликлари ва травматологияси кафедраси мудири

Баймурадов Ш.А. – т.ф.д., Тошкент тиббиет академияси ЛОР касалликлари кафедраси, стоматология курси билан профессори

.

Ўқув технологияси: ТДСИ стоматология факултети талабалари учун ишлаб чиқилган. Курсантлар/факултет ўқитувчилари/малака ошириш институтда қўлланилиши мумкин.

Укув техналогияси: Тошкент давлат стоматология институти жаррохлик

юналишидаги кафедралар йигинида тасдикланди.

Протокол№ август 2021 йилдан бошлаб.

Тошкент Давлат стоматология институтининг Илмий Кенгашида Протокол №

«___» ___________________ 2021й. тасдикланди.

Ўкув технология тасдикланди:

Жаррохлик йўналиши Илмий Кенгашида протокол №____

от «__» ________2021й

Мавзу 16: ТЎҚИМАЛАР ИНЖЕНЕРИЯСИ. ЎЗАК ХУЖАЙРАЛИ ВА УЛАРДАН ТИКЛОВ ОПЕРАЦИЯЛАРИДА КУЛЛАНИШИ

.

Давомийлиги –270 дақ

Талабалар сони: 8-10

Ўқув машғулоти шакли

Амалий машғулот

Машғулот ўтказиш жойи

Юз-жағ жаррохлиги кафедраси аудиторияси: стационар, жаррохлик стоматологияси поликлиникаси

Амалий машғулот структураси


  1. Кириш

  2. Амалий қисм

- касалларни текшириш

- амалий кўникмаларни бажариш

- амалий қисмни мухокама қилиш

  1. Назарий қисм – вазиятли масалаларни,тестларни ечиш, график органайзкрларни тузиш.

- назарий қисмни мухокама қилиш

4. бахолашни ўтказиш

- ўз-ўзини ва бошқаларни бахолаш

- ўқитувчи бахоси

5. ўқитувчи хулосаси. Билимларни бахолаш. Кейинги дарс бўйича саволларни талабарга тақдим этиш.

Ўқув машғулотини мақсади: Талабаларни микрохирургия техникасини қўллаб мураккаб лаҳтакларни кўчириб ўтказиш хусусиятлари, бу операцияларга кўрсатма ва уни ўтказиш босқичлари билан таништириш.

Ўқитувчи вазифаси:

Ўқитувчи вазифаси:

  • Билимларни чукулаштириш, системалаш ва мустахкамлаш.

  • Ахборотни системалаш, таккослаш ва анализлаш;

  • Группада фан билан ишлашни ривожлантириш




Ўқув фаолиятини натижаси:

Талаба билиши лозим:

-тўқималар муҳандислиги тўғрисида тушунча;

- илдиз ҳужайраларини ишлаб чиқаришда қўлланиладиган техника ва воситалар;

─ ҳомила илдиз ҳужайралари, хусусиятлари;

─ постнатал илдиз ҳужайралари, хусусиятлари

Талаба бажара олиши лозим:

1 Катта ёшли инсон организми мезенхимал илдиз ҳужайралари ва илдиз ҳужайралар таққослама таҳлилини ўтказиш

2. Амалий куникмани кадамма- кадам бажариш усуллари

Юз- жағ сохасида десмургия методларини қўллаш

Ўқитиш усуллари ва техникаси

Ўргимчак тўри усули; техника: график органайзер – балиқ скелети, тест ўтказиш.

Ўқитишвоситалари

Ўқув материаллари, кўргазмали қуроллар: ўқув жадваллар (расмлар, мультимедияли презентациялар –расмлар.Беморларни текшириш учун асбоблар (стоматологик ойна, пинцет, шпател), беморларнинг рентгенологик суратлари, слайдлар, клиник материал (мавзуга оид бемор ёки волонтер);Материаллар (шприцлар, оғриқ қолдирувчи ва бошқа дори воситалари), муляжлар (калла суяги, пастки жағ суяги), фантомлар;

Ўқитишшакллари

Индивидуал ишлаш, муляж билан, коллектив билан ва презентациялар билан ишлаш.

Ўқитишшароитлари

Техник ўқитиш воситалари билан ишлашга мослаштирилган аудитория

Бахолаш ва мониторинг

Ёзма иш: тест ўтказиш. Оғзаки назорат: назорат саволлари, ўқув вазифаларни группа билан ишлаш, амалий кўникмаларни бажариш, талабарнинг мустақил иш.

2. Мотивация

Сўнгги вақтларда ҳужайра трансплантацияси ёрдамида ёки эндоген ҳужайраларни фаоллаштириш орқали касаллик сабабли жароҳатланган ёки шикастланган тўқималарни тиклашга қаратилган регенератив тиббиёт муваффақиятли ривожланмоқда
3. Фанлараро ва фан ичида боғлиқлик

Бу фанни ўргатишда талабаларнинг билим асосларини билишларига асосланади:

анатомияни – юз териси, мимик ва чайнов мушаклар, уч шохли, юз, тил-халкум, тил ости нервлари, жаг суяклари ва ЧПЖБ тузилишлари, ташки уйку артерияси ва венаси тармоклари тузилиши;

гистология – тери, мушак, юз скелети суякларини гистологик тузилиши.

нормал физиология – тукималар физиологик регенерацияси, нафас олиш акти, ютиниш ва нутк, бунда огиз бушлиги ва бурун – халкум аъзоларини урни, пародонто-артикуляр рефлекслар, хужайра ва тукималар таълимоти, мезенхимал, эпителиал. мушакли ва асаб тукималари характеристикаси тугрисида тушунча

патологик анатомия – яллигланиш учогида патологик узгаришлар, тукималарда сурункали яллигланиш кечишини узига хослиги

патологик физиология – патологик шароитда тукималар регенерацияси, гипертрофия. трансплантация, асептик яллигланиш кечишини узига хос хусусиятлари, бирламчи ва иккиламчи битиш хакида тушунча, гипертрофик ва келоид чандиклар хосил булиш сабаблари

топографик анатомия – юз сохаси аъзолари, буйин учбурчаклари, уйку артерияси, лимфа тизими тузилиши анатомо-топографик тузилиши

анестезиология, интенсив терапия – вена ичи ва эндотрахеал наркоз утказишни узига хос хусусиятлари

фармакология – анестезияловчи ва вазоконстриктор препаратларни тузилиши ва фарамакологик таъсири

рентгенология – Тиш ва жагларни рентгенологик текшириш усуллари ва техникаси, меъёрда ва патологик жараёнларда рентгенологик суратга таъриф бериш

психология – куркув ва хаяжон хакида тушунча. Уларни турлари ва намоён булиши, беморлар куркув ва хаяжон хис киаётган беморлар билан ишлаш, тиббиётда ипохондрия холати ва ундан химояланиш

стоматологик хом-ашъёлар – имплантатлар, металл ва остеопластик материалларни кимёвий тузилиши

терапевтик стоматология – огиз бушлиги санацияси хакида тушунча

ортопедик стоматология – турли иммобилизацияловчи конструкциялар куллашга курсатмалар

4. Дарснинг мазмуни

4.1. Назарий қисм.

Тўқима ҳужайраларини организмдан ажратиб олиш ва кейинчалик уларнинг ўсиши ва кўпайиши учун шароит яратиш мумкин деган фикр vitro Клод Бернардга тегишли концепция асосида пайдо бўлди: "Ҳайвонларнинг икки муҳитда-организм мавжуд бўлган (ташқи муҳит) ва организмнинг тўқима элементлари мавжуд бўлган муҳитда яшайди, деган қарашни уйғотиш."Нафақат тирик организмлар, атроф-муҳитдаги ўзгаришлардан қатъий назар, ички шароитнинг константлигини сақлаб қола олади. Ҳайвон танасидан ташқаридаги ҳужайра ҳам ўзининг ички шароитини сақлаб қолишга интилади. 1885 йилда Роу амалда танадан ташқарида тирик тўқималарни асраб-авайлаш мумкинлигини кўрсатди, ва 1897 йилда Лёб зардоб ва қон плазмаси билан синов найчалари қон ҳужайралари ва бириктирувчи тўқима яшовчан ҳолатини сақлаб қолишини исботлади.

Бугунги кунга келиб тана тўқималарини ўстириш усулларини ўрганиш ва қўллаш бўйича етарлича тажрибавий ва клиник маълумотлар мавжуд. Бу соҳалардан бири тўқима муҳандислиги усулларидир. Тўқима муҳандислик дастлаб биологик материаллар суб-бўлиниши сифатида таснифланган лекин, кўлами ва аҳамияти ўсгани сайин, уни бўлим сифатида кўриш мумкин.

Тўқималар муҳандислиги (Tissue ingenering) -муҳандислик ва биология тамойилларини биологик субститутларни ривожлантиришга татбиқ еэтадиган фанларарор бир соҳа, бу тўқималар ёки бутун органнинг функциясини тиклаш, сақлаш ёки такомиллаштиришдир. "Тўқима муҳандислигик, шунингдек," тўқималарининг ўсиш тамойилларини тушуниш, ва клиник фойдаланиш учун функционал тўқима ўрнини ишлаб чиқариш, уларни қўллаш", деб белгилаш қабул қилинган. Бундан ташқари, тўқималар муҳандислиги-суяк ва бошқа таянч-ҳаракат тўқималарини ўз ичига олган тўқималарни лойиҳалаш ва ишлаб чиқариш фани ҳамдир.

Энг истиқболли йўналиш тўқима муҳандислиги бўйича суяк тўқимасини ишлаб чиқариш ҳисобланади. Ҳар икки тўқима муҳандислик ва морфогенез уч компонентларини асосланган-морфогенетик сигналлари, ваколатли илдиз ҳужайралари, ва скелет тузилмалар. Унинг асоси "сунъий" орган ва тўқималарни яратиш ва тананинг турли тўқималаридаги жароҳатларни тиклаш учун ташувчиларда ҳужайра ва биологик фаол компонентларни кўчириб ўтказиш бўйича назарий ва амалий ишланмалар саналади (Langer R., VacantiJ.P.,1993).

Тўқималар муҳандислигининг асосий усуллари:

  • Табиий органогенз имитацияси

  • 3D-биопринтинг(rapid prototyping) (Рис. 1)

  • Сунъий матриксда органларни етиштириш

  • Донор ёки ксенологик матриксда органларни етиштириш



Расм.1. Биопринтер FABION (Россия).

Уч ўлчов учун қуйидагилар зарур:

Биопринтер- компютерда ишлаб чиқилган 3Д режасига мувофиқ био-сиёҳни қатлам - қатлам қўллаш учун аппарат мажмуаси, диспенсер.

Биосиёҳ – бир ҳужайралилар суспензиясидан "ўз-ўзини йиғиш" натижасида олинган гидрогелдаги тўқима сфероидларини суспензия қилиш.

Биоқоғоз –биопринтинг маъносида, юмшоқ матрикс вазифасида чиқадиган ҳужайра сфероидларининг гидрогел қатлами.

Биопринтинг учта асосий ёндашувга асосланган: биомимикрия, автоном ўз-ўзини йиғиш ва тўқима мини-блокларини қуриш.

Биомимикрия - Бу тўқима ёки органнинг тўқима ва ҳужайра ташқари қисмларининг бир хил нусхаларини қилишни ўз ичига олади. Бунга берилган тўқимага физиологик мос келадиган тўқима ёки биоматериалларнинг ўзига хос ҳужайра компонентларини яратиш орқали эришиш мумкин. Ушбу усул ёрдамида натижаларга эришиш учун микроскопик даражада биологик тўқималарни кўпайтириш керак.

Автоном ўз-ўзини йиғиш-инсон тўқималарининг ўз-ўзини ташкил қилиш (ўз-ўзини йиғиш) ички қобилиятидан фойдаланади.

"Ўз-ўзини йиғиш" атамаси Гарвард университетининг Жорж Уицидес томонидан қуйидаги таърифда берилган: "ўз-ўзини йиғиш-инсон аралашувисиз прототиплар ва тузилмаларга муайян компонентларнинг ташқаридан автоном ташкил этилиши." Биопринтинг жойлар тўқима спҳероид (тўқима спҳероид-ҳужайралар (илдиз, фибробластлар, гепатоцитлар, миёцитлар, ва ҳоказо) бир суспензия ўз ичига олган/инкубация томонидан олинган 200-300 мкм ҳажми билан (1000 дан 10,000 дона) тирик ҳужайралар эластик cлот.) ўрта ДМЕМ кичик ҳажмида (Дулбеccо нинг таҳрирланган Eagle Ўрта)) бир-бирига яқин (йўналишини белгилаш), ва улар фақат бирлаштириш керак (ўз-ўзини йиғишда), яъни эмбриогенезда орган ривожлантириш стратегияси асосий асос сифатида ишлатилади. Шундай қилиб, ривожланаётган тўқималарининг эрта ҳужайравий компонентлар исталган микроархитектурасини ва вазифаларини аниқлаш сигнализация тизимлари, ташкилот ва хусусиятларини сотиб, ҳужайра ташқари матрицаси ўз элементларини ишлаб чиқаришдир. Бу ёндашув бир" ҳошияси " версияси ривожланаётган тўқималарнинг қайта эриш ва ҳужайра ташкил дучор бўлади, деб ўз-ўзини йиғиш уяли спҳероидс фойдаланишни ўз ичига олади. Биопринтинг жойлар (йўналишини белгилаш) бир-бирига яқин спҳероидс, ва улар фақат бирлаштириш мумкин (ўз-ўзини йиғишни амалга ошириш).

Мини-матолар-мини-матолар тушунчаси юқоридаги уч ўлчамли биопринтинг стратегиялари учун ҳам ўринли бўлади. Тўқима энг кичик таркибий ва функционал компонентлар-органлар ва тўқималар кичик фаолият блоклари, деб аталмиш "мини-тўқималардан" иборат бўлади. Мини тўқималарни оптимал олдиндан жойлаштириш ва ташқи аралашувисиз ҳам катта дизайнларга бирлаштирилиши мумкин.

Барча усуллар учун умумий бўлган чоп етишнинг асосий босқичлари: тасвирни яратиш ва лойиҳалаш, лойиҳалаш, материаллар ва ҳужайраларни танлаш, мато конструксиясини чоп этиш (расм. 2). Кейинги, босилган тузилиши кўчириб (баъзан vitro йилда) ёки лабораторияда таҳлил қилинади. Иккита асосий стратегия мавжуд. Биринчиси-физиологик жойлаштириш орқали тўқималарга бирлаштириладиган ҳужайравий сфероидларни ўз-ўзидан йиғиш. Иккинчидан, олинган тўқима бирликлари ҳар қандай ташқи аралашувисиз бир фаолият тўқималарининг ўзларини йиғишда бўлади.



Расм.2.Биопечать этаплар

Биологик материални жойлаштириш ва жойлаштириш учун қўлланиладиган асосий технологиялар микроэкструсия ва лазерли чоп этишдир (3-расм). Бу технологиялар хос турли хусусиятлари уч ўлчовли биопринтинг энг муҳим омиллар мувофиқ ҳисобга олиниши лозим-сирт қарори, материаллар ва чоп этишдаги биологик материаллар ўзлари таркибида ҳужайра қолдиқларини сақлайди.



Расм. 3.Биопринтер турли шаклларининг ишлаш тамойиллари.

Пурковчи био босма. Энг кўп қўлланилади. Дастур томонидан белгиланган суюқлик миқдорлари маълум соҳаларга узатилади. Биринчи уламолар чоп этиш учун ишлатилади. Картриджлардаги тонер биологик материал билан алмаштирилди, қоғоз эса босма каллакнинг з-ўқидаги ҳолатини назорат қилувчи електрон бошқариладиган патнис билан алмаштирилди. Айни пайтда пурковчи биопринтерлари биологик материалларни юқори аниқликда, тезроқ сақлаш ва тарқатиш учун махсус мослаштирилган. 

Микроэкструзионная биопечать. Наиболее распространенные и доступные небиологические 3D-принтеры используют микроэкструзию. Микроэктрусион биопринтерлар одатда иситиш элементи, озуқа тизими, х, й ва з ўқлари бўйлаб ҳаракатлана оладиган бир ёки иккита слайд жадвалидан иборат бўлиб, чоп этиш майдонини ёритиш учун оптик толали ёруғлик манбаи ва / ёки фотоактивация учун х-й-з буйруқлар ва назорат қилиш учун видеокамера ва пиезоэлектрик. Микроэкструкцион биопринтинг технологиясининг асосий афзаллиги жуда юқори зичликка эга бўлган ҳужайраларни бошқариш имкониятидир. Тўқима-муҳандислик аъзоларида физиологик ҳужайра зичлигига еришиш биопринтинг соҳасида асосий вазифа ҳисобланади. Микроэхтрусион биопринтинг кейин ҳужайра ҳаётийлиги жет биопринтинг билан анча паст бўлади; ҳужайра қолдиқ даражаси 40-86% оралиғида ва ортиб экструдор босим ва туйнуги калибрли билан камаяди. Микроэкструкцион томонидан сақлаш ҳужайралари камаяди ҳаётийлигини энг эҳтимол ёпишқоқ суюқликлар ҳаракати томонидан ҳужайраларга сабаб босим натижасидир. Микроехтрусион биопринтерлар aorta клапанлари, тарвақайлаб томир тизимлари, ва ин vitro фармакокинетик моделлари, шунингдек ўсимта моделлари, шу жумладан, тўқима кўплаб турдаги, яратиш учун ишлатилган

Лазер-ёрдамидаги биопринтинг (ЛАБ) тўғридан-тўғри лазер-огоҳлантиргандан ўтказиш тамойилларига асосланган. Пептидлар, ДНК, ва ҳужайралар (99-102): асл металл узатиш учун ишлаб чиқилган, тўғридан-тўғри лазер-огоҳлантиргандан ўтказиш технологияси муваффақиятли биологик материаллар татбиқ этилди. ЛАБ тобора тўқима ва органлар муҳандислик иловалар учун ишлатилади. Одатда, бир лаборатория қурилма одатда лазер ютувчи қатлами (масалан, олтин ёки титан) ва биологик материаллар қатлами (масалан, ҳужайралар ва / ёки гидрогел учун) суюқ ечим сифатида тайёрланган (масалан,) билан қопланган шиша ясалган.

Тўқима-муҳандислиги имплантантини яратиш. унинг келиб чиқиши, тўлдириш ёки мақсад табиати, синтетик( сунъий), хеногениc (ҳайвон тўқималарида, асосан чўчқа ёки мол гўшти дан), аллогениc ва аутогениc бўлиши мумкин, умумий белги ҳисобланади. Графтни яратиш ўз ёки донор ҳужайра материалини танлаш ва етиштириш каби бир неча босқичларни ўз ичига олади; био материаллар асосида ҳужайралар (матрица) учун махсус ташувчининг ривожланиши; ҳужайра културасини биореакторда (биореактор-ҳужайра ва тўқима тузилмаларини/агрегатларини яшовчан ҳолатда ўстириш / етиштириш ёки сақлаш учун аппарат) матрицага ва ҳужайраларнинг кўпайишига қўллаш; графтни таъсирланган organ ёки дастлабки жойлаштириш соҳасига тўғридан-тўғри киритиш. (префабрикация). Ҳужайравий материаллар регенерация қилинган тўқима ёки илдиз ҳужайраларининг ҳужайралари билан ифодаланиши мумкин. Ҳужайралар кўпинча уч ўлчовли тўқималарининг шаклланишини қўллаб-қувватлаш мумкин сунъий тузилмалар ичига танага қилинади. (Scaffold)[(Расм. 4).



Расм.4. Scaffold(гидроксиапатит)

Scaffold- ҳужайралар учун механик асос бўлиб хизмат қилувчи уч ўлчамли резорбед (degradable) тўқима ёки полимер скелети / матрицани билдиради:

1. Субстрат фазовий бўлиб, биофабрикацияда янги тўқиманинг пайдо бўлишига асос саналади.

2. Тери, тоғай, суякни моделлаштиришда дифференциал ёки илдиз ҳужайраларини сепиш / қўллаш учун волуметрик асос бўлиб хизмат қилади.

Тўқималарни қайта қуриш мақсадига эришиш учун скаллофодлар маълум аниқ талабларга жавоб бериши керак. Юқори ғоваклик ва ўйиқнинг адекват катталиги ҳужайра популяциясини таъминлаш ва имплантат қалинлиги, ҳужайралар ва озиқ моддалар (озуқа суюқликлари) орқали диффузия учун зарурий шартдир. Бундай материалларни қуйидагилар ўз ичига олади табиий полимерлар (коллаген, целлюлоза, фибронектин, хитозан, алгинат ва алгароса, фиброин), синтетик полимерлар (полилаcтиде, полиглиcолид, полиcапролаcтон, поливинил спирт) ва биоcерамиcс. Ҳозирги кунда энг оммабоплари заҳарли маҳсулотлар ҳосил бўлмасдан ин виво жонли резорбцион қодир биокомпатибл материаллар аста-секин парчаланиб, янги тўқималарнинг билан алмаштирилади, ялпи морфологик ўзгаришлар сабаб ҳолда. Монокарбоксилик кислоталарнинг полиестрлари, полилактидлар (ПМC) ва полигликолидлар (ПГА) биодеградацион полимерлар орасида кенг ривожланган),

Тиббий амалиётда расман қўлланилаётган тижорат маҳсулотлари

ИШЛАБ ЧИҚАРУВЧИ, ҚИСҚАЧА АХБОРОТ

МАҲСУЛОТ НОМИ

МАҲСУЛОТНИНГ ҚИСҚАЧА ХУСУСИЯТИ

КЛИНИК ИШЛАБ ЧИҚИШ БОСҚИЧИ

Advanced Biohealing

Хусусий компания

АҚШ.
www.AdvancedBioHealing.com

  • Dermagraft®

  • Таркиби: инсоннинг конверсацияланган аллоген фибробластлари (чақалоқлар терисидан), полиглактиндан иборат биосорбция қилинадиган тўр пардада (викрил)

Тайинланиши: диабетик тўхташ синдромида яраларни даволаш.

  • Диабетик тўхташ синдромида ярани даволаш: АҚШ бозоридаги тижорий маҳсулот

  • Оёқнинг вена яраларини даволаш: Фаза III, тадқиқот жараёнида

Forticell Bioscience, Inc.

(олдинги Ortec International, Inc.)

АҚШ

(OTC:FORB)

.

www.forticellbioscience.com

  • OrCel®

  • Таркиби: аллоген дермал фибробластлар қатлами ва сиртидаги 1 турдаги буқа коллагенларидан иборат икки қатламли матриксдан ташкил топган

Тайинланиши: сурункали ва ўткир жароҳат ва тери касалликларини даволаш

  • Лечение буллез эпидермолизни даволаш (консерваланмаган маҳсулот): бозордаги тижорий маҳсулот

  • Куйиш жароҳатларини даволаш (консерваланмаган маҳсулот): бозордаги тижорий маҳсулот оёқнинг вена яраларини даволаш (конверваланган версия): Фаза III тугалланган – тижорий маҳсулот;

  • Диабетик тўхташ синдромини даволаш: Фаза III, тадқиқот жараёнида.

Genzyme Corporation

(NASDAQ: GENZ)

АҚШ

www.genzyme.com

  • Epicel®

  • Таркиби: сичқон фибробластлари иштирокидаги ex vivo, аутологик кератиноцитларни ўзида акс эттирувчи сунъий олинган эпидермал аутотрансплант Тайинланиши: кенг куйиш жароҳатларини даволаш (тананинг 30% дан)

  • 1988 йилдан бошлаб тижорий маҳсулот. 1300 дан ортиқ бемор даволанган

Intercytex

(AIM:ICX.L)

www.intercytex.com

  • Cyzact® (ICX-PRO)


  • VAVELTA®



  • ICX-TRC®



  • Таркиби: инсон фибрин гелидан иборат матриксда жойлашган инсоннинг аллоген дермал фибробластлари

Тайинланиши: сурункали жароҳат ва яраларни даволаш (шу жумладан диабетик тўхташ синдроми ва оёқ венаси билан боғлиқ). Битгунга қадар мунтазам равишда маълум вақт оралиғида ярага киритилади.

  • Таркиби: тери остига киритиш учун тайёр бўлган махсус сақлаш муҳитидаги аллоген дермал фибробластлар суспензияси.

Тайинланиши: терини тиклаш ва майинлаштириш учун восита, чандиқ, куйишларни даволаш учун самарали. Препарат тери остига киритиш учун тайёр. Курс: 3 доза 1.2 мл/20 млн. ҳужайрага.

  • Таркиби: инсоннинг тери ғуддачаларидан иборат аутологик дермал фибробласт препарат

Тайинланиши: эркаклар каллиги ва аёллар алопециясини даволаш. Препарат бевосита бемор терисига киритилади.

  • Оёқнинг вена яраларини даволаш: Фаза III, кутилган ижобий самара йўқлиги сабабли ишлаб чиқариш тўхтатилган



  • пост-акне чандиқларни даволаш: Фаза II FDA тугалланган, Буюк Британия бозордаги тижорий маҳсулот

  • терини ёшартириш: Фаза II тугалланган, Буюк Британия бозоридагитижорий маҳсулот

  • туғма буллез эпидермолиз: Фаза I тадқиқот жараёнида




  • эркаклар соч тўкилишини даволаш: Фаза II тугалланган




Invitrx, Inc.

АҚШ
www.invitrx.com


  • Invitrx CSS™ (Composite Skin Substitute)

  • Таркиби: кератиноцитлар юқори қатлами ва коллаген/викрил тўрда жойлашган дермал аутологик фибробластлардан иборат 3 ўлчовли тери эквиваленти. Ўртача ўлчами 5х5 см.

Тайинланиши: куйиш, даврий яраларни даволаш, терини тиклаш

  • Куйиш, даврий яраларни даволаш, терини тиклаш: тижорий маҳсулот (АҚШ бозоридан ташқари – рухсат берувчи амалиётлар ўтказилмоқда)

Isolagen Inc.

(AMEX:ILE)

АҚШ
www.isolagen.com

  • Isolagen Therapy™

  • Таркиби: беморнинг қулоқ йўлидан танланадиган аутологик дермал фибробластлардан тайёрланган препарат. Дозани тайёрлаш вақти (20 млн ҳужайра) – 6-8 ҳафта. Курс: 2 ҳафта оралиғи билан 3 серияли инъекция. Европада 30 минг ва АҚШ да 1500 беморни даволаш ўтказилган.

Тайинланиши: табиий сабаблар натижасида шикастланган тери ҳолатини яхшилаш (қарилик, қуёш таъсири, куйиш)

  • Бурун ияк ўйиқ ва ажинларини юмшатиш: Фаза III тугалланган (2008), АҚШ ва Буюк Британиядаги тижорий маҳсулот

  • Юзнинг ингичка ёриқларини йўқотиш: Фаза II тугалланган(2008)

  • Ўрта ва жуда оғир даражадаги Пост-акне чандиқлар: куйиш чандиқларини даволаш: Фаза II, тадқиқот жараёнида

  • Пародонтоздаги тўқималар йўқотилишини даволаш: Фаза II, тадқиқот жараёнида

LifeCell Corporation

АҚШ
www.lifecell.com

  • AlloDerm®



  • Cymetra®



  • Strattice™

  • Таркиби: эпидермис ва ҳужайраларни йўқотиш йўли билан АҚШ тўқималар банкаси билан тўпланган инсон териси намуналаридан олинган консервация қилинган ҳужайрасиз дермал матрикс, Тайинланиши: куйиш, жароҳат, тери қатламларини тузатиш ва тиклашда терини трансплантация қилиш. 1 млн дан ортиқ қўллаш ҳолатлари.

  • Таркиби: тўқималар минимал шикастланиши билан инъекцион киритиш имконини берувчи AlloDerm микрокорпус шакли.

Тайинланиши: юмшоқ тўқималар нуқсонларини тузатиш, шу жумладан ларингопластика

  • Таркиби: иммуноген ҳужайраларни йўқотиш йўли билан олинган чўчқа дермасидан олинган стерил матрикс. Трансплантациядан кейин 6 ой мобайнида қон томирлари ва ҳужайра популяциясини тезкор тиклайди.

Тайинланиши: юмшоқ тўқималарни мустҳкамлаш, шу жумладан аёллар кўкрагини тузатиш ва чуррани даволаш

  • Тижорий маҳсулот



  • Тижорий маҳсулот



  • Тижорий маҳсулот

Organogenesis Inc.

АҚШ

www.organogenesis.com


  • Apligraf®

  • Таркиби: дермал ( коллаген гел матрикасидаги аллоген фибробластлар) ва эпидермалар олдиндан шаклланган дермал қатламдаги кератиноцитлар) дан иборат терининг икки қатламли сунъий эквиваленти. 200 мингдан ортиқ беморларни даволаш ўтказилган.

Тайинланиши: сурункали жароҳатларни даволаш (шу жумладан оёқ венаси яралари ва диабетик тўхташ синдроми билан боғлиқ яралар)

  • Даврий битмаётган яраларни даволаш: АҚШ, Канада ва Буюк Британия бозоридаги тижорий маҳсулот

Smith & Nephew (Pty) Ltd

(NYSE:SNN) (London:SN)
www.smith-nephew.com

  • TransCyte™ (олдинги Dermagraft-TC ва Dermagraft Transitional Covering)




  • Biobrane™

  • Таркиби: 13х19 см ўлчамдаги полимер силикон мембрана, ундаги қопланган нейлон тўр чўчқа коллеган қатламига киритилади, кейинчалик in-vitro инсон аллоген фибробластлари қатлами етиштирилади. Консервацияланган шаклда қўйилади

Тайинланиши: яралар ва жиддий куйишларни даволаш учун вақтинчалик қоплама

  • Таркиби: чўчқа коллеган билан кимёвий боғланган нейлон тўр билан қисман юкланган силикон мембранадан иборат ярани боғлашдаги синтетик боғич. Консервацияланган шаклда қўйилади

Тайинланиши: жиддий куйишларни тезкор ва самарали даволаш

  • Тижорий маҳсулот




  • Тижорий маҳсулот

4.2 Амалий қисм

Амалий куникмалар руйхати:

Юз- жағ сохасида десмургия методларини қўллаш.

    1. Аналитик қисм

4.3.1. Фойдаланиш усуллари

Галерея бўйича сайр”

Иш учун керак бўлади:

Алоҳида варақларга чиқарилган вазиятли масалалар ва саволлар тўплами. Тоза варақлар.

Рангли ручкалар (кўк, қизил, қора).

Гуруҳдаги талабалар сони бўйича танлаш учун номерлар.

Иш бажарилиш йўли:

1. гуруҳ танлов орқали ҳар бирида 3-4 та одамдан иборат 3 та гуруҳчага бўлинади.

2. ҳар бир гуруҳча алоҳида столга ўтиради, тоза варақли қоғоз тайёрлайди ва рангли ручкалардан бирини олади.

3. вараққа кун, гуруҳ рақами, ўйин номи, бу гуруҳчадаги қатнашчи талабанинг ФИО ёзилади.

4. ўйин қатнашчиларидан бири конвертдан ўқитувчи танлашиги қараб шу гуруҳ ишлатадиган савол ёки масалани олади.

5. хар бир гуруҳча учун алоҳида савол ёки масала, лекин улар мураккаблиги барча гуруҳчалар учун деярли бир хил.

6. 10-дақиқа вақт белгиланади.

7. хар бир кичик гуруҳ (гуруҳча) 10 дақиқа давомида масалани муҳокама қилишади, ўзларини фикрини ёзишади ва вақт тугашида бошқа гуруҳчалар билан айлана бўйича варақларни алмашишади.

8. кейинги гуруҳча олдингисини баҳолайди ва агар жавоб тўлиқ бўлмаса уни тўлдиради ёки агар жавоб нотўғри деб баҳоланса ўз вариантини таклиф қилади. Бу босқич учун ҳам 10 дақиқа вақт берилади.

9. иш тугашида (30 дақиқа) варақда хар хил рангдаги ручкалар билан ёзилган 3 та ёзув бўлади.

10. иш ўқитувчига топширилади.

11. ҳамма қатнашчилар натижаларни муҳокама қилишади ва юқори баллга лойиқ тўғри жавобни танлашади.

12. муҳокама учун 15 дақиқа вақт ажратилади.

13. кўпроқ тўғри жавоб берган гуруҳча машғулот назарий қисми рейтингидан максимал балл- 100 % олади. 2 ўринни олган гуруҳча 85.9 рейтинг, 3 гуруҳча 70.9 % рейтинг олади.

14. талабалар томонидан олинган балл машғулот кундалик баҳосини қўйишда ҳисобга олинади.

15. талабалар ишлари ўқитувчи томонидан сақланади.
4.3.2.Тестлар


  1. Иммнокоррекция усулларига қуйидагилардан ташқари киради:

А. иммун тизими орган ва тўқималар трансплантацияси

Б. иммун тизимини гормон ва медиаторлар билан тузатиш

В. иммунофармакологик тузатиш

Г. Ген муҳандислиги

Д. антибактериал даволаш

  1. Шпател ёрдамида одамнинг оғиз шиллиқ қаватини қириб олинади. Бўялмайдиган эпителий ҳужайраларида бўялмайдиган катталикдаги овал ядролари яққол кўринади. Бу ҳужайралар қандай усулда бўлади?

  • Митоз

  • Мейоз

  • Бинар бўлиниш

  • Шизогония

+ Амитоз

  1. Хромосомалар сонининг доимийлик қоидасига кўра ҳар бир ҳайвон тури хромосомаларнинг маълум ва доимий сони билан характерланади. Жинсий кўпайиш даврида бу хусусиятни қандай механизм таъминлайди?

  • Митоз

+ Мейоз

  • Репарация

  • Трансляция

  • Цитокинез

  1. Мембрана органеллалари орасида ҳужайралар бир мембрана ва икки мембрана сифатида ажралиб туради. Қайси органеллалар икки шохли тузилишга эга?

  • Митохондрии, Голджи аппарати

  • Тўқималар маркази, рибосомалар

+ Митохондрия, пластидлар

  • Голджи аппарати, рибосомалар

  • Эндоплазматик тармоқ, пластидлар

  1. Ҳужайрадаги рибосомаларнинг тузилиши бузилади. Қайси жараёнлар биринчи таъсир қилади?

- Нуклеин кислоталар синтези

+ Оқсил синтези

- Углеводлар синтези

- Липидлар синтези

- Минералларнинг синтези

6. Ҳужайра органелласи ўзининг оқсилни синтезловчи тизимига эга, уни айтинг:

  • Гольджи аппарати

  • лизосома

  • вакуоль

  • эндоплазматик ретикулум

+ митохондрия

  1. Инсон ҳужайраларида, жисмоний машқлар пайтида, АТП синтези жараёни содир бўлади:

  • лизосома

+ митохондрия

  • Голджи мажмуаси

  • хромосома2

  • рибосома

  1. Инсон организмининг ўсадиган тўқималарида ўзига хос тўқималар оқсиллари синтезланади. Бу жараён қуйидаги иши натижасида содир бўлади:

  • лизосом

+ рибосом

  • тўқималар маркази

  • юмшоқ ЭПС

  • асос

  1. Лаборатория ишлари учун оғиз шиллиқ қаватининг бир чақа шпател билан олинди. Ушбу ҳужайраларнинг эҳтимолий ҳолатларини таҳлил қилинг:

Фақат митотик бўлинади

Фақат ҳажмда катталашади

Мейоз ва амитоз йўли билан бўлинади

+ Митотик ва амитоз йўли билан бўлинади

Митотик бўлинади, политения кузатилади

  1. Қариш епителий ҳужайралари ўлади. Ҳужайраларнинг органеллари уларнинг ҳазм бўлишини ва ички органларни олиб ташлашни таъминлайди?

Рибосомалар

Митохондрии

Пластидалар

+ Лизосомалар

Голджи мажмуаси

Вазиятли масалалар:

  1. Илдиз тўқималари биологияси: тушунчаси, биологик ва тиббий билимлар тизимидаги ўрни, объектлари, усуллари.

  2. Тўқималар технологияси асослари. Ҳужайра технологиялари соҳасидаги ижтимоий, ахлоқий ва диний муаммолар



      1. График органайзер: Венна диаграммаси.

Бутун муаммони топиш ва уни ечимларини топиш. Системали, аналитик ва ижодий фикрлашни течникавий оширади.

Кадамлари:

  1. Диаграмма Венна тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гурҳларда диаграмма Веннани тузадилар ва кесишмайдиган жойларни (х) тўлдирадилар.

  2. Жуфтликларга бирлашадилар, ўзларининг диаграммаларини таққослайдилар ва тўлдирадилар.

  3. Доираларни кесишувчи жойида, икки/уч доиралар учун умумий бўлган, маълумотлар рўйхатини тузади.

5.Жорий назоратни баҳолаш мезони



Ўзлаштириш % ва балда

Баҳо

Талабанинг билиш даражаси

1.

96-100

Аъло”5”

- ҳулоса ва қарор қабўл қила билади

- ижодий фикрлай олади

- мустақил мушоҳада юрита олади

- амалда қўллай олади

- интерактив ўйинлар ўтказишда юқори фаоллик ва ижодий ёндаша олади

- вазиятли масалаларни тўлиқ асосланган жавоб билан тўғри еча билади

- саволни моҳиятини тушунади

- билади, ишонч билан айтиб беради

- аниқ тасаввурга эга

2.

91-95

- ижодий фикрлай олади

- мустақил мушоҳада юрита олади

- амалда қўллай олади

- интерактив ўйинлар ўтказишда юқори фаоллик ва ижодий ёндаша олади

- вазиятли масалаларни тўлиқ асосланган жавоб билан тўғри еча билади

- саволни моҳиятини тушунади

- билади, ишонч билан айтиб беради

- аниқ тасаввурга эга

3.

86-90

- мустақил мушоҳада юрита олади

- амалда қўллай олади

- интерактив ўйинлар ўтказишда юқори фаоллик ва ижодий ёндаша олади

- вазиятли масалаларни тўлиқ асосланган жавоб билан тўғри еча билади

- саволни моҳиятини тушинади

- билади, ишонч билан айтиб беради

- аниқ тасаввурга эга

4.

81-85

Яхши”4”

- амалда қўллай олади

- интерактив ўйинлар ўтказишда юқори фаоллик кўрсатади

- вазиятли масалаларни еча билади, лекин жавобини асослай олмайди

- саволни моҳиятини тушуна билади

- билади, ишонч билан айтиб беради

- аниқ тасаввурга эга

5.

76-80

- интерактив ўйинлар ўтказишда фаоллик кўрсатади

- вазиятли масалаларни еча билади, лекин жавобни исботи тўлиқ эмас

- саволни моҳиятини тушуна билади

- билади, ишонч билан айтиб беради

- аниқ тасаввурга эга

6.

71-75

- вазиятли масалаларни тўғри еча билади, лекин жавобни исботи тўлиқ эмас

- саволни моҳиятини тушуна билади

- билади, ишонч билан айтиб беради

- аниқ тасаввурга эга

7.

66-70

Қониқарли”3”

- саволни моҳиятини тушуна билади

- вазиятли масалаларни тўғри еча билади, лекин жавобини исботлай олмайди

- билади, ишонч билан айтиб беради

- мавзуни алоҳида саволлари юзасидан аниқ тасаввурга эга

8.

61-65

- вазиятли масалаларни ечимида хатоликларга йўл қўяди

- билади, ишонч билан айтиб бера олмайди

- мавзунинг алоҳида саволлари юзасидан аниқ тасаввурга эга

9.

55-60

- билади, ишонч билан айтиб бера олмайди

- қисман тасаввурга эга

10.

54 ва ундан паст

Қониқарсиз”2”

- ҳеч қандай тасаввурга эга эмас

- билмайди


6.Машғулотнинг технологик харитаси



Машғулот босқичлари

Машғулот шакли

Давомийлиги

(мин.)

1.

Ўқитувчининг кириш сузи (мавзунинг номи, мақсади ва кутилаётган ўқув натижалари билан таништириш, амалий машғулотни ўтқазиш хусусияти, баҳолаш мезонларини эълон қилиш)




20 мин.

2.

Амалий машғулот мавзусини мухокама қилиш, янги педагогик технологияларни қўллаган холда талабаларнинг дастлабки билим даражасини текшириш

Сўров,

тушунтириш

40 мин.

3.

Муҳокамага якун ясаш.




10 мин.

4.

Талабаларга мавзуни ўзлаштириш учун белгиланган кургазмали куролларни тақдим этиш, улардан фойдаланиш бўйича кўрсатмалар ва тушунтириш бериш. Мустақил курация




40 мин

5.

Талабаларни машғулотнинг амалий қисмини эгаллаши бўйича мустақил иши (тематик бемор курацияси)

Бир бирида Амалий машгулотларни кадамма-кадам бажариш

60 мин

6.

Талабаларнинг ўзлаштирган назарий билимларини ва амалий иш натижаларини муҳокама қилиш, мустаҳкамлаш ва машғулот мақсадига эришилганлик даражасини ҳисобга олган ҳолда гуруҳ фаолиятини баҳолаш

амалий иш натижаларини текшириш

60 мин

7.

Ушбу машғулот бўйича ўқитувчининг хулосаси, ҳар бир талаба фаолиятини 100-баллик тизим бўйича баҳолаш ва эълон қилиш. Кейинги дарсга тайёрланиш учун талабаларга вазифа бериш (саволлар тўплами)

Ахборот,

мустақил тайёрланиш учун саволлар

10 мин.




Хажми




240 мин


7. Назорат саволлари.

1. Илдиз ҳужайралар тўғрисидаги тушунчалар.

2. Тўқималар муҳандислиги усуллари.

3. Гемопоэтик илдиз ҳужайралар. Хусусиятлари, олиш усуллари

4. Жағ-юз жарроҳлиги ва стоматологияда илдиз ҳужайраларни қўллаш имкониятлари.

5. Эмбрионал илдиз ҳужайралар. Хусусиятлари . салбий томонлари

6. Scaffold нима.

7. Мультипотент мезенхимал илдиз ҳужайралар. Хусусиятлари, олиш усуллари

8. Тавсия этиладиган адабиёт

Асосий адабиётлар

  1. Жилонов А.А. ва Нармахматов Б.Т. “Юз-жағ жарроҳлиги” - дарслик,

Тошкент 2018 й

Қўшимча адабиётлар

Дарсликлар

  1. Муртазаев С.С., Храмова Н.В. Современные биотехнологии в стоматологии. Монография, Ташкент, 2017, С.135

  2. David A. Mitchell, An Introduction to Oral and Maxillofacial Surgery, second edition, 2015

  3. Neelima Anil Malik Textbook of Oral and Maxillofacial Surgery. Second Edition© India, 2008, 817 p.

  4. Робустова Т. Г. Хирургическая стоматология: учеб. для мед. вузов 4–е изд., перераб. и доп. – 2010.

  5. Тимофеев А. А. Челюстно–лицевая хирургия //Киев: «Медицина».– 2010.–576 с. – 2010.

  6. Бернадский, Ю.И. Основы челюстно - лицевой хирургии и хирургической стоматологии / Ю.И. Вернадский. М.: Мед. лит., 2000.-416 с.

Ўқўв қўлланма

  1. Азимов М.И. Юзнинг ривожланиши ва аномалиялари, Илм зиё, 2018 ўқўв қўлланма

  2. Кулаков А.А., Робустова Т.Г. Хирургическая стоматология и челюстно-­лицевая хирургия: нац. рук-во 2015. - 928 с.

  3. Э.Коэн “Атлас косметической и реконструктивной пародонтологической хирургии” Москва, 2003й

  4. Евтухов, В. Л. Современный инструментарий в челюстно-лицевой хирургии: учеб.-метод, пособие / В. Л. Евтухов, И. О. Походенько- Чудакова, Н. Н. Четко. - Минск: БГМУ, 2011.-55 с.

  5. Муковозов, И. Н. Дифференциальная диагностика хирургических заболеваний челюстно-лицевой области / И. Н. Муковозов - М: Медицинская книга, 2014, - 224 с

  6. Соколов, В.Н. Пластическая реконструктивно-восстановительная и косметическая хирургия: руководство для интернов и врачей / В.Н. Соколов, Д.С. Аветиков. - М. : «Медицинское информационное агентство», 2004. – 342с

  7. Агапов, В.С. Анестезиология, реаниматология и интенсивная терапия в стоматологии и челюстно-лицевой хирургии / В.С. Агапов, Н.В. Емельянова, Т.П. Шипкова. - М.: Мед.информ. агентство, 2005. - 251 с.

  8. Бельченко, В.А. Черепно- лицевая хирургия: Руководство для врачей / В.А. Бельченко. — М.: ООО «Медицинское информационное агентство», 2006. - 340 с.

  9. Клиническая оперативная челюстно-лицевая хирургия / под ред. В.Н. Балина, Н.М. Александрова. СПб. : Спец, лит., 2005. - 574 с.

  10. Пластическая и реконструктивная хирургия лица / под ред. А.Д. Пейпла; пер. с англ. - М.: БИНОМ, Лаборатория знаний, 2007. - 951 с.

  11. Доброкачественные одонтогенные опухоли челюстных костей: учеб.-метод, пособие / О.П.Чудаков [и др.]. — Мн.: БГМУ, 2008.—24 с

  12. Злокачественные опухоли кожи лица и нижней губы: учеб,- метод. пособие / О.П.Чудаков [и др.]. — Мн.: БГМУ, 2003. — 34 с

  13. Онкология: учебное пособие / Под ред. И.В. Залуцкого - Мн.: Выш. шк., 2007. - 703 с

  14. Оперативная челюстно-лицевая хирургия и стоматология [Электронный ресурс] : учеб. пособие / ред. В. А. Козлов, И. И. Каган. - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2014

  15. Персин, Л. С. Стоматология. Нейростоматология. Дисфункции зубочелюстной системы [Электронный ресурс] : учеб. пособие / Л. С. Персин, М. Н. Шаров. - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2013


Интернет сайтлари

  1. www.stomatologу. ru

  2. http://www.zub.ru

  3. http://www.еdentworld.ru

  4. www. medlibrary. ru

  5. www. medline. ru

  6. www. med.ru

  7. www. stom.ru

  8. www.dental-revue.ru,

  9. www.e-stomatology.ru,

  10. www.dentalyug.ru,

  11. www.dentist.med-place.ru,

  12. www.stomatolog.com.ua


написать администратору сайта