канспект лекцый. Змест

• Название: Змест
• Анкор: канспект лекцый.doc
• Дата: 26.03.2018
• Размер: 0.78 Mb.
• Имя файла: канспект лекцый.doc
• Тип: Документы; #17218
• страница: 20 из 32

Правапіс складаных прыметнікаў

Разам пішуцца складаныя прыметнікі:

• 
  утвораныя ад складаных назоўнікаў, што пішуцца разам: летапісны, параходны, наваполацкі;
  
• 
  утвораныя са словазлучэнняў:
  

• 
  назоўнік + прыметнік: беласнежны, заходнееўрапейскі, правабярэжны.
  

Ад такіх прыметнікаў трэба адрозніваць словазлучэнні прыслоўя з прыметнікам (дзеепрыметнікам), якія не ўтвараюць сэнсавага адзінства, абазначаюць два паняцці і пішуцца асобна: прынцыпова новы, прыгожа аформлены, нізка прыбіты;

• 
  назоўнік + лічэбнік: трохгадовы, дзвюхмоўны, дванаццаціпавярховы;
  
• 
  назоўнік + займеннік: іншамоўны, усебаковы;
  

• 
  з першай часткай многа-, мала-, шмат-: мнагазначны, шматбаковы.
  

Праз злучок пішуцца складаныя прыметнікі:

• 
  утвораныя ад складаных назоўнікаў, што пішуцца праз злучок: давыд-гарадоцкі, сацыял-дэмакратычны;
  
• 
  утвораныя ад двух і трох раўнапраўных прыметнікаў, якія могуць быць злучаны злучнікам і: літаратурна-музычны, горка-салёны, грамадска-палітычны;
  
• 
  якія абазначаюць колер і яго адценні: цёмна-зялёны, шэра-блакітны, бледна-сіні;
  
• 
  якія абазначаюць складаныя геаграфічныя назвы ці напрамкі свету, першая частка якіх – словы паўднёва-, паўночна-, усходне-, заходне-: Заходне-Сібірская нізіна, Паўночна-Казахстанская вобласць, паўночна-ўсходні, паўднёва-заходні;
  
• 
  утвораныя ад імені і прозвішча чалавека: леў-талстоўскі, рамэн-раланаўскі.
  

Правілы пераносу слоў

З аднаго радка на другі слова пераносіцца па складах: во-ля, тра-ва, за-яц, га-ла-ва, ка-ва-лак, стра-ка-ты, пра-ве-рыць, пе-ра-кі-нуць.

Калі ў сярэдзіне слова паміж галоснымі маецца спалучэнне зычных, то пераносіцца на наступны радок або ўсё гэта спалучэнне, або любая яго частка. Можна пераносіць: ся-стра, сяс-тра, сяст-ра; во-стры, вос-тры, вост-ры; пту-шка, птуш-ка; кро-пля, кроп-ля; ма-ста-цтва, мас-тац-тва, мас-тацт-ва; ра-змова, раз-мова; за-става, зас-тава; ра-скрыць, рас-крыць, раск-рыць; бя-скрыўдна, бяс-крыўдна, бяск-рыўдна; дзя-ці-нства, дзя-цін-ства, дзя-цінс-тва, дзя-цінст-ва; двац-цаць, два-ццаць; калос-се, кало-ссе; сол-лю, со-ллю; памяц-цю, памя-ццю; мыц-ца, мы-цца; паа-бапал, па-абапал; насен-не, насе-нне.

Пры пераносе нельга:

• 
  пакідаць або пераносіць на наступны радок адну літару, нават калі яна адпавядае складу: аса-ка, лі-нія, ра-дыё, еха-лі, па-коі;
  
• 
  разбіваць пераносам спалучэнні літар дж і дз, калі яны абазначаюць адзін гук [дж], [дз’]: ура-джай, са-джаць, ра-дзі-ма, ха-дзіць. Спалучэнні дж і дз можна разбіваць пераносам, калі д адносіцца да прыстаўкі, а з, ж — да кораня: пад-жары, ад-жаць, пад-земны, ад-значыць;
  
• 
  аддзяляць ад папярэдняй галоснай літары й і ў: сой-ка, бой-кі, май-стар, дай-сці, зай-мацца, праў-да, слоў-нік, маў-чаць, заў-тра, праў-нук;
  
• 
  аддзяляць мяккі знак і апостраф ад папярэдняй зычнай: буль-ба, прось-ба, вазь-му, бур’-ян, сем’-яў, мыш’-як.
  

У складаных словах кожная іх частка пераносіцца згодна з правіламі пераносу асобных слоў: се-на-ўбо-рка, збож-жа-зда-ча.

Не дзеляцца пры пераносе абрэвіятуры, якія пішуцца вялікімі літарамі або з’яўляюцца спалучэннем літар і лічбаў, а таксама графічныя скарачэнні слоў і выразаў: ААН, ЮНЕСКА, НАТА, АБСЕ, ДАІ, АІ-95, г.д., г.зн., стст.; не адрываюцца пры пераносе ад лічбаў далучаныя да іх злучком канчаткі або часткі канчаткаў: а 19-й (гадзіне), 1-га (студзеня); не адрываюцца ад прозвішчаў ініцыялы: Я. Брыль, К.М. Міцкевіч, Я.Ф. Карскі, Гурскі М.І.; не пераносяцца на наступны радок знакі прыпынку; не пераносіцца на наступны радок злучок (дэфіс), які супадае са знакам пераносу (пры гэтым знак пераносу не ставіцца); пры пераносе нельга адрываць ад лічбы скарочаныя назвы адзінак вымярэння: 1990 г., ХХІ ст., 100 кг, 50 га, 2 км, 10 см, 1000 руб.