Микро билеттері. 1билет сра 1
 Скачать 1.92 Mb.
|
|
Сұрақ №2:Бактериялық зертханада жұмыс жасағанда зерттеу үселінен 10-15 см алыс тұру керек. Себебі , спирттен жанып тұрған от жалынынан зақымадану мүмкіндігінен. Жұмысты міндетті түрде зертханашымен жүргізу қажет. Себебі, зерттеу жүргізу барысында зақым алғанда , қасында алғашқы көмек көрсететін адам болу қажеттігінен. Сұрақ №3: Микроорганизмдерді микроскопиялау кезінде оларды ажырату үшін қолданады, яғни Люголь ерітіндісімен әсер еткенде микроорганизмдер әртүрлі түске боялады. «Грам бойынша бояу» - «Окрашивание по Граму» Окрашивание по Граму — это экспрессный метод исследования, позволяющий установить наличие бактерий в образце и дифференцировать их как грамположительные либо грамотрицательные. Метод основан на химических и физических свойствах клеточной оболочки. БИЛЕТ 6 Сұрақ 1
Сұрақ 2 Қоректік орта. Анықтамасы, жіктелуі, олардың мағынасы, мысалдары Қоректік орта дегеніміз- микроорганизмдерді лабораториялық және өнеркәсіптік жағдайларда өсіруге арналған белгілі бір заттектердің сұйық немесе қатты қоспасы. Қоректік орталардың жіктелуі:
Пайдалану мақсатына қарай қоректік орталар 4 негізгі топқа бөлінеді: А) Әмбебап қоректік орта.Бұл орталарда хемогетеротрофты, арнайы органикалық заттарды қажет етпейтін микроорганизмдердің көптеген түрлері өседі.Бұл орталарға бактериялар жақсы өсетін ет-пептонды сорпасы және ашытқы саңырауқұлақтарға лайықты сусло жатады.Б) Арнайы орта.Ерекше органикалық заттарды қажет ететін орта.Сонымен қатар әмбебап ортада өспейтін хемоорганотрофты микроорганизмдерді өсіретін орта. Мысалы, спирохеталарға көмірсутегі мен аминқышқылдардан басқа, ұзын тізбекті майлы қышқылдар қажет. Олар қан сарысуы құрамына кіреді. Сондықтан спирохеталарға арналған қоректік ортаға қан не қан сарысуын қосады. Ал кейбір теңіздерде тіршілік ететін бактериялар, мысалы,Marinomonasтуысына жататындар, теңіз суына қажетті болады. С) Элективті немесе таңдамалы орта.Бұл орта табиғи субстраттардан мәселен топырақ, су, тағамдардан, өсімдік пен жануарлардан,микроорганизмдердің жеке топтарын бөліп алуға арналған. Оларды микробиологияға С.И.Виноградский енгізді. Элективті деп микроорганизмдердің белгілі бір тобының немесе түрінің өсуіне қажетті құрамы ерекше қоректік орталарды атайды. Элективті ортаны жасау барысында микроорганизмдердің физиологиясын және зат алмасуын, олардың қоректік зат көзіне талғамын, ортаның қышқылдылығын, оттектік мөлшерін, температураны және тағы басқа жағдайларды ескеру қажет. Мысалы алатын болсақ азот қоспалары жоқ минералды ортада, жарық көзі бар жағдайда, молекулярлы азот сіңіруші көк жасыл балдырлар жақсы өседі. Осы ортаға қосымша органикалық энергия көзін және көміртегі көзін қосып, қараңғы жағдайда аэробты, азот сіңіруші Azotobacter-діөсіріп алуға болады. Ал осы ортада оттексіз жағдайда тежесе, анаэробты, азот сіңірушіClostridium дамиды. Құрамы әр түрлі элективті қоректік орталарды пайдаланып, түрлі фототүзуші бактерияларды бөліп алуға болады. Мысалы, күкіртті фотосинтездеуші бактерияларды бөліп алу үшін органикалық заттар жоқ қоректік ортаны пайдаланады. Ол ортада сульфидтің бар-жоғына және оның мөлшеріне байланысты әр түрлі бактерияларды бөліп алуға болады.Сонымен, органика және сульфид жоқ ортада азот сіңіретін цианобактериялар өседі. Ал осы ортаға сульфидті қосса, оның мөлшеріне қарай не жасыл, не қара-қошқыл күкіртті бактериялар өсетін болады. Органикалық ортада қара-қошқыл күкіртті бактериялар басым болып келеді.Д) Дифференциалды-диагностикалық орталар.Бұл орталарды жалпы микробиологияда әр түрлі субстраттардан бөліп алынған бактериялардың физиологиялық және де биохимиялық қасиеттерін анықтап, оларды жіктеу үшін пайдаланады. Ал медициналық және ветеринарлық микробиологияда оларды ауруларды қоздыратын бактерияларды анықтау үшін қолданады. Бұл орталар бактериялардың белгілі бір ферменттерінің, мысалы, каталаза, оксидаза, протеаза, фосфотаза, желатиназа және гемолитикалық ферменттердің бар-жоғын анықтау үшін қажет. Оған қоса, дифференциалды-диагностикалық орталар бактериялардың энергия көзі ретінде қандай заттарды қай жолмен пайдаланатынын анықтауға мүмкіндік береді. Сұрақ 3 Агар дақылынан жағындыларды дайындау кезінде сіз бас бармағыңызбен және сұқ саусағыңызбен препаратты әйнектің шетінен жағындымен жоғары көтеріп, спиртовка жалынының ортасынан үш рет өткіздіңіз. Осы кезеңнің мақсаты? Осы кезеңнің алдындағы барлық қадамдарды сипаттаңыз. Бірінші кезең шыныны дайындау.Шыныны майсыздандыру.Шыны көпіршеге қою. Екінші кезең Бактерологиялық ілмекті спирт жалынында толық қыздырғанша ұстай отырып,залалсыздандыру. Егерде жағынды тығыз ортадағы микробтардан дайындалса,алдын ала шынының бетіне бір тамшы физиологиялық ерітінді тамызу. Үшінші кезең Бактерологиялық ілгенті от жалынында қыздырамыз.Зертқаналық заты бар пробирканы сол қолымызбен ұстаймыз,ұстаған кезде қоректік ортаның беті толық көріну керек,тығынды екінші саусақ пен қысу арқылы ашамыз.Пробирканың шетін міндетті түрде қыздыру керек.Бактериологиялық ілмекті саусақтың ішкі жағына суытып,зерттелетін затты аламыз және пробирка тығынын жабамыз. Төртінші кезең Микробты ерітіндіге ерітеміз және біркелкі етіп,шыны бетіне жұқа диаметрі 1-1,5 см болатындай жағынды дайындаймыз.Препарат дайындалғаннан соң ілмекті спирт жалынында залалсыздандырып орнына қоямыз. Бесінші кезең Жағындыны ауада кептіреміз және спиртовка жалынында бас бармақ пен және сұқ саусақпен препаратты әйнектің шетінен жағынданы жоғары көтеріп,жалынның ортасынан үш рет өткізу арқылы фиксациялаймыз.Фиксация кезінде микроорганизмдер зат әйнегінің бетіне жабысып өледі.өңдеулер кезінде шайылып кетпиді.Аса ұзақ қыздыру жасуша құрылысын бұзуы мүмкін.Бұлау фиксациялаған кезде бактериялардың формалары,волютин дәндері сақталады. Алтыншы кезең жағындының бетіне 1-2 тамшы бояу тамызамыз.2-3 минут ұстап жағындыны жуып,сорғыш қағазбен кептіріп,иммерсиялық жүйемен микроскоптаймыз. №7БИЛЕТ Сұрақ 1
Сұрақ 2 Бактериялардыңтынысалутүрлері. Әртүргесипаттамаберіңізжәнемысалдаркелтіріңіз Жауабы: Бактериялар-прокариоттарға жатады,дәлірек айтқанда ядроға дейінгі организмдер болып табылады.Яғни оларда қабықшасыз,ядрошықсыз,гистонсыз ядросы болады.Цитоплазмасында жоғары ұйымдастырылған органеллалары жоқ. Олардың бірнеше тыныс алу түрлері бар: Аэробты тыныс алу – оларға қатаң аэробтар – тек оттегі қатысуымен ғана өседі және көбейеді. Микроаэрофилдер – төменгі парциальды қысым кезінде өседі. Аралас тыныс алу- Факультативті анаэробтар – оттегінің қатысуымен және қатысуынсыз өсуге және көбеюге қабілеттілерді айтамыз.Оларда зат алмасудың аралас түрі болады.Энергияны алу процессі оттегімен тыныстану кезінде оттегіні пайдалану арқылы,ал оттегі жоқ кезде ашытуға көшу арқылы энергия алуға қабілетті. Анаэробты тыныс алу түрі бар – Қатаң анаэробты – оларға оттегі өте улы болып келеді, яғни микроорганизмдер өліп қалады немесе өсуін тежейді. Аэротолеранттылар – атмосферада тіршілік ете береді, бірақ оттегі қолданбайды. Сұрақ 3 Микроскопия кезінде сіз макровинтпен жұмыс істей бастадыңыз. Осы кезеңнің мақсаты? Оған дейінгі барлық қадамдарды сипаттаңыз. Жаубы:Макро және микровинт линзаны түтік ұстағышқа бекітілген револьвермен бірге жылжыту үшін қолданылады. Яғни макровинтті қолдану мақсаты – ол макровинт микроскопты жұмыс жағдайына орнатуда, микроскоптың аз үлкейтуі кезінде препараттың суретін іздегенде және микроскоптың үлкен үлкейтуімен айқындыққа қатты әсер еткенде қолданылады. Осы кезеңге дейін ең алдымен 1. Дұрыс жарықта орнатумен басталады.Ішкі айна арқылы және конденсор көмегімен шашыранды жарықты жинап , көрінетін қалыпқа келтіреміз. 2. Заттық үстелшеге әйнектегі препаратты орнатамыз. 3. Зерттуді аз ұлғайтумен бастаймыз 8х, осы сәтте обьективпен препараттың арасында 1 см болуы тиіс. Фокустытабуүшінмакровиннтықолданамыз. БИЛЕТ 8 Сұрақ 1
Сұрақ 2 Бактериялардың ферменттері. Анықтамасы. Жіктелуі. "Пермеаза" терминін орыс тілінде жазыңыз. Бактерия ферменттерінің жіктелуі: 1.Экзоферменттер микробтық жасушамен сыртқы ортаға шығарылады. Экзоферменттердің бір бөлігі бактериялардың қоректенуімен байланысады. Себебі, қоректік заттарды микробтық жасуша сіңіре алатын пішінге дейін ыдаратады. 2.Эндоферменттер жасуша ішіндегі қоректік заттардың ыдырауына және оларды жасушаның құрамдас бөліктеріне айналдыруға тырысады. Пермеазы – ферментоподобные белки бактерий, участвующие в транспорте метаболитов, находится в периплазме микробной клетки. Вот эти белки участвуют в облегчённой диффузии веществ в клетку бактерии. Этим путём в клетку поступает ограничнное количество соединений. Сұрақ 3 Микроскопия кезіндесіз микровинт ретінде жұмыс істей бастадыңыз. Осы кезеңнің мақсаты? Оған дейінгі барлық қадамдарды сипаттаңыз. Микровинт линзаны түтік ұстағышқа бекітілген револьвермен бірге жылжыту үшін қолданылады. Макровинт микроскопты жұмыс жағдайына орнатуда, микроскоптың аз үлкейтуі кезінде суретті іздегенде және микроскопты үлкейту кезінде айқындыққа қатты әсер еткенде қолданылады. Микровинт микроскоптың түбінде орналасқан. Ол тек микроскоптың үлкен үлкейтуінде қолданылады: ол макровинт көмегімен өрескел тақ кескін алынғаннан кейін микроскопты дәлірек анықтауға қызмет етеді. Сонымен қатар, микровинт әртүрлі тереңдікте орналасқан зерттелетін объектінің құрылымдық бөлшектерін қарастыруға мүмкіндік береді. Микровинт айналымның жартысынан аспауы мүмкін, әйтпесе сіз оның механизмін бүлдіресіз. Микроскоптың мақсатын анықтаймыз. Микроскоптыдұрысқосамыз. Жарықтыңдұрыстүскенінқадағалаймыз.Екіокулярданбірсуреттібақылайтындайқылып, екіокулятордыреткекелтіріпаламыз.Окулярлытубустытөмен,жоғарықозғалтаотырыпжағындынықарауғаокуляиорарақашықтығындұрыстапсәйкестендіріпаламыз. Жағындығаиммерсиялықмайдытамызамыз. Жағындынымикроскоптыңзаттықүстелшесініңдұрысорналастыоамыз. Ұстағыштыжақсылапбекітеміз.Жағындыорналасқаныдыстыобективкедұрысортасынаорналастырыпаламыз. Қапталданқaрайoтырып,макровинтпeнақырынүсиелшенікөтеремізде,обьективтімайғабатырамыз. Біріншімакровинтпенбұлыңғыркөріністіанықтаймыз. Микровинт арқылыберілгенжағындыныанықтапалып, оқытушығакөрсетеміз. Бактерияныңморфoлогиясын, орналасуын,бояуынанықтaп, осы процестіңбарлығыноқытушығатүсіндіріпбереміз. Затүстелшесінтүсіріпжағындыныаламыз, револьвердібейтaрапжағдайғақоямыз. Обьективтісалфеткаменсүртіптастаймыз. БИЛЕТ 9 Сұрақ 1
Сұрақ 2 Микроорганизмдерді энергия көзі, көміртеккөзі, азот көзібойыншажіктелуі. «Ауксотрофтар»терминінорыстіліндежазыңыз Ауксотрофы — организмы, которые не способны синтезировать определенное органическое соединение, необходимое для роста этого организма. Көміртектік қоректенуі бойынша 2-ге бөлінеді:автотрофтар мен гетеротрофтарға.Автотрофтар дегеніміз - ауадағыкөмірқышқылгазынанкөміртектісіңіругеқабілеттімикроорганизмдерге:темірбактериялары, күкіртбактериялары,нитрификациялаушыбактерияларыжатады. Гетеротрофтыларолар –дайынорганикалықзаттармен қоректенетінмикроорганизмдерді айтамыз. Энергия көзібойынша:фототрофтылар және хемотроптылар.Фототрофтылар –фотоситезпроцесіарқылыэнергияныалатынмикроорганизмдер. Хемотрофтылар –тотығу-тотықсыздану реакцияы арқылы алатын микроорганизмдер. Азот көзі бойынша 4 топқа:Дезаминдеу - амин топтарын тек бос амин қышқылдарынан тазартуға қабілетті микроорганизмдер. Азотты фиксациялау - атмосфералық азотты сіңіру қабілеті бар микроорганизмдер. Протеолитикалық – ақуыздарды пептидтерді, аминқышқылдарды бөлуге қабілетті микроорганизмдер. Нитрит-нитрат - азоттың тотыққан формаларын ассимиляциялауға қабілетті микроорганизмдер. Азоттыфиксациялау - атмосфералықазоттысіңіруқабілеті бар микроорганизмдер. Сұрақ 3
БИЛЕТ 10 Сұрақ 1
тапсырма. 1-сурет.Қарапайым диффузия (осмос) - бұл бактериялар клеткасының денесінде және қоректік ортада (концентрация градиенті бойында) қоректік заттардың концентрациясының айырмашылығы нәтижесінде қоректік заттардың жасуша қабырғасы мен цитоплазмалық мембрана арқылы өтуі. Бұл жағдайда заттың жасушадан тыс концентрациясы жасуша ішіне қарағанда жоғары болады. Берілген зат жасуша мембранасының компоненттерімен әрекеттеспейді. Процесс энергияны тұтынусыз жүзеге асырылады. Газдар, су және кейбір иондар, мысалы, натрий иондары жасушаға пассивті диффузия арқылы енеді. 2-сурет.Жеңілдетілген диффузия - заттарды тасымалдаушы ақуыз (ферриман)-транслоказа көмегімен жасуша қабығы арқылы тасымалдау. Бұл жағдайда заттың ортадағы концентрациясы оның жасушадағы концентрациясынан асып түседі, яғни тасымалдау концентрация градиенті бойымен жүзеге асырылады. Процесс энергияны тұтынусыз өтеді. Микробтар үшін жеңілдетілген диффузияның мысалы - глицеринді тасымалдау Сұрақ 2 Бактериялардыңтынысалутүрлері. "Микроаэрофилдер" терминінорыстіліндежазыңыз Жауабы: Тыныс алу (биологиялық тотығу) - энергияны бөліп, АТФ түзетін тотығу-тотықсыздану реакциясы.тактериялардың тыныс алуы екі түрлі жүреді: Аэробты тыныс алу - оттегі қатысында болатын тыныс алу. Анаэробты тыныс алу – оттексіз тыныс алу. Аэробты тыныс алу ас қорыту кезінде айтарлықтай көп энергия бөлінеді; бұл анаэробты ас қорытуға қарағанда энергетикалық тұрғыдан пайдалы. Тыныс алу түрі бойынша бактериялар 3 топқа бөлінеді: 1. Облигаттық аэробтар - бұл тек оттек болған жағдайда ғана өсе алатын бактериялар. Оларға бруцелла, микрококкалар, туберкулезмикобактериясы жатады (өсу үшін шамамен 20% оттегі қажет). 2. Облигаттық анаэробтар - бактериялар тек оттегі болмаған жағдайда ғана өседі (анаэробты жағдайда). Оттегі облигатты анаэробтар үшін улы, өйткені оларда оттегінің пероксиді радикалдарын бейтараптандыратын ферменттер (каталаза, супероксид дисмутаза) жетіспейді. Облигаттық анаэробтарға ботулизм, газ гангренасы және сіреспе қоздырғыштары жатады. Олар сульфатты тыныс алумен сипатталады, онда H2S дейін азаятын сульфаттар сутегі акцепторы ретінде әрекет етеді. Мұндай бактерияларды өсіру кезінде анаэробты жағдайлар жасалуы керек. 3. Факультативті анаэробтар - оттегі болса да немесе болмаса да өсе алатын бактериялар, өйткені олар анаэробты тыныс алудан аэробты тыныс алуға ауыса алады. Оларға патогенді және сапрофитті бактериялардың көп бөлігі жатады (E. coli және т.б.). Оларға нитратты тыныс алу тән, онда N2 және NH3 дейін азаятын нитраттар сутегі акцепторы ретінде әрекет етеді. Микроаэрофилы – микроорганизмы, в том числе бактерии, растущие при содержании молекулярного кислорода(O2)до 10 %, то есть намного ниже, чем в атмосфере (21%) К микроаэрофилам относят: молочнокислые бактериирода Lactobacillus, нитчатые скользящие бактерии рода Beggiatoa,ряд видов рода Bacillus.Многие, но не все, микроаэрофильные бактерии плохо переносят нормальные или повышенные концентрации кислорода в атмосфере, а также проявляют чувствительность к антибактериальным препаратам, действие которых имитирует действие атомарного кислорода (повышение образования свободных радикалов), а именно к нитроимидазолам, в частности метронидазолу, тинидазолу. Сұрақ 3 Сіз жағындыны келесі жолмен бояйсыз: ақ сүзгі қағазын қойып, бетіне карбол фуксинін құйыңыз. Жағындыны бу пайда болғанша қыздырамыз.Препаратты сумен шайып, қағазды алып тастаңыз. 5% күкірт қышқылын жағыңыз, сумен шайыңыз, метилен көгімен шайып және 4 минут ұстаңыз, қайтадан сумен шайыңыз және құрғатыңыз. Бояу әдісін, оны қолдану мақсатын, сіз жұмыс істейтін зертхананың түрін және осы микроорганизмнің патогенділік тобын атаңыз. Жауабы:Циль-Нильсен әдісі бойынша бояу. Бұл әдіс-қышқылға төзімді бактерияларды анықтау үшін арналған.Карбол қышқылының ерітіндісі жасуша қабырғасын қопсытады және сол арқылы оның тинктиорлық қасиеттерін жоғарылатады, ал бояудың жоғары концентрациясы және бояу процесінде қыздыру қызыл түске боялған бактериалды жасушалармен өзара әрекеттесу реакциясын күшейтеді. Осылайша, препаратты күкірт қышқылымен өңдегенде, қышқылға төзімді емес бактериялардың түсі өзгеріп, көкпен метилен көкімен боялады, ал қышқылға төзімді бактериялар фуксинмен қызыл болып қалады. Біз жасайтын зертхана түрі- бактериологиялық зертхана. Мұндай бактериялардың мысалы ретінде туберкулездің қоздырғышы - туберкулездің микобактериясын атауға болады. Микобактериялардың қышқылға төзімділігі маңызды диагностикалық ерекшелік болып табылады. БИЛЕТ 11 Сұрақ 1 1.Суретте көрсетілген процестерді орыс тілінде атаңыз. Оларға салыстырмалы сипаттама беріңіз Транспорт питательных веществ, в том числе активный транспорт и транслокация радикалов.
Сұрақ2 Қоректік орта. Анықтамасы, жіктелуі, олардың мағынасы, мысалдары. "Элективті орта" терминін орыс тілінде жазыңыз. Қоректік орта – микроорганизмдер мен тіндік дақылдарды өсіретін субстрат. Ол диагностикалық мақсатта микроорганизмдерден таза дақыл алып, оларды зерттеуге арналған. Вакциналар, дәрі-дәрмек алу және басқа да биологиялық, фармацевтикалық, медициналық мақсаттарда қолданылады. Қоректік орталар бірнеше критерий бойынша жіктеледі: Бастапқы компоненттерінің құрамына байланысты: синтетикалық және табиғи қоректік орталар; Синтетикалық қоректік орта – минералды және табиғи компоненттерден тұрады. Құрамына бейорганикалық тұздар, азот және көмірсулар кіреді. Табиғи қоректік орта – өсімдік текті немесе жануартекті шикізаттан жасалады (сүйек тіні ұнтағы, ұйыған қан) Консистециясына байланысты: сұйық, тығыз және жартылай сұйық; Сұйық – микроорганизмдердің биомассасының физиологиялық-биологиялық ерекшеліктерін зерттеу үшін қолданылады (сорпалар); Жартылай сұйық – анаэробтардың дақылдарын сақтау жіне алу үшін (1% агар); Тығыз – таза дақылдарды бөліп алу, жинау, оларға көлемдік есептеу жүргізу, антогонисттік арақатынасын аықтау (3-5 % агар) Құрамына байланысты: күрделі және қарапайым; Қарапайым қоректік орта – ет-петидтік сорпа, қоректік желатин, пептидоидты су; Күрделі қоректік орта – бастапқы компоненттермен бірге микроорганизмдердің өсуіне қажетті заттары болады. Элективті қоректік орта. элективная среда – применяются для выделения определённого типа бактерий за счет подавления роста других. Дифференциалды – диагностикалық қоректік орталар ферментаттивті белсенділігі бойынша белгілі бір дақылдарды оқшаулау үшін қолданылады. Сұрақ 3
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
