Конспект анатомия. рк-4. 1.олты артериясы жне оны тарматары
 Скачать 247.69 Kb.
|
|
7. Шынтақ нерві N.ulnaris, шынтақ нерві, иық , өрімінің медиалды будасынан ( С7 , С8 , Тh1) шығып, иықтың медиалды жағынан медиалды айдаршықтың артынан өтеді ( ол бұл жерде тері астында жатады , сондықтан оған тиіп кеткен кезде білектің медиалды аймағында ауырсыну түйсігі пайда болады),содан кейн ол sulcus ulnaris-ке өтеді,одан кейн canaliscarpi ulnaris арқылы аттас артериялармен веналармен бірге алақанға барады,retinaculum flexorum бетінде өзінің соңғы тармағына,ramus palmaris n.ulnaris-ке жалғасады.Шынтақ нерві ортаңғы нерв сияқты иықта тармақтар бермейді. Білек пен қолдағы N. Ulnaris тармақтары: Rami articulares шынтақ буынына. M. flexor Carpi ulnaris және оған жақын орналасқан m. flexor digitorum profundus бөліктері үшін Rami musculares. Hypothenar теріге Ramus cutaneus palmaris. Ramus dorsalis n. ulnaris - m. flexor carpi ulnaris пен шынтақтың артқы жағындағы шынтақ арасындағы алшақтықтан өтеді, онда ол бес саусақ бұтақтарына бөлінеді, nn. digitales dorsales V, IV саусақтарға және III саусақтың шынтақ жағына арналған. Ramus profundus, шынтақ нервінің терең тармағы, а. ulnaris-тің терең тармағымен бірге m. flexor және т.б. abductor digiti minimi арасындағы алшақтықтан өтіп, терең алақан доғасымен бірге жүреді. Онда ол барлық иннервациялайды бұлшықеттерін, барлық mm-ді иннервациялайды. interossei, үшінші және төртінші mm. lumbricales, ал thenar бұлшықеттерінен-m. adductor pollicis және терең басы m.flexor pollicis brevis. Ramus profundus N. medianus-пен жұқа анастомозмен аяқталады. 8. Иық пен білек медиальды терілік нерві Иықтың медиальды терілік нерві - n. cutaneus brachii medialis. Иықтың медиальды тері нерві, n. cutaneus brachii medialis медиальды будасынан шыққан (СVII, ThI-ден), a. axillaris – қолтығының шұңқыр медиальды бойымен жүреді , әдетте п.intercostobrachialis деп аталатын II кеуде нервінің тесетін тармағына қосылады және иықтың медиальды бетіндегі теріні шынтақ буынына дейін қамтамасыз етеді. N. ulnaris, иық будасының медиальды түйінінен шығатын(СVII, СVIII, ThI) иықтың медиальды жағымен медиальды айдаршықүсті артқы бетіне өтеді, содан кейін ол sulcus ulnaris-ке, содан кейін canalis carpi ulnaris-ке түседі, онда ол артерия мен тамырлармен бірге алақанға өтеді; retinaculum flexorum бетінде ол өзінің соңғы тармағына өтеді-ramus palmaris n. ulnaris. Иықта шынтақ нерві тармақтар бермейді. Білек пен қолдағы N. Ulnaris тармақтары: Rami articulares шынтақ буынына. M. flexor Carpi ulnaris және оған жақын орналасқан m. flexor digitorum profundus бөліктері үшін Rami musculares. Hypothenar теріге Ramus cutaneus palmaris. Ramus dorsalis n. ulnaris - m. flexor carpi ulnaris пен шынтақтың артқы жағындағы шынтақ арасындағы алшақтықтан өтеді, онда ол бес саусақ бұтақтарына бөлінеді, nn. digitales dorsales V, IV саусақтарға және III саусақтың шынтақ жағына арналған. Ramus profundus, шынтақ нервінің терең тармағы, а. ulnaris-тің терең тармағымен бірге m. flexor және т.б. abductor digiti minimi арасындағы алшақтықтан өтіп, терең алақан доғасымен бірге жүреді. Онда ол барлық иннервациялайды бұлшықеттерін, барлық mm-ді иннервациялайды. interossei, үшінші және төртінші mm. lumbricales, ал thenar бұлшықеттерінен-m. adductor pollicis және терең басы m.flexor pollicis brevis. Ramus profundus N. medianus-пен жұқа анастомозмен аяқталады. Білектің медиальды терілік нерві, n. cutaneus antebrachii medialis деп аталады. Білектің медиальды терілік нерві, n. cutaneus antebrachii medialis сонымен қатар медиальды буда байламынан тұрады (C8, Th1-ден), қолтық шұңқыры жанында N. ulnaris орналасқан; жоғарғы иықтың жоғарғы бөлігінде ол V. basilica-ға жақын орналасқан, ол фассияны тесіп, тері астына айналады. Бұл Нерв білектің шынтақ (медиальды) жағындағы теріні білек буынына дейін иннервациялайды. N. radialis, кәрі жілік нерві (C5—C8, Th1), иық будасының артқы сәулесінің жалғасын құрайды. Ол медиальді және латеральды айдаршық арасындағы қашықтықтың ортасынан бастап білектің кәрі жілік шетінен ортаңғы және төменгі үштен біріне дейінгі шекараға дейін проекцияланады. N. radialis келесі тармақтарды береді: Rami musculares иықтағы жазғыш үшін — m. triceps және M. anconeus. Және соңғы тармақтардан шынтақ буынының капсуласы және латеральды айдаршықүсті иық қамтамасыз етіледі, и сондықтан соңғысы қабынған кезде (эпикондилит) бүкіл кәріжілік нерв бойымен ауырсыну пайда болады. Nn. cutanei brachii posterior et lateralis inferior тармақталады теріде артқы және төменгі бөлігінің латеральды беткей иығында. N. cutaneus anterbrachii posterior canalis humeromuscularis-тегі кәріжілік нервтен басталады analis humeromuscularis , m. brachioradialis басынан тері астына шығады және білектің артқы жағына таралады. Rami musculares - m. brachioradialis және т.extensor carpi radialis longus-қа барады. Ramus superficialis a. radialis-тен sulcus radialis-те білекке, содан кейін білектің төменгі үштен бірінде кәріжілік сүйегі мен сіңір арасындағы алшақтық арқылы m. brachioradialis қолдың артына өтеді және бес артқы бұтақтармен қамтамасыз етеді, nn. digitales dorsales, I және II саусақтарының бүйірлерінде, сондай-ақ III кәріжіліктің жағында қамтамасыз етіп тұрады. Бұл бұтақтар әдетте соңғы фалангалық буындар деңгейінде аяқталады. Осылайша, әр саусақ екі жағынан өтетін екі артқы және екі алақан нервтерімен қамтамасыз етіледі. Артқы нервтер N. radialis және N. ulnaris-Тен шығады, олардың әрқайсысы 2 1/2 саусақтан тұрады, ал алақандар n. medianus және N. ulnaris - тен келеді, біріншісі 3 1/2 саусақты (бас бармақтан басталады), ал екіншісі қалған 1 1/2 саусақты береді. Ramus profundus m. supinator арқылы өтеді және соңғы бұтақты қамтамасыз ете отырып, білектің дорсальды жағына шығады, m. extensor carpi radialis brevis және білектің барлық артқы бұлшықеттерін иннервациялайды. Терең тармақтың жалғасы, n. interosseus (antebrachii) posterior, бас бармақтың жазғыш арасында иннервациялайтын білек буынына түседі. N. radialis қозғалысынан оның иықта да, білекте де барлық жазғыштарды, ал екіншісінде-кәріжілік бұлшықет тобын иннервациялайтынын көруге болады. Тиісінше, иық пен білектің жазғыш жағында олар теріні иннервациялайды. Кәріжілік нерв-артқы сәуленің жалғасы- бұл яғни қолдың артқы нервісі сияқты. 9)Кәрі жілік нерві. Кәріжілік нерві, п. radialis (С5-С8,ТҺ,) қолтық шұнкырында, a. axillaris, артында жатады. Кәріжілік нерв m. latissimus dorsi сіңірінің төменгі жиегі деңгейінде иықтың терең артериясымен, a. profunda brachii, бірге артка, сыртка жэне томен бағытталып, canalis humeromuscularis-тің жоғарғы тесігіне кіреді. Бұл жерде нерв токпан жіліктің sulcus nervi radialis-де жатады жэне аталмыш өзектен шықкан соң кәріжіліктің жанама артериясымен, a.collateralis radialis, бірге m. brachialis жэне m. brachioradialis арасында жатады. Кәріжілік нерві латералді айдаршықүсті деңгейіне жеткен соң sulcus cubitalis anterior lateralis-те беткей тармаққа, ramus superficialis, жэне терең тармакка, ramus profundus, бөлінеді. КӘРІЖІЛІК НЕРВ ТАРМАҚТАРЫ 1. Буындык тармак, ramus articularis {humeri), кәріжілік нервтің негізгі сабауынан токпан жіліктің хирургиялық мойыны түсында тармакталып, иық буыны қабына барады. 2. Иыктың артқы терілік нерві, п. cutaneus brachii posterior, кәріжілік нервтің негізгі сабауынан колтык шүнкырында басталып, артқа киғаш бағытталады, кейде иықтың үшбасты бұлшыкетінің үзын басы калыңдығы арқылы өтіп, дельтатэрізді бүлшықет сіңірі деңгейінде иық шандырын тесіп, иықтың артқы-латералді беті терісінде тармакталады. Оның тармактары п.cutaneus lateralis (п. axillaris-тт) тармактарымен байланысуы мүмкін. 3. Бұлшықеттік тармактар, rami musculares, иык аймағы түсында т. triceps brachii (барлык бастарына) m. anconeus жэне сирек т. brachialis-тің латералді бөлігіне бағытталады. 4. Бұлшықеттік тармактар, rami musculares, шынтак буыны аймағында т. brachioradialis жэне т. extensor carpi radialis longus бағытталады. 5. Білектің арткы терілік нерві, п. cutaneus antebrachii posterior, кәріжілік нервтің негізгі сабауынан canalis humeromuscularis ішінде тармакталады, нервпен бірге septum intermusculare-ve дейін жүреді, иық - кэріжілік бүлшықетінің латералді жиегінде иық шандыры мен калканы тесіп өтіп, иықтың дисталді бөлігі жэне білектің артқы беті терілерінде тармақталып, кәріжілікбілезік буыны аймағына жетеді. Оның тармактары nn. cutanei antebrachii medialis et lateralis тармактарымен жэне ramus dorsalis manus n. ulnaris, ramus superficialis n. radialis байланысуы мүмкін. 6. Беткей тармак, ramus superficialis, кәріжілік нервтің негізгі сабауынан fossa cubiti-де, латералді айдаршықүсті тұсында тармақталып, т. brachioradialis-теи медиалді, томен кэріжілік артериядан тысқары жатады. Беткей тармак білектің ортаңғы үшінде кәріжілік жағына m. brachioradialis жэне т. extensor carpi radialis longus сіңірлері арасымен білектің кәріжіліктік жағының сыртқы жағына өтеді, кәріжілік-білезік буынынан сәл жоғары білек шандырын тесіп өтеді. Кейін кэріжілік нервтің беткей тармағы кәріжілік-білезік. 10)Қолтық нерві. Қолтык нерві - п. axillaris (С5,С6) ірілеу сабау; ол колтық шүнкыры үшында, т. subscapularis сіңірі бетінде, а. axillaris-тің артында орналасады. Нерв тоқпан жіліктің арткы айналма артериясымен, a. circumflexa humeri posterior, бірге кішкене төмен, сыртка жэне артка бағытталып, foramen quadrilaterum-нен өтеді жэне токпан жіліктің хирургиялық мойнын орап, токпан жілік пен т. deltoideus арасында орналасып, келесі тармактарды береді: а) Бұлшыкеттік тармактар, rami musculares үлкен жүмыр бұлшыкет калыңдығына оның төменгі - сырткы беті жағынан жэне дельтатәрізді бүлшыкет калыңдығына оның ішкі беті жағынан кіретін бірнеше нерв сабаушалары. Соңгы тармақтардың ішінде pars spina-та, pars acromialis et pars clavicularis m. deltoidei-jxe тармақталатын топ сабаушаларын ажыратады. Осы сабаушалардың кейбіреулері бүлшықет калыңдығын тесіп өтіп, теріге енеді, сонымен қатар колтық нерві т. subscapularisтің төменгі - латералді бөлігіне бұлшықеттік тармак, ramus subscapularis береді. б) Буындық тармақтар, rami articulares, иық буынының буындық кабына баратын жіңішке сабаушалар, олар буын қабы мен дельтатәрізді бүлшыкеттің ішкі беті арасында орналасып, токпан жілік сүйеккабығына сабаушалар береді. в) Иыктың латералді терілік нерві, п. cutaneus brachii lateralis, дельтатәрізді жэне иыктың үшбасты бұлшыкетінің ұзын басы арасында орналасып, жогарлаған жэне төмендеген сабаушаларға бөлінеді, олар дельтатэрізді бұлшыкет аймағының артқы бөлімдері жэне иықтың артқы және латералді беттерінің жоғарғы ұшы терілерінде тармакталады. Соңғы тармактары иыктың артқы терілік нервімен, п. cutaneus brachii posterior (п. radialis-тің), және білектің арткы терілік нервімен, п. cutaneus anterbrachii posterior (n.radialis-тің), косылуы мүмкін. 11)Сан артериясы,тармақтары. Сан артериясы, a. femoralis (108-сурет),сыртқы мықын артериясыныц жалгасы, шап жалғамасының астында, тамырлық тесікте, lacuna vasorum, басталады.Сан артериясы санныц алдыцгы бетіне шыққан соц, әкелетін жэне жазғыш бұлшыкеттер арасындагы науашыққа төменбагытталады. Артерия санныц жоғарғы үшінде сан үіпбүрыпіында, жалпақ шандыр қабыктыц, fascia lata, терец табагында сан венасына латералді орналасып, жалпақ шандыр қабықтыц беткей табагымен жабылады. Сан артериясы (сан венасымен бірге)сан үшбұрышынан өткен кезде тігінші бүлшықетгіен жабылады жэне санныц ортацгы жэне төменгі үшінде экелетін өзектіц (canalis adductorius) жогаргы гесігіне кіреді.Артерия өзекте теріасты нервпен, п. saphenus, жэне сан венасымен, v. femoralis,орналасады. Артерия мен вена артка қисайып, аяқтыц аргқы бетіндегі тақым шүцқырына өзектіц төменгі тесігі арқылы барады. Артерияныц тақым шұцқырындағы жалғасы - тақым артериясы, a. poplitea. Артерия оз жолында санды жэне іштіц алдыцгы қабыргасын қанмен қамтамасыз ететін бірнеше қатар тармақтар береді. 1. Беткей кұрсақүсті артериясы, а. epigastrica superficialis, сан артериясыныцалдыцгы қабыргасынан. шап жалгамасынантомен басталып, теріасты сацылауы, hiatus saphenus, аймагында жалпақ шандыр қабықтыц беткей табагын гесіп отеді. Жогары жэне медиалді котеріліп, іштіц алдыцгы қабыргасына отіп, тері астымен кіндік аймагына жетеді. Осы түстаартерияныц тармақгары (о. thoracica interna тармагы) қүрсақүс гі артерияныц. Теріастытармақтарымен анастомозданады. Беткей қүрсақүсті артериясыныц тармақтары іштіц алдыцгы қабыргасы терісін жэне іштіц сыртқы қигаш бұлшықетін қанмен қамтамасыз етеді. 2. Мықын сүйекгің беткей айналма артериясы, а. circumflexa ilium superficialis, сан артериясыныц сыртқы қабыргасынан немесе беткей қүрсақүсті артериясынан басталып,шап жалгамасы бойымен spina iliaca anterior superior-ra латералді жэне жогары багытталады жэне теріні, бүлшықеттерді жэне шап лимфа түйіндерін қанмен камтамасыз етеді. 3. Сырткы жыныс артериялары, aa.pudendae externae, 2-3 мөлшеріндегіжіцішке сабаулар, сан венасыныц алдыцгыжэне арткы шетгерін айналып, медиалдібагытталады. Артерияныц біреуі жогары жүріп, қасагаүсті аймагына жетіп, теріде тармақталады; екіншісі кырлы бүлшықеттіц үстінен жүріп, сан шандыр қабыгын гесіп өтеді жэнс үмага (жыныс ернеулеріне) санныңұмалык тармактар, rr. Scrotales anteriores (алдыцгы ернеулік тармақтар, rr. labiates anteriores), түрінде барады. 4. Шап тармақтары, rr. inguinales, сан артериясыныц бастамасынан басталатын 3-4 кішкене сабаулар, fascia cribrosa аймагында санныц жалпақ шандыр қабыгына отеді жэне теріні, шап аймагыныц беткей жэне терец лимфа түйіндерін қанмен қамтамасыз етеді. 5. Санныц терец артериясы, a. Profunda fem o ris (109-сурет) - сан артериясыныц ецipi тармагы. Ол сан артериясыныц аргқықабыргасынан, шап жалгамасынан 3-4 смтөмен гармақталып, мықынбел жэнс қырлы бүлшықеттерде, mm. iliopsoas et pectineus, жатады. Ол алғашында сыртқа,кейін сан артериясыныц артында, төменбагытталады. Артерия артқа қисайып,санныц медиалді жалпак жэне экелетінбүлшықеттер арасына кіріп, санныңтөменгі үшінде экелетін үлкен жэне үзынбүлшықеттер арасында үшінші тесіпөтетін артерия, a. perforans tertia атауыменаяқталады. Санныц терец артериясынан келесі тар-мақтар кетеді.1. Ортан жіліктіц медиалді айналма артериясы, a. circumflexa femoris medialis, санныц терец артериясынан сан артериясыныц артында тармақталып, мықын-бел жэне қырлық бүлшықеттер арасымен санныц экелетін бүлшықеттер қалындыгына ішке көлденец жүреді жэне ортан жілік мойнын медиалді жагынан айналады.Ортан жіліктіц медиалді айналма артериясы келесі тармақтар береді: а) Көлденец тармақ, /: transversus — өте нэзік сабау, қырлы бүлшықет бетімен медиалді жэне төмен бағытталып, т. p e ctineus жэне т. adductor longus арасына еніп, санныц әкелетін үзын жэне қысқа бүлшыкеггерініц арасында орналасады жэне т. adductor longus, т. adductor brevis, m. gracilis, m. obturatoriusexternus, қанмен қамтамасыз етеді. б) Терец тармақ, г profundus — орган жіліктіц медиалді айналма артериясыныц, a. circumflexafemorismedialis, жалгамасы саналатын ірілеу сабау. М. Obturatorius externusжэне т. guadratusfemorisарасында жатып, орлемелі жэне томендемелі тармақгарга болінеді. в) Ұршықтық тармақ, r. acetabularis. г) Жогарылаган тармақ, r. ascendens. 2. Ортан жіліктіц латералді айналма артериясы, a. circumflexa femoris lateralis санныц терец артериясыныц сыртқы қабыргасынан тармақталатын ірі сабау.М. iliopsoasалдымен, т. sartorius, т. Rectus femorisартымен сыргқа жүріп, ортанжіліктің үлкен үршыгына жеткен соң, тармақтарга болінеді: а) Жогарылаган тармақ, rascendens,жалпақ шандырды керетін бүлшықет пент. gluteusmediusастымен жогары жэнесыртқа жүреді. б) Томендеген тармақ, г. descendens- негізгі сабаудыц сыртқы бетінен тармақгалатын ірілеу тармақ. М. rectusfemorisастына багытталып, т. vastusintermedius жэне т. vastuslateralisарасындагы жүлгемен томен түсіп, тізе аймагына лагералді бұлшықет-буындық тармақ атауыменжетеді.R. descendensоз жолында т. Guadriceps femorisбастарын қанмен қамтамасыз етіп, сан терісіне тармақтар береді. в) Колденец тармақ, rtransversus. 3. Тесіп отетін артериялар, aa. perforatesсаны - 3, санныц терец артериясынанэр децгейде тармақталып, әкелетінбүлшықеттердіц орган жілікке бекітілусызыгында санныц артқы бетінде отеді. Бірінші тесіп отетін артерия қырлы бұлшықеттіц т. pecrineus, томені жиегінде,екіншісі экелегін қысқа бүлшықеттіц, т. Adductor brevis, жэне үшіншісі әкелетін үзын бұлшыкеттен, т. adductorlongus, томен басталады. Барлық үш тармақ әкелетін бүлшықеттерге гесіп огеді жэне санның артқы бетіне шыгып, mm. adductores, т. semimembranosus. т. semitendinosus, т. Biceps femoris жэне осы аймақтын терісін қанменқамтамасыз етеді. Екінші жэне үшінші тесіп отетін артериялар ортан жілікті қоректендіретін кішкене тармақтар береді. 6. Бұлшықеттік тармақтар, rr. musculares, саны 7-8, сан артериясыныц барлык деңгейінен тармақталып, санныц алдыцгы топбұлшықеттеріне жазгыштарга, экелегін бүлшықеттерге жэне тігіншілік бұлшықетінебагытталады. 7. Томендеген тізе артериясы, a. Genus descendens (111 -сурет) - ерекше үзын тамыр,сан артериясынан әкелетін озекте canalis adductorius-тг. басталып, томенбагытталады. N. saphenus-пен бірге тереңнен беткейге сіңірлі табақшаға тесіп етеді.М. sartorius артымен жүріп, орган жіліктіңмедйалді.айдарніыгын айналып, осы аймақтың бұлшықетгері мен гізе буынының буыпқабьшда аяқталады.Темендеген тізе артсриясы, a. genus descendens келесі тармақтар береді. 1 Бүлшықеттік тармактар қоршаганбүлшықеггерге. 2 Теріасты тармағы, r. saphenus, санңың медиалді горын, rete articulare genus жэне гізе торының торын, rete patellae түзуге қатысады. |