Конспект анатомия. рк-4. 1.олты артериясы жне оны тарматары
 Скачать 247.69 Kb.
|
|
12)Тақым артериясы,тармақтары. Такым артериясы, a. poplitea сан артериясының гікелей жалтасы.Артерия canalis adductoris-тщ төменгі гесіі.і гүсында басталып, жартылайжаргақты бүлшықеттің, in. semimembranosus, астында жатып, тақым шүңқыры түбінен, басында facies poplitea-ға, кейін тізе буынының буын қабына, төменгі ішінде, m. popjiteiis,жанасып жүреді. Тақым шұңқырындаталгашында томен жэне кішкене латералді, тақым шүңқырының ортасынан тіп-тік багыт алады.Артерияның гөменгі бөлімі балтыр бүлшыкеттерініц басгарымен жабылган саңылауга отеді, m.popliteus төменгі жиегінде, аталган бүлшықет пен т. gastrocnemius бастары арасында жүріп, т. soleus жиегі астында алдыңгы асықты жілік артериясына, a. tibialis anterior, жэне артқы асықгы жілік артериясына, a. Tibialis posterior, бөлінеді. Барлық деңгейде тақым артериясымен агтас вена, асықты жілік нерві, п. tibialis, косарлана жүреді. Тақым шұңкырында ең беткей нерв, п. tibialis, ортасында вена, v. poplitea, тереңінде тақым артериясы, a. poplitea, жатады. Тақым артериясы оз жолында тізе буыны мен бұлшықеттерін қанмеи қамтамасыз ететін бірнеше қатар гармақтар береді.Осы; тармақтар озара анастомозданып, тізе буынының торын, rete articulare genus,гізугё қатысады. ’ Тақым артериясының гармақтары: 1. Жогарғы бүлшықеттік тармақтар, саны-5, т.biceps-тің дисталді бөлігі мен т. semimembranosus, т. Semitendinosus қанмен қамтамасыз етеді. 2? Латералді жоғарғы тізе артериясы, . genus superior lateralis, гақым артериясынан тармақталып, сыртқа жүрсді. М. biceps femoris астында жатын, латералді айдаршыққа багытталып, rete articulare genus ТІзуге қатысатын оте үсақ тармақтарға шашырайды. 3. Медиалді жогарғы тізе артериясы, a. genussuperiormedialis, m. Semimembranosus жэне m. adductormagnusсіңірлерінің аетымен, медиалді айдаршық үстімен алға багытталып, ортан жілікті ішкі жағынан айналады жэне тізе буынының торын түзуге қатысады. . 4. Ортаңғы тізе артериясы, a. genusmedia,.тақыіуі . артериясынан алға багытталып,Jig. Popliteumoblicjuumүстімен тізе буыны "қабына барып, буынның синовиалдіқабыгЬіна жэне крестгэрізді жалғамаларғабірнеше қатар тармақгар береді. 5. Латералді төменгі тізе артериясы, a. genusinferiorlateralis,такьтартериясьшһщ ең дисталді бөлімінен басгалады, т. gastrocnemiusлатералді басы жэне т.bicepsfemorisастымен жүрігі, кішіжіліншік басынан жоғары тізе буынын айналады жэне тізенің алдыцғы бетіне шыгын, rete articularegenusтүзуге қагысады. 6. Медиалді төменгі тізе артериясы, a. genusinferiormedialis, m. gastrocnemius медиалді басының астында жатыгі, тізе буыныньщ медиалді шегін айналып, lig. collateraletibialeастында жатады. Артерияның тармақтары тізе буынының торы қүрамына кіреді. 7. Балтыр артериялары, aa. surales, саны екеу, тақым артериясыныд артқы бетінен басталып, сирақтың үшбасты бүлшықетінің проксималді бөлімін жэнс терісін қанмен қамгамасыз ететін бірнеше қатар ұсақ тармақгар береді. 13. Асыкты жіліктің алдыңгы артериясы, а. tibialis anterior тізеасты артериясының eкi соңғы тармағыныц 6ipi (кішілеуey). Басталғаннан кейін ол балтырдың бүккiш бeтiнiң терең бұлшықеттерін тесіп өтіп, сүйекаралық жарғакты тесік аркылы сирак алдына келіп, m. tiblalis anterior мен m. extensor digitorum longus арасынан өтiп, төмендеу m. tibialis  antrerior мен m. extensor hallucis longus аралығында жайғасады. Сиракаякбасы буыны үстінде ол тepi жане шандырмен жабылып, беткей өтедi, оның аякбасының сыртқы жағындагы жалғасы — а. dorsalis pedіs деп аталады,А. tibialis antcrtor-дың тармактары: А. rеccurens tibialis posterior — асықты жіліктің арткы кайырылма артериясы (тесікке дeйiн) тiзe буынына жене асық жілік пен оның шыбығы арасындағы буынға барады. А.reccurens tibialis antenor — асыкты жіліктің алдыңғы кайырылма артериясы (тесіктен кейін) тізе тобығының латералды жиегіне карай келіп, rete articularae genus-ты түзуге қатысады. Аа. malleolaris rete antenores mcdlalis et lateralis — алдыңғы толарсак артериялары, латералды жене медиалды, олар rete mallcolare mediale et laterale-ны тузуге катысады. 14. Асықты жіліктік артқы артерия Асықты жіліктік артқы артериясы, а.tibialis posterior, тізеасты артериясының жалғасы. Ол canalis cruropopliteus-тің бойымен төмен түсе, балтырдың ортаңғы үштен бірi мен төменгі үштсн бipiнiң шекарасында m. soleus-тiң медиалды жиегінен шығып, бетксй орналасады. Балтырдың төменгі үштен бipiндe а. tibialis posterior, m. fleхоr digitorum longus пен m. flехоr hallucis longus арасында, ахилл ciңіpінeн медиалды, тepi және шандырмен ғана бүркеніп жатады. Ол медиалды тобықты артқы жағынан айналып өтіп, табанда өзiнiң eкi тармағына: а. plantarеs mеdialis et lateralis-кe бөлінеді. А. tibіаlis posterior-дың соғуы (пульсі) медиалды тобыққа қысу арқылы анықталады. Асықты жіліктің артқы артериясының ең үлкен тармағы — а. peronea кіші жіліктің артериясы, а. tibialis posterior-дан оның жоғарғы үштен бipiнeн шығып, canalis musculopеroneus inferior-дe өтіп, өкше суйегінде аякталады . А. tіbialis postenor мен а. pеronca өз жолдарында жақын жатқан сүйек, бұлшықет, буындарга (артқы тобық тармақтары) және тepiгe тармақтар береді.  15. Аяқ веналары Аяқта теріасты шелмайда орналасатын беткей веналарды жэне аттас артериялармен қосарлана жүретін терең веналарды ажыратады. Беткей веналар Аяқтың еркін болігінің беткей веналары терең веналармен анастомоз түзеді, олардың ірілерінің қақпақтары бар. Аяқүшы аймағында теріасты веналары қою тор түзеді, ол табанның веналық торына, rete venosum plantare, жэне аяқ үшының сыртқы веналық торына, rete venosum dorale pedis, болінеді. Аяқұшының табан бетінде rete venosum plantare түзетін веналардың ішінде, табанның веналық доғасын, arcus venosus plantaris, ажыратады. Ол аяқүшының калган бөлігінен, бақайларды ажырататын жүлгеде орналасып, бақайлардыц табан жағындағы беткей веналар торынан экететін веналарды қабылдап, эрбір бақайаралық кеңістікке басаралық веналарды жібереді, олар аяқүшыныц сыртқы бетіне өтіп, сыртқы бақай веналарымен, vv. digitales dorsales pedis, байланысады. Табанның веналық доғасы және баска табанның беткей веналары аяқұшының шетінде аяқұшының сыртқы веналық торы қүрамына кіретін бүйір жэне медиалді жиектік веналармен анастомоз түзіи, окше аймагында аяқ үшының веналарына, кейін сирақ веналарына отеді. Табанның беткей веналары терец веналармен анастомоз түзеді. Әрбір бақай аймағында аяқүшьшың сыртқы бетінде жақсы дамыган тырнақ науасының веналық орімі жатады. Осы орімнен қанды әкететін веналар саусақтардыц сыртқы бегі жиегімен жүріп, сыртқы бақай веналары, vv. digitales dorsales pedis, атауын алады. Олар өзара жэне бақайлардыц табан бетіндегі веналармен анастомоз түзіп, басаралық веналарды қабылдайды, кейін бақайлардың коршілес бетіндегі веналар қосылып, табан сүйектерініц дорсалді шеті түсында аяқүшыныц сыртқы веналық доғасыы, arcus venosus dorsalis pedis, гүзеді. Ол аяқұшыныц сыртқы веналық торыныц, rete venosum dorsale pedis, болігі болыгі саналады. Аяқүш ының сыртқы бетінің қалған деңгейінде осы тордан табан сүйектерінің сыртқы веналары, vv. metatarseae dorsales pedis, ажырайды, олардың ішіндегі ірі веналары: табан сүйектерініц бүйір сыргқы веналары, аяқүш ыныд медиалді сыртқы веналары аяқүш ыныд бүйір жэне медиалді жиегімен жүреді. Аталмыш веналар канды аяқүшыныц сыргқы веналық жэне табанның веналық торларынан жинап, проксималді бағытталып, аяқтыд екі ірі теріасгы веналарына: табан сүйектерінің медиалді сыртқы венасы - аяқтыц үлкен теріасты венасына, V. saphena magna, габан сүйектерінің бүйір (л атерал д і) сы ртқы венасы - аяқтың кіші теріасгы венасына, v. saphena parva, жалғасады. 1. Аяқтыц үлкен теріасты венасы, v. saphena magna - аяқүшының сыртқы веналық торынан түзіледі, табан сүйектерінің медиалді сыртқы венасының жалғасы. Ол медиалді толарсақтыц алдыңғы жиегімен сираққа жоғары когеріліп, асықты жілікгің медиалді жиегімен геріасты шелмайда жүреді. Өз жолында сирақтың бірнсше қагар беткей веналарын қабылдайды. Вена тізе буынына жеткен соң, медиалді айдаршықты артынан орап, санның алдыңғы-медиалді бетіне шығады. V. saphena magna проксималді жүріп, hiatus saphenus аймағында санның жалпақ шандыр қабығының беткей жапырақшасын тесіп өтеді жэне v. femoralis-ке құйылады. Аяқтың үлкен геріасты венасының бірнеше кақпақтары бар. V saphena magna санда санныц алдыңғы бегі веналарынан қанды жинайтын алдыңгы сан венасын жэне санның медиалді бетінің тері веналарынан түзілетін аяқтың қосымша теріасты венасын қабылдайды. 2. Аяқтың кіші теріасты венасы, v. saphena parva, аяқүшының сыртқы веналық торынан басталып, табан сүйектерінің бүйір сыртқы венасыныц жалғасы болып табылады. Ол латералді толарсақты артынан орап, жоғары бағытталып, сирақтың аргқы бетіне өтеді. Аяқтың кіші теріасты венасы өз жолында сирақтың бүйір жэне артқы бетіндегі көптеген теріасты веналарын қабылдап, терец веналармен анастомоз түзеді. Аяқтың кіші геріасты венасы сирақтың аргқы бетінің ортасында, сирақтың шандыр қабыгының жапырақшаларының арасында жатып, т. gastrocnemius бастарының арасында, балтырдың медиалді терілік нервімен, п. cutaneus surae medialis, бірге жүреді. Вена тақым шұңқырына жеткен соң, шандыр қабықтың астында жатады, гақым шұңқырының тереңінде жатып екі тармаққа бөлінеді, екеуінің біреуі оның жалғасы, гақым венасына күйылады; екіншісі жоғары бағытталын, санныц терец жэне сан-тақым веналарымен байланысады. Аяқтың кіші теріасты венасында бірнеше қақпақтары болады. 3. Сан-тақым венасы, боксе бұлшықеттерінен қанды жинайтын веналардан басталып, үлкен боксе бүлшықегінің төменгі жиегі астынан корініп, томен бағытталады. Вена оз жолында санның артқы бетінің терілік веналарын қабылдап, тақым шүңқырына жеткен соң, фасцияны тесіп отіп, аяқтың кіші теріасты венасына құйылады. V. saphena magna жэне v. saphena parva оз жолдарында озара анас гомозданады. Терең веналар Аяқтың терең веналары аттас артерияларымен қосарлана жүреді. Аяқтыц терец веналары эрбір бақайдың жан-жағынан аяқүшының табан бетінен, табан бақай веналар, vv. digitales plantares, атауымен басталады, олар бірігіп, табан сүйектерінің веналарын, vv. metatarseae plantares, түзеді. Олардан аяқұшының сыртына тесіп отетін тармақтар тарамдалады жэне беткей, және терең веналармен анастомоз түзеді. VV metatarseae plantares проксималді бағытталып, табанның веналық доғасына қүйылады. Бүл доғадан қан аттас артериялармен қосарлана жүретін бүйір табан веналарымен ағады. Бүйір табан веналары медиалді табан веналарымен бірігіп, артқы асықты жілік веналарын, vv. tihiales posteriores, гүзеді. Қан табанның веналық доғасынан бірінші табан сүйектері аралығындағы кеңістік арқылы, аяқүш ының сыртқы веналарына терец табан веналарымен ағады. Аяқүшының сыртқы терең веналары габан сүйектерінің сыртқы веналары. vv. metatarseae dorsales pedis, атауымен басталады, олар аяқүшының сыртқы веналық доғасына, arcus venosus dorsalis pedis, қүйылады, олардан қан алдыңғы асықты жілік веналарына, vv. tibiales anteriores, ағады. 1. Артқы асықты жілік веналары, vv. tibiales posteriores, жұп, аттас артериямен қосарлана жүріп, проксималді бағытталады. Олар оз жолында сүйектерден, сирақтың артқы беткейі бүлшықеттері мен шандыр қабықтарынан кететін бірнеше қатар веналарды жэне ірі кішіжіліншік веналарын, vv. Perone Артқы асықты жілік веналары сирақтың жоғарғы үшінде алдыңгы асықты жілік веналарымен бірігіп, тақым венасын түзеді. 2. Алдыңғы асықты жілік веналары, vv. tibiales anteriores, табан сүйекгерінің сыртқы веналарының, vv. metatarseae dorsales pedis, бірігуімен түзіледі. Веналар сираққа өткен соң, аттас артериялармен қосарлана жүріп, сүйекаралық жаргақ арқылы тесіп өтін, сирақтың артқы бетіне жоғары бағытталады жэне тақым веналарының түзілуіне қатысады. Табан сүйектерінің сыртқы веналары, тесіп өтетін веналар кемегімен, табан бетіндегі веналармен анастомоз түзеді. 3. Тақым венасы, v. poplitea, тақым шүңқырына енген соң, тақым артериясынан латералді жэне артқа, асықты жілік нерві беткей жэне лагералді жатады. Тақым венасы артерия жолымен жоғары жүрін, тақым ш үңқырын кесіп отеді жэне экелетін озекке, canalis adductoris, еніп, сан венасы, v. fem oralis, атауын алады. Такым венасы тізенің ұсақ веналарын, vv. genus, осы аймақ бүлшыкеттері веналарын, сонымен қатар, аяқтың кіші теріасты венасын, v. saphena parva, қабылдайды. 4. Сан венасы, v. fem oralis, аттас артериямен canalis adductorius-та, кейін trigonumfemorale, шап жалғамасының астымен lacuna vasorum арқылы жүретін тамыр, кейде жүп болып келеді. Сан венасы lacuna vasorum-да v. iliaca externa-ra жалғасады. V. fem oralis canalis adductorius-те сан apтериясынан артта жэне кішкене латералді, ал lacuna vasorum-да медиалді орналасады. Сан венасы оз жолында аттас артериялармен қосарлана жүретін бірнеше қатар веналарды қабылдайды. а) Сан артериясымен косарлана жүретін веналар, санның алдыңғы топ бүлшықеттерінің веналық орімдерінен қанды жинайтын тақым артериясының жалғасы, озара анастомозданып, санның жоғарғы үш ында, сан венасына қүйылады. б) Санныц терең венасы, v. profunda fem oris — жиі бір сабау түрінде, бірнеше қақпақтары бар тамыр. Оган келесі веналар қүйылады; аттас артериялар жолымен жүретін тесіп отетін веналар, vv. perforantes; олар экелетін үлкен бүлшықеттің артқы бетінде озара анастомоз түзеді; сонымен қатар, V. glutea inferior, v. circumflexa fem oris medialis, vv. poplitea, ортан жіліктің айналма латералді жэне медиалді веналары, vv. circumflexae fem oris mediales et laterales. Соңғылары аттас артериялармен қосарлана жүріп, озара жэне v. obturatoria-мен анастомоз түзеді. Сан венасы, v. fem oralis, аталмыш веналардан басқа бірнеше теріасгы веналарын қабылдайды, олардың барлыгы сан венасына hiatus saphenus аймағында ашылады. 1. Беткей қүрсақүсті венасы, v. epigastrica superficialis, аттас артериямен қосарлана жүріп, алдыңғы іш қабырғасының төменгі болімінен қанды жинап, v. fem oralisке немесе v. saphena magna қүйылады. Ол vv. epigastricae superiores et inferiores, vv. pciraumbilicales, сонымен қатар қарама карсы жақтағы аттас венамен анастомоз түзеді. 2. М ықын сүйекгің беткей айналма венасы, V. circumflexa ilium superficialis, аттас артериямен шап жалғамасының бойымен жүріп, сан венасына құйылады. 3. Кеуде-күрсақүсті веналары, vv. thoraсoepigastricae (қолдың терең веналарын қараңыз), кеуде жэне іш кабырғасының бүйір бетіндегі теріасты веналарынан қанды жинап, озінің жоғарғы шетімен бүйір кеуде венасы арқылы қолтық венаға, ал томенгі шетімен беткей құрсақүсті венасы арқылы сан венаға қүйылады. 4. Сыртқы жыныс веналары, vv. pudendae externae, аттас артериялармен косарлана жүріп, келесі тармақгарды қабылдайды. а) Ұмалық алдыңғы веналар, vv. scrotales anteriores (эйелдерде ернеулік алдыңғы веналар, vv. labiales anteriores), қанды үмадан (үлкен ернеулерден) жинайды б) Еркек жыныс мүш есінің беткей сыргқы венасы, v. dorsalis penis superficialis (эйелдерде делігкініңбеткейсыртқы венасы, v. dorsalis clitoridis superficialis) кейде екеу, канды еркек жыныс мүш есінің (деліткінің) теріасты шелмайынан жинайды. в) шат аймағының теріасты шелмайынан қанды жинайтын бірнеше катар веналар. 5. Аяқтың үлкен теріасты венасы, v. saphena magna - сан венасына қүйылатын теріасты веналардың ішінде ең ірісі. Ол қанды аяқтың алдыңгы медиалді бетінен апарады. 16. Бел өрімінің тармақтары. Сан нерві Бел өрімі, plexus lumbalis, бел омырткаларының көлденең өсінділерінің арасында орналасып, өзінің ілмектерімен артынан т. quadratus lumborum жэне алдынан т. psoas major арасына кіреді. Бел өрімінің тармақтары: 1. Бүлшыкеттік тармактар, rami тисиlares. Меншікті бел өрімі түзілмей бұлшыкеттік тармақ,- rami musculares, тармақталады: бірінші-төртінші бел нервтерінің алдыңғы тармактарынан - mm. intertransversarii lumbales (laterales), он екінші кеуде жэне бірінші-үшінші бел нервтерінің алдыңғы тармактарынан - т. quadratus lumborum, он екінші кеуде жэне бірінші-төртінші бел нервтерінің алдыңғы тармактарынан - т. psoas major жэне бірінші, екінші бел нервтерінің алдыңғы тармактарынан - т. psoas minor-та. 2. Мықын-күрсакты нерв, п. iliohypogastricus. , XII кеуде жэне I бел нервтерінен түзіледі. Ол m.psoas major-дыц жоғарғы-латериалды уча ratus lumborum алдыңғы бетіне өтеді жэне бүлшыкет пен бүйрек арасында орналасады. Кейін нерв жоғарыдан томен жэне арттан алға жүріп, т. transversus abdominis калыңдығына өтіп, көрсетілген бүлшыкет пен т. obliquus abdominis арасында, кейін екі mm. abdominis арасында жүреді. Нерв шап өзегінің терең сакинасы аймагында іштің ішкі киғаш бүлшыкетін, кейін штің сырткы киғаш бүлшықеті апоневрозын гесіп, шап өзегінің беткей сакинасы аймағына бағытталып, симфизден жоғары іштің гөменгі бөлігі терісінде тармакталады. Мыкын-кұрсақасты нервтің тармактары: 1) Бұлшыкеттік тармактар, rami mus- сulares, m. transversus abdominis жэне m.obliquus internus abdominis-ке барады. 2) Латералді терілік тармак - ramus cutaneus lateralis, негізгі сабаудан мықын сүйегі кырының ортасында тармақталып, іштің екі киғаш бұлшыкетін тесіп, санның жоғарғы латералді аймағы терісінде тармакталады, I сол тұста XII кеуде нервтің латералді терілік нервімен косылуы мүмкін. 3) Алдыңғы терілік тармак, ramus cutaneus anterior, негізгі сабаудың жалғасы, іштің сыртқы қиғаш бүлшықеті апоневрозын тесіп, касаға үсті терісінде тармакталады. 3. Мыкын-шап нерві, п. ilioinquinalis, мыкын-кұрсакты нервтің астында орналасып, онымен параллель жүреді. Нерв т. psoas major латералді жиегінен шыккан соң т. quadratus lumborum бетімен жүреді; кейін т. transversus abdominis-ті тесіп, аталмыш бұлшыкет пен т. obliquus internus abdominis арасында орналасып, шап өзегінің беткей сақинасына беттейді. Ол шап өзегінің беткей сакинасы аймағында сырткы киғаш бүлшыкет апоневрозы аркылы өтіп, шэует шылбырыньщ немесе жатырдың жұмыр байламының алдыңғы - ішкі бетінде жатады жэне қасаға аймағы, үма (үлкен жыныс ернеулері) жэне шап иілімі терісінде тармакталады. Мыкын-шап нерві көрсетілген бұлшыкеттер арасында орналасып, мықын-кұрсакасты нервпен косылыс түзеді. Мыкын-шап нерв тармактары: а) Бүлшықеттік тармактар, rami muscuares, mm. transversus abdominis, obliquus internus abdominis et obliquus externus abdominis төменгі учаскелерін нервтендіреді. б) Терілік тармактар, rami cutanei, қасаға, санның ішкі бетінің жоғарғы учаскесі және шап аймағы терісінде тамақталады. в) ¥малык алдыңғы тармақтар, rami scrotales anteriores (ернеулік алдыңғы тармактар, rami labiales anteriores), жыныс мүшесінің түбірі, ұманың алдыңғы бөлімдері (әйелдерде үлкен жыныс ернеулерінің жоғарғы бөлімдері) терілеріне барады. Бүл тармақтар сан-жыныстык нервтің, п. genitofemoralis (r.genitalis) тармактарымен косылуы мүмкін. 4. Сан-жыныстык нерв, п. genitofemoralis, т. psoas major калыңдығы аркылы оның алдыңғы бетіне өтіп, несепағардың артында орналасады жэне шап аймағына бағытталады. Нерв бүлшыкет қалыңдығында немесе бүлшықеттен шыккан соң екі тармаққа - сандык тармақ, ramus fem oralis, жэне жыныстык тармак, ramus genitalis, бөлінеді. Сан-жыныстық нерв тармактары: а) Сандык тармак, г. femoralis, немесе бел-шап нерві, п. lumboinguinalis, сыртқы мықын тамырларыньщ, vasa iliaca externa, артында жэне латералді жатады, ол бастамасында мыкын шандырынын артында, кейін оның алдында жүріп, lacuna vasorumға барады, саңылауда сан артериясынан латералді жэне алдында жатады. Кейін ол fassia cribrosa hiatus sapheni аймағында санның жалпак шандырын тесіп отіп, осы аймак терісінде тармакталады. Оның кейбір тармактары шап жалғамасының астымен санның жалпак шандырын тесіп өтіп, сан үшбүрышы аймағы терісінде таралады. N. genitof 'emoralis-тщ тармағы, r. femoralis, сан нервтің алдыңғы терілік тармактарымен, rami cutanei anteriores n. femoralis жэне п. ilionguinalis-nQu косылуы мүмкін. б) Жыныстык тармак, г. genitalis, немесе сырткы шэует нерві, п. spermaticus exter-ms, жоғары көрсетілген тармақтан медиалді, сыртқы мықын тамырларынан латералді, т. psoas major алдыңғы бетінде жатады, төмен бағытталып, шап өзекке кіреді, өзектің беткей сакинасына жүріп, одан шэует шылбырымен (немесе жатырдың жұмыр жалғамасы) бірге шығады. Кейін үмаға бағытталып, т. cremaster-re, ұма терісіне және, tunica dartos, санның медиалді бетінің жоғарғы учаскесі терісіне тармакшалар береді; эйелдерде жатырдың жұмыр жалғамасына, шап өзегінің беткей сақинасы аймағы жэне үлкен жыныс ернеулері терісіне сабаушалар береді. Нервтің тармактары r. femoralis n.genitofemoralis-6eu қосылуы мүмкін. 5. Санның латералді терілік нерві, п. cutaneus femoris laterialis, т. psoas major латералді жиегінен, кейде бұлшыкет қалыңдығынан шыгып, fascia iliaca астында жатады, т. iliacus-тің алдыңғы бетімен spina iliaca anterior superior-ra барып, шап жалғамасының астымен санға шығады. Бүл жерде нерв т. sartorius-тен латералді төмен жүріп, өзінің тармактарымен санның жоғарғы учаскесіндегі жалпақ шандырды тесіп өтіп, тізе буыны терісіне жететін бірнеше ұсак жэне екі-үш ірі сабаушаларға тармакталады. Оның тармактары сан нервтің алдыңғы терілік тармактарымен косылыстар түзуі мүмкін |