Конспект анатомия. рк-4. 1.олты артериясы жне оны тарматары
 Скачать 247.69 Kb.
|
|
Терең алақан догасы, arcus palm aris profundus,беткейге қараганда терең жэне проксималді орналасқан. Ол екінші-бесінші алақан сүйектері негізі деңгейінде, саусақтардың беткей жэне терең бүккіштері сіңірінің астында, бас бармақты әкелетін бүлшықет жэне бас бармақтың қысқа бүккіші арасында орналасады. Терең алақандық доганың түзілуіне негізінен кәріжілік артериясы қатысады. Кэріжілік артериясы бірінші алақанаралық кеңістіктен қолүшының алақан бетіне шыгып, оның шынтақ жиегіне багытталып, r palmaris profundus a. ulnaris-пен анастомоз түзеді. Терец алақандық догадан үш мөлшерінде алақан сүйектерінің алақан артериялары, аа. metacarpeae palmares, тармақталады. Олар доғадан дисталді багытта жүріп, II, III және IV сүйекаралық алақан кеңістіктерінде, сүйекаралық бүлшықеттердің алақан бетінде жатады. Осы жерде эрбір артериядан бір-бір тесіп отетін тармақ, r. perforans, тармақталады. Олар сэйкес сүйекаралық кеңістік арқылы өтіп, қолүшының сыртқы бетіне шыгады жэне алақан сүйектерінің сыртқы артерияларымен, aa. metacarpeae dorsales, анастомоз түзеді. Әрбір алақан сүйектерініц алақан артериялары сүйекаралық кеңістікте жүріп, алақан сүйектері басгары түсында алақан бетіне қарай бүрылады да, сэйкес саусақтардың алақандық жалпы артериясына, a. digitalis palm aris communis, қүйылады. Соңгыларының әрбіреуі екі саусақтардың алақандық меншікті артерияларына, аа. digitales palm ares propriae, бөлінеді жэне олар II-III, III-IV, IV-V саусақтардың бірбіріне қараган бетіне барады. Артериялық торлар.Қол артерияларынан - бүғанаасты, қолтық, иық, кэріжілік жэне шынтақ артерияларынан бірнеше тармақтар таралады, олар өзара анастомозданып, артериялық горлар, rete arteriosum, түзеді, олар, эсіресе буын аймақтарында жақсы жетілген. Иықбуыныайналасындаекітор-жауырын торы жэне иық өсіндісі торы түзіледі, олар жалпы акромиондық торга, rete acromiale, бірігеді. Жауырын торы жауырынүсті артериясының жауырынның айналма артериясымен анастомоздануынан қүрылып, қылқанүсті жэне қылқанасты щүңқырларында орналасады. Сонымен катар, жауырын аймагында ішкі кеуде артериясы мен кеуде-арқа артерияларының арасында қабыргааралық артериялармен анастомоз түзіледі. Акромиондык тор иык өсіндісі аймагында кеуде-иық өсіндісі артериясы жэне жауырынүсті артериялары тармақтарының анастомоздануынан түзіледі. Сонымен қатар тоқпан жіліктің проксималді бөлімінің айналасында тоқпан жіліктің алдыңгы айналма жэне тоқпан жіліктің артқы айналма артерияларының арасында анастомоздық байналыс түзіледі. Шынтақ буыны айналасында екі тор шынтақ буынының торы жэне шынтақ өсіндісінің торы түзеледі, олар бір жалпы шынтақтың буын торына, rete articulare cubiti, бірігеді. Олардың екеуі де шынтақтыц жоғарғы жэне томенгі жанама , кәріжіліктің жанама артерияларымен,бір жагынан жэне екінші жагынан кэріжіліктің қайырылма, шынтақгың қайырылма жэне қайырылма сүйекаралық артериялардан анастомоздық байланыс түзілуінен күрылады. Өге жақсы дамыган анастомоздық гор баганалары шынтақ аймагыныц сүйектерін, буындарын, бүлшықеггерін жэне терісін қанмен қамтамасыз етеді. Білезіктіц жалгамалық агіпаратыныц алақан бетінде шынтақ жэне кэріжілік артерияларыныц білезіктіц алақандық тармақтары, rami carpei palmares, сонымен қатар, терец алақандық доғаныц жэне алдыцгы сүйекаралық артерияныц, a. interossea anterior, тармақтары арасында анастомоз бар.Қолүшыныц сырткы бетінде, жазгыштар үстагышы, retinaculum extensorum, аймагында білезіктіц сыртқы торы, rete carpi dorsale, жатады. Білезіктіц сыртқы торын білезіктіц беткей сыртқы торына жэне білезіктіц терец сыртқы торына боледі. Білезіктіц сыртқы торыныц қүрылуына кэріжілік артериясы мен шынтақ артериясыныц білезіктіц сыргқы тармақтары, rami carpei dorsales, жэне алдыцгы, артқы сүйекаралық артериялар қатысады. Білезіктіц терец сыртқы торынан үш алақан сүйектерініц сыртқы артериялары, aa. m etacarpeae dorsales, тармақталады. Олар дисталді багы тта екінш і, үшінші жэне тортінші сүйекаралы қ алақан кецістіктеріне барады. Әрбір алақан сүйектерініц сыртқы артериялары алақан сүйектерініц басы нда екі саусактардыц сыртқы артериялары на, aa. digitales dorsalis, болінеді. Соцгылары коршілес саусақтардыц бір-біріне қараган бүйір бетіне барып, проксималді бунақтар түсында тармақталады. 4)Қол веналары Қолдың веналары терең жэне беткей болып болінеді. Беткей веналар қол бұлшықеттерінің меншікті шандыр қабыгында, теріасты шелмайда жатады. Олар қанды теріден, теріасты шелмайдан жэне оларда орналасагын веналык тордан жинайды. Терец веналар қанды бұлшықеттерден, сүйекгерден жэне буындардан жинайды. Қолдың терең жэне бегкей веналарында көп мөлшерде қақпақгары бар. Олар өзара анастомоз түзеді. Бірақ анастомоз түзетін веналарда қақпақтары жоқ Беткей всналар қолдың теріасты латералді венасы, v. cephalica, жэне қолдың теріасты медиалді венасы, v. basilica, жатады. Қолдың беткей веналары қолүшының дорсалді бе гінде жақсы дамыган. С аусақтарды ц алақан д ы қ веналары нан, vv. digitales palm ares түзілген веналық тамырлар торы саусақтардың алақандық бетінде орналасады. Алақан өрімі веналары проксималді бунақтар негізінде, басаралық веналар, w intercapitales, түзеді. Олар саусақаралық қатпарлармен қолұшының сыртқы бетіне огеді. II-III-IV-V саусақтар негізінің алақан бетінде басаралық веналар озара қосылып, доғатүзеді, алақан сүйектерініц алақандық веналарына, vv. metacarpeae palm ares, құйылады. Соцгылары алақанныц беткей жэне герец веиалық доғаларына, arcus venosi palm ares superficiales et profundus, өтеді, олардан піынтақ жэне кэріжілік веналары, vv. ulnares et vv. radiales, басталады. Қолүшының сыртқы бегінде қолұшының дорсалді веналык торы, rete venosum dorsale manus орналасады, тырнақ түбірінде басталып, алақан беті веналарымен қосылады. Сыртқы веналык гор тармақтарынан ірі саусақтардың меншікті сыртқы (дорсалді) веналарын ажыратады. Олар эрбір саусақты екеуден, бойлық багыт алып, озара анастомоз түзіп, гіроксималді бунақтың сыртқы жағы ортасында саусақтардың сыртқы веналық догасын түзеді. Екі коршілес саусақтар веналарыпан қанды алып кететін тамырлар vv. intercapitales-тх кабылдайды, олар озара қосылып торт алақан сүйекгерінің сыртқы веналарын, vv. metacarpeae dorsales, түзеді. Қолүшының шынтақ жэне кәріжілік жақтарында I жэне V саусақтардың дорсалді веналарының жалғасы орналасады. Бірінші жэне төртінші алақан сүйектерініц сыргқы веналарына қалган алақан сүйектерініц сыртқы веналары ашылады. Бірінші алақан сүйектерінің сыртқы венасы білекке өткен соң, қолдың теріасты латералді венасы, v.cephalica, төртінші алақан сүйектерінің сыртқы венасы қолдың теріасты медиалді венасы, v. basilica, атауын алады. Қолдың теріасты латералді венасы, V. cephalica, бірінші алақан сүйектерінің сыртқы венасымен тікелей жалгасады. Ол қолұшының сыртқы бетінде басталып, жоғары бағытталады, кәріжілік-білезік буынын оран, алғашында білектіц ортаңғы жэне төменгі ұшы шекарасында жүріп, оның алақандық бетіне өтіп, шынтақ буынына жетеді. Бүл жерде вена иыққа өтіп, алгашында sulcus bicipitalis lateralis, кейін дельтатэрізді жэне үлкен кеуде бұлшықеттерінің арасында орналасып, шандыр қабықты тесіп өтіп, терец кіреді; бүганаасты аймағына жеткен соң,fascia clavipectoralis-т'щ медиалді бөлігін тесіп өтіп, қолтық венасына, v. axilaris-ке құйылады. Қолдыңтеріасты медиалді венасы, v. basilica - төртінші алақан сүйектерінің сыртқы венасыпыңж алғасы.О л алғаш ындабілектің сыртқы бетімен жоғары жүреді, кейін оның алақандық бетіне өтеді, медиалді жиегімен шынтақ буынына жетеді. Бүл жерде өзіиің қүрамына шынтақтың оргалық венасын, V. mediuna cubiti, кабылдайды және калибрі үлгайып, иыққа өтеді, sulcus biciptalis medialis-те жатады. V basilica иықтың ортаңғы және төменгі үші шекарасьшда иық шандыр қабыгын гесіп өгііі, иық венасына, v. brachialis, күйылады. Кейде v. basilica тек vv. brachiales-iicu анастамоз түзіп, иықтыц қантамыр нерв будасы қүрамында қолтық шұңқырына барып, қолгық венасына қүйылады. Шынтақтың оргалық венасы, v. mediana cubiti, білекгің жоғаргы үшінде v. cephalicaдан басталыи, гөменнен жогары жэне медиалді багытгалады, шынтақ шұңқырын қиғаш кесін, v basilica-га отеді. V mediana cubiti бір сабау түрінде сирек кездеседі. Білектіңалақандықбегінде v. basilica мен v. cephalica арасында түрақсыз - беткей білектің оргалык венасы, v. mediana antebrachii кездеседі. Бұл венаиықтыц жоғаргы үшінде v. mediana cubiti-мен бірге немесе оның сабауы екіге айырылады: оның бір тармағы орталық латералді теріасты венасы, V. mediana cephalica, атауымен v. cephalicaга', екіншісі-орталық медиалді теріасты венасы, v. mediana basilica, атауымен v. basilica-га барады. Ш ынтақ буынында v. mediana cubiti (немесе v. mediana basilica) мен терец веналар арасында тұрақты анастомоз болады. Білектің дисталді болімінде v. cephalicaда, v. basilica-да алақанның терец веналық доғасымен, arcus venosus palm aris profundus, байланысады. Сонымен катар v. basilica мен v. cephalica өз жолдарында білектің сыргқы жэне алақандық беттерінде өзара кеңінен байланысады Терең веналары артериялармен екеуден қосарлана жүреді. Қолұшы аймагында екі веналық тор бар. Алақанныд беткей веналық догасы, arcus venosus palm aris superficialis, нашар дамыған, атгас алақан доғасымен қосарлаа жүреді. Алақанның терең веналық доғасы озара анастомоздалатын екі венадан түрады, оларға сүйекаралық бүлшықеттерден қанды жинайтын алақан сүйектерінід алақандық веналары, vv. metacarpeae palmares, жэне білезіктің терең алақандық веналық торыныд бірнеше қатар тармақтары қүйылады. Алақан сүйектерінің алақандық веналары саусакаралық кеңістіктер аркылы қолұшінің сыртқы веналарымен анастомозданады. Алақанның терең веналық доғасы бірінші саусақаралық кедісгікте бірінші алакан сүйектерінід сыртқы венасымен анастомоз түзеді. Алақанның терең жэне беткей веналық доғалары веналары білекке өткен сод, тамырлар жолында өзара анастомозданатын шынтақ веналарын, vv. ulnares, жэне екі кэріжілік веналарын, vv. radiates, түзеді. Ш ынтақ жэне кэріжілік веналары, vv. іАncires et vv. radilales, атгас артериялардыд жан-жағында орналасып, шынтақ шұцқырына жетеді; шынтақ жэне кэріжілік веналары жолдарында оларға бұлшықетгер мен сүйек веналары қүйылады, олардыд атауы шынтақ жэне кэріжілік артерияларыныд тармақтарына сэйкес. Ш ынгақ буыны түсында шынтақ жэне кэріжілік веналары қосылын, екі иық венасын, vv. brachiales, қүрайды. Иық веналары аттас артериямен бірге жүріп, өз жолында ірі жэне ұсақ тармақтар қатарын қабылдан, қолтық ш үдқырында өзара қосылып, қолтық венасын түзеді. Қолтық венасы, v. axillaris аттас артерияныд алдында қолтық шүдқырыдда орналасады. Ол т. pectoralis major-дъщ төменгі жиегінен I қабыргага дейін орналасып, қолдыд беткей жэне терец веналарынан веналық қанды жинайтын негізгі сабау болыгі есептеледі. Қолтық венасы қолтық артериясы тармактарына сэйкес тармақтарды қабылдайды. Оларга тоқпан жіліктің айналма веналары, vv. circumflexae hum eri, ж ауырынасты веналары, w. subscapulares, жэне бүйір кеуде венасы, v. thoracica lateralis, жатады. Бүйір кеуде венасына келесі веналар құйылады. а) Кеуде-құрсақүсті веналары, vv. thoracoepigastricae, кеуде жэне іш қабырғасының бүйір бөлімінен басталып, төменде беткей қүрсақүсті венамен, v. epigastrica superficialis, анастомоз түзіп, кеуде торының бүйір бетімен қолтық шүңқырьща жетеді. б) Сүт безі бүртігі аймағындағы беткей өрімнен қанды әкелетін веналар - емізік жанындағы веналық өрім, plexus venosus areolaris. в) 6-7 жоғарғы артқы қабырғааралық веналар басталатын веналар, т. serratus anterior-ды тесіп өтіп немесе v. thoracica lateralis, немесе v. thoracoepigastrica-m қүйылады. Қолтық венаға көрсетілген веналардан басқа v. cephalica-да ашылады. Қолтық венасы I қабырғаның сыртқы жиегінде бүғанаасты венаға өтеді. Бұғанаасты вена, v. subclavia - қолтық венаның тікелей жалғасы. Ол I қабырғаның жоғарғы бетінде, омыртқаалды кеңістігінде жатады жэне төс-бүғана буынының арткы бетіне жетеді. Осы жерде бұғанаасты венасының екі қақпағы бар жэне ішкі мойындырық венамен бірігіп, иық-бас венасын түзеді. V subclavia мен v. jugularis interna, біріккен жерінің эрбір жағы оң жэне сол веналық бүрышы атауын алады. Бұғанаасты венасына: мойынның көлденең венасы, v. transversae colli, жауырынның артқы венасы, v. scapularis dorsalis, кеуде веналары, vv. pectorales жэне кеуде-акромион венасы, v. thoracoacromialis, қүйылады, олар аттас артериялармен қосарлана жүріп, жиі сыртқы мойын дырық венаға құйылады. 5) Бұлшықет-терілік нерв 1 .Бұлшықет-терілік нерв (n.musculocutaneus) (С5-С7)-томен жэне сыртқа багытталады, m. coracobrachialis-ті жоғарыдан томен қиғаш тесіп отіп, m. brachialis жэне m. biceps brachii арасында жатады. Кейін нерв иыктың екібасты бұлшыкеттің дисталді сіңірінің латералді жиегінің астынан шығып, шынтақ буын аймағында, иыктың меншікті шандыры арқылы теріасты майлы кабатқа кіріп, білектің терілік латералді нерв, n. cutaneus antebrachii lateralis, атауын алады. Бүлшыкет-терілік нерв өз жолында келесі тармақтарды береді: 1) Бұлшықеттік тармақтар, rami musculares, m.coracobrachialis, т. brachialis, m.biceps brachii, нервтендіреді. 2) Тоқпан жілік сүйек кабығына жэне шынтақ буынының буындык қабына тармактар. Кейде бұлшықет-терілік нерв пен орталык нерв арасында дәнекер тармақты кездестіруге болады. 3) Білектің терілік латералді нерві, п. cutaneus antebrachii lateralis, бұлшыкет-терілік нервтің соңғы тармағы. Ол шынтақ буын аймағында aponeurosis т. bicipitis brachii-ден латералді иык шандырын тесіп өтіп, V. серһаііса жанында жатады, жэне томен жүріп, тенар аймағына дейін білектің алақан бетінің кэріжілік жартысы мен кэріжілік жиегі терісінде тармакталады. Осы нервтің жолында дэнекер тармақтар кездеседі: а) кэріжілік нервтің алакандык тармағымен, r. superficialis n.radialis; б) шынтақ нервтің сыртқы тармағымен, r.dorsalis n. ulnaris; в) білектің терілік медиалді нервімен, n. cutaneus antebrachii medialis; 2. Орталык нервтің латералді аякшасы немесе латералді түбіршегі, radix lateralis, алтыншы жэне жетінші мойын нервтерінен (С6, С7) түзіледі. Ол қолтык артериясын тыскары жатады (п. me dianus төменде берілген) 6) Ортаңғы нерв Орталык нерв, n. medianus (C8,Th1) орталык нервтің латералді жэне медиалді түбіршектерінен, radices lateralis et medialis, түзілген. Екі түбіршік үшкір бүрыш түзеп қосыл ып, колтық артериясының алдыңғы бетінде орналасатын ілмек түзеді. Кейін орталық нерв бір сабау түрінде иық артериясының кэріжіліктік жағымен жүріп, артериямен бірге иық шандырының астында sulcus bicipitalis medialis-те жатады. Нерв иыктың ортасына жеткен соң артерияны алдынан қиып өтіп, оның шынтақтык жагында орналасады. Оз жолын артериямен бірге жалғастырып, білектің aponeurosis m.bicipitis астымен шынтак шүнкырынан отеді. Кейін орталық нерв m. pronator teres бастарының арасымен білектің ортаңғы сызығына бағытталады. Орталык артериямен, a. ulnaris тармағы a. mediana бірге m. flexor digitorum superficialis-т'щ сіңірлі доғасының астына барады жэне саусақтардың беткей жэне терең бүккіштері арасымен кәріжілікбілезік буынына жүреді Осы тұста орталық нерв саусақтардың бүккіштері сіңірлерімен бірге білезіктің кэріжіліктік бүккіші мен алакандык үзын бұлшықеттері арасымен, retinaculum flexorum астымен білезік өзегінде өтіп, өзінің соңғы тармақтарына бөлінеді. Соңғы тармактары алақан апоневрозының астында, колұшы аймағында алдынан беткей алақан доғасы, arcus palmaris superflcialis, артынан саусақтардың беткей бүккіші сіңірлері арасында жатады. ОРТАЛЫҚ НЕРВТІҢ ТАРМАҚТАРЫ 1. Дәнекер тармактар, rami communicantes: а) иык аймағында бүлшыкет-терілік нервпен (кейде екі-үш), тұраксыз, иыктың жоғарғы ұшында орналасады. б) білек аймағында п. ulnaris-пен, т.flexor digitorum profundus; в) қолүшы аймағында ramus palmaris superficialis n. ulnaris жэне ramus superficialis n. radialis. 2. Буындык тармактар, rami articulares, шынтак буынының, жартылай білезік буындарының жэне бірінші-үшінші (төртінші) саусактардың алакан беті буындарының буындык каптарына. 3. Бұлшыкеттік тармактар, rami musculares, орталык нерв иык аймағында тармактар бермейді (жоғарыда көрсетілген дэнекер тармақтан баска). Білекте орталык нервтің негізгі сабауынан токпан жіліктің медиалді айдаршыкүсті деңгейінде бүлшыкеттік тармактар шығып, т.pronator teres, т. flexor carpi radialis, m. palmaris longus, m.flexor digitorum superficialis бағытталады. 4. Білектің алдыңғы сүйекаралық нерві, n. interosseus antebrachii anterior, орталык нервтін негізгі сабауынан т. pronator teres түсында басталып, алдыңғы сүйекаралык артериямен a. interosseus anterior, бірге дисталді жүріп, т. flexor pollicis longus жэне т. flexor digitorum profundus арасында жатып, т. pronator quadratus-кс жетеді. Ол т. flexor pollicis longus, m.flexor digitorum profundus (И жэне III саусақтардың кәріжіліктік бөлігін) жэне т. pronator quadratus нервтендіреді. 5. Орталык нервтің алакандык терілік тармағы, орталык нервтің негізгі сабауынан білектің төменгі үшынде т. flexor carpi radialis жэне т. palmaris longus сіңірлері арасында тармакталатын жіңішке тармак (кейде екеу). Ол білектің шандырын тесіп өтіп, кәріжілік-білезік буыны, үлкен саусак жэне алакан терілерінде тармакталады. 6. I, II, III саусақтардың алакандык жалпы нервтері, nn. digitales palmares communes I, II, III, орталық нервтін негізгі сабауының тармакталу жолынан түзіледі. Олар retinaculum flexorum-\\\w дисталді жиегі түсында тармақталып, алакан апоневрозы мен беткей алақан доғасының астында бірінші, екінші жэне үшінші сүйекаралық кеңістіктерде орналасып, келесі тармақтарды береді: 1) терілік тармактар, rr. cutanei 2) бұлшыкеттік тармактар rr. musculares 3) саусактардын алакандык меншікті нервтері, пп. digitales palmares proprii 1) Теріліктармактар - r. cutanei, алакан терісі қалыңдығына, оның ортаңғы бөлімінде алакан апоневрозы аркылы кіретін жіңішке сабаушалар. 2) Бұлшыкеттік тармактар, r. musculares, эрбір саусактардьщ алакандык жалпы нервтерінен тармақталып, алакан аймағында келесі бұлшыкеттерді нервтендіреді. а) п. digitales palmares communes I- m. abductor pollicis brevis, m.flexor pollicis brevis {caput superficiale), m. opponens pollicis жэне m. lumbricalis I; б) n. digitales palmares communes II- m. lumbricalis II; в) n. digitales palmares communes III- m. lumbricalis III (тұраксыз) 3) Саусактардьщ алакандык меншікті нервтері, nn. digitales palmares proprii, жетеу мөлшерінде бірінші, екінші жэне үшінші саусактардьщ алакандык бетінің кэріжіліктік жэне шынтактык жиектерінің терісін жэне төртінші саусақтың сол бетінің кэріжіліктік жиегі терісін нервтендіреді. Олардың барлығы саусактардьщ алакандык жалпы нервтерінің соңғы тармактары, яғни бірінші нерв үш нерв береді: бас бармакка екеу жэне екіншіге - біреу, екінші нерв - екеу: сұк жэне ортаңғы саусақтарға жэне үшінші нерв - ортаңғы және төртінші саусактарға. Бас бармақтың алақандық меншікті нервтері, nn. digitales palmares pollicis, бас бармактын алакандык бетінің кәріжіліктік жэне шынтақтық жиектері терісін нервтендіріп, кэріжілік нервтің беткей тармағына r. superficialis n. radialis, дэнекер тармакка береді. 11,111 жэне IV саусактардың терілерін нервтендіретін саусактардьщ меншікті аталмыш саусактардың тырнақтық жэне ортаңғы бунақтарының сыртқы беті терілеріне тармактар береді. |