анатомия рубежка. 2. Кп білікті буына жатады шартрізді буындар (articulatio spheriodea), жаатрізді буындар (articulatio cotylica), жалпа буындар (articulatio planae), тостаан
 Скачать 0.5 Mb.
|
|
Тыныс алу Жоғарғы тыныс жолдарына жатады:// мұрын қуысы, жұтқыншақтың мұрындық және ауыздық бөлігі (pars nasalis et pars oralis pharyngis) Төменгі тыныс жолдарына жатады:// көмей larybx, кеңірдек thachea, бронхтар bronchi, өкпе. Сыртқы мұрынның бөлімдерін атаңыз:// мұрын түбірі (radix nasi), қыры (dorsum nasi), ұшы (apex nasi), танауы (nares),alae nasi Мұрын қуысының бүйір қабырғасында орналасқан:// мұранның латералді шеміршегі,жоғарғы жақсүйектің мұрын беті(f.nasalis maxiallae),таңдай сүйектің перпендикулярлы табағының мұрын беті(lamina perpendicularis),торлы лабиринттің мұрын беті(f.nasalis labyrnthi ethmoidalis),көзжас сүйегі(os lacrimale),төменгі мұрын қалқаны(concha nasalis inferior) Жоғарғы мұрын жолына ашылады:// meatus nasi superior сына тәрізді қойнау, торлы сүйектің артқы ұяшықтарына ашылады Нәрестелерде болатын мұрын қуысының ерекшеліктерін көрсетіңіз:// Нәрестелерде мұрын қуысынң биіктігі төмен (17,5 мм) және қуысы тар болады. Жоғарғы мұрын жолы болмайды, ортаңғы және төменгі мұрын жолдары әлсіз дамыған. Хоаналар төмен. Көмейдің жұп шеміршектерін атаңыз:// Ожаутәрізді шеміршек (cartilago arytenoidea), мүйізтәрізді шеміршек (cartilago corniculata), сынатәрізді шеміршек (cartilage cuneiformis),cartilage triticae. Көмей қуысының бөлімдерін көрсетіңіз (3 дұрыс жауабымен):// Көмейдің скелетотопиясы:// Жоғарғы бөлігі:3 мойын омыртқасы деңгейінде. Төменгі бөлігі:6 мойын омыртқасы деңгейінде CIV-VI деңгейінде Көмейдің синтопиясы:// көмейдің алдынан келесі бұлшықеттер – мойынның тіласты сүйегінен төмен орналасқан бұлшықеттер: m.sternohyoideus(төс-тіласты бұлшықеті) m.sternothyroideus(төс-қалқанша бұлшықеті) m.thyrohyoideus(көмей-тіласты бұлшықеті) m.omohyoideus(жауырын-тіласты бұлшықеті) жабады,артында жұтқыншақ (pharynx) орналасқан,ал бүйірінен – қалқанша безінің үлестері( glandula thyroidea)мен ұйқы артериялары( arteria carotis communis,venae jugularis,nervus vagus)жанасады Дауыс байламын керетін көмей бұлшықеттерін көрсетіңіз:// m.cricothyroideus жүзік қалқанша, m.vocalis дауыс бұлшықеті. Дауыс саңылауын тарылтатын көмей бұлшықеттерін көрсетіңіз:// m.cricoarytenoideus lateralis(лат.Жүзік тәрізді бұлшық ет) m.thyroarytenoideus(қалқанша көмей бұлшықеті) m.arytenoideus transversus(көлденең ожау тәрізді бұлшықет) m.arytenoidei obliqui(қиғаш ожау тәрізді бұлшық ет) Нәрестелерде болатын көмейдің ерекшеліктерін көрсетіңіз://үлкен пішінде болады, көмей қысқа, кең, құйғы тәрізді болады, ересектермен салыстырғанда жоғары болады мойын омыртқасы деңгейінде, және көмей шығыңқысы болмайды. Кеңірдектің бөлімдерін көрсетіңіз:// мойындық бөлігі pars cervicalis, кеуделік бөлігі pars thoracica Кеңірдектің скелетотопиясы:// VI мойын омыртқасының төменгі жиегі деңгейінен басталып, V кеуде омыртқасының жоғарғы жиегі деңгейінде аяқталады; Кеңірдектің мойын бөлімінің синтопиясы (3 дұрыс жауабымен):// алдыңғы беті қалқанша безбен glandulae thyroidea және тіласты сүйегінен төмен орналасқан бұлшықеттермен шектелген, бүйір беті жалпы ұйқы артериясымен a.carotis communis, ,і шкі мойындық венамен v.jugularis interna және кезбе нервпен n.Vagus, артқы беті өңешпен esophagus шектелген. Кеңірдектің талшықты-шеміршекті қабаты немен құралатынын көрсетіңіз:// Талшықты дәнекер тінді байламдар ligg.annularia арқылы өзара байланысқан 16-20 сақиналы шеміршектен тұрады. 2/3 Өкпенің құрылымдық-қызметтік бірлігі болып табылады:// ацинус Оң жақ өкпе қақпасында жоағрыдан төменгі бағытта орналасады:// негізгі бронх, өкпе артериясы, екі өкпе венасы; Сол жақ өкпе қақпасында жоағрыдан төменгі бағытта орналасады:// өкпе артериясы, негізгі бронх, екі өкпе венасы; Оң жақ өкпе ұшының скелетотопиясы:// бұғанадан 2 см. жоғары, І қабырғадан 3-4 см. жоғары Бронх ағашы құрылысын көрсетіңіз://үлестік bronhius lubaries , сегменттік brunchus sigmentalis, субсигменттік subsigmentalis, үлесшелік bronchus lubularies, ақырғы бронхтар , тыныс алу бронхшалары, алвеоларлық жол ductuli alveolaries, алвеолла қапшығы succi alveolares. Альвеола ағашы құрылысын көрсетіңіз:// bronchioli respiratorii, ductuli alveolares, sacculi alveolares-альвеоларымен бірге. Оң жақ өкпенің жоғарғы үлесінің бронхөкпелік сегменттерін атаңыз (3 дұрыс жауабымен): // үлестік bronhius lubaries , сегменттік brunchus sigmentalis, субсигменттік subsigmentalis, үлесшелік bronchus lubularies, ақырғы бронхтар , тыныс алу бронхшалары. Оң жақ өкпенің ортаңғы үлесінің бронхөкпелік сегменттерін атаңыз:// ұштық, артқы, алдыңғы Оң жақ өкпенің төменгі үлесінің бронхөкпелік сегменттерін атаңыз: //ұштық, медиалді базалді, алдыңғы базалді, латералді базалді, артқы базалді, Сол жақ өкпенің жоғарғы үлесінің бронхөкпелік сегменттерін атаңыз:// Ұштық, артқы, алдыңғы, жоғарғы тілшелік, төменгі тілшелік. (Segmentum apicalis, posterius, anterius, linguale superior, linguale inferior) Сол жақ өкпенің төменгі үлесінің бронхөкпелік сегменттері:// Жоғарғы Ұштық, Медиалді базалді, Латералді базалді, Артқы базалді. (Segmentum apicale (superior), basale mediale (cardiacum), basale lateralis, basale posterior, subapicale) Өкпеқап қойнауларын көрсетіңіз (3 дұрыс жауабымен):// 1) Recessus pleuralis, деп париетальді және висце-ральді өкпеқаптың аралығындағы қуыс.2) Екі өкпеқаптың төменгі бөлігінде, қабырғалық өкпеқап пен көкеттік өкпеқаптың түйіскен жерінде орналасқан кең қабырға-көкет қойнауы, recessus costodiaphragmaticus.3) Қабырға-көкірекаралық қойнау, recessus costomediastinahs, ол сол өкпенің алдыңғы жиегінің жүректік тілігінің, incisura cardiaca, бойында орналасқан. Париетальды өкпеқап бөлінеді:// өкпеқаптың қабырғалық pleura costalis, көкеттік pleura diaphragmatica, көкірекаралық өкпеқап pleura mediastinalis. Өкпеқап күмбезінің скелетотопиясы://алдынан қарағанда 1-қабырғадан 3-4 см жоғары орналасып, арқа жағынан VI-мойын омыртқаның қылқанды өсіндісіне сәйкес келеді. Өкпеқаптың барынша терең және ірі қойнауын көсетіңіз:// Кең қабырға-көкет қойнауы, (recessus costodiaphragmaticus)Қабырға-көкірекаралық қойнауы, (recessus costomediastinalis). Мұрын қуысы келесі қызметтерді атқарады(екі жауабы бар сұрақ):// Мұрын қуысындағы ауа тазаланады, ылғалдандырылады және жылынады. Қалыпты тыныс алғанда, дауыстық сипаттамасының тембірі келтіріледі. Дауыс саңылауын кеңейтетін көмей бұлшықеттерін атаңыз(екі жауабы бар сұрақ):// 1)Артқы жүзікожау тәрізді бұлшықет (Cricoarytenoideus poserior),2)Қалқаншакөмей қақпашығы бұлшықеті (M. thyroepiglotticus) Көмейдің тақ шеміршектерін көрсетіңіз (екі жауабы бар сұрақ)://қалқанша шеміршек cartilagо thyroidea, жүзіктәрізді шеміршек cartilagо cricoidea Кеңірдек қабырғасының құрылысы(екі жауабы бар сұрақ):// Кеңірдек қабырғасы фиброзды, сақиналы байламмен, Ligg.annularia Шеміршекті сақиналардан, Cartilagines tracheales.Кеңірдектің арқы жарғақты қабырғасы, Paries membranaceus. Өкпенің беттерін көрсетіңіз(екі жауабы бар сұрақ):// қабырғалық беті (facies costalis), медиальді беті (facies medialis ), көкеттік беті (facies diaphragmatica) және көкірекаралық беті (facies mediastinalis ) Өкпе келесі қызметтерді атқарады(екі жауабы бар сұрақ):// Ауаны өткізуді қамтамасыз етеді. Көмей мен кеңірдектің шырышты қабығында көптеген рецепторлар орналасқан, тітіркенген кезде жөтел рефлексі пайда болады, ол үлкен шаң бөлшектері түскен кезде қорғаныс механизмі болып табылады. Айырмашылығы тек өкпеде газ алмасу жүреді. Ауа өткізетін құрылымдарды көрсетіңіз(екі жауабы бар сұрақ):// Жоғарғы бөлігі: Мұрын қуысынан, жұтқыншақтың мұрындық және ауыздық бөлігінен.Төменгі бөлігі: Көмекейден, кеңірдек пен бронхтардан және өкпенің терең қабатында орналасқан бронхиалды тармақтар мен көпіршекті тармақтардан тұрады. Мұрынның іріңді қабыну ауруымен науқас ауруханаға келіп түсті. ЛОР-дәрігер қарау кезінде қабыну ортаңғы мұрын жолы аймағында екенін анықтады. Сұрақ: Іріңді қабыну бірінші қандай мұрын маңы қойнауларына таралуы мүмкін?// Маңдай қойнауы (sinus frontalis) және жоғарғы жақ сүйек қойнауы (sinus maxillaris) 41.Науқас мұрын аймағының жарақатынан кейін, ауқымды қан кетуге байланысты жедел жәрдем шақырды. Қан кетуді тоқтату қиын болды. Науқасты жедел жәрдеммен ауруханаға алып келді. Сұрақ: Мұрыннан қан кету және қан кетуді тоқтатудың қиындығына әкелетін мұрынның анатомиялық ерекшелігін түсіндіріңіз?//тыныс алғанда ауаны жылытатын қан тамырлар және веноздық өрімдер болады осы веноздық өрімдерге зақым келгеннен мұрыннан қан тоқтамай ағады 42.Трахеостомия (кеңірдекті ашып түтік қою) жасаудың бірден – бір көрсеткіші жоғары тыныс жолдарына бөгде заттың түсуі. Трахеостомия әдетте шұғыл көмек көрсету мақсатында, тіпті күтпеген жағдайда шұғыл жасалады. Сондықтан, трахеостомия жасау кезінде асқыну, қате жасау немесе асығыстық нәтижесінде басқа анатомиялық құрылымдарды зақымдап алу мүмкіндігі жоғары. Сондықтан, кеңірдектің синтопиясын жақсы білу осы асқынуды болдырмай, алдын алуға септігін тигізеді. Сұрақ: Трахеостомия жасау кезінде кеңірдектің мойын бөлімінің синтопиясын ескере отырып, қандай анатомиялық құрылымдарды зақымдап алу мүмкін?// Қалқанша без (gl. thyroidea), тіласты сүйегінен төмен орн бұлш, жалпы ұйқы артериясы (a. carotis communis), ішкі мойындырық вена (v. jugularis interna), кезбе нерв (n. vagus), өңеш (esophagus) 43.Құрылысшы биіктен құлау нәтижесінде өткір затпен бұғана үстінде, мойынның төменгі бөлімі жарақаттанды. Науқаста кенеттен тыныс алу қиындығы болды. Жедел жәрдем дәрігерлері қарау кезінде пневмоторакстың (өкпеқап қуысына ауа жиналуы) дамығандығын анықтады. Сұрақ: Мойын аймағының зақымдануы кезінде неліктен пневмоторкс дамыды? Өкпеқап топографиясын ескере отырып, анатомиялық негіздеме беріңіз.// бұғанадан 1,5 -2 см жоғары плевра күмбезінің топографиясы бұзылып тұр. Несеп жүйесі. Бір дұрыс жауабымен: 1. Бүйрек қабықтарын дұрыс қабатты ретімен орналасуын көрсетіңіз: : фиброзды қабық capsula fibrosа, майлы қабық capsula adiposа, бүрек шандыры fascia renali 2. Spatium retroperitonealis-тен іріңді үдерістің қайда бағытталатынын көрсетіңіз:ішастар арты кеңістіктен іріңді үдерістердің таралуы ерекшелігі -шажырқай қойнауына таралуы 3. Ішастар арты кеңістігінің алдыңғы қабырғасы түзілген: париеталды ішастар , құрсақішілік шандыр пaриетальды ішперденің артқы жапырақшасы 4. Бүйрек орналасқан: омыртқа бағанасының бүйір жақтарында, соңғы кеуде және екі жоғары бел омыртқа деңгейінде TH11-L3 5. Бүйрек кесіндісіндегі макроскопиялық құрылысы: капсула ,паренхима, экскреторлық ағаш бүйрек паренхимасы (милық заты, medulla renalis; қыртыс заты, cortex renalis); бүйрек тостағаншалары, calyces renalis (minor et major), бүйрек түбегі, pelvis renalis бүйрек қақпасы, hilus renalis 6. Бүйрек денешігі тұрады: шоғыр, шоғыр капсуласы :шумақ glomerulus және оны қоршаған Шумлнский- Боумен атты шумақ қапшығынан capsul glomeruli 7. Бүйректің бекітуші аппараттары: кұрсакішілік қысым,бүйректік бұлшықет аякшалары, бүйрек тамырларының майлы капсуласының фасциясы 8. Бүйректің ішастарға қатынасы. Ретроперитонеалды +экстраперитониальды,немесе экскреторлы. 9. Экскреторлы ағаштың құрамына кіреді: Кіші тостағанша, үлкен тостағанша, түбек және несепағар)) calyces renales minoris et majoris, бүйрек түбегі pelvis renalis, несепағар ureter 10. Ультрадыбыстық тексеру кезінде оң жақ бүйректің жоғарғы полюсінде орналасқан мүшенің ұлғаюы анықталды. Осы мүшені атаңыз: оң жақ бүйрекүстілік без Бауыр, Hepar 11. Бүйректің түтікшелі жүйесі: артерия, веналар, лимфат тамырлар ,бүйрек өзекшелері : ирек прокс. өзекше-tubulus proximalis,pars convoluta;; тік прокс. өзекше-tubulus proximalis, pars recta;; нефрон (Генле) ілмегі-ansa nephroni, ирек дист. өзекше-tubulus distalis,pars convoluta; тік дист. өзекше-tubulus distalis, pars recta;; жин. түтік- ductus colligens;; бүртік түтік-ductus papillaris. 12. несепағар бөлімдері іштік бөлігі( pars abdominis,) жамбас астау бөлімі (pars pelvina), қабырғаішкі бөлімі (pars intramuralis) 13. несеп қуық қабырғасының қабаттары: шырышты (tunica mucosa,) (tela submucosa) шырышасты негізі, бұлшықеттік (tunica muscularis,) дәнекер тінді немесе сірлі қабық. 14. Ер адамдардағы несеп шығару өзегінің ең кең болып табылатын бөлімі: (pars prostatica )жыныс мүшесінің басының буылтығы немесе +кеуекті 15. Ер адамдардағы несеп қуықтың артқы қабырғасына жанасатын анатомиялық құрылым: +1)тік ішек, шәует қуықшалары, шәует ампуласы 16. Несепағардың жамбастық бөліміне ауысар жерінде қиылысатын қандай артерия? Сол жақ ішкі мықын,оң жақ-сыртқы мықын 17. Бүйрек қақпасында несепағар қалай орналасқан? Ең төменгі 18. Несеп қуықтың барынша қозғалмалы бөлімі:Каналдар арқылы ,қуыққа зәр жиналады оны(везеруар) дейді,қуық асты безін бойлай сыртқы мүшесі арқылы зәр сыртқа шығады.АТАЛЫҚ ҰРЫҚ БЕЗ каналдар арқылы простата қуықасты безі арқылы екі дұрыс жауаппен: 1. Бүйрек қақпасындағы құрылымдардың дұрыс синтопиясын көрсетіңіз:медиальды -бүйрек артерия мен жүйкесі кіріп бүйрек тамыр,несепағар және лимфа тамырлары шығады. Бүйрек аяғын (crus Reno’s), бүйрек қойнауы (sinus renalis) 2. Несепағардың үш бөлімін атаңыз: Іштік-pars abdominalis,жамбастық-pars pelvina, қабырға ішілік- pars intramuralis 3. Бүйрек орынжайын құрайтын бұлшықеттерді атаңыз: үлкен бел бұлшық еті m. psoas major, белдің шаршы бұлшық еті m. guadratus lumborum, іштің көлденең бұлшық еті m. transversus abdominis 4. spatium retroperitonealis-тің қабырғаларын көрсетіңіз: Алдығы қаб - париеталды ішперденін артқы бөлімімен Артқы қаб Құрсақ ішілік шандырдын артқы бөлігі-fascia endoabdominalis артқы жағы 5. несеп жүйесінің морфофункционалды бөлімдерін атаңыз:несеп ағзаларына организде несепті түзетін және оны шығаратын бүйрек, несепағар, несепқуық және несепшығаратын өзек. 6. Бүйректің негізгі морфологиялық құрылымдарын атаңыз: Милы заты medulla renalis,cortex 7. Spatium retroperitonealis-те орналасқан мүшелерді атаңыз: ішперденің астыңғы кеністігінде бүйрек , бүйрек үсті безі , 12 елі ішек , төмен түсетін көлден бөліктері , жоғары төмен түсетін тоқ ішек , қолқаның құрсақ бөлігі,және төменгі қуыс вена. 8. Бүйрек паренхимасында бүйрек артериясының қалай бөлінетіндігін көрсетіңіз: неврон мальпиги денешігінен( шумақтан және шумақ капсуласынан тұрады) және бүйрек өзекшелерінен. (проксималды өзек, нефрон ілмагі, дисталды өзекше. 9. Бүйректің милы затын құрайтын құрылымдарды көрсетіңіз :пирамида pyramida renalis, буйрек бүртігі papilla renalis, нефорн ілмегі ansa nephroni,жинаушы түтікшелер tubuli renalis colligens,бүртіктік өзекшелер ductuli papillares: 10. lobules corticalis құрамына кіретін құрылымдарды атаңыз:бүйректің қыртыс заты қою дәнді түрінде-қыртыс лабиринтімен көрсетілген,олар милы сәлелермен (Radii medullares)бөлінген.Бүйрек қыртыс заты пирамидалар арасында бүйрек бағаналарын (columnae renales) |