Қарқынды медициналық күтім. арынды медициналы ктім
 Скачать 0.86 Mb.
|
|
Жүрек-өкпе реанимациясы (CPR) болып табылады төтенше жағдайлар процедурасы жиі кеуде қуысының қысылуын біріктіреді жасанды желдету мидың бұзылмаған жұмысын қолмен сақтау үшін, өздігінен қан айналымын және тыныс алуды қалпына келтіруге бағытталған шаралар қабылданғанға дейін жүректің тоқтауы. Бұл ұсынылады мысалы, тыныс алуы немесе қалыптан тыс тыныс алуы жауапсыздарда, агональды тыныс алу.[1] Жүрек-өкпе реанимациясы (ЖЖЖ), жүрек-өкпе-ми реанимациясы — ағзаның тіршілік әрекетін қалпына келтіруге және оны клиникалық өлім жағдайынан шығаруға бағытталған шұғыл шаралар кешені. 3.Саффардың 3 тік әдісіне сипаттама беріңіз Іс-әрекет алгоритмі: 1. Басты шалқайту: тыныс жолдарын түзету үшін – реаниматор бір қолын зардап шегушінің маңдайына қойып, басын толық артына қарай шалқайғанша алақанымен басады, ал екінші қолымен мойнын артынан көтереді. 2. Төменгі жақ сүйегін алға қарай жылжыту: тілдің артқа қарай түспеуін алдын алу үшін – саусақтардың ұштарын иек астына, орналастырып, көтеріңіз, жоғарғы және төменгі тістер сәйкестендірілулері керек. 1-ші саусақты алдыңғы тістердің негізінен төмен ұстаңыз, 2-ші саусақ иек асты аймағынан, 3-5 саусаусақтармен төменгі жоқ сүйегін бекітіңіз. Төменгі жақты төмен ығыстырып алдына қарай жылжытыңыз. Екінші қолдың алақаны зардап шегушінің мандайында тұрады. 3. Ауызды ашыңыз: зардап шегушінің тыныс жолдарына ауаны үрлеу үшін. Барлық бұл әдістер ауыз қуысының түбіндегі бұлшық еттің тартылуын қамтамасыз етеді, соның есебінен тіл бекітіліп, артқа қарай кетпейді. В ЕРЕЖЕСІ. Өкпенің жасанды вентиляциясы Өкпеге жасанды вентиляцияны жүргізгенде келесі ережелерді сақтайды: 1. Зардап шегушінің өкпесі мен реаниматордың өкпесі жүйелеріне саңылаусыздықты қамтамасыз ету қажет. 2. Вентиляцияның адекваттылығын тұрақты бақылау, кеуде торының дем алуда көтерілуін және дем шығаруда түсуін бақылау, немесе өкпеден дем шығарғандағы ауаның қозғалуын қабілетті естушілікпен қабылдау. 3. Есіңізде болсын, вентиляция тыныс жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз еткенде болады. Билет№8 !.Агония деген не? Агония (көне грекше: ἀγωνία – күрес) — жанталас, жантәсілім, агония. Мидың жоғарғы бөліктерінің, әсіресе мидың жарты шарлары қыртысының қызметі терең бұзылуымен қатар сопақша ми орталықтарының қозуы тән өлер алдында болатын ақырғы (терминальды) сәт. Агония жағдайындағы адамның сырт пiшiнi кенет өзгередi: өзгеріссіз бет әлпетi, оның сызықтары (қанның қайта бөлінуi артынан, кездемелердiң серпiмдi түр нормалы құратын онымен бiрге және лимфа) ұшталады, ажар, бет баса-көктеп, алысқа ұмтылдыруға, көздiң мүйiздi қабығы өз мөлдiрлiгi, төменгi жақ жоғалтады қозғалысы (гиппократтың маскасы деп аталатын) ерекше өрнектi тұлғаға бiрiгiп тұлдаған мимикалық бұлшық еттердi босаңсу артынан терiде суық жабысқақ тер көрiнiп қалады салбырап тұрады қымбаттап бара жатқан болып қалыптасуға араласпайтын, кейде азап шеккен көзқарас терең түсiп кеткен көздерi шеңберлер көздердiң астында көрiнiп қалатын ақшыл - боз, кейде жершi болып қалыптасады.[1] 2,Терминалды жағдайға сипаттама беріңіз? Терминалды жағдай (Ақтық жағдай) — өлім мен өмір арасындағы жағдай, ағзаның өлім халіндегі күйі. Бұл кезде әртүрлі патологиялық процестердің әсерінен гомеостазды қолдап отыратын әртүрлі мүшелер мен жүйелердің үйлесімді өмірлік-маңызды қызметі бұзылады. Терминалды жағдайларға алып келетін себептер әртүрлі болып келеді: ауыр жарақаттар, жедел қан жоғалту, жоғары және төмен температура әсері, ауыр жедел интоксикация, коронарлы қан айналым бұзылыстары т.б. терминалды жағдайларда әр түрлі себептерге қарамастан ағзада жалпы өзгерістер байқалады. 3.Клиникалық өлім белгілері 1. Орталық артерияда пульс анықталмауы 10 сек 2. Есінің болмауы 3. Тонико-клоникалық тырысулар 20-30 сек 4. Тыныс алу болмауы немесе агональді (гаспинг) 30-40 сек 5. Қарашық ұлғаюы 6. Тері цианозы Билет№9 1,Ренанимация сөзі қай тілден алыннған? Организмді тірілту, реанимация (лат. re – қайта және лат. anіmatіon – жандандыру) – организмнің тіршілік етуіне қажетті ең маңызды органдар қызметінің бұзылуын не тоқтауын қалпына келтіру. Организмді тірілту терминальдық жағдайларда, оның ішінде клиникалық өлім кезінде қолданылады. Әдетте, организм тіршілігі біртіндеп барып тоқтайды. Бұл кезде ми және орталық жүйке жүйелері тіршілігін толық жоғалтпайды. Физиологиялық зерттеулер нәтижесінде өмір мен өлім арасында белгілі бір аралық жай болатыны дәлелденген. Бұны клиникалық өлім деп атайды. Бұл кезде тыныс алу, жүрек соғысы, шартты және шартсыз рефлекс байқалмайды, клиникалық өлім 5 – 8 минутқа созылады. Организмді тірілту үшін ең алдымен қолдан тыныс алдыру мен жүрекке массаж жасалынады. 2.Жүрек өкпе реанимациясы қай сүйектің бойымен жасалады? Жүрек өкпелік реанимация Алғашқы қарау – науқастың өміріне қауіп төндіретін синдромдар анықталатын процесс. Оған 30 секунд беріледі.Алғашқы қарау кезінде өмірге өте қауіпті параметрлер анықталады.Белгілі америка медигі Питер Сафар реанимацияны үш кезеңге бөлген. Тыныс жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз ету - ӨЖЖ ді бастау - Жүрек массажына кірісу А кезеңі - тыныс жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру әдістері; Науқасты шалқасынан жатқызу Сафардың үш тәсілі жүргізіледі : Науқастың басын шалқайтып,астыңғы жақ сүйегін итеріп шығарып,аузын ашу Содан кейін ӨЖЖ ді бастаймыз В кезеңі; Жоғарғы тыныс алу жолдары арқылы “ ауыздан ауызға ” немесе ” ауыздан мұрынға ” тәсілдерімен,Амбу қабымен, S тәрізді ауа жібергіш,интубациялық трубка арқылы науқастың өкпесіне ауа үрлеу ш Екі рет дем салып,кеуде Клеткасының тыныс алуға Тән қозғалыстары барма екен Деп, науқастың кеуде клеткасына қараймыз. ұғыл жағдайда ӨЖЖ дің таңдап алынатын тәсілі болып табылады. Егер тыныс жолдары ашылса,онда С кезеңі жүргізіледі. ЖӨР бір құтқарушымен ) 2:15( 1.Құтқарушының саусақтары төс шеміршегіне Қарай қабырға доғасымен жылжиды.Бір қолдың Алақанының проксимальды бөлігін төс Шеміршегінен екі көлденең саусақ мөлшерінде Жоғары орналастырамыз.Басқа қолдың алақанының Проксимальді бөлігін бірінші қолдың үстіне қойамыз 2. Дене салмағы түсу үшін құтқарушы иығы компрессия Түсетін жерге қатаң түрде вертикальды болатындай Орналасады. 3. Төсті 3-4 см майыстырып вертикальды төмен Басамыз. 4.Үлкендер мен 8 жастан асқан балаларға компрессия Минутына 80-100 рет есебімен жүргізіледі,кішкене Жастағы балаларға минутына 100 реттен кем болмауы Керек. 5.Қолдар төстен алынбайды,науқастың қалпы өзгертілмейді 6. 15 компрессия жасаймыз 7. 1 толық тыныс алу мен шығару жасаймыз 8.ЖӨР ң кешенін жасап, нәтижелігін бағалаймыз 9.Егер нәтижелі болса,көмек келгенін күтеміз ЖӨР екі құтқарушымен )1:5( 1 Бір құтқарушы науқастың бас жағына орналасады,сыртқы тітіркендіргіштерге Реакциясын тексереді,тыныс жолдарының Өткізгіштігін қалпына келтіреді және өз Бетімен тыныс алудың бар жогын тексереді 2.Егер сыртқы тітіркендіргіштерге реакция, Тыныс алу болмаса, екі толық тыныс алдыруды жасайды,содан ұйқы артериясындағы тамыр Соғуын тексереді. 3.Егер ұйқы артериясында тамыр соғуы болмаса, екінші құтқарушы кеуде тұсына орналасады да 5 компрессия жасайды 4.Бас жақта тұрған құтқарушы бір рет үрлейді,екінші құтқарушы компрессия жасайды да дауыстап санап, дем сал деп команда береді. 5. 4 кешеннен кейін реанимацияның нәтижелігі тексеріледі.ЖӨР ұзақтығы 30 минут ЖӨР мына жағдайларда тоқтатуға болады; Егер анықтау барысында,ЖӨР көрсетілмесе Дәрілік емге көнбейтін тұрақты асистолияларда Немесе олар бірнеше рет қайталанса ЖӨРның барлық әдістерін қолданып, 30 минут Ішінде әсері болмаса 3.Амбу қапшығы не үшін қажет? Амбу қапшығы – науқастың өкпесін желдету үшін қолданылатын арнайы қолмен жұмыс істейтін құрылғы. Медицинадағы маңызды бұйымдардың бірі бола отырып, ол әр реанимобильдің негізгі жиынтығына кіреді. Амбу қабын қолдану өздігінен дем ала алмайтын адамға өкпені жасанды желдетуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді№ Билет№10 1.Қарқынды күтімдегі мейіргер ісі пәнінің мақсаты қандай 2.Тыныс алу жеткіліксіздігі дегеніміз не? Тыныс жеткіліксіздігі - өкпеден қанға оттегінің жетіспеуінен пайда болатын патологиялық жағдай. Организм толық жұмыс атқару үшін оттегіге бай қан қажет. Және де тыныс жеткіліксіздігі өкпенің көмірқышқыл газын шығара алмаған кезде даму мүмкін. Организмде көмірқышқыл ғазының мөлшерінің көбеюі зиянды әсер көрсетеді. 3.Демікпе дегеніміз не? Астма (демікпе) - бронхиолдардың немесе өкпенің ауа жолдарының дерттік жағдайы, осы ауа жолдарының тарылуымен сипатталады. Бұл созылмалы ауру; демікпе адамдарда өмір бойы қосарланумен өтуі мүмкін Билет№11 1.Демікпенің алғашқы белгілері қандай? Кейбір жағдайларда жалғыз симптом - созылмалы жөтел, әсіресе түнде немесе қысылу, қатты тыныс алу немесе ысқырық. Кейбір адамдар қайталанатын бронхиті бар деп санайды, өйткені тыныс алу жолдарының инфекциялары демікпеге бейім адамның кеуде қуысында орналасады. Демікпе эмфизема, бронхит және төменгі тыныс жолдарының инфекциялары сияқты басқа тыныс алу проблемаларына ұқсас болуы мүмкін. Көптеген демікпемен ауыратын адамдар оның бар екенін білмейді. Дәрігерден диагноз туралы сұраңыз. Дем алысында, сыртқа дем шығарғанда, шуыл немесе сырыл болады. Ішке қарай дем тартқанда бұғана және қабырға арасындағы тері ауаны қиналып тартқаннан ішке қарай сорылып, жабысады. Егер науқасқа ауа жетіспесе, оның тырнақтары мен еріні көгереді, мойын тамырлары білеуленіп тұрады. Әдетте ыстығы көтерілмейді. 2.Демікпе нешеге бөлінеді? Демікпенің үш түрі бар: 1. тыныс алу жолдарының бітелуі. Қалыпты тыныс алуда тыныс алу жолдарының маңайындағы бұлшық ет сақиналары босаңсыған түрде болады және ауа еркін өтеді. Алайда, демікпесі бар адамдарда аллергия туындататын заттектер, қоршаған ортаның тітіркендіргіштері алу жолдарының маңайындағы бұлшық ет сақиналарының қысылуына апарады және ауа олардан еркін өте алмайды. Ауаның жеткілікті түспеуі адамда ауаның жетіспеуін туындатады, ал тарылған тыныс алу жолдары арқылы өтетін ауа ысқыратындай дыбыс шығарады, бұл ысқыратын тыныс алу ретінде белгілі. 2. Қабыну. Демікпесі бар адамдарда бронхиолдар ісінген, қызыл түсті болады. демікпенің болашақта өкпеде қандай дертті өзгерістерін туындатуы мүмкіндігінде осы қабыну едәуір роль атқарады. Сондықтан, осы қабынуды емдеу демікпесі бар адамдарда болашақ үшін өзекті саналады. 3.Тыныс алу жолдарының тітіркенгіштігі. Демікпеге шалдыққан адамдарда тыныс алу жолдары аса сезімтал келеді. олар әдетте, тозаң, жануарлардың тіршілігінің өнімдері, шаң және түтін секілді түрлі жеңіл тітіркендіргіштерге де аса жіті серпін беріп, тарылады. 3.Демікпеге әкелетін факторлар Бронх демікпесі – аллергия ықтимал адамдарда болатын семіз жасушалардың, эозинофильдердің, Т-лимфоциттердің, аллергия мен қабыну медиаторларының нәтижесінде дамитын бронхтың обструкциясымен сипатталатын тыныс жүйесінің созылмалы қабыну процесі. Бронх обструкциясы демікпемен, жөтелмен. Әсіресе түнде айқындалады. Бронх тармақтарындағы созылмалы қабыну процесі бронх обструкциясының 4 компонентінен құрады: жедел обструкция – бұлшықеттердің жиырылуынан; жеделдеу обструкция – шырышты қабаттың ісігінен; созылмалы обструкция – бронхтың шеткі бөліктерінің қою секретпен бітелуінен; қайтымсыз (склеротикалық) – ұзақ және ауыр ағымның нәтижесінде бронх қабырғасында склеротикалық өзгерістердің дамуынан. демікпесіне әкелетін факторлар (ықпалдар). Триггерлер – бронх демікпесін тудыратын ықпалдар. Оларға жатады: аллергендер, респираторлы инфекциялар, ауаның ластануы, аллергендік тағамдарды қолдану, физикалық күштеме, метеорологиялық факторлар (ауаның атмосфералық қысымының өзгеруі, төмен температура, ылғалдылықтың күшеюі, желді ауа-райы, жердің магниттік полюсінің өзгеруі, дауыл), дәрі-дәрмектер. Билет№12 1.Демікпе кезіндегі күтім шаралары Мейірбикенің дәрігерге дейінгі көмегі. 1.Науқасты орындыққа отырғызыңыз немесе төсекке басын көтеріп,арқасына жастық төсеп отырғызыңыз. 2. Терезені ашыңыз. Науқастың таза аумен тыныс алуына жағдай жасаңыз. 3. Мейірбике науқастан қандай дәрілерді қолданғанын,қанша мөлшерде қолданғанын , және себептерін анықтауы тиіс. Мейірбике дәрігер келгенге дейін науқастың тамыр соғысын, тыныс алу жиілігін, артериялық қан қысымын өлшеп, ауру тарихына жазып қоюы керек. науқастың ұстамасының қаншаға созылғанын, қолданған дәрілерін, тыныс алу жиілігін, артериялық қан қысымын, пульсін айтамыз. 5.Дәрігерге 6.Дәрігердің тағайындаған ем-шарасын жүзеге асырып, науқастың жағдайын бақылаймыз. Егер науқастың жағдайы жақсармаса науқасқа оттегі беру керек және ем – шараны жалғастырып, науқасқа төсек режимін белгілеу керек. 2.Ингялатор дегеніміз қандай қүрал? Ингалятор – ингаляция жасауға арналған құрылғы. Ингаляция-дәрілерді тыныс алатын ауа арқылы енгізу әдісі. 3.Небулайзер дегеніміз не Небулайзер-бұл фармацевтикалық заттарды өкпеге ингаляциялық жеткізуге арналған құрылғы. Құрылғы сұйықтықты ұсақ тамшыларға - аэрозольге немесе тұманға айналдырады. Тыныс алу жолдарының бірқатар ауруларын емдеу үшін қолданылады Небулайзерлер механикалық және электрлік болып табылады. Бүгінгі таңда медицинада сығылған ауаның немесе ультрадыбыстық толқындардың әсерінен препаратты аэрозольге айналдыратын Электр құралдары қолданылады. Дәрілік суспензияларды енгізу үшін тек компрессорлық ингаляторлар қолданылады, өйткені ультрадыбыстық белсенді заттың молекулаларын бұзуы мүмкін. Компрессорлық небулайзер мыналардан тұрады: компрессор; компрессорлық түтік; тостаған; маска немесе ауыз қуысы. Доктор о. Нербринк компрессорлық небулайзердің негізгі қызметі оның құрамындағы сұйықтықты шашырату екенін түсіндіреді. Құрылғының әсер ету механизмі қарапайым. Бастапқы генерация нүктесі-Сығылған ауа кеңейетін, оның жылдамдығы артатын тесік. Осы кезде кеңейетін ауа қысымның төмендеуін тудырады, сұйықтық ауа саңылауына сіңеді, онда ол тез кеңейетін ауамен түйіседі. Осы байланыстың нәтижесінде ұсақ тамшылар пайда болады Билет№13 1.Анамнез дегеніміз не . Анамнез - бұл диагноз қою үшін кәсіпқой науқастың ауруы немесе проблемасы, олардың өмір салты мен отбасылық тарихының болуы туралы негізгі ақпаратты алуға болатын диалог арқылы пациенттен пациенттен ақпарат алу процесі. өңделетін немесе жұмыс істейтін проблема туралы. Anamnesis (греч.) – еске аламын. Аурудың тарихы – Anamnesis morbi. Өмірдің тарихы – Anamnesis vitae Аурудың анамнезі (morbi): Қашан ауру басталды (бірінші симптомдарды қашан сезді)? Ауру қалай басталды? Аурудың басталуы немен байланысты? Клиникалық белгілері қалай дамиды? Ем жүргізді ма? Ем нәтижелі болды ма? Өмірдің анамнезі (Vitae): Туған жері? Мекен жайы? Өндірісте жұмыс жағдайы? Тұрмыстық жағдайы? Тамақтандыру ерекшеліктері? Бұрын және қазір қандай аурулармен ауырады (Перенесенные и сопутствующие заболевания)? Аллергоанамнез? Зиянды әдеттер? 2.Анамнез нешеге бөлінеді Anamnesis (греч.) – еске аламын. Аурудың тарихы – Anamnesis morbi. Өмірдің тарихы – Anamnesis vitae 3.Пациеттерді тексеру кезінде субективті әдістерге сипаттама беріңіз Науқасты субъективті тексеру әдісі — науқасты клиникалық тексеру әдістерінің бірі. Алдымен науқастың жалпы мәліметтерін сұрастырады (фамилия, аты, әкесінің аты, жасы). Науқастың мамандығын білу аурудың себебін анықтауға көмектесуі ықтимал. Науқасты сұрастыру: шағымдарынан, аурудың басталу тарихы, науқастың өмір тарихынан тұрады. Ең басында негізгі немесе басты шағымдарды мұқиат сұрастырады. Мысалы, төс асты ауырсынуында оның локализациясын, интенсивтілігін, пайда болу уақытан және ауырсынудың әртүрлі жағдайларға қатысты пайда болуы (физикалық күштеме, жөтел, әртүрлі тағамдарды қабылдау т. с. с.). Ауырсыну немен басталатыны анықталады. Науқастың негізгі шағымдарын, аурудың алғашқы белгілерін оқып білу, аурудың алғашқы белгілерін анықтауға көмектеседі. Физикалық күштемеден кейін пайда болатын жүрек аймағының ауырсынуына шағымданып, ауырсыну сол қолға беріледі, мұндай шағымдар стенокардияға тән. Тамақтанғаннан кейін 1-2 сағат ішінде немесе түнде, ашқарынға асқазан ауырсынуында он екі елі ішектің ойық жарасына күмәндануға болады. Содан кейін жалпы шағымдарға көшеді. Мысалыға, өкпенің қабынуында науқас әлсіздікке, жоғарғы температураға, ауырсынуға, жөтелге сол сияқты шағымдарға шағымданады. Сонымен қатар барлық органдарға қатысты сұрақтарды қойып, шағымдарды терең анықтау қажет. Науқастың түнгі ұйқысын, асқа тәбетін сұрастырып, жүйке жүйесінің жағдайын анықтау керек. Билет№14 Пациентті тексеру кезіндеобьективті әдіске сипттама беріңіз Науқасты объективті тексеру әдісі — науқасты клиникалық тексеру әдістерінің бірі. Науқасты объективті тексеру нәтижесінде алынған симптомдар диагнозды дұрыс қоюға өте маңызды. Объективті әдіс: қарау, сипап–сезу (пальпация), соққылау (перкуссия), тыңдаудан (аускультация) тұрады Қарау кезінде науқастың жалпы көрінісін және жағдайын байқаймыз. Науқастың жалпы жағдайын қанағаттанарлық, орташа ауырлықта, ауыр және өте ауыр болып бөлінеді. Алдымен науқастың төсектегі қалпын, сыртқы жабындылардың түсін (терісі, шырышты қабаттары), дененің жеке бөліктерін қарайды (бет, бас, мойын, дене, аяқ – қол). Науқастың төсектегі қалпы. Науқастың төсектегі қалпы активті, пассивті және мәжбүрлік болып бөлінеді. Активті дегеніміз ол отырып, тұрып, өзіне – өзі қарай алатын науқастарды айтамыз. Пассивті дегеніміз ол науқас өте әлсіз, күйзелген, ес түссіз жатқан, әдетте төсекте жатып, өзгенің көмегінсіз дене қалпын өзгерте алмайды. Кей ауруларда науқас өзін бір қалыпта ғана жақсы сезінеді оны мәжбүрлі қалып деп айтамыз. Мысалы, жүрек ауруларында ентікпе әсерінен көбіне отырғанды қалайды. Мәжбүрлі қалып науқастың жағдайын жеңілдетеді, бірақ аурудан жазылуға көмектеспейді. Мысалы, өкпенің жарылған абсцессінде науқас «ауырған» жағында жатады, бұл қақырықтың шығуын ауырлатады және инфекцияның одан ары таралуына жағдай туғызады. 2.Палпация дегеніміз не? Пальпация – науқастың денесін сипау арқылы жүргізілетін медициналық диагностиканың физикалық әдісі. Пальпация көмегімен тіндер мен мүшелердің қасиеттері анықталады: олардың орналасуы, мөлшері, пішіні, қозғалғыштығы, сондай-ақ зерттелетін органның дерттілігі. 3.Перкуссия,аускултация терминдеріне сипаттама беріңіз Перкуссия деп (латын сөзі реrсиssіо — урғылау) ішкі мүшенің тұсына келіп ұрғылап, одан шыққан дыбысқа талдау жасап, диагностика мақсатында қолданылатын әдісті айтады. Перкуссия әдісін 1761 жылы Л. Ауэнбруггер деген дәрігер ұсынған. Бұл әдістің негізгі мынада: ішкі мүшенің тұсынан ұрғылағанда ішкі мүшелер тербеліске келеді. Ол тербелістер ауа арқылы дыбыс ретінде тарайды. Осылай тараған дыбысты перкуторлық дыбыс дейді. Перкуторлық дыбыстың қасиеттері (жоғарылығы, тембрі және қаттылығы) тербеліске келген мүшенің тығыздығына, созылғыштығына және тонусына тәуелді болады. Аускультация (латын сөзі аиsсиltаtіоп — тыңдау) — адам ағзасының ішкі мүшелерінің физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес шығаратын дыбыстарды тындау әдісі. Оны 1816 жылы француз дәрігері Рене Лаэннек ұсынған. Адам ағзасының түрліше мүшелерінде пайда болатын дыбыстарды жазу (фонография) әдісі аускультацияны жетілдіре түсті. Мысалы, тыныс алу, жүрек бұлшық еттерінің жиырылуы, асқазанның және ішектің жиырылуы ұлпаны тербелтеді. Сол тербелістердің біразы ғана адамның терісіне дейін жетеді. Тербелістің жеткен адам терісінің әр нүктесі жан-жақты бағытта таралған дыбыс толқынының көзіне айналады. Осы дыбысты қабылдау үшін қолданылатын құралды фонендоскоп дейді. Билет№15 1.Қандай жүрек қан тамыр ауруларын білесіз? Жүрек аурулары, әр түрлі аурулардың асқынуынан немесе жүрек және қантамыр жүйесі қызметі бұзылуы мен зақымдануынан пайда болатын аурулар. Жүрек ауруларының жиі кездесетін түрлері: ревматизм, гипертония, жүрек ақауы, жүрек демікпесі, жүрек және қан тамыр неврозы, миокард инфаркты, гипотония, т.б. Жүрек ақауы – жүрек қарыншалары мен жүрекшелерінің арасындағы қан өтетін саңылау тарылып, жүрек қызметінің бұзылуы. Жүрек – қан тамыр жүйесінің аурулары • Гипертония-қан қысымының үнемі немесе жиі көтерілуі • Жүрек инфаркті - жүрек бұлшықетінің жансыздану аймақтарының әсерінен болатын жүрек жұмысының бұзылуы • Атеросклероз – қанды өткізу қуыстарының тарылуы мен қызметінің бұылуынан болатын артериялық қан тамырларының созылмалы ауруы. • Жүрек ақаулығы –жүрек қызметін бұзатын жүрек пен одан шығатын қан тамырларының құрылысындағы ақуалықтар 2.Жүрек қан тамыр ауруларына себеп болатын факторларды атаңыз?? Жүрек-қан тамыр аурулардың себептері[өңдеу | қайнарын өңдеу] Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы қазіргі уақыттағы жүрек- қан тамыры ауруларының эпидемиясы тамақтану құрамының өзгеруіне тікелей байланысты деп отыр. Қоршаған ортаның 80 пайыздан артық жағымсыз факторлары адам ағзасына жеген тамағы арқылы әсер етеді. Артық салмақ және семіздік, жүрек- қан тамыры ауруларының, қант диабеті және басқа да күрделі аурулардың қауіпті факторы болып табылады. Сондықтан адамдардың дұрыс тамақтану мәдениетінің де маңызы зор. Жүрек-қан тамыры ауруларын қоздыратын тағы бір себеп - стресс, торығу, ол адамдарды жасына қарамай, жүрек талмасына ұшыратады. Адамның көңіл-күйінің денсаулыққа әсері мол. Көңіл күйдің толқуы, мазасыздануы, біріншіден, адамның миы арқылы беріледі. Жағымсыз эмоциялар вегетативтік жүйені қоздырады, одан барып ағзадағы қан айналымына, ішкі органдарға, эндокриндік бездердің қызметіне әсер етеді. Соның салдарынан ағзадағы гормондардың балансы бұзылады. Оның әсері жүрек соғысының, ырғағының бұзылуына, қан қысымының көтерілуіне, бұлшық еттердің, қан тамырларының тартылуына апарады. Мидың қан айналымы нашарлайды, мидың клеткаларында оттегі жетіспеушілігі пайда болады. Жүректің, мидың қан тамырларының қысылуы инфаркт, инсульт сияқты ауыр жағдайға алып келуі мүмкін, немесе жүректің ишемиялық ауруы, гипертония, асқазан жарасы сияқты созылмалы ауруларға ұшыратады Жүрек-қан тамыры ауруларына әйелдерден гөрі ерлер көп шалдығады. Мұндай тенденция 50-55 жасқа дейін, яғни әйелдердің жыныстық гармондарының жұмысы бәсеңдеген тұсқа дейін сақталады. Алдын – алуға, немесе жеңуге болатын қауіпті факторлар- холестериннің жоғары деңгейі, артериалды гипертония, темеку шегу, қант диабеті, семіздік, түрлі күйзелістер болып саналады. 3.Жүрек қан тамыр ауруларында нешінші диеталық үстел дайындалады? №10диеталық стол Көрсеткіштер: Жүрек ақаулары, кардиосклероз, гипертониялық аурулар, қанайналым жеткіліксіздігі. Жалпы мінездеме: Ағзаға қажетті қоректік заттар мен энергияны толық көлемде камтамасыз ету үшін мейлінше қолайлы жағдай жасау. Ұсынылатын тағамдар: Нан және нан өнімдері –тұзсыз және ескілеу болу керек. Вегеторияндық сорпалар(көкөніті,жемісті,сүтті) Майсыз сиыр, бұзау,тауық,түйетауық еттері буға немесе суға кайнатылған түрінде. Балық еті Сүт және сүт өнімдері. Жұмыртқа Кашалар Көкөністен жасалған тағамдар Шөп кайнатпалары. болмайтын тағамдар. Қуырылған, тұздалған,ащы тағамдар. Жаңа дайындалған нан Бұршақ тұқымдастарынан жасалған тағамдар Еттің майлы сорттары Тұзды, маринадталған,ащытылған көкөністер. Шоколад, мықты дайындалған чай,кофе,какао. Қолдануға Билет№16 1.Гипертониялық криз дегеніміз не? Гипертониялық криз деп нерв жүйесінің,қан айналымының бұзылыстарға ұшырап,әртүрлі гуморалдық әсерлердің нәтижесінде қан қысымының кенеттен көтеріліп кетуін айтады. Бұндай бұзылысқа жетелейтін жәйсіз жағдайлар мыналар: 1)науқастың нерв және психикалық жүйесінің зорығуы 2)көп мөлшерде арақ ішу 3)егер қан қысымын түсіретні дәрілерді рұқсатсыз тоқтатып тастатса 4)ауа райының кенеттен өзгеруі 5)клиникада гипертониялық криздің 5 түрі болады.Оның ішінде жиі кездесетіндері:гипертониялық криз,кардиалды криз,мидың ангиогипертониялық және ми қантамырларының қыспасынан т.б. зиянды әсер пайда болатын криздар. Жаңа басталып келе жатқан кезде науқас мазасызданады.Жүрек соғуы жиілейді,науқас түрегеліп отыруға мәжбүр бола бастайды.Ауа жетпей жүрегі қысылады.Басы қатты ауырады.Кейін жүрегі айнып құсқысы келеді,тіпті құсуы да мүмкін.Науқастың тілі күрметіліп,сөздері түсініксіздеу бола бастайды.Науқастың қан қысымы қатты көтерілгені байқалады.ЭКГ тексергенде QRS тісшесінің кеңейгенін,ST сегментінің төмен түскеніп,оның терістігін байқауға болады. 2.Гипертониялық кризге себеп болатын факторлар? Мұның себептері болуы мүмкін: стресс, кез-келген толқу және тіпті қуанышты толқулар; атмосфералық қысымның өзгеруі; тұзды тағамдарды теріс пайдалану; артық сұйықтық қабылдау; алкогольді ішу; кез-келген физикалық белсенділік; дәрі-дәрмектерді қысыммен өткізіп жіберу, емдеуді рұқсатсыз жою; бауыр циррозы; ораза ұстау; бүйрек функциясы бұзылған; гормоналды бұзылулар; әйелдерде - менопауза; түсінде дем алу (апноэ); жарақат хирургиялық араласу; простата аденомасы ерлерде зәр шығару. 3Гипертониялық криз кезіндегі күтім шаралары Гипертониялық дағдарыс әдетте ауыр симптомдармен бірге болатын жағдай деп аталады: Бас ауруы. Ол әдетте бастың артқы жағында орналасқан немесе басын halqa тәрізді жабады. Бұл симптом дене күйінің өзгеруімен жоғарылайды, бас айналады. Ғибадатханаларда дірілдеу, басына қан құйылуын сезу. Көздердегі ауырсыну, оларға қысым сезімі. Симптомдар көру қабілетінің нашарлауына әкелуі мүмкін (көздің алдындағы заттар бүйірден гөрі жақсы көрінеді), шыбындар, түрлі-түсті дақтар немесе көздің айналасындағы шеңберлер. Ісінудің пайда болуы, әдетте, бет. Жүйке жүйесінің белсенділігінің белгілері бар: қозу, ашу, қатты мазасыздық. Өздігінен қозғалу мүмкін болмағанға дейін бас өте қатты айналуы мүмкін. Бұл симптом бірінші гипертониялық кризі бар науқастарда айқын көрінеді. Өткір әлсіздік, ұйқышылдық мүмкін, ауыр жағдайларда - шатасу. Терінің бозаруы немесе, керісінше, қызыл бет пен мойындағы дақтар, терлеудің жоғарылауы. Гипертониялық криздің миға әсер ету белгілері - жүрек айнуы, тамақтың құсу және конвульсия. Ми қан айналымының жеткіліксіздігі неврологиялық симптомдармен көрінуі мүмкін: тремор, бұзылған үйлестіру, шоғырлану мүмкін еместігі. Жүрек проблемалары, тыныс алу және тіпті тұншығу кезінде кеуде ауыруы мүмкін. Аортаның жыртылуымен симптомдар өткір қатты ауырсыну, әлсіздік. Медициналық көмек көрсету тактикасы . • мақсаты: өмірге маңызды функцияларды стабилизациялау. • Асқынбаған гипертензивті криз: • 1. Науқас қалпы – ьасын жоғары көтеріп. • 2. ЖЖЖ, АҚ әрбір 15 минут сайын бағалау. • 3. АҚ біртіндеп алдынғыдан 15-25% төмендету немесе ≤160\110 мм рт.ст. 12-24 сағат көлемінде. • 4. Пероральді гипотензивті дәрілік заттарды қолдану (бір препараттан бастау): нифедипин, каптоприл, пропранолол, бисопролол, метопролол). • 5. Бас миының перифериялық тамыр қарсыласуды төмендету және стабилизациялау - винкамин 30 мг • антигипертензивті терапияны парентералді заттармен жүргізеді; • АҚ төмендету ( 15- 20% бастапқысынан алғашқы сағатта, кейін 2- 6 сағ 160 және 100 мм.сын.бағ. ( пероралді заттарға көшуге болады). Билет№17 1.Жүрек қан тамыраурулары кезінде не үшін пациенттердің денесінде ісіктер болады Ісік-жүрек шамасыздағының,оның ішінде жүректің оң жақ қарыншасының әлсіздігінің белгісі. Ісіктің пайда болу механизмінің ең бастысы-қан іркілісінен туатын капллярдың вена жақ тізесінде науқастардын терісі қажалып, жараға айналуы мұмкін.Ондай жағдайды гидростатикалық қысымының көтерілуі. Соның салдарынан қанның сары суының айналадағы тканьдерге транссудациясы (көшуі) басталады,оны асцит теп атймыз Асцит - іш қуысында сұйықтық жиналуы. Жүрек ырғағының бузылуын аритмия деп атайды.Аритмия кезінде жүректегі автоматизм,қозу немесе откізу механизмінің бірі бузылады.Ол көбіне қобалжығанда,ас қабылдағанда,дене температурасының жоғарлауында, анемия, миокарта, ақау ауруларда дамиды. 2.Жүрек қан тамыр ауруларындағы ісіктердің алдын алу шараларын түсіндіріңіз 3.Жүрек қан тамыр аурулары кезінде физикалық жүктемеге сипаттама беріңіз Жүрек-тамыр жүйесінің қызметі бұзылған жағдайларында науқастардың жалпы күтімі. Жүрек-қан тамыры жүйесі бұзылған науқас күтімінің негізгі міндеті - жүрек жұмысын жеңілдету. Бұл кезде дене тыныштығының маңызы зор. Жүрек қызыметінің жеткіліксіздігі жеңіл дәрежеде жүрек қызыметін қалпына кетіру үшін төсек тартып жату режимін қатаң сақтау жетіп жатыр. Сондықтан мейірбике науқастың төсектен тұрып кетпеуін қадағалауы тиіс. Барлық физиологиялық жайлар палатада істеліп,дәрет ыдысы мен «уткалар» төсекке беріледі. Науқасты жуындырады,шашын тарайды,жеке басының гигиенасы бойынша барлық шаралар орындалады. Жүрек аурумен наукастанған ауруларды күту көп жағдайларды білуді қажет етеді. Мысалы : миокард инфарктісін шалдыққан, артериялық қысым көтеріліп,кризге ұшыраған немесе жүрек клапанының тесігі тарылудан стеноз жүрек ауруларына тап болған наукастарды күту оларды емдеу өте біліктілікті, ұстамдылықты, шыдамдылықты талап етеді. Жүрек ауруына ұшыраға наукастар көбінесе ауруханада емделеді, онын үстіне миокард инфарктісін ұшыраған наукастар дәрігердін нұскау бойынша төсекте жатады. Мұндай науқасты күту мен қызмет көрсетуге;оны жаткан орында дәретке отырғызу, таңертен беті-қолын жуу қажет болса,қолмен тамақтандыру жатады. Төсекте ұзақ жаткан болдырмас үшін ауру жамбасының астына резеңке дөңгелегін қояды, төсегінің жұмсақ болуын,қыртыстанбауын,оған тамақтын қатқан түйірлері түспеуін қадағалау қажет. Теріні өте мұқият ұстау керек, себебі науқас ісінуі салдарынан жұқаланып, құрғай бастайды, жарылған жерлер оңай пайда болып,одан ісік сарысуы ағып, терінің кеселге ұшырауына қолайлы жағдай жасайды. Егер науқас өздігінен жуына алмаса, күнделікті таңертен және кешке оның терісін суға немесе қандай да бір дезинфекциялайтын ерітіндіге (камфора спирті, арақ, иіс су, т.б.) малынған мақтамен немесе сүлгімен сүрту қажет. Науқасты ваннаға тек дәргердін рұқсатымен түсіреді. Мейірбике науқастың ішін босатуын қадағалап әрі дәрігердің белгілеуі бойынша (іш босататын) ішектерді тазартатын клизма салуы тиіс. Палатада және оған жақын сенекте өте тыныштық болуы керек. Науқасты тынышсызданудан, ренішті хабар, шаршататын әңгімелерден сақтау қажет. Палатаны жиі желдетіп жүру керек. Жүрегі ауыратын науқастар оттегіне зәру болғандықтан организмді қажетті мөлшерде оттегімен қамтамасыз етудің маңызы зор. Оттегін енгізу тәсілін дәрігер белгілейді. Комплекті терапияда емдік тағам үлкен роль атқарады. Тағамдық рацион былайша құрылады, диурезді (несеп бөлу) сұйықты, ас тұзын және кейбір белоктар мен майларды шектей отырып (№10 мен №10а диетасы) диета белгілеу арқылы көбейту. Сондай-ақ жеңіл тамақ күндері де (алма, ірімшік, сүт, т.б.) қолданылады. Калориясы аз, белок құрамы бойынша құнарсыз диетаны тек аз уақытқа белгілейді. Тамақты шағын үлеспен күніне 5-6 рет беру керек. Соңғы тамақ ұйықтаудан 3 сағат бұрын ішілуі тиіс. Тағамдық рационға майсыз ет пен жеткілікті мөлшерде көміртегін (қант, тосап, кисель), жеміс-жидек, В және С топтарындағы витамендерді қосады. Науқастарға аптасына 1-2 рет жеңілдеткіш тағамдарды ұсынуға да болады Билет№18 1.Орталық жүйке жүйесінің жедел бұзылыстарына сипаттама беріңіз Орталық жүйке жүйесі (systema nervosum centrale) – адам мен жануарлардың жүйке клеткалары (нейрондар) мен оның өсінділерінен тұратын жүйке жүйесінің ең негізгі бөлігі. Осы қызметтерді Орталық жүйке жүйесі жұлын жүйкелері (31 жұп) мен ми жүйкелері (12 жұп) арқылы атқарады. Бұл жүйкелер омыртқааралық және вегетативтік жүйке түйіндерімен бірге шеткі жүйке жүйесін құрады. Әр түрлі рецепторлардан тітіркену процесінде пайда болатын жүйке импульстары орталыққа тепкіш (афферентік) жүйке талшықтары арқылы Орталық жүйке жүйесіне келеді. Бұл жерде импульс мәліметтері өңделіп, Орталық жүйке жүйесінің орындаушы бөлімдері Кейбіреулер орталық жүйке жүйесінің негізгі аурулары мыналар: Эпилепсия Ми ісіктері Менингит Көптеген склероз Энцефалит Деммения Туретта Альцгеймер 2.Орталық жүйке жүйесінің жедел бұзылыстары кезінде пациенттердегі өзгерістерге нелер жатады? Олардың кейбіреулері тұрақты бас ауруы; бет, арқа, қол немесе аяқтың ауыруы; шоғырлануға қабілетсіздік; сезімнің жоғалуы; есте сақтау қабілетінің төмендеуі; бұлшықет күшін жоғалту; діріл; ұстамалар; рефлекстердің жоғарылауы, спастикасы, тиктері; паралич; және бұрыс сөйлеу. Егер оларға әсер етсе, медициналық көмекке жүгіну керек. 3.Орталық жүйке жүйесінің қандай ауруларын білесіз? Эпилепсия а мидың бұзылуы Оған тән, өйткені онымен ауыратын адам нейрондарының дұрыс жұмыс істемеуіне байланысты эпилепсиялық ұстамалар жасауға ұзақ уақыт бейімділігі бар. Болып табылады орталық жүйке жүйесінің ауруы |