К_сіпорын экономикасы. Атырау мнай жне газ университеті
 Скачать 2.6 Mb.
|
Өнімнің өзіндік құнын төмендету жолдарыШығындарды жүйелі түрде төмендету – кәсіпорындардың жұмыс істеу тиімділігін арттырудың негізгі құралы болып табылады Өнімдердің нақты өзіндік құнын талдау, резервтерді айқындау және оларды азайтудың экономикалық әсері экономикалық факторларға негізделген есептеуді қолданады. Экономикалық факторлар өндіріс процесінің барлық элементтерін - еңбектің, еңбек құралдары және еңбек заттарының өзіндік құндарын барынша толық қамтиды. Олар кәсіпорындардың шығындарының төмендеуі үшін негізгі жұмыс бағыттарын көрсетеді: еңбек өнімділігін жоғарылату, озық технологиялар мен технологияларды енгізу, жабдықтарды тиімді пайдалану, арзан өнімді жинау және еңбек нысандарын тиімді пайдалану, әкімшілік және басқарушылық және өзге де үстеме шығыстарды қысқарту, зияндарды азайту және үстеме шығыстар мен шығындарды жою. Өндірістік шығындарды азайту факторлары мен шаралары: Өндірістің техникалық деңгейін көтеру. Бұл жаңа, инновациялық технологияларды енгізу, өндірістік процестерді механизациялау және автоматтандыру; шикізат пен материалдардың жаңа түрлерін қолдануды жетілдіру; өнімнің жобалық және техникалық сипаттамаларының өзгеруі; өндірістің техникалық деңгейін арттыратын басқа да факторлар. Бұл топ ғылыми және технологиялық жетістіктерге және озық тәжірибелерге әсерін талдайды. Әрбір шара үшін экономикалық тиімділік есептеледі, ол өндірістік шығындардың төмендеуінде көрініс табады. Шараларды іске асырудан түскен қаражат өндіріс бірлігіне жұмсалатын шығындардың көлемін іс-шаралар жүзеге асырғанға дейін және кейін салыстыру арқылы және жоспарланған жылдағы өндіріс көлемі бойынша алынған айырманы көбейту арқылы анықталады. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру. Шығындардың төмендеуі өндірісті ұйымдастырудағы өзгерістердің, өндірістің мамандануын дамытудағы нысандары мен әдістерінің нәтижесінде пайда болуы мүмкін; өндірісті басқаруды жетілдіру және оның шығындарын азайту; негізгі құралдарды пайдалануды жақсарту; жақсартылған логистика; көлік шығындарын төмендету; өндірісті ұйымдастыру деңгейін арттыратын басқа факторлар. Негізгі құралдарды пайдалануды жақсарту есебінен жабдықтың сенімділігі мен ұзақмерзімділігін жоғарылату нәтижесінде шығындарды азайту орын алады; профилактикалық қызмет көрсету жүйесін жетілдіру; негізгі құралдарды жөндеу, техникалық қызмет көрсету және пайдаланудың өнеркәсіптік әдістерін орталықтандыру.  Сурет 1. Өзіндік құнды төмендету жолдары Логистиканы жақсарту және материалдық ресурстарды пайдалану шикізат пен материалдардың тұтыну деңгейін төмендетуде, оларды сатып алу мен сақтауға жұмсалатын шығындарды қысқарту арқылы олардың құнын төмендетеді. Шартты түрде белгіленген шығындардың (амортизацияны қоспағанда), амортизацияның салыстырмалы төмендеуін, номенклатураны және өнімнің ассортиментін өзгертуді және оның сапасын жоғарылатуды салыстырмалы түрде төмендетуге әкелетін өнімдердің көлемін және құрылымын өзгерту. Өндіріс көлемінің ұлғаюымен өндіріс бірлігіне олардың саны азаяды, бұл оның өзіндік құнын төмендетуге әкеледі. Табиғи ресурстарды пайдалануды жетілдіру. Ол мыналарды ескереді: шикізаттың құрамын және сапасын өзгерту; кен орындарының өнімділігінің өзгеруі, өндірістегі дайындық жұмыстарының көлемі, табиғи шикізатты өндіру әдісі; басқа табиғи жағдайларды өзгерту. Бұл факторлар шарттардың айнымалы шығындар шамасына әсерін көрсетеді. Олардың өндірістік шығындардың төмендеуіне әсерін өнеркәсіптік салалардың әдістерінің негізінде жүзеге асырылады. Өнеркәсіптік және басқа да факторлар. Оларға мыналар жатады: жаңа цехтарды, өндірістерді және өндірістік құрылымдарды енгізу және дамыту, қолданыстағы бірлестіктер мен кәсіпорындарда өндірісті дайындау және игеру. Тозған техникалық жабдықтарды жою және жаңа цехтар мен өндірістік нысандарды жоғары техникалық негізде құру. Жаңадан дайындалған цехтар мен нысандар үшін бастапқы кезеңдегі шығындарды қысқарту кезінде жаңа өнім түрлерін және жаңа технологиялық процестерді дайындау мен дамытуға жұмсалатын шығындарды төмендетуге елеулі резервтер белгіленді. |