К_сіпорын экономикасы. Атырау мнай жне газ университеті

• Название: Атырау мнай жне газ университеті
• Дата: 17.10.2022
• Размер: 2.6 Mb.
• Имя файла: К_сіпорын экономикасы.docx
• Тип: Документы; #737883
• страница: 33 из 57

Кәсіпорынның өндірістік қуаты және оны анықтау әдістері

Кәсіпорын белгілі бір мөлшерде белгілі бір өнімді шығаруға қабілеті өндірістік қуатпен ерекшеленеді.

Өндірістік қуаты - барлық белгіленген жабдықты толық көлемде пайдалану негізінде есептелетін, жабдықтың жұмыс істеуінің техникалық стандарттарын және өндірісті және еңбек өнімділігін заманауи ұйымдастыруды қолданған кезде, оның ішінде барлық факторларды оңтайлы пайдалану негізінде анықталатын ең көп мүмкін жылдық өндіріс шығаруды анықтау.

Өндірістік қуат кәсіпорынның нақты өндірістік бағдарламасын негіздеуге қызмет етеді. Өндірістік қуат тек табиғи және жартылай табиғи өлшем бірліктерінде ғана есептеледі.

Есептеу тек қана негізгі өндірістің (әрбір өндіріс үшін жеке-жеке) шығатын қондырғыларда ғана жүзеге асырылады.

Өндірістік қуатты жоспарлау оның өлшеміне әсер ететін факторларға негізделген. Өндірістік қуатты есептеу кезінде мынадай факторлар ескеріледі: негізгі өндірістік активтердің құрылымы мен мөлшері; жабдықтың сапалық құрамы, физикалық және моральдық тозу деңгейі; жабдықтардың орындалуының алдыңғы қатарлы техникалық стандарттары, кеңістікті пайдалану, өнімнің күрделілігі, шикізаттан өнімдерді шығару; мамандандыру дәрежесі; кәсіпорынның жұмыс режимі; өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру деңгейі; жабдықты пайдалану уақытының қоры; шикізаттың сапасы және жеткізу ырғағы.

Өндірістік қуаты айнымалы шама. Қуатты төмендету төмендегі себептер бойынша орын алады: жабдықтардың тозуы; өнімді дайындаудың күрделілігін арттыру; номенклатураны және өнім түрлерін өзгерту; жұмыс уақытын қысқарту; жабдықты жалға берудің аяқталуы.

Өндірістік қуаттарды жоспарлау кезінде ,оның мынандай түрлері : кіріс қуаты; шығыс қуаты; қуатты пайдалану көрсеткіштері анықталады. Тұтынылатын кіріс қуаты жоспарланған кезеңнің басында орнатылған жабдықпен анықталады. Шығу қуаты - жоспарланған кезеңнің соңында кіріс қуаты негізінде, есептік кезең ішінде қуаттың шығуы және қуатты енгізу шамалары арқылы есептеледі. Өндірісті жоспарлауда орташа жылдық қуат төменгі формула негізінде жүзеге асырылады: М_о = М_н + М_у (Р1 / 12) + Мр

( Р2 / 12) + М_ун (Р3 / 12) – М_в ((12 – Р₄) / 12 (1)

мұнда Mн - жоспарланған кезеңнің (жыл) басындағы өндірістік қуаттылық; Mу - күрделі салымдарды қажет етпейтін ұйымдастырушылық және басқа да қызмет түрлеріне байланысты әлеуетті арттыру;

P1, P2, P3, P4 - тиісінше, өндіріс қуатын пайдалану айларының саны;

Мр - техникалық қайта жарақтандыру, кәсіпорынды кеңейту және қайта құру есебінен электр энергиясының ұлғаюы;

Му - өнімнің диапазоны мен ауқымы өзгеруіне, басқа кәсіпорындардан өндірістік және өндірістік активтерге ие болуына және оларды басқа ұйымдарға, соның ішінде лизингке беруіне байланысты, әлеуетті арттыру (+), төмендеуі (-);

Мв - шығу салдарынан өндіріс қуатының азаюы.

Өндірісті жоспарлау кәсіпорындарды басқарудың ажырамас бөлігі болып табылады.Ол экономиканың субъектісінің,яғни кәсіпорынның іс- қимылының мақсаттары мен нәтижелерін болжау және белгілі бір мақсаттарға қол жеткізу үшін қажетті ресурстарды анықтауға мүмкіндік береді.

Сурет 3.Кәсіпорында өндіріс қуаттылығын тиімді пайдалану жолдары

Кәсіпорынның өндірістік қуатын пайдалану тиімділігі көптеген факторларға байланысты:

• 
  Кәсіпорын өніміне тиімді сұраныстың болуы;
  
• 
  Өнім номенклатурасы және өнім ауқымы;
  
• 
  Кәсіпорынның өндірістік-техникалық базасы;
  
• 
  Кәсіпорынның инвестициялық қызметінің сипаты, оның техникалық қайта жарақтандыру саясаты;
  
• 
  Өндірісті ұйымдастыру деңгейі; өндірісті басқару сапасы және т.б. Өндірістік қуаттарды тиімді пайдалану кәсіпорынның ең маңызды міндеті болып табылады. Бұл міндетті шешу қажетті тауарларды өндіруді арттыру, тұрғындардың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру, жабдықтың теңгерімін арттыру, өндіріс құнын төмендету, өндірістің кірістілігін арттыру және кәсіпорынның қор жинақталуы.