Анатомия. аза лтты аграрлы зерттеу университеті коммерциялы емес акционерлік оамы Технология жне биоресурстар факультеті
 Скачать 0.97 Mb.
|
|
Тақырыбы: Тыныс жолдары мүшелерінің анатомиялық құрылысы және топографиясы. Сабақтың мақсаты: Тыныс алу мүшелерін микроскопиялық деңгейде ажырата білу. Тыныс жолдары мен тыныс алу бөлімінің мүшелері құрамына кіретін ұлпаларды микроскопиялық деңгейде ажырату. Тыныс жолдары мен өкпенің анатомо-гистологиялық құрылысы. Өкпенің ең ұсақ бірлігі – ацинус туралы түсінік. Бронхтардың бифуркациясын білу. Бронхтардың түрлері, олардың құрылысындағы айырмашылықтарын зерттеу. Бақылау сұрақтары 1.Тыныс алу жүйесіне жататын мүшелер және, олардың атқаратын қызметтері. 2. Тыныс жолдары, олардың құрылысы, қызметі. 3. Тыныс алу бөлімі, оның құрылысы, қызметі. 4.Диаметрі әртүрлі бронхтар қабырғасының құрылысы және ондағы ерекшеліктер. 5. Орта бронхтың құрылысы, кіші бронхтан айырмашылығы. 6.Диаметрі әртүрлі брохтардың фиброзды - шеміршекті қабығының құрылысы және қызметі. 7. Ірі, орта және кіші бронхтардың кілегейлі қабығының құрылысындағы ерекшеліктер. 8. Альвеолалардың (өкпе көпіршектерінің ) құрылысы және қызметі. 9. Өкпедегі газ алмасу процесі қалай жүреді? Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі : 1.Жаңабеков.К., Жаңабекова.Г.К.«Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» А.,«Сөздік-Словарь»,2005, 399-415 б 2. Исембергенова С.К., Жылкышыбаева М.М. Латино- русско- казахско-английский терминологический словарь «Айтұмар» 2016 3. Жаңабеков К., Исембергенова С.К., Джанабекова Г.К., Джунусова Р.Ж., Жылқышыбаева М.М., Байтакова З.Е. УМКДС «Жануарлар анатомиясы және латын терминологиясы» пәнінен студенттерге арналған оқу-әдістемелік кешен. А.НурПринт. 2013. 385 б № 14 зертханалық сабақ Тақырыбы: Қан жасаушы мүшелердің морфологиясы: қызыл сүйек кемігі, лимфа түйіні, көкбауыр. Сабақтың мақсаты: Эмбринальдық және постэмбринальдық гемопоэз процесін, қан жасайтын мүшелердің гуморальдік және жасушалық иммунитет қалыптасуындағы алатын орны, микроскопиялық деңгейде қан жасайтын мүшелерджі бір-бірінен ажырата білу. Қан жасайтын мүшелердің ұлпалық құрамына талдау жасау. Сабаққа керекті құрал-жабдықтар 1.Микроскоп, гистопрепараттар 2.Түрлі –түсті кестелер, атластар, әртүрлі жануарлардың өлекселік препараттары (қой,ит,мысық) Сабақтың мазмұны мен жүру жоспары: № 1 препарат. Сүйек кемігі. Сүйек кемігіндегі гемопоэз процесінің схемасын таблицадан салып, онда мынадай атауларды белгілеңіздер: гемоцитобласт, проэритобласт, эритробласт, нормобласт, эритроцит, промиелоцит, миелоцит, метамиелоцит, лейкоцит, мегакариобласт, мегакариоцит, қан пластинкалары, май клеткалары. № 2 препарат. Тимус. Тимустың сыртқы капсуласын, перделерді, бірнеше бөлікшелердің суретін салыңыздар. Онда мынадай атауларды белгілеңіздер: Капсула, бөлікшеаралық дәнекер ұлпа, қан тамырлары, бөлікшелер, қыртысты қабат, боз қабат, лимфоциттер, тимус денешіктері (Гассаль денешігі), эпителий жасушалары (ретикулоэпителиоциттер). № 3 препарат. Лимфа түйіні. Лимфа түйінінің суретін салып, онда мынадай атауларды белгілеңіздер: қапшық (капсула), перделіктер (трабекулалар), лимфоидты түйіншектер, жұмсақ баулар, шеткі синус, аралық синус, орталық синус. № 4 препарат. Көкбауыр (талақ). Көкбауырдың суретін салып, мынадай атауларды белгілеңіздер: Сірілі қабық, капсула, трабекула, лимфоидты түйіншектер, орталық артерия, ақ пульпа, қызыл пульпа Бақылау сұрақтары 1.Қан жасайтын мүшелерден не білесіздер? 2.Қан жасайтын мүшелердің негізін құрайтын ұлпа, осыған байланысты тимустың құрылысындағы ерекшеліктер. 3.Қан жасайтын мүшелердің дамуы. 4.Миелоидты және лимфоидты ұлпа. 5.Сүйек кемігінің атқаратын қызметі мен құрылысы. 6.Тимустың микроскопиялық және ультрамикроскопиялық құрылысы. 7.Лимфа түйіні, орналасатын жерлері, құрылысы мен қызметі. 8.Көкбауырдың паренхимасы мен стромасы. Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі : 1.Жаңабеков.К., Жаңабекова.Г.К.«Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» А.,«Сөздік-Словарь»,2005, 525-530 б 2. Исембергенова С.К., Жылкышыбаева М.М. Латино- русско- казахско-английский терминологический словарь «Айтұмар» 2016. 3. Исембергенова С.К., Джанабекова Г.К., Жылкышыбаева М.М. Анатомия с частой гистологией - учебник. «Айтұмар» 2018. 529 бет 4. Зеленевский Н.В., Зеленевский К.Н. Анатомия животных М.: «Лань» 2014 № 15 зертханалық сабақ Тақырыбы: Алдыңғы аяқ қан тамырларының түрлері, жануарлардағы ерекшеліктері. Артқы аяқ қан тамырлары. Жамбас қуысы мүшелерінің және жамбас аумағының қан тамырлары Сабақтың мақсаты: Алдыңғы аяқ артерияларының тамырландыру аумақтарын зерттеп, әртүрлі үй жануарларындағы ерекшеліктерді білу. Артериялар түрлерін бір-бірінен ажырату. Артериялар қабықтарын түзетін ұлпаларды білу. Артериола, капилляр, венулаларды бір-бірінен айыру. Артерияның құрылысы мен гемодинамиканың байланысын анықтау. Веналардың құрылысына байланысты түрлерін білу. Сабаққа керекті құрал-жабдықтар 1.Атластар, муляждар, әртүрлі жануарлардың өлекселік препараттары (қой,ит,мысық) 2.Түрлі –түсті кестелер Сабақтың мазмұны мен жүру жоспары: 1-тапсырма. Қолтық артериясының тармақтарын түсінідірілген бойынша оқып шығып, сызбасын құрастырыңыз 1-кесте
2-тапсырма. Дорсальдік және пальмарлы тізе торының артерияларын муляждан тауып, әр түрлі жануарлардағы ерекшеліктерімен салыстырыңыз 2-кесте
1-тапсырма. Өлекселік препататтан жамбас аумағының артерияларын атласпен, муляжбен салыстыра отырып анықтаңыз 1-кесте
2-тапсырма. Жамбас қуысы мүшелерінің артерияларын анықтаңыз. Өлекседен тауып көрсетіңіз 2-кесте
Бақылау сұрақтары Қолтық артериясы қандай бөлімдерге бөлінеді? Қолқа доғасынан алдыңғы аяққа қандай артериялар ажырайды? Алдыңғы аяқтың негізгі артерияларын атаңыз Иық артериясының тармақтарын атаңыз Жалпы сүйекаралық артерияның тармақтарын атаңыз Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі : 1.Жаңабеков.К., Жаңабекова.Г.К.«Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» А.,«Сөздік-Словарь»,2005, 480-486 б 2. Исембергенова С.К., Жылкышыбаева М.М. Латино- русско- казахско-английский терминологический словарь «Айтұмар» 2016. 3. Исембергенова С.К., Джанабекова Г.К., Жылкышыбаева М.М. Анатомия с частой гистологией - учебник. «Айтұмар» 2018. 529 бет № 16 зертханалық сабақ Тақырыбы: Лимфа айналымы. Лимфа түйіндері мен лимфа тамырларының анатомиясы, топографиясы және қызметі Сабақтың мақсаты: Лимфа айналымына тұсінік беру. Лимфа түйіндері мен лимфа тамырларының анатомиялық құрылысы, топографиясына анықтама беру. Сабаққа керекті құрал-жабдықтар 1.Микроскоп, гистопрепараттар 2.Түрлі –түсті кестелер, атластар, әртүрлі жануарлардың өлекселік препараттары (қой,ит,мысық) Сабақтың мазмұны мен жүру жоспары: Лимфа айналым жүйесіне ұлпа сұйығына толған лимфа саңылаулары, лимфа кеңістіктері, лимфа қойнаулары, лимфа куыстары, сұйық ұлпа — лимфа, лимфа тамырлары, лимфа өзектері және лимфа түйіндері жатады. Лимфа саңылаулары эпителиоциттер аралықтарында және борпылдақ дәнекер ұлпасында болады. Лимфа кеңістіктері тамырлармаңы (қан тамырларының сыртындағы ұлпа сұйығына толған кеңістік)— периваскулалы және жүйкелермаңы (шеткі жүйке талшықтарының сыртқы жағындағы куысты кеңістік) — периневральды болып бөлінеді. № 1 препарат. Лимфа түйіні. Лимфа түйінінің суретін салып, онда мынадай атауларды белгілеңіздер: қапшық (капсула), перделіктер (трабекулалар), лимфоидты түйіншектер, жұмсақ баулар, шеткі синус, аралық синус, орталық синус. Бақылау сұрақтары 1.Қан жасайтын мүшелерден не білесіздер? 2.Қан жасайтын мүшелердің негізін құрайтын ұлпа, осыған байланысты тимустың құрылысындағы ерекшеліктер. 3.Қан жасайтын мүшелердің дамуы. 4.Миелоидты және лимфоидты ұлпа. 5.Сүйек кемігінің атқаратын қызметі мен құрылысы. 6.Тимустың микроскопиялық және ультрамикроскопиялық құрылысы. 7.Лимфа түйіні, орналасатын жерлері, құрылысы мен қызметі. 8.Көкбауырдың паренхимасы мен стромасы. Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі : 1.Жаңабеков.К., Жаңабекова.Г.К.«Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» А.,«Сөздік-Словарь»,2005, 525-530 б 2. Исембергенова С.К., Жылкышыбаева М.М. Латино- русско- казахско-английский терминологический словарь «Айтұмар» 2016. 3. Исембергенова С.К., Джанабекова Г.К., Жылкышыбаева М.М. Анатомия с частой гистологией - учебник. «Айтұмар» 2018. 529 бет 4. Зеленевский Н.В., Зеленевский К.Н. Анатомия животных М.: «Лань» 2014 № 17 зертханалық сабақ Тақырыбы: Үлкен мидың құрылысы. Үлкен ми сыңарларының цитоархитехтоникасы. Сабақтың мақсаты: Үлкен мидың құрылысы. Үлкен ми сыңарлары цитоархитехтоникасының құрылысын зерттеу. Жұлынның бөлімдерін, оның ішкі құрылысын жете білу. Сабаққа керекті құрал-жабдықтар 1.Микроскоп, гистопрепараттар 2.Түрлі –түсті кестелер, муляждар 3.Омыртқа өзегіндегі ашылып көрсетілген жұлын препараттары Сабақтың мазмұны мен жүру жоспары: Ми (головной мозг) — encephalon — тірі жануарлар организмдері мүшелер жүйелерінің қызметтерін үйлесімді реттеп, барлық жүйкелік процестердің іс жүзіне асуын үздіксіз бақылып отыратын жүйке жүйесінің орталық мүшесі. Ол бассүйектің ми сауыты бөлімінде орналасқан жұлынның бас аумағындағы жалғасы. Ми көлденең саңылау арқылы үлкен ми (cerebrum) және ромб тәрізді ми (rhombencephalon) болып екіге бөлінеді. Үлкен ми өз кезегінде ортаңғы ми, аралық ми және соңғы ми, ал ромб тәрізді ми сопақша және артқы ми болімдеріне белінеді. Артқы ми мишықтан және ми көпірінен тұрады. № 1 препарат.Үлкен ми сыңары жабынының цитоархитектоникасы. І-молекулалы қабат, ІІ-сыртқы дәншелі қабат,ІІІ-пирамидалы қабат, ІV-ішкі дәншелі қабат, V-генглионды қабат,VІ-полиморфты қабат. 1-пирамидалы тәрізді нейроцит, 2-жұлдызша нейроциттер, 3-полиморфты нейроциттер, 4-тангенциальды бағытта тұтаса орналасқан жүйке талшықтары, 5-афферентті бағытта өтетін жүйке талшықтары, 6-эфферентті бағыттағы жүйке талшықтар. 1-тапсырма. Үлкен мидың құрылысындағы бөліктерді кестеге жазыңыздар. 1-кесте
2-кесте
3-кесте
Бақылау сұрақтары Төрттөмпешік құрылысы, мәні, маңызы Көру төмпегі құрылысы, топографиясы Иіс миы құрылысы, мәні маңызы Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі : 1.Жаңабеков.К., Жаңабекова.Г.К.«Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» А.,«Сөздік-Словарь»,2005, 540-564 б 2. Исембергенова С.К., Жылкышыбаева М.М. Латино- русско- казахско-английский терминологический словарь «Айтұмар» 2016. 3. Исембергенова С.К., Джанабекова Г.К., Жылкышыбаева М.М. Анатомия с частой гистологией - учебник. «Айтұмар» 2018. 529 бет №18 зертханалық сабақ Тақырыбы: Ромб тәрізді мидың морфоқұрылымы және оның қабықтары. Сабақтың мақсаты: Ромб тәрізді мидың морфоқұрылымы және оның қабықтарын білу. Мишықтың құрылысы, қызметі. Сабаққа керекті құрал-жабдықтар 1.Әртүрлі үй жануарларының өлекселік препараттары 2.Түрлі –түсті кестелер,атластар Сабақтың мазмұны мен жүру жоспары: Ромб тәрізді ми сопақша және артқы ми болімдеріне бөлінеді. Артқы ми мишықтан және ми көпірінен тұрады. 1-тапсырма. Сопақша мидың құрылысын талқылау және құрылысындағы атауларды кестеге жазу. 1-кесте
2-тапсырма. Жұлынның құрылысы қандай құрылымдар кіреді. Осы бөліктердің мидағы орталықтарын көрсету. № 1 препарат.Мишықтың гистологиялық құрылысы. Мишықтың гистологиялық құрылысын салып, мына атауларды белгілеңіздер: а- молекулалы қабат,б-ганглионды қабат, в-дәншелі қабат, г-ақ зат. 1-жұлдызша нейроцит, 2-себетше нейроцит, 3-алмұрт тәрізді нейроциттердің дендриттері, 4-алмұрт тәрізді нейроциттердің денесі (перикарионы), 5-дәнше нейроциттер, 6-мүк тәрізді жүйке талшықтары Бақылау сұрақтары 1.Көлденең саңылау арқылы ми қандай бөлімдерге бөлінеді? 2.Ромбы тәрізді ми қандай ми бөлімдеріне бөлінеді? З.Артқы ми қандай ми бөлімдерінен тұрады? 4.Сопақша мидың орналасу орны мен құрылысына тоқталып, тіршілікке тым қажет вегетативті орталықтарды атаңыз. 5.Мишык пен ми көпірінің макро және микроморфологиялық құрылысы. б.Ортаңғы мидың бөлімдері және олардың құрылысы. 7.Аралық ми бөліктері. олардын құрылысы. 8.Соңғы ми бөлімдері. Ми жабынының гистологиялық кұрылысына толығырақ токталыңыз. 9.Тақырып мәтініңдегі қазақша-латынша терминдерді сөздікке көшіріп алып, оларды жаттаңыз. Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі : 1.Жаңабеков.К., Жаңабекова.Г.К.«Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» А.,«Сөздік-Словарь»,2005, 565-568 б 2. Исембергенова С.К., Жылкышыбаева М.М. Латино- русско- казахско-английский терминологический словарь «Айтұмар» 2016. 3. Исембергенова С.К., Джанабекова Г.К., Жылкышыбаева М.М. Анатомия с частой гистологией - учебник. «Айтұмар» 2018. 529 бет №19 зертханалық сабақ Тақырыбы: Жұлынның морфологиясы оның қабықтары. Жұлын жүйкелерінің тарамдары және олардың құрылуы. Жұлын жүйкесінің мойын, көкірек, иық, бел және құймышақ тораптары. Сабақтың мақсаты: Жұлынның морфологиясы және оның қабықтары, жұлын жүйкесінің мойын, көкірек, иық, бел және құймышақ торапатар, жұлын жүйкелері, тарамдары және олардың құрылуы. Сабаққа керекті құрал-жабдықтар 1.Әртүрлі үй жануарларының өлекселік препараттары 2.Түрлі –түсті кестелер,атластар Сабақтың мазмұны мен жүру жоспары: 1-тапсырма. Жұлынның құрылысының суретін салып, қабықтарын, кеңістіктерін атап, муляждан тауып қазақша-латынша атауларымен кестені толтырыңыз. 1-кесте
2-тапсырма. Жұлынның құрылысы қандай құрылымдар кіреді. Осы бөліктердің мидағы орталықтарын көрсету. 2-кесте
3-тапсырма. Ми жүйкелерінің симпатикалық және парасимпатикалық жүйке жүйесіндегі алатын орны мен атауларын қазақша-латынша кестеге толтырыңыз. 3-кесте
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||