Book June 2020 citations 0 reads 11,135 author
 Скачать 5.37 Mb.
|
9.3-jadval.Xitoy EIHlarining mintaqaviy yalpi mahsuloti hajmi, mlrd. yuan79
 78中国海关统计月刊 = Таможенная статистика Китая. Ежемесячный журнал. Пекин: 海关总署, 2016. № 12. – С. 135, 137.; 中国海关统计月刊 = Таможенная статистика Китая. Ежемесячный журнал. Пекин: 海关总署, 2017. № 12. – С. 135, 137. 79 Annual Report on the Development of China‟s Special Economic Zones (2016): Blue Book of China‟s Special Economic Zones / ed. by Yitao Tao, Yiming Yuan. Singapore: Social Sciences Academic Press and Springer Nature, 2016. – R. 70.; 中国经济特区发展报告 – 2017 = Доклад о развитии специальных экономических зон Китая – 2016. Пекин: 社会科学文献出版社, 2018. – R. 151.
Bu erda: * – 2016 yil uchun. 9.3-jadvalda ko„rinib turibdiki, Xitoy EIHlarida mintaqaviy yalpi mahsulot ishlab chiqarish hajmining o„sish tendensiyasiga ega. Jumladan, yilda 2013-yilga nisbatan o„sish hajmi 1,62 martaga teng bo„lgan. Bu esa Xitoy iqtisodiyoti o„sish darajasidan yuqori ekanligini ko„rsatadi. Jahon iqtisodiyoti globallashib, savdo yo„lidagi to„siqlar kamayib, soliq qonunlari va tartibga soluvchi rejimlar erkinlashib borayotgan hozirgi sharoitda xorijdan kiritiladigan investitsiya oqimlariga talab tobora ortib bormoqda. Bu, ayniqsa, so„ngi yillarda jahonda xalqaro kapital harakatida susayishi va buning natijasida to„g„ridan-to„g„ri xorijiy investitsiya (TTXI)lar hajmining kamayib borishi sharoitida milliy iqtisodiyotga xorijiy investitsiyalarni faol jalb etish va undan EIHlarda samarali foydalanish bo„yicha Xitoy tajribalarini o„rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Ma‟lumotlarga ko„ra, Xitoy hukumati 1 dollar chet el inveestitsiyalarni jalb etish uchun 5,5 dollar o„z mablag„larini safarbar etgan. Natijada, milliy va asosan, xorijiy investorlar hududlarga investitsiyalar kirita boshlagan, bu esa, o„z navbatida, mamlakat iqtisodiyotini rivoji uchun poydevor bo„lib xizmat qildi. Xitoyning xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda o„ziga xos xususiyatlaridan biri davlatning tuganmas quvvatlari majmuasi ega ekanligidir, shu bois ham bu holat chet ellik investorlarda qiziqish o„yg„otmoqda. Xitoyda moliyaviy inqirozdan juda ta‟sirlanmagan katta va tez o„sib borayotgan bozor mavjud. Qudratli salohiyatga ega, o„rganish va rivojlanishga intilayotgan ko„plab xodimlar va potensial sheriklar bilan mamlakatda arzon narxlardagi ishlab chiqarishlar uchun asos – shart-sharoit mavjud. Shunga qaramasdan, ayrim omillar Xitoyning shaffofligi, huquqiy noaniqlik, intellektual mulk huquqlarini himoya qilishning past darajasi, korrupsiya yoki mahalliy biznesni qo„llab-quvvatlovchi himoya choralari kabilar investitsiyalarga to„sqinlik qilishi mumkin. Shu maqsadda Xitoy hukumati har doim investitsiyalarga to„sqinlik qilishi mumkin bo„lgan omillarni o„rganib, bartaraf etib boradi va buning natijasida invistitsiya shaffofligi yanada oshishiga, pirovardida, tashqi iqtisodiy faoliyati yanada rivojlanishiga erishiladi. Xitoyda atrof-muhitni muhofazasi birinchi o„rinda turadi. Xitoy hukumati xorijiy investitsiyalarni boshqarishda aviatsiya, ko„mir, mudofaa, elektr energiyasi va davlat tarmog„i, neft, neft-kimyo, yuk tashish va telekommunikatsiya kabi tarmoqlar bo„yicha mutlaq nazoratni o„zida saqlab kelmoqda. Bundan tashqari, avtomobil, kimyo, qurilish, razvedka va dizayn, elektron axborot, uskunalar ishlab chiqarish, temir va po„lat, rangli metall, ilm-fan va texnologiya kabi sohalarga nisbatan “nisbatan nazorat” mavjud. Bunday strategik sohalarni Xitoy hukumati o„z qo„lida ushlab bormoqda va bu omillar orqali xorijiy investorlarni qisman nazoratini olib bormoqda. Bugungi kunda Xitoy davlati “Bir makon, bir yo„l” global loyihasi orqali butun dunyoga investitsiyalar olib chiqish bilan faol shug„ullanmoqda. Buning natijasida 2020-yilga kelib, Xitoyning xorijdagi aktivlari bugungi kundagi 6 trillion 400 milliard dollardan uch barobarga oshadi80. Xitoy mamlakati bunday faol investitsiya siyosatini olib borsa, Amerika Qo„shma Shtatlarini ham orta qoldirib ketadi. Bunday rivojlanishga qaramasdan Xitoyda ekologiya muammolari, raqobatchilarning sonining ko„payishi kabi muammolar soni ham oshib bormoqda. Yangi xorijiy investitsiyalarni ko„rib chiqishning yana bir ustuvor yo„nalishi – “xalqaro ishlab chiqarishdagi hamkorlik” maqsadlarini to„la-to„kis ko„rib chiqishdir. Bu erda “global sanoat zanjiri”ni o„zaro manfaatli yo„llarda mustahkamlash uchun ishlab chiqarish quvvatlarini boshqa mamlakatlarga o„tkazishni rag„batlantirish vazifasi turibdi81. Xitoy kompaniyalari chet elda investitsiya qilayotganda – hozirgi kunda Lotin Amerikasida bo„lgani kabi, ular o„zlarining kompaniyalari uchun oqilona va barqaror investitsiya kiritish bilan emas, balki, strategiyalarini Xitoyning milliy investitsion ustuvorliklari bilan birlashtirishga mas‟uldirlar82. Shuningdek, Xitoy davlati TTXIlarni qabul qilishda ham faol davlat hisoblanadi. Buni quyidagi 9.4-jadval ma‟lumotlaridan ham ko„rish mumkin. |