|
|
оо. 11-с емтихан жауаптары2022ж. Индустрияландыру
53
|
Қазақстанның білім және ғылым саласында 1917 жылдан бастап енгізілген негізгі өзгерістерді түсіндіріңіз.
20-30 жылдардағы білім беру жүйесінің маңызды компоненттерінің бірі ересек тұрғындар арасындағы сауатсыздықты жою болды. 1921 жылы Қазақ тіліндегі алғашқы оқулықтар жарық көрді, оларды жазуға Қазақ зиялыларының белгілі өкілдері тартылды. Қазақ тіліндегі орта мектепке арналған алгебраның алғашқы оқулығын құрастырушы Қ.Сәтпаев, география оқулығының авторы - Ә. Бөкейханов болды. 1924 жылы А. Байтұрсынов қазақ тілінің фонетикасына араб графикасын бейімдеді. 1929 жылы Қазақ жазуы араб графикасынан латын графикасына көшірілді. 1928 жылы Қазақстанда алғашқы педагогикалық институт ашылды, ал 1929 жылы Алматы ветеринариялық-зоотехникалық институты ашылды. 1926 жылы Ежелгі Тараз қаласының орнында кеңестік археолог, Орта Азия республикаларындағы көптеген археологиялық экспедициялардың қатысушысы М.Массон қазба жұмыстарын жүргізді. 1932 жылы Қазақстанда КСРО Ғылым Академиясының базасы құрылды.
|
54
|
«Ұлы дала» ежелгі мәдениет ошақтарын және олардың бір-бірімен өзара байланысын сипаттаңыз.
Ұлы дала ошақтары: Алтын адам, Ұлы Жібек жолы, аң стилі, ежелгі металлургия, жалпы түркі әлемінің бесігі.
Орталық Еуразияда түркілер үстемдік құрған кезеңде Ұлы Жібек жолы гүлдену шегіне жетіп, халықаралық ауқымда экономикалық өркендеу мен мәдениеттің өрлеуіне ықпал етті. Орасан зор кеңістікті игере білген түркілер ұлан-ғайыр далада көшпелі және отырықшы өркениеттің өзіндік өрнегін қалыптастырып, өнер, ғылым мен әлемдік сауданың орталығына айналған ортағасырлық қалалардың гүлденуіне жол ашты. Мысалы, Орта ғасырдағы Отырар қаласы адамзатқа әлемдік өркениеттің ұлы ойшылдарының бірін берді.
Мысалыга Түркі халықтарының ұлы рухани көшбасшыларының бірі Түркістанда Әбу Насыр Әл-Фараби, Қожа Ахмет Яссауи.
|
55
|
Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы жылдарындағы көші-қон саясатының ерекшеліктерін түсіндіріңіз.
Көші-қон халық санының, ұлттық құрамның өзгеруіне, оның облыстар бойынша бөлінуіне әсер ететін маңызды факторлардың бірі болып табылады. Сонымен қатар, көші-қон ауыл мен қала халқының арақатынасын өзгертуде, әлеуметтік-экономикалық проблемалар мен елдің қауіпсіздігі мәселелерін шешуде үлкен рөл атқарады. Кеңестік кезеңнің соңғы жылдарында Қазақстанда байырғы қазақ халқының пайызы төмен болды.
Сондықтан Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін елдегі әлеуметтік-экономикалық және саяси ахуалдың ерекшеліктеріне сәйкес белсенді көші-қон саясатын жүргізе бастады. 1992 жылғы маусымда көші-қон процесін заңнамалық ретке келтірудің құқықтық негіздерін қамтитын "Көшіп келу туралы" заң қабылданды.
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес ел аумағында заңды түрде жүрген әрбір адам еркін жүріп-тұруға, сондай-ақ тұрғылықты мекенді өз қалауынша таңдап алуға құқығы бар. Әркімнің республикадан тыс жерлерге кетуіне, сондай-ақ Қазақстанға қайтып оралуына құқығы бар.
|
56
|
Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы қалалардың пайда болуы мен дамуындағы рөлін талдаңыз.
Ең үлкен керуен жолы б.з. д. II ғасырда, Қытайдан Жерорта теңізіне қарай сауда жолдары салынған кезде жұмыс істей бастады. Ұлы Жібек жолының бір бөлігі Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аумағы арқылы өткен. Ұлы Жібек жолы Жетісудан шығысқа қарай, ал Оңтүстік Қазақстаннан Батысқа қарай бет алды, сондықтан Қазақстан Шығыс пен Батыс мәдениеттерінің өзара ықпалы мен өзара байыту жолындағы байланыстырушы буын болды.
Ұлы Жібек жолы және Қазақстан халықтар мен елдер арасындағы сауданы жолға қоюда, мәдениеттердің жақындасуында, Қазақстандағы қалаларды дамытуда оның аумағы арқылы өткен Ұлы Жібек жолы маңызды рөл атқарды.
Қазақстан аумағы арқылы өткен Ұлы Жібек Жолы Тараз, Суяб, Испиджаб, Отырар, Түркістан, Сауран сияқты бірқатар шағын және ірі қалалардың пайда болуына және дамуына ықпал етті.
|
57
|
Картаны пайдалана отырып, Қазақстан аумағындағы Ұлы Жібек жолының негізгі бағыттарын анықтаңыз.
Ұлы Жібек жолының бағыттары Арал теңізі бойымен, одан кейін Сырдария, Шу өзендерінің жағалауларымен Жетісу арқылы Жоңғар қақпасына дейін бағыт алды.
Жалпы дегенде Жібек жолы Сирия - Иран - Орта Азия - Оңтүстік Қазақстан - Талас алқабы - Шу алқабы - Ыстықкөл қазаншұңқыры-Шығыс Түркістаннан өтті. Нақтырақ болса, Қазақстан аумағы арқылы елдің оңтүстігі арқылы сауда керуендері Қытай шекарасынан Сайрам, Яссы, Отырар, Тараз қалалары арқылы әрі қарай Орталық Азия, Персия, Кавказ және сол жерден Еуропаға өтеді.
|
58
|
1950-1980 жылдардағы Қазақстанның табысты дамыған ғылым салаларын сипаттаңыз.
Қазақстанда геологиялық, химиялық, географиялық, медициналық, ауыл шаруашылығы ғылымдары табысты дамыды. Мысалы, 1956 жылы геологиялық ғылымдар институты Орталық Қазақстанның бірегей болжамдық-металлогендік картасын жасауға қол жеткізді. Қазақстандық ғалымдар Батыс Қазақстан аумағындағы ірі мұнай және газ кен орындарын зерттеуге және игеруге қатысты. Қазақстан ғалымдарының арқасында Ертіс-Қарағанды Су Арнасы салынды. Агроном ғалымдар бидайдың жаңа сорттарын және т. б. өсірді.
Қоғамдық ғылымдар саласында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізілді. 1945 жылы ҚазКСР Министрлер Кеңесінің Қаулысымен ҚазКСР-да тарих, археология және этнография институты құрылды, кейіннен оған Ш.Ш. Уәлихановтың есімі берілді. Мұнда Ә.Нүсіпбеков, Ә. Марғұлан, х. Арғынбаев, Е. Бекмаханов, Б. Сүлейменов және т. б. белгілі ғалымдар жұмыс істеді. 1957-1959 жылдары "Қазақ КСР тарихы" екі томдық кітап жарияланды. Кейінірек ғылыми мекеме ұжымы Ш.Ш. Уәлиханов пен Ы. Алтынсариннің шығармалар жинағын, бес томдық "Қазақ ССР-нің көне заманнан бүгінгі күнге дейінгі тарихы" атты іргелі еңбегін жариялады. 1958 жылы философия және құқық Институты, 1961 жылы Әдебиет және өнер институты және тіл білімі институты құрылып, кейіннен оған А.Байтұрсыновтың есімі берілді.
ХХ ғасырдың 50-ші жылдарының соңында ҚазКСР құрылымында 50 ғылыми-зерттеу мекемелері жұмыс істеді. 1985 жылға қарай Қазақ КСР-нің 40 мыңнан астам ғылыми қызметкері болды.
|
59
|
Жастарға арналған «Болашақ» халықаралық бағдарламасының мүмкіндіктерін сипаттаңыз.
Болашақ — Қазақстан Республикасы Президентiнiң білім беру, санат жетілдіру мақсатында құрылған халықаралық стипендиялық бағдарлама. 1993 жылғы 5 қарашада ҚР Президенті Назарбаев қаулысымен «Болашақ» халықаралық стипендиясы тағайындалды. Бұл бастама дарынды жастарға келешекте өздерінің жинақтаған тәжірибелерін мемлекет игілігіне пайдалану үшін шетелде сапалы білім алуға (жетекші компаниялар мен университеттерде) мүмкіндік береді. Сөйтіп "Болашақ" бағдарламасы жоғары білікті мамандар элитасын қалыптастыруға ықпал етеді. Оның түлектері қоғамның дамуына оң әсер етеді, яғни азаматтық, бейбітшіл кәсіпкерлік қоғамды құра отырып, елдің технологиялық дамуына ықпал етеді.
|
60
|
Тәуелсіздік жылдары білім беру және мәдениет саласында жүргізілген реформалар туралы айтып беріңіз.
Отандық мектепке дейінгі "Балбөбек", "Қайнар", "Алғашқы қадам", "Зерек бала", "Біз мектепке барамыз" және т.б. бағдарламалар жүзеге асырылды. Олардың бас мақсаты ол бала кезінен бастап бала тұлғасын қалыптастыру, тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын қарау. Сосын 1 800-ден астам мектеп салынды. Жаңартылған білім беру мазмұны бар 20 Назарбаев Зияткерлік мектебі (НЗМ) құрылды, олардың тәжірибесі кезең-кезеңімен бүкіл білім беру жүйесіне таралады.
1999 жылдан бастап Қазақстанның жоғары оқу орындары мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде жоғары оқу орындарының студенттер контингентін қалыптастырудың жаңа моделіне көшті.
Мәдениетке келетін болсақ, музыкалық өнерді одан әрі дамытуды және орындаушылардың шығармашылық өсуін ынталандыру мақсатында халықаралық фестивальдар мен конкурстар өтті. Мәдениетті қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы әзірленді. Қазақстан 49 жақын және алыс шет елдермен мәдениет саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды.
|
61
|
«Бай болғың келсе – кәсіпті үйрен. Уақыт өте келе байлық таусылады, ал білім таусылмайды». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
62
|
Қазақстандық заңнамалық актілер негізінде ҚР Көші-қон саясатының негізгі бағыттары мен басымдықтарын анықтаңыз. Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
Қазақстан Республикасы Көші-қон-құқықтық саясатының негізгі бағыттары мен принциптер: репатриация, Қазақстанның индустриялық-инновациялық дамуы және ішкі көші-қон ағынын реттеу, көшіп-қонушылардың құқықтарын сақтау және қорғау, кемсітушіліктің кез келген нысандарына жол бермеу; көшіп-қонушылардың да, ел азаматтарының да құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету; ұлттық заңнама ережелері мен халықаралық міндеттемелерді орындау.
Осылайша, 1992 жылы маусымда көші-қон процесін заңнамалық реттеудің құқықтық негіздерін қамтитын "Иммиграция туралы" заң қабылданды.
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес ел аумағында заңды түрде жүрген әрбір адамның еркін жүріп-тұру құқығы бар. Ал 1997 жылдың желтоқсанында "Халықтың көші-қоны туралы" заң қабылданды. Оның пайда болуы осы уақытқа дейін Қазақстаннан орыс тілді халықтың кетуінің айтарлықтай артуымен байланысты болды.
|
63
|
«Қазақстан халқы Ассамблеясының рөлі ұлттық бірлік пен қазақстандық бірегейлікті нығайтуға бағытталған». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Толығымен келісемін (можете другую позицию выбрать)
Ассамблея құрылған сәттен бастап Қазақстан аумағында бірде-бір қарулы қақтығыс болған жоқ. Бейбіт диалог, толеранттылық жөніндегі этносаралық саясат бүкіл әлемде жоғары бағаланады. Қазақстан бүгінде - азаматтарды этникалық, әлеуметтік, конфессиялық топтарға бөлмейтін, өз мемлекетін тек алға, өсуге жетелейтін біртұтас халық.
Соңғы жылдары ел тұрақты, жағдайды бұзатын күштер жоқ. Ел ішіндегі әрбір ұлт ана тілінде сөйлей алады, дәстүрлер мен рухани бағдарларды сақтай алады.
Ассамблея жұмыс істеген барлық уақыт ішінде ұлтаралық қатынастарды реттеу жөніндегі шын мәнінде беделді қоғамдық институтқа айналды.
Ол "Қоғамдық бірлестіктер туралы", "Мәдениет туралы", "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" және т. б. бірқатар заң жобаларын дайындауға белсенді қатысты.
|
64
|
«Қазақтардың дүниежүзілік құрылтайы отандастарымыздың елге оралуына үлкен әсер етті». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
65
|
«Жаңғыртылған «Жаңа Ұлы Жібек жолы» Қазақстан экономикасының дамуында басты рөл атқарады». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
66
|
VI - XIII ғ. басында қазақтардың этногенезіне қатысқан негізгі тайпалар мен тайпа одақтарын атаңыз.
Қазақ халқының құрамына кірген Қазақстанның ежелгі халқы Оңтүстік Қазақстанның қаңлы тайпалары болып табылады. Содан кейін олар біртіндеп солтүстік-батыс Қазақстанның сармат тайпаларымен араласып кетті. Олардың барлығы қазақ халқының негізін құрған алғашқы этно-саяси қоғамдастық болды.
Осылайша, қазақ этносының дамуындағы екінші кезеңді Қазақстан аумағында түркі тайпаларының орналасуын және олардың жергілікті этностармен толық ассимиляциясын есептеу керек. Түргештер, қарлұқтар, дулаттар, шигила, ягма, болаттар және т.б. пайда болып, ежелгі Қазақстан аумағындағы халықтың этникалық құрамы ұлғайды. Ең бастысы, бұл тайпалар — сақтар, үйсіндер, ғұндар — ежелден бері бір-біріне өздерінің дәстүрлерімен, өмір салтымен, нанымдарымен, әлеуметтік-экономикалық дамуымен жақын болған.
Қазақ халқының негізін қосудың үшінші кезеңі ретінде Орта ғасырдың (X—XIII ғғ.) гүлдену кезеңіне келетін халық санының ұлғаюын есептеу қажет. Бұл уақытта моңғол хандығының күшеюіне байланысты біздің аумақтың шығысында найман, керей, меркіт, жалайыр тайпалары орналасқан. Наймандар мен Жалайырлар көшіп, Жетісуға жетті. Жалайырлар үлкен жүзде, Орта жүзде наймандар мен керейлерде үстем тайпа болды.
|
67
|
«Қазіргі уақытта жастарды республикада сұранысқа ие мамандықтар бойынша даярлау керек» деген ойды қалай түсінесіздер?
|
68
|
XX ғасырдағы Қазақстан Республикасы экономикасының даму кезеңдеріне шолу жасап, негізгі факторларды талдаңыз.
|
69
|
«Патриотизм – туған жерге, мәдениет пен дәстүрге деген ерекше көзқарас». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
70
|
«Мәңгілік Елдің өзегінде қарапайым, түсінікті және біздің әрқайсымыз үшін ең қымбат ақиқаттар – отбасымыздың амандығы, қонақжайлық және еңбексүйгіштік, тұрақтылық, қауіпсіздік және бірлік, ертеңгі күнге деген сенім ұғымдары орныққан». Сіз «Мәңгілік Ел» Патриоттық акт тұжырымдамасымен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
71
|
«Тәуелсіз Қазақстан экономикасының көмірсутектер экспортына едәуір тәуелділігі ХХ ғасырдың бірінші жартысында аяқталды». Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
72
|
«Көшіп-қонудың табиғи циклдері қазақтардың мәдени-генетикалық кодының бір бөлігі». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
73
|
«Ресей империясы қазақ балаларын патша үкіметіне адал шенеуніктерді даярлау мақсатында оқытқан» деген пікір бар. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Мен бұл көзқараспен келісемін
Қазақ зиялыларының көптеген өкілдері орыс мектептерінде оқып, кейіннен патшаға адал болды. Алаш Орда қатысушылары тамаша үлгі болып табылады. Мұхамеджан Тынышпаев, Әлихан Бөкейхан, Халел және Жаһанша Досмұхамедов Санкт-Петербургте, Садық Аманжолов Қазанда, Әлихан Ермеков Томскіде және т.б. Олар негізінен заң факультеттерінде оқыды, яғни көптеген адамдар бюрократия мен жоғары деңгейдегі шенеуніктер үшін оқыды дегенді білдіреді.
|
74
|
«КСРО-ның 1924, 1936, 1977 жылғы Конституциялары КСРО-ны федералды мемлекет деп жариялады, бірақ іс жүзінде Кеңес одағы унитарлы мемлекет болды» деген пікір бар. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Жоқ, бұл тұжырым қате деп санаймын
Сол кезде елді біртұтас жүйе басқарса да, мемлекет біртұтас емес, федералды болды. Барлық республикалар автономияға ие болды және әркімнің өз конституциясы болды. Жоғарғы билік бәрін басқарғанына қарамастан өз заңдары болды.
|
75
|
XX ғасырдағы Қазақстан халқының этникалық құрамының өзгеруінің негізгі кезеңдерін анықтаңыз. Әр кезеңнің ерекшеліктерін сипаттаңыз. Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
76
|
«ХХ ғасырдың басы Азия мемлекеттері үшін ояну дәуірі» болып табылады. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Ия, менің ойымша, бұл тұжырым дұрыс
20 ғасырдың басында М. Гандидің басшылығымен ұлт-азаттық қозғалыстар басталып, Жапонияның қуатты державаға айналуы басталды. Иран сонымен бірге Ұлыбританиямен дипломатиялық және сауда қатынастарын орнатты және Ұлттар Лигасына кірді. Қытай өзін республика деп жариялап, аумағы үшін Жапониямен соғыс бастайды. Осы процесстердің барлығы сол кездегі әлемдік аренада үлкен назар мен ахуалға әкелді. Ал бүкіл Азия аумағында қайтымсыз тарихи өзгерістерге әкелді.
|
77
|
«Тілді шетелдік сөздермен шұбарламай, тіл тазалығын сақтау керек, өйткені шетел сөздері басқа этностардың мәдениетін, ерекшеліктерін, кодтық ақпаратын таратады» деген пікір бар. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Келісемін
Тіл - ұлттық қазына. Тіл - біздің өткеніміз, бүгініміз, болашағымыз, қарым-қатынас тәсілі және өркениеттің дамуындағы қозғаушы күш. Өкінішке орай, қазіргі уақытта көптеген заманауи тұрғындар өз тілдерін немқұрайлықпен қабылдайды. Өйткені олар тіл туралы аса ойланбайды. Адамдар ана тілін қорғауы керек: мүмкіндігінше аз жаргон, шетел тілдерінен алынған сөздерді қолдану, тіл мәдениетін сақтау қажет.
Менің ойымша, тілдің тазалығын сақтаудың бірінші себебі - тарихи фактор. Әрине, тіл ол көптеген ғасырлар бойы біздің қолымызда болып, бүгінгі күнге дейін тіліміз белсенді дамып келеді. Бірақ белгілі бір дәрежеде бұл құбылыс түсінбеушіліктер мен тіпті тілдік қақтығыстарды тудыруы мүмкін.
Жоғарыда айтылғандай тілдің белсенді дамуы әрдайым жағымды болмауы мүмкін, керісінше, тіпті жақсы нәтиже бермейді. Мысалы, қазір қандай да бір мәтіндерді қазақ тіліне аударуда өте жиі проблема туындайды, өйткені әр ұрпақ өкілдері қазақ тілін әр түрлі оқыған. Бұл кейбір сөздердің ұмытулуына, сонымен қатар ағылшын тілімен көптеп ауыстырылуына әкелді. Әрине, 21 ғасырда жаһандану тармағында әрбір халық жаңа мәдениетті тек позитивті түрімен қарсылауы қажет, бірақ адам әрқашан өз тілін ұмытпауы жөн. Әсіресе жасөспірімдер секілді ана тілін мазақтаудан, ластанудан бас тарту. Президентіміз өзі жаңа реформаларында тілге сай көптеген шараларды жасауда.
|
78
|
«Ресей империясының қазақ даласындағы әкімшілік реформалары көшпелі шаруашылықтың құлдырауына алып келді» деген пікір бар. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
79
|
«Патшалық Ресейдің отаршылдық саясатының бағыттарының бірі Қазақстан аумағына жіберілген ғылыми және әскери экспедициялар болды» деген пікір бар. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Иә, келісемін
Ресей ғалымдары Қазақстанда өлкенің отарлық игерілу мүддесіне қарай жұмыс істеді. Мысалы, Қырғыз-қайсақ экспедициясын құрудың бастамашысы И.И.Кириллов "Қырғыз-қайсақ және қарақалпақ ордалары туралы түсінік" атты іргелі еңбегін қалдырды, онда қазақ және қарақалпақ жерлері, табиғи жағдайлары, пайдалы қазбалары және сауда жолдары егжей-тегжейлі сипатталған. Ол Ресейдің Орталық Азия халықтарымен және қазақтармен сауда-экономикалық байланыстарды орнату мүмкіндігі мен пайдалылығын дәлелдеді.
XVIII ғасырда Ресей жасаған Қазақстанды кешенді зерттеудің алғашқы әрекеттері М. В. Ломоносовтың есімімен байланысты. Ол өлкеге ғылыми экспедициялар ұйымдастырудың және оның географиялық карталарын жасаудың бастамашысы болды.
1768-1774 жылдары Қазақстанға осындай экспедициялардың бірін академик, натуралист П. С. Паллас басқарды. Экспедиция бағыты солтүстік-батыс, солтүстік және Солтүстік-Шығыс Қазақстан жерлерінен өтті. Бұл экспедицияның нәтижесі оның үш бөліктегі "Ресей империясының әртүрлі провинцияларына саяхат" атты еңбегі болды. Қазақ халқының тарихы мен этнографиясы туралы құнды материалдарды қамтиды.
|
80
|
«Кеңестік кезеңдегі жетістіктердің бірі халыққа білім берудің жедел дамуы болып саналады». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
Мен келісемін
Кеңестік режимнің сөзсіз жетістіктерінің бірі - халыққа білім беру жүйесін дамыту және үздіксіз халықты сауаттылыққа үйрету.
1918 жылы "Бірыңғай еңбек Мектебі туралы Декларация" және "Бірыңғай Еңбек мектебі туралы ереже" қабылданды, онда кеңестік білім беру жүйесінің негізгі принциптері жарияланды - ақысыз, ұлдар мен қыздарды бірлесіп оқыту, теологиялық пәндерді оқытудан шығару, жазаның барлық түрлерін жою, мектептің өзін-өзі басқару. Барлық мектептер екі кезеңге бөлінді - бірінші, 8-13 жастағы балалар үшін және екінші, 13-17 жастағы балалар үшін.
Медреселерді, мектептер мен орыс-қазақ мектептерін кеңестік мектептерге айналдыру бойынша белсенді жұмыс басталды. Азамат соғысының соңына қарай Қазақстанда 144 мың оқушыдан тұратын 2410 мектеп жұмыс істеді, оның 31 мыңы - қазақтар.
|
81
|
«Заманауи қазақ әдебиетіне социалистік реализмнің бұлжымас ережелерінен толықтай бас тарту, идеологиясыздандыру, өмір құбылыстарына тарихи тәсілді тереңдету, алдыңғы қатарға ұлт мүдделерін шығару тән. Сонымен бірге көптеген қазақ жазушылары стиль мен эксперимент еркіндігі үшін күресуде». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға бірнеше дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
82
|
«Дала тайпаларындағы «әскери демократия» көсемдік түрінде дамудың ең жоғары деңгейіне жетті». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
83
|
«Батыс мəдениетін саналы түрде жүзеге асыруда қазақ даласының болашағын көремін». Сіз Ә. Бөкейхан тұжырымдамасымен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
84
|
«Дала өркениеті этностан тыс сипатқа ие болды және қандай да бір халықпен (этноспен) немесе белгілі бір дінмен байланысты болмады». Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
85
|
Қола дәуірінен орта ғасырға дейінгі дала өркениетінің барлық мәдениеттері сабақтастыққа ие және бірыңғай тарихи процесті құрайды деген пікір қалыптасқан. Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
86
|
«Ұлы Дала көшпелілерінің мемлекеттілігіне, соның ішінде қазақтарға биліктің «хан – билер – халық» үштігі тән. Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
87
|
«Кеңестік қазақ автономиясының жариялануы және оның одақтық республикаға өтуі Қазақстан тәуелсіздігі қалыптасуының маңызды тарихи кезеңдеріне айналды». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
|
88
|
«Көшпенділер әлемдік тарихи үдерістердің барысына елеулі әсер етті». Сіз бұл тұжырыммен келісесіз бе? Өз жауабыңызға дәйектер мен дәлелдер келтіріңіз.
Келісемін
Көшпенділердің әлемдік өркениетке қосқан үлесі зор деп сеніммен айтуға болады. Еуразия мемлекеттерінің бір бөлігін көшпенділер немесе олардың қатысуымен құрады.
Көшпенділердің өздері ешқандай діндер құрған жоқ, бірақ буддизмнің, христиандықтың, исламның таралуына ықпал етті. Әскери істерде олар төңкеріс жасап, садақ пен атқыштан ат атуды бүкіліне таратты .
Жаулап алулардың нәтижесінде көшпенділер барлық теңіз және құрлықтағы сауда жолдарын басқарды.
Л. Н. Гумилев "көшпенділер мәдениеті өзінің 3000 жылдық тарихында Жерорта теңізі мен Қиыр Шығыс халықтарына қарағанда шығармашылық эволюцияға ұшырады"деп санайды.
Еуразия сахарасындағы көшпенділердің бұл өркениеті біздің дәуірімізге дейінгі XI ғасырдың басынан бастап біздің дәуірімізге дейінгі XVIII ғасырға дейін жетелейді.
Л. Н. Гумилев еуразияшылдық идеясын ұстанды, ол Шығыс пен Батысты, сонымен бірге әлемнің төрт құрлығында орналасқан Орта Азияны Византиямен, Персиямен, Үндістанмен және Қытаймен біріктірген дәл көшпенділер әлемімен үндесті.
|
89
|
«Салт-дәстүрлер қазақ халқының рухани және адамгершілік құндылықтарының көрінісі болып табылады». Сіз бұл пікірмен келісесіз бе? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
|
90
|
«Отырықшы және көшпелі халықтың арасында тығыз экономикалық және мәдени өзара байланыс болды». Сіз бұл туралы не ойлайсыз? Өз жауабыңызға кем дегенде екі дәйек пен дәлел келтіріңіз.
Көшпелі және жартылай көшпелі шаруашылық өнімдері дала еңбеккерлерінің қажеттіліктерін қанағаттандыра алмады, сондықтан көрші отырықшы-егіншілік аймақтарымен, соның ішінде қала тұрғындарымен тауарлы-шаруашылық байланыстарға қажеттілік туындады. Сонымен қатар, мәдени және дүниетанымдық құндылықтармен алмасу болды.
Сондықтан Қазақстан аумағында және онымен шектес елдерде ежелден екі шаруашылық-мәдени типтің қалыптасуы үшін алғышарттар қалыптасқан. Бірінші түрі – көшпелі мал шаруашылығы-Қазақстан аумағының басым бөлігінде таралған және негізінен мал шаруашылығы өнімдерін өндірген. Екінші түрі – отырықшы-ауылшаруашылық оңтүстік аймақтарда кең таралған. Оған қалалар, қалалық елді мекендер, суару жүйелері қолданылған егіншілік және қолөнердің болуы тән.
| |
|
|
Скачать 0.53 Mb.