Книга Терапия казак (1). Жедел бронхит жне бронхиолит
 Скачать 6.33 Mb.
|
Бауыр циррозының ауырлық дәрежелерін анықтау
Ескерту: көрсеткіштердің цифрлық эквиваленттерін қосады, олардың жиынтығы науқас адамды Чайлд-Пью кластарының біреуіне жатқызуға мүмкіндік береді. А классы – баллдар қосындысы 5 пен 6 арасында; В классы – баллдар қосындысы 7-ден 9 дейін; С классы – баллдар қосындысы 9 жоғары. А классы компенсациялы бауыр циррозын, В және С кластары декомпенсациялы бауыр циррозын көрсетеді. Асқынулары. Бауыр циррозының асқынуларына жататындар: 1) асқазан – ішек жолының жоғарғы бөлігінен қан кету; 2) бауыр прекомасы және комасы; 3) екінші ретті инфекция (пневмония); 4) гепато – лиенальдық синдром; 5) цирроз – ракқа көшу; 6) қақпа венасының тромбозы; 7) өт жолдарында конкременттер түзілу (бірінші ретті билиарлық циррозында). Бауыр циррозының ең жиі кездесетін түрлері.Бауыр циррозының ең жиі кездесетін түрлеріне вирустық және алкогольдік цирроздар жатады. Олардың үлесіне барлық бауыр циррозының 75-85% тиеді. Вирустық бауыр циррозы. Аурудың себебі В және С гепатитінің вирусы. Науқас адам анамнезінде бұрын вирустық гепатитпен ауырғаны жөнінде мәлімет болады. Аурудың клиникасында бауыр жетіспеушілігінің белгілері басым болады. Цирроздың бұл түрінің маркерлері HBsAg В гепатитінің беткей антигені және өзекті антиген HBc Ag қарсы антиденелер. Лапороскопия мен бауыр биопсиясы бауыр циррозын анықтап қана қоймайды, оның морфологиялық типін, процестің активтілік белгілерін анықтауға мүмкіндік береді. Алкогольдік бауыр циррозы. Алкогольдік бауыр циррозының этиологиялық критерийлеріне анамнезде маскүнемдік туралы мәліметтің және бұрын болған жедел алкогольдік гепатит белгілері туралы мәліметтердің болуы жатады. Алкоголизмнің неврологиялық және соматикалық белгілерінің елеулі маңызы болады: полиневрит, миопатия, Дюпюитрен контрактурасы. Витамин жетіспеушілігі белгілерінің (глоссит, хейлоз, гемералопия), эндокриндік бұзылыстар белгілерінің (гинекомастия, аталық бездердің семуі, етеккір циклінің бұзылуы) болуы да маскүнемдікке тән. Бауыр циррозының клиникалық көрінісінде портальдық гипертензия белгілері басым болады. Лапороскопия мен биопсия аурудың диагнозын дәлдеуге көмектеседі. Ең мәліметті гистологиялық белгі – алкогольдік гепатит пен Маллори гиалинінің түзілуі және нейтрофильдердің ошақты инфильтрациясы. Бауыр циррозының сирек түрлері.Бауыр циррозының сирек түрлеріне билиарлық, вена – окклюзиялық (Бадд – Киари синдромы, флебопортальдық цирроздар) және зат алмасу цирроздары (гемохроматоз және Вильсон – Коновалов ауруы) жатады. Бірінші ретті билиарлық бауыр циррозы. Бірінші ретті билиарлық бауыр циррозының негізін, көбіне себебі белгісіз, бауыр ішілік холестаз құрайды. Аурудың клиникалық көрінісінде холестаз синдромы басым болады. Сондықтан науқас адамның басты шағымдары сарғаю мен терінің қышуы болады. Кейін меланодерма, ксантомалар, ксантелазмалар қосылады, тері құрғақ және дөрекі күйге көшеді. Бауыр жетіспеушілігі синдромы кеш көрініс береді. Бірінші ретті билиарлық циррозда остеопороз байқалады, кейде ол сүйектің спонтанды сынуына дейін жетеді. Ауруда болатын геморрагиялық диатез бен стеатоз ахолия нәтижесінде туындайтын майға еритін витаминдердің сіңу жетіспеушілігі және кальций жетіспеушілігімен байланысты болады. Бірінші ретті билиарлық циррозға қанда Jg M мен митохондрий фракциясына қарсы түзілген антидене-лердің көбеюі тән. Екінші ретті билиарлық циррозда холестаз, бауыр циррозы белгілерімен қатар негізгі аурудың белгілері анықталады. Екінші ретті билиарлық цирроздың диагнозын дәлдеу үшін он екі елі ішектің эндоскопиясын (үлкен дуоденальдық емізіктің күйін анықтайды), УДЗ (жалпы өт түтігінің калибрі мен ұйқы безі басының күйін анықтайды) және билиарлық радионуклидтік сцинтиграфия (жалпы өт түтігінің толуының жылдамдығы мен сипатын анықтайды) жасайды. Бадд-Киари синдромындағы (бауыр венасының тромбозы) бауыр циррозы. Аурудың клиникасында оң жақ қабырға астының ауыруы, қызба, анағұрлым үлкейген және ауырсынуы бар бауыр, жиі үлкейген талақ белгілері басым болады. Асцит дамиды. Бауыр функциясы шамалы бұзылады. Бауырды радионуклидті тексергенде шеті онша айқын емес толу кемістіктері тіркеледі. УДЗ-де бауыр және төменгі қуыс венасының өзгергені, бауырдың құйрық бөлігінің гипертрофиясы, бауырдың артқы сегменттерінің басым зақымданғаны көрінеді. Флебопортальдық цирроздар (қақпа венасының тромбофлебиті). Сол жақ қабырға астының ауыруы мен өңештің варикозды кеңіген веналарынан қайталап қан кету анықталады. Талақ өте өскен. Бауыр зақымдану белгілері мен сарғыштық болмайды. Радионуклидті тексергенде ерте спленомегалия анықталады, бауыр шеттерінің деформациясы аурудың кеш сатыларында пайда болады. Гемохроматоздық бауыр циррозы. Тұқым қуалайтын фермент жетіспеушілігінің нәтижесінде темірдің ішектегі абсорбциясы күшейіп, ол ішкі органдарға (бауыр, ұйқы безі, жүрек) жиналады, кейін бұл органдар беріштенуге (склероздану) ұшырайды. Темір депоға әуелі ферритин (белок + 23% темір), кейін гемосидерин (белок + 35% темір) түрінде жиналады. Гемохроматоздың өріс алған сатысында классикалық триада анықталады; аяқ – қол, бет, мойын және жыныс органдары терісінің көгілдір реңді сұрғылт түске боялуы (меланодермия), қант диабеті және бауыр циррозы қалыптасады, ол науқас адамдардың 80% анықталады. Кейбір науқастарда жүрек әлсіздігінің белгілері болады. Қан сарысуындағы темір көбейген (қалыпты жағдайда 14,3-32,2 ммоль/л тең). Бауыр биопсиясында гепатоциттерде темір жиналғаны анықталады. Гемосидерин берлин көгімен оң мәнді реакция береді (Перлс реакциясы). Вильсон-Коновалов ауруындағы бауыр циррозы (гепатолентикулярлық дегенерация). Вильсон-Коновалов ауруы – организмде мысты тасымалдауға жауапты церулоплазминнің биосинтезінің бұзылуымен байланысты тұқым қуалайтын ферментопатия. Церулоплазминмен байланыс жеткіліксіз болуының нәтижесінде мыс бауырда, мидың сұр ядроларында, бүйректерде және көздің мөлдір қабығында жиналады. Мыстың ОНЖ жиналуы бас миының жасымық тәрізді ядросы аймағының симметриялы жұмсарып, киста тәрізді қуыстар түзілуін тудырады. Аурудың клиникасында бауыр циррозының белгілерімен қатар экстрапирамидалық (аяқ – қолдың дірілі, бұлшық ет тонусының күшеюі, жүрістің бөгеттенуі, дизартрия, дисфагия) және зиятты – эмоциональдық бұзылыстар бой көрсетеді. Түсі сұрғылт – қоңыр жасыл реңді құрамында мыс бар пигменттің көздің мөлдір қабығында ені 2 мм шамасындағы сақина тәрізді жиналуы (Флейшер – Кайзер сақинасы) аурудың патогномониялық белгісі болып есептеледі. Плазмада церулоплазмин деңгейі төмендеген (норма 25-45 бірлік), жиі оған қоса қандағы бос мыстың концентрациясы азайған (норма 13,4-24,4 мкмоль/л). қандағы бос мыстың азаюы церулоплазминмен байланысты мыс фракциясының азаюымен және мыстың несеп арқылы бөлінуінің күшеюімен (100 мкг/тәул. жоғары) байланысты. Констрикциялы перикардитте болатын жүрек циррозында тұрақты асцит, гепато-спленомегалия, цирроздың басқа түрлерінде болмайтын вена қысымының көтерілуі, ауыр ентігу, мойын веналарының ісінуі, цианоз байқалады. Жоғарғы қуыс венасы жүйесіндегі гипертензия мен бауыр және қақпа венасында қан іркілудің бірігуі және ерте асциттің пайда болуы констрикциялы перикардит туралы күдік тудырулары керек, ал рентгенография немесе эхокардиография оны анықтауға мүмкіндік тудырады. Диагноз қою және екшеу-іріктеу диагнозы. Бауыр циррозының диагнозын қою критерийлері: 1) бауырдың патологиялық зақымдану (қабыну, у әсер ету т.б.) активтілігінің синдромы; клиникалық белгілерімен, функциональдық цитолиз, холестаз және мезенхималы – қа-быну синдромдарының белгілерімен дәлелденуі керек; 2) бауыр жетіспеушілік синдромы; 3) портальдық гипертензия синдромы. Шешуші диагноз пункциялық биопсия мен лапороскопия мәліметтеріне қарап қойылады. Бауыр циррозын созылмалы активті гепатиттен, бауырдың қатерлі ісігінен, альвеококкоздан, констрикциялы перикардиттен, сублейкемиялық миелоздан, бауыр амилоидозынан, туберкулездік перикардиттен айыра білу керек. Бауыр циррозы созылмалы гепатиттен портальдық гипертензия белгілерінің болуы арқылы ажыратылады. Бауыр рагіне аурудың тез дамуы, жүдеу, қызба, бауырдың ауыруы, оның тез өсуі тән (бұл жағдайда талақтың мөлшері өзгермейді). Сипап тексергенде бауырдың беті бұдыр, тығыздығы «тас сияқты» қатты болады. Лейкоцитоз, анемия, ЭТЖ өте жоғары өсуі анықталады. Бауыр рагінің (бірінші ретті рак, цирроз – рак) ең сенімді белгілеріне оң мәнді Абелев – Татаринов реакциясы (агардағы преципитация реакциясының көмегімен эмбриональдық сарысу глобулиндерін - -фетопротеинді анықтау) және нысаналы биопсия мен ангиография мәліметтері жатады. Альвеококкоздың бірінші белгісі – шамадан тыс қатайған бауырдың өсуі. Диагноз қоюда пневмоперитонеум қолданып орындалған рентгенологиялық тексеру мен бауырды сканерлеу көмектеседі. Эхинококкоз диагнозының критерийі – латекс – агллютинация реакциясының көмегімен анықталатын спецификалық антиденелер, кей жағдайда лапороскопия мәліметтері диагноз критериін ролін атқарады. Констрикциялы перикардит (оң жақ қарынша аймағында басым орналасқан) жүрек қабының туберкулезбен созылмалы зақымдануының, жүрек тұсының жарақаты мен жаралануының, іріңді перикардиттің нәтижесінде дамиды. Жүректің жаншылуының алғашқы белгілеріне жақсы көңіл – күй фонында оң жақ қабырға тұсында салмақ сезіну, бауырдың, негізінен оның сол жақ бөлігінің өсуі мен тығыздалуы, пальпация кезінде бауырдың ауыратыны жатады. Ентігу тек күш түскенде байқалады, пульс жұмсақ, толықтығы төмен. Вена қысымы жоғарлаған. Жүрек ұлғаймаған. Ауруды дұрыс анықтау үшін анамнез мәліметтерін ескеру керек, констрикциялық перикардитте бауырдағы қан айналысының іркілісі қан айналысы декомпенсациясының алдында болады. Сенімді диагноз қою критерийлері – рентгенография немесе эхокардиография мәліметтері. Сублейкемиялық миелоздың қатерсіз дамуында талақтың өсуі бауырдың өсуінің алдында болады, портальдық гипертензия болмайды. Ауқымды спленомегалия мен қанның болмашы өзгерістерінің (жетілген түрлері басым орташа дәрежелі нейтрофилез) арасында алшақтық байқалады. Диагноз қоюдың сенімді критерийлері – трепанобиопсия мәлімет-тері: айқын клеткалық гиперплазия, мегалокариоциттердің көбеюі, дәнекер тінінің өсуі. Амилоидозда бауыр консистенциясы тығыздалған, шеті үшкірленген болып келеді, пальпация кезінде бауырдың ауырсыну реакциясы болмайды. Бауырдың ауқымды ұлғаюы аурудың кеш сатысында байқалады. Шешуші диагнозды бауыр биопсиясының мәліметтеріне қарап қояды. Асцит болған жағдайда бауыр циррозын туберкулездік перитониттен айыра білу керек. Туберкулез перитонитінде науқастың бұрын басқа органның туберкулезімен ауырғаны туралы анамнезде мәлімет болады. Туберкулезде серологиялық реакциялар оң мәнді болады және бауыр циррозындағы асцит сұйықтығы туберкулезде болатын асцит сұйықтығынан ерекше болады (48-кесте). 48-кесте Бауыр циррозындағы және тубперитониттегі асцит сұйықтығы
Тубперитонитте лапороскопияда айқын фиброздық тартпаларға қоса ішперде бетінде спецификалық грануляциялар болады. Клиникалық диагнозды тұжырымдауда ескеру керек: 1) аурудың этиологиясын; 2) морфологиялық түрін – макронодулярлық, микронодулярлық, аралас; 3) аурудың клиникалы – функциональдық сипаттамасын: а) компенсациялы цирроз; б) декомпенсациялы цирроз (портальдық гипертензияның, бауыр – клеткалық жетіспеушіліктің дәрежесін); 4) басқа симптомдарды (холестаз, гиперспленизм т.б.); 5) цирроздың активтілігін (активті фаза, активті емес фаза; қайталау және ремиссия); 6) даму барысын: үдемелі, тұрақты, кері дамулы (регресті даму). Диагноз тұжырымдау мысалдары: 1. Тез үдемелі (активті үдемелі) вирустық ірі түйінді цирроз, бауыр функциясы айқын бұзылған. Портальдық гипертензия – асцит, варикозды кеңіген веналар. 2. Солбыр ағынды, криптогендік, ұсақ түйінді бауыр циррозы. Бауыр функциясы сақталған, портальдық гипертензия, өңеш веналарының орташа дәрежелі түйінді кеңуі. 3. Латентті, алкогольдік, ұсақ түйінді бауыр циррозы, бауыр функциялары сақталған, портальдық гипертензия белгілері жоқ. 4. Бірінші ретті билиарлық бауыр циррозы, үдемелі түрі. Остеопороз, ауыр оссалгиялар. Емі. Бауыр циррозын емдеу комплексті болуы керек және оның құрамына кіретін емнің түрлері: 1) этиологиясына әсер ету; 2) патогенетикалық ем; 3) бауыр циррозының асқынуларын емдеу. Режим науқас адамды қорғайтын болуы керек. Науқас адамға түсетін күшті азайтады. Активті цирроз бен процестің декомпенсациясында төсек режимін белгілейді. Диета. Певзнер бойынша №5 диета тағайындалады, белокты көп беруде сақтық жасау керек. Энцефалопатия белгісі көрініс бергенде, тағайындалатын белок мөлшері аммиакпен улануды тудырмауы керек (тәулігіне 20-40 г дейін), ас тұзын тәулігіне 6 г дейін азайтады. Асцитте тұзсыз диета беріледі. Аурудың себебіне әсер ету. Вирустық циррозда жүйелі түрде созылмалы гепатитті емдеу керек. Алкогольдік циррозда ішімдікті тию аурудың терминальдықтың сатысынан басқа жағдайда өте жағымды нәтиже береді. Дәрілік цирроздар (допегит, метотрексат және басқалары) дәрі қабылдауды тоқтатқан кейінгі 2-9 айда өзінің активтігін азайтады. Ең тиімді этиотропты ем екінші ретті билиарлық бауыр циррозында байқалады. Патогенетикалық емнің құрамына кіретін ем шаралары: а) бауыр клеткаларының метаболизмін жақсарту; б) иммунды депрессивті ем; в) портальдық гипертензияны төмендету; г) өте айқын синдромдарға (гиперспленизм, холестаз) әсер ету. Бауыр клеткасының метаболизмін жақсарту. Бауырды қорғайтын әсері бар дәрілерге (гепатопротекторларға) В тобының витаминдері, никотинамид, фолий қышқылы, С витамині, кокарбоксилаза, липой қышқылы, легалон (силибинин), эссенциале, лив – 52, амин қышқылдары мен белок гидролизаттары жатады. Гепатопротекторлар жеке түрде бауыр циррозының активті емес компенсациялы түрінде қолданылады, оларды глюкокортикоидтармен қосып, активті декомпенсациялы циррозда қолданады. Иммунды депрессивті емді аутоиммундық цирроздың бастапқы сатысында (аутоиммунды активті созылмалы гепатит салдары) және өте айқын қабыну активтілігі бар вирус-тық циррозда (вирустық созылмалы гепатиттің ақыры) тағайындайды. Қабыну активтілігінің критериі деп сарысу аминотрансферазасының қалыпты күймен салыстырғанда 5 есе өсуі, гамма – глобулин концентрациясының 20 г/л дейін өсуі мен конъюгациялы гипербилирубинемияны есептейді. Иммунды депрессивті емге преднизолонмен, азатиопринмен және делагилмен емдеу жатады. Преднизолонның тәулігіне 25-30 мг тағайындайды, кейін сүйемел дозаға (7,5-10 мг/тәулігіне) көшеді. Ем курсі 3 айдан бірнеше жылға созылады. Преднизолонмен емдеудің қысқа курсі (20-40 күн) алкогольдік цирроз бен гиперспленизм өршіген кезде қолданылады. Азатиопринді преднизолонның дозасын азайту кезінде белгілейді. Преднизолонның 20-30 мг/тәул. дозасына азатиоприннің 25-50 мг (1-1,5 мг/кг тәулік ішінде) қосып береді. Азатиоприннің сүйек миындағы қан түзу процесін тежейтінін естен шығармау керек. Портальдық гипертензияда (өңеш веналарының варикозды кеңуі) қақпа венасындағы қысымды азайтатын дәрілер беріледі. 1. Анаприлин (обзидан, индерал) тәулігіне 40-120 мг 3-4 ай бойы (ЖЖС 25% азаюы керек). 2. Нитросорбит (әсері ұзартылған басқа нитраттар) күнге 20 мг 4 рет 2-3 ай бойы беріледі. Портальдық жүйенің декомпрессиясын тудыру үшін портокавальдық тамыр анастомозын салу, құрсақ артериясы тарамдарын байлау, органопексия, спленэктомия операциялары жасалады. Операция жасау көрсетпелеріне бұрын қан кету болған өңештің варикозды кеңіген веналарының болуы мен жоғарғы дәрежедегі портальды гипертензия жатады. Гиперспленизмде қан түйіршіктері сандарының сынды деңгейге дейін азаюы мен қансырағыштықтың қоса кездесуі немесе инфекциялық асқынулардың пайда болу қауіпі гемостатикалық, инфекцияға қарсы және орнын толтыру емдерін жүргізуге көрсетпелер болып табылады. Тромбоцитарлық немесе лейкоцитарлық масса құйылады, немесе қысқа мерзімге (3-6 айға) преднизолонның орташа дозасын (20-40 мг/тәул.) тағайындайды. Бұрын қан кеткен немесе қан кету қаупі бар гиперспленизмде спленэктомия жасайды. Холестаз синдромы терінің қышуымен, майға еритін витаминдер және кальций тапшылығымен сипатталады. Терінің қышуын тоқтату үшін ионалмасу шайыры холестирамин береді: тәулігіне 12-16 г (1 шай қасығын 1 стакан суға немесе шырынға ерітіп, күнге 3 рет), ертеңгілік тамақтан 30 минут бұрын және 40 минут кеш, түскі тамақтан 40 мин. бұрын береді, яғни ішекке көп мөлшерде өт қышқылдары түскен кезде береді. Холестираминді ұзақ қолдану остеопороз тудырады, себебі бұл препарат кальцийдің несеппен көп бөлінуін тудырады. Қышуды тоқтату әсері активтенген көмірден алынған препарат билигнинде болады. Билигнинді 5-10 г (1-2 шай қасығы) күнге 3 рет тамақтан 30-40 минут бұрын қабылдайды, сумен қосып ішу керек. Емнің курсі 7 күннен 3 айға дейін созылады. Өт бөлінуі толық тоқтағанда беруге болмайды. Майға еритін витаминдер тапшылығында А витаминінің ертіндісі – ретинол (100 000 ӘБ), Е витаминінің ертіндісі – токоферол (100 мг), К витаминінің ертіндісі – викасол (5 мг) және кальций препараттары (0,5 күнге 3 рет) беріледі. Кейде плазмаферездің белгілі бір әсері болады. Асцитті емдеу. Асцитті емдеуде алдымен төсек режимін, кейін жартылай төсек режимін белгілейді; диетада ас тұзын азайтады, нәтиже болмаған жағдайда альдостерон антагонистерін тағайындайды. Егер бұл препараттар тиімді болмаса, онда салуретиктер беріледі. Режим бауырдың қызметін жеңілдетуге көмектесуі керек. Ең жайлы режим – төсекте болу режимі. Диетадағы ас тұзының тәуліктік мөлшерін 1-1,5 г дейін азайту керек, ішке қабылданатын сұйықтықты 1500 мл азайту керек, белок мөлшері 1 г/кг дене массасын құрайды. Тағамның калориялық құндылығы 1500-2000 ккал құрайды. Егер бұл шаралар нәтиже бермесе, онда антиальдостерондық дәрілер (верошпирон, альдактон) беріледі. Верошпироннан басқа науқас адамға күн сайын немесе күн аратпа 40-80 мг фуросемид тағайындайды. Оң мәнді нәтижеге қол жеткеннен кейін фуросемидтің 40 мг 3-6 күнде 1 рет алуға көшеді. Осмотикалық диурезді күшейту мақсатында венаға альбумин ертіндісін (10% - 100 мл) және маннитолды (20% ертіндінің 100 мл) 2-3 күн сайын егіп тұрады. Емге көнбейтін табанды асцитте парацентез жасалады, әр жіберілген сұйықтықтың 1 л альбуминнің 6-7 г венаға егеді. Бауыр циррозымен ауыратын науқасты емдеу әдісі.Компенсациялы (активті емес цирроз, Чайлд – Пью бойынша А класы) циррозда базистік ем жүргізеді (созылмалы гепатиттегі сияқты). Субкомпенсациялы бауыр циррозында (Чайлд – Пью бойынша В класы) базистік ем, гепатопротекторлар тағайындалады, ісік – асцит синдромын және портальды гипертензияны емдейтін дәрілер белгіленеді. Декомпенсациялы бауыр циррозында базистік ем, глюкокортикостероидтар және цитостатиктер (аутоиммунды цирроз, гиперспленизм, гемолитикалық анемия), вирустық циррозда вирусқа қарсы препараттар және симптоматикалық ем қолданылады. Асқынуларды емдеу.Өңеш – асқазаннан қан кетуді тоқтату 1. Қан ұюды тездететін дәрілер егіледі: донордан қанды тура егу, жас мұздатылған қанды бөліп, 100-200 мл қайталап егу, аминокапрон қышқылын, викасолды, кальций хлоридын егу. 2. Питуитрин немесе вазопрессин 20 Б дозада глюкозаның 5% ертіндісінің 100-200 мл қосып, 15-20 мин. бойы венаға егіледі (қақпа венасындағы қысымды азайтады). 3. Қан кетуді тоқтату үшін баллонды тампонада, асқазандық гипотермияны қолданады, варикозды кеңіген венаны шұғыл байлау керек. 4. Постгеморрагиялық команың алдын алу үшін ішектегі қанды сыртқа шығару керек (клизма), асқазанды жуу керек, асқазан ішіндегі тамақты сорып алу керек, тәулігіне 3 л дейін сұйықтық егу керек, кең спектрлі антибиотиктер тағайындау керек. Асцит – перитонит декомпенсациялы бауыр циррозымен ауыратын адамдардың 7-8% байқалады. Ең жиі себептері – Escherichia coli, стрептококктар, клебсиелла, стафилококтар, протей. Тән белгілер – іштің ауыруы, пальпация кезінде іштің ауыруы, қызба, ішек парезі және ішек перистальтикасы шуының жойылуы (көбіне ішперденің тітіркенуі болмайды), лейкоцитоз. Асцит – перитонит бар науқастарда жиі бауырлық энцефалопатия белгілері күшейе түседі, жиі сепсис көрініс береді, өңеш веналарынан жедел қан кету мен гепаторенальды синдром кездеседі. Асцит – перитонит туралы күдік пайда болғанда шұғыл түрде асцит сұйықтығын бактериологиялық тексеру керек және кең спектрлі әсері бар антибиотиктер тағайындау керек. Гепато-ренальдық синдром – бауыр циррозы мен ауыратын адамдарда болатын тұрақты функциональдық бүйрек жетіспеушілігі. Оның негізін бүйректік вазоконстрикция, әсіресе бүйректің сыртқы зонасының вазоконстрикциясы құрайды. Бүйрек қан айналысының және гломерулярлық фильтрацияның күрт төмендеуі, өзектік реабсорбцияға қабілеттіліктің сақталған күйінде натрий экскрециясының әрмен қарай төмендеуі вазоконстрикциямен түсінідіріледі. Гепаторенальдық синдромның белгілеріне қан плазмасындағы креатинин мен мочевина мөлшерінің біртіндеп көбеюі, олигурия (тәулікте 500 мл төмен), натриурияның күрт төмендеуі, кейін гиперкалиемияның және метаболизмдік ацидоздың дамуы жатады. Гепаторенальдық синдромда белок беруді 0,5 г/кг дейін (мұндай режимде теріс мәнді азот тепе-теңдігі дамымайды), суды тәулігіне 800-1000 мл дейін шегеру керек, себебі бүйрек жетіспеушілігінде суды бөлу өте азаяды, оның нәтижесінде сұйылту гипонатри-емиясы мен плазманың гипоосмолярлығы пайда болады. Белок метаболизмін тежейтін глюкозаның 5% ертіндісін егеді. Кей авторлар екі сағат сайын венаға альбуминнің 50 мл мен маннитолдың 20% ертіндісінің 150 мл егіп, кейін фуросемид пен альдостерон антагонисін беруді ұсынады. Гепаторенальдық синдромның алдын алу шараларына гиповолемияны тудыратын факторларды (диуретиктерді бақылаусыз беру, парацентез кезінде асцит сұйықтығын шамадан тыс алу) жою, бейстероидтық қабынуға қарсы дәрілерді беруді тежеу, инфекциялық асқынуларды мезгілінде емдеу және қан кетуді тез тоқтату кіреді. Бауыр комасы. Комада барлық препаратты венаға егеді: а) аммиакты және басқа метаболиттерді залалсыздандыру – орницетилдің 20 г/тәул. дозасын глюкозаның немесе натрий хлоридының ертіндісіне қосып егу; б) бауыр клеткаларындағы зат алмасуды жақсарту: эссенциале, глюкозаның 5% ертіндісі (глюкозаның тәуліктік дозасы 400 г жетуі мүмкін) витаминдермен (аскорбин қышқылы, пиридоксин, кокарбоксилаза) қосып егіледі; в) тұрақты түрде электролиттік балансты, қышқыл – негіз күйді бақылап отыру керек; керек мезгілінде электролиттер мен буферлік қоспалар егіп, реттеп отыру керек; г) ішек флорасының тіршілік әрекетін басу үшін және бактериялық асқынулардың алдын алу үшін әсер спектрі кең антибиотиктерді (неомицин, мономицин, канамицин) асқазан зонды арқылы жібереді; д) бауыр – клеткалық комада глюкокортикоидтық гормондардың (олардың әсері күмәнді) үлкен дозалары егіледі; е) жоғарғы тазарту клизмаларын қояды; ж) қан ұю факторларының тапшылығында жас қатырған плазманың 800 мл/тәул., фибриногеннің 3-4 г немесе жас қан, одан басқа витамин К 20-30 мг венаға егеді. Бауыр циррозының сирек түрлерінің емі.Вильсон-Коновалов ауруы. 1) Диетада құрамында мыс көп тағамдар (бауыр, шоколад, кептірілген жемістер, саңырауқұлақтар) болмауы керек; 2) Қалған өмір бойы ішке Д-пеницилламин (купренил) қабылдау керек; ол мыстың бөлінуін көбейтеді. Басында 250 мг күнге 2-3 рет тамақ алдында қабылдайды, кейін тәуліктік дозаны біртіндеп күнге 1-1,5 г дейін көбейтеді (мыстың несеппен бөлінуін ескере отырып). Д-пеницилламин В6 витаминінің антиболиті болып есептеледі, сондықтан оны пиридоксинмен бірге (тәулігіне 25-50 мг) қабылдайды. Бауыр ауыр зақымданғанда, цирроз қалыптасу сатысында Д-пеницилламиннің аз дозасы (тәулігіне 300-900 мг) қолданылады. Д-пеницилламинмен емдеген кезде лейкоцит пен тромбоцит деңгейін және бүйректің функциональдық көрсеткіштерін бақылап отыру керек. Кейбір авторлардың пікірі бойынша, Д-пеницилламинге ұқсас әсерді одан улы қасиеті анағұрлым төмен цинк сульфаты да көрсетеді: ол мыстың ішектегі абсорбциясын тежейді. Капсулада 200 мг күнге 3 рет тамақтан 30 минут бұрын қабылдайды. Гемохроматоз. Ең тиімді емдеу әдісі – жүйелі түрде қан жіберу. Алғашында 500 мл арасына апта салып қан жіберіп тұрады, қан жіберуді орташа дәрежелі қаназдық пайда болғанға дейін жалғастырады. Кейін қан жіберу арасындағы үзілістерді 3 айға дейін созып, емді бауырдағы шамадан тыс жиналған темірді жойғанға дейін жалғастырады. Еңбекке қабілеттіліктің қалпына келу критерийлері: клиникалық – лабораториялық белгілері бойынша бауырдағы активті қабынудың жойылуы, бауыр – клеткалық жетіспеушілік синдромының, портальдық гипертензияның, гиперспленизмнің компенсация немесе субкомпенсация күйге оралуы. Уақытша еңбекке қабілетсіздіктің орташа мерзімдері: онша айқын бауыр – клеткалық жетіспеушілік белгілері жоқ аурудың жеңіл қайталауында – 4-5 апта, айқын бауыр – клеткалы жетіспеушілік белгілері бар аурудың ауыр қайталауында 2,5-3 айға дейін. МӘСК жолдама беру көрсетпелері: портальдық гипертензия, төменгі және орташа дәрежелі бауыр – клеткалық жетіспеушілік бар бауыр циррозы. Диспансерлеу. Бауыр циррозымен ауыратын адамдарды учаскелік терапевт диспансерлік есепке алады. Қарау жиілігі – жылға 4 реттен сирек емес, компенсациялы бауыр циррозының тұрақты дамуында қарау жиілігі жылына 2 реттен сирек болмауы керек. Прогнозы. Бауыр циррозындағы патологиялық процесс қайтымсыз болып келеді, бірақ барлық ем – алдын алу шараларын сауатты іске асыру науқас адамның компенсациялы күйін анағұрлым созуға мүмкіндік береді. Жағымсыз болжам көрсеткіштері: 1) билирубиннің 300 мкмоль/л жоғары болуы; 2) альбуминнің 20 г/л төмен болуы; 3) ХҚҚ – 2,0 төмен (немесе протромбин индексі < 60%). Профилактикасы. Бауыр циррозындағы профилактикалық шараларға этиологиялық факторларды жою немесе шектеу, созылмалы гепатит пен бауырдың майлы дистрофиясын емдеу, ауыр астенияда жұмыстан босату, бауырға жағымсыз әсер ететін өнеркәсіп факторлар мен дәрілерді жою жатады. Асқорыту мүшелерінің аурулары бойынша тестілер сұрақтары Бір дұрыс жауабын беріңіз 1. Крон ауруының белгілеріне жатпайтыны: а) іштің ауыруы б) іштің ішінде сипап анықталатын түзіліс в) мальабсорбция белгілері г) түйінді эритема д) іш қатуы 2. Крон ауруының себебі жөнінде дұрыс пікір: а) екшеленбеген антигенге бұрмаланған иммундық реакцияның нәтижесі болып табылады б) бейспецификалық жаралы колиттің салдары болып табылады в) туберкулезбен байланысты г) саркоидозбен байланысты д) ісікпен байланысты 3. Крон ауруында біреуінен басқасының бәрі тағайындалады: а) диета б) сульфаниламидтер в) глюкокортикоидтар г) Н2-рецепторларының блокаторлары д) метронидазол 4. Пилоростенозда болмайтын белгі: а) жеңілдік әкелетін құсу б) титықтап жүдеу және сорығу в) тетания г) диарея д) «шалпыл» шуы 5. Асқазан жарасы перфорациясына ең тән белгі: а) іштің ауыруы б) қанды құсық в) іш қуысында бос газ болуы г) іштің кебуі д) АҚҚ түсіп кетуі 6. Біреуінен басқасының бәрі асқазаннан қан кету белгілеріне жатады: а) гематемез б) мелена в) артериялық гипотензия г) тахикардия д) іш пердесінің тітіркену симптомдары 7. Асқазан жарасының пенетрация түрінде асқыну мүмкіншілігін көрсететін белгі: а) ашқарынға болатын іштің ауыруының күшеюі б) түнде болатын ауырғандық в) қыжыл г) кекірік д) 12-елі ішектің жара ауруының циклді даму барысының жойылуы 8. Созылмалы гастриттің диагнозын қою үшін ең сенімді тексеру: а) клиникалық белгілер жиынтығы б) рентгенологиялық тексеру в) кілегей қабықтың биоптатын гистологиялық тексеру г) асқазанның секреция функциясын тексеру д) эндоскопиялық тексеру 9. В типті созылмалы гастритті емдеуде қолданылатын негізгі принциптер: а) гистаминнің Н-рецепторларының блокаторларын тағайындау б) Helicobacter pyloridi жою в) ферменттік препараттарды тағайындау г) антацидтерді тағайындау д) табиғи асқазан сөлін беру 10. Қай аурудың дамуында аутоиммунды механизм негізгі болып есептеледі: а) асқазан рагі б) он екі елі ішек жарасы ауруы в) асқазан жарасы ауруы г) А типті гастрит д) В типті гастрит 11. Жіңішке ішек зақымдануы типті белгілерге жатпайтыны: а) ұлы дәреттің тәулігіне 1-2 рет болуы б) ботқа тәрізді консистенция в) қорытылмаған ас қалдықтарының қоспалары г) кілегей мен/немесе қанның қоспасы д) кіндік тұсының ауыруы 12. Тоқ ішек типті іш өтуде кездеспейтін белгі: а) тенезмдер б) дефекациядан кейін іш ауыруының әлсіреуі в) сулы, жиі болатын дәрет г) нәжісте қан болу д) жеткіліксіз қоректену синдромы 13. Созылмалы колиттің диагнозын қоюдағы ең мағлұматты тексеру тәсілі: а) иригография б) нәжістің ферменттерін тексеру в) колоноскопия г) гипотония жағдайындағы дуоденография д) іштің шолыма рентгенографиясы 14. «Энтеральдық копрологиялық синдромға» кіретіндері: а) креаторея, стеаторея, амилорея, полифекалия б) бұлшық ет талшықтарының болмашы саны, кілегей, лейкоциттер в) ботқа тәрізді ақшыл-қоңыр түсті, әлсіз иісі бар және сілтілі реакциясы бар, құрамында болмашы бұлшық ет талшықтары мен клетчатка бар нәжіс г) сулы, кілегей, лейкоциттер бар нәжіс 15. Қышқыл иісті, қышқыл реакциясы, амилорея, өте көп ацидофильді флорасы бар, көпіршікті нәжіс болатын іш өту қандай процесте кездеседі? а) созылмалы панкреатит б) созылмалы бейспецификалық жаралы колит в) созылмалы энтерит г) ашу диспепсиясы д) шіру диспепсиясы 16. Орташа ауыртпалықта дамитын созылмалы энтеритке тән белгі: а) іш симптомдарының басым болуы б) астеновегетативтік синдром в) ауыр гиповитаминоз г) дене массасының 10 кг азаюы д) гемоглобин деңгейі 120 г/л 17. Созылмалы энтериттің диагнозын қоюда шешуші роль атқаратын тексеру әдісі: а) Шиллинг тестісі б) жіңішке ішек кілегей қабығының биоптатын морфологиялық тексеру в) жіңішке ішекті рентгенологиялық тексеру г) қан анализінде «жіті фазалық» өзгерістерді табу д) стеатореяны анықтау 18. Тітіркенген тоқ ішекті емдегенде біреуінен басқасының бәрі қолданылады: а) ең маңызды ем психотерапия б) іш қатуда іш жүргізетін дәрілерді беру в) іш өткенде холинолитиктер беру керек г) «шлак» емін жасау керек 19. Тітіркенген ішек синдромы жөнінде теріс пікір: а) аурудың басқа аттары: спазмдық колит, мембранозды колит, тоқ ішек дискинезиясы б) іш қатуына немесе іш өтуіне бейімділік немесе олардың алмасуы в) жиі үрей сезімі, қозу байқалады г) көбіне 40-тан жоғары жастағы әйелдерде кездеседі д) нәжіспен кілегей бөлінуі мүмкін 20. Созылмалы холециститтің ең жиі себебі: а) стафилококктер б) стрептококк в) ішек таяқшасы г) жедел гепатит вирусы д) келтірілгеннің бәрі 21. Созылмалы тассыз холециститтің саябырлау (ремиссия) фазасында кездеседі: а) оң жақ қабырға астының ауыруы б) қыжыл в) майлы тағамды көтере алмау г) субфебрилитет д) сарғыштық 22. Созылмалы холециститтің диагнозын қоюдағы ең мәліметті тексеру тәсілі: а) дуоденальды зондтау б) УДЗ в) холецистография г) қанның жалпы анализі д) несепте өт қышқылдарын анықтау 23. Қандай фактор панкреатиттің себебі емес: а) он екі елі ішектің үлкен емізегінің қабынулық және склероздық өзгерістері б) асқазан сөлінің жоғары дәрежелі қышқылдығы в) ұйқы безі түтігінде болатын өт пен ішек құрамының рефлюксі г) инфекцияның көрші органдардан лимфогенді түрде дамуы д) алкогольді көп қолдану 24. Созылмалы панкреатитке тән копрологиялық синдром: а) шірік иісі бар, көлемді, майлы нәжіс, креаторея, стеаторея, амилорея б) онша көлемді емес, ботқа тәрізді нәжіс, креаторея, кілегей, лейкоциттер в) көлемді, сұйық нәжіс, патологиялық қоспа жоқ г) сұйық нәжіс, кілегей, қан д) тығыз, «қой құмалағы» тәрізді нәжіс 25. Созылмалы холециститтің өршуінің ең мәліметті көрсеткіші: а) лейкоцитоз б) АЛТ, АСТ деңгейі в) несеп пен қан амилазасының деңгейі г) сілтілі фосфатаза деңгейі д) сарысу белогінің деңгейі 26. Қандай шаралар ұйқы безінің қызметін тежейді? а) М-холинолитиктерді қабылдау б) Н2-гистаминблокаторларын қабылдау в) ашығу г) эпигастрий аймағына салқын қою д) келтірілгеннің бәрі 27. Қандай препарат ұйқы безі ферменттерінің активтілігін тежемейді? а) преднизолон б) контрикал в) гордокс г) трасилол д) атропин 28. Созылмалы гепатитке тән емес синдром? а) цитолиздік синдром б) мезенхимальды-қабыну синдромы в) астеновегетативтік синдром г) портальды гипертензия д) геморрагиялық синдром 29. Созылмалы гепатит диагнозын қоюда шешуші рөль атқарады: а) анамнезде вирустық гепатиттің болуы б) бауырды гистологиялық зерттеу мәліметтері в) қан сарысуында австралиялық антигенді табу г) мезгіл-мезгіл болатын субфебрилитет, сарғыштық, оң жақ қабырға астының ауыруы, орташа дәрежелі гепатомегалия д) қан сарысуында -фетопротеинді анықтау 30. Созылмалы гепатитке ең тән гистологиялық белгі: а) портальды жолдардың қабыну инфильтрациясы б) өт капиллярларының кеңуі в) гепатоциттер некрозының ошақтары г) гиалин ошақтарының (Мэллори денешіктері) болуы д) Купфер клеткаларының азаюы 31. Бауыр циррозымен ауыратын адамда бауыр комасы дамуының себебі: а) өңештің варикозды кеңіген венасынан қан кету б) тиазидтік диуретиктерді қабылдау в) ұзақ уақыт барбитураттар қабылдау г) асцит сұйықтығын көп мөлшерде жіберу д) келтірілгеннің бәрі 32. Вильсон-Коновалов ауруында болатын бауыр циррозына тән белгі: а) сарғыштықтың ерте дамуы, портальдық гипертензияның кеш дамуы б) ОНЖ ерте зақымдануы в) портальдық гипертензияның ерте, сарғыштық пен бауыр жетіспеушілігінің кеш дамуы г) антимитохондриялық антиденелердің болуы және сілтілі фосфатаза активтілігінің артуы д) тері пигментациясы және қанда темір деңгейінің көтерілуі 33. Бауыр циррозының ең жиі себебі: а) гемохроматоз б) Вильсон-Коновалов ауруы в) В гепатитінің вирусы г) бауырдың алкогольдік зақымдануы д) қан айналысының жетіспеушілігі 34. Бауырдың ұсақ түйінді циррозында басым болады: а) портальдық гипертензия б) бауырклеткалық жетіспеушілік в) холестаз г) мезенхимальды – қабыну синдромы д) терінің қышуы 35. Бауырдың ірі түйінді циррозында алдыңғы қатарда болады: а) бауыр – клеткалық жетіспеушілік б) портальдық гипертензия в) холестаз г) сарғыштық д) терінің қышуы 36. Созылмалы гепатиттің бауыр циррозына көшкенін көрсететін белгі: а) қан сарысуында сілтілі фосфатаза деңгейінің көтерілуі б) тамыр «жұлдызшаларының» пайда болуы в) тромбоцитопенияның пайда болуы г) бауыр паренхимасының түйінді регенерациясы д) талақтың радиофармакологиялық препаратты «сіңіруі» 37. В гепатиті вирусының организмде репликациясының сенімді критерийі: а) HBs Ag тасымалдаушы б) анти- HBs және HBs Ag в) HBe Ag және JgM классының анти- HBc г) HBe Ag антиденелер және JgG классының анти- HBc Ag қарсы антиденелер д) анти- НВе антиденелер 38. Себебі HBV созылмалы гепатиттің ең тиімді емі: а) интерферон альфа 3 МИ х 3 рет аптасына б) интерферон альфа 3 МИ 3 рет аптасына + ламивудин 100 мг тәулігіне в) ламивудин 100 мг тәулігіне (монотерапия) 39. Созылмалы С гепатитін емдеуде интерферонына қосып беретін рибавириннің ең тиімді дозасы: а) 200-400 мг/күнге – 3 ай бойы б) 1000-1200 мг/күнге – 3 ай бойы в) 200-400 мг/күнге – 12 ай бойы г) 1000-1200 мг/күнге – 12 ай бойы 40. Вирус текті созылмалы гепатитті вирусқа қарсы препараттармен емдеудің тиімді-лігін қанша мезгілден кейін бағалауға болады? а) интерферонмен емдеу басынан 3 ай өткен соң б) интерферонмен емдеу курсінің аяқталғанынан 3 ай кейін в) интерферонмен емдеудің басынан 6 ай өткен өткен соң г) интерферонмен емдеуді бітіргеннен кейін 6 ай өткен соң 41. Бірінші ретті билиарлық цирроз ауруына тән алғашқы белгі: а) гепатомегалия б) бауырдан тыс белгілер в) спленомегалия г) терінің қышуы д) сарғыштық 42. Асқазанда кілегей түзуді ең күшті стимуляциялайтын препарат: а) карбеноксолон б) платифиллин в) де-нол г) омепразол д) метоклопрамид 43. «Протондық сорғыға» бөгет болатын препарат: а) метаклопрамид б) карбеноксолон в) пирензепин г) сукральфат д) омепрозол 44.Қышқыл дәмді сұйықтық кекіру, қыжыл және түнде төс артының күйдіріп ауыруының себебі болуы мүмкін: а) созылмалы активті гастрит б) он екі елі ішек жарасы ауруы в) гастроэзофагеальді рефлюкс ауруы г) ахалазия д) өңештің жайылмалы түйілуі 45. Біреуінен басқасының бәрі вирустық А гепатитте кездеседі: а) жедел басталу б) гриппке ұқсас синдром в) аурудың сарғыштық сатыға көшкенінен кейін жалпы күйдің жақсаруы г) тимол сынамасы көрсеткішінің жоғарылауы д) гепатиттің созылмалы күйге көшуі 46. Бауыр циррозында портокавальдық кома дамуының себебі: а) асцит сұйықтығын алу б) диуретиктермен тиімді емдеу в) седативтік дәрілердің үлкен дозасын қолдану г) келтірілгеннің бәрі дұрыс 47. 20 жастағы науқас, астеникте нейроциркуляторлық дистония фонында стрестік жағдайларға байланысты сол жақ қабырға астында тұйық ауырғандық пайда болған, дене қызуының көтерілуі болмайды. Тексергенде: өт жолдарында тас жоқ, холецистограммада өт қабығы кішірейген, дуоденальдық зондтағанда өт қабы порциясының көлемі көбейген, екінші фаза уақыты – қысқарған. Мүмкін диагноз? а) созылмалы холецистит б) гипомоторлы типті өт жолдарының дискинезиясы в) гипермоторлы типті өт жолдарының дискинезиясы г) созылмалы атрофиялық гастрит д) ұйқы безі басының рагі 48. Гемохроматозда бауырдың ең жиі зақымдану түрі: а) билиарлық цирроз б) майлы дистрофия в) гемосидероз г) микро- және макронодулярлық цирроз д) келтірілгендердің бәрі 49. 38 жастағы науқас адам кілегей мен қан аралас дәретке жиі отыратынына, дәретке отыруға шақыратын жалған сезім мен тенезм болатынына, ішінің ауыратынына, өте ауыр әлсіздікке, дене қызуының 37,4 дейін көтерілетініне шағым айтады. 3 ай бойы ауырады, поликлиникада қаралған, дизентерия диагнозы жоққа шығарылған. Соңғы 5 күн бойы дәретке отыру жиілеген, науқасқа стационарлық емге жолдама берілген. Тексергенде: орташа ауыртпалықтағы күйде, тері болбыр, құрғақ, тіл сұрғылт жамылғымен жабылған, құрғақ, іш тартылған, сол жақ мықын аймағында кебінген. Сипап тексерген кезде сигма тәрізді ішек маңы ауырғандық белгісін береді. Нәжістің көлемі болмашы, онда кілегей мен алқызыл түсті қан көрінеді. Сіздің диагнозыңыз? а) терминальдық илеит б) бейспецификалық жаралы колит в) псевдомембранозды колит г) тітіркенген тоқ ішек синдромы д) Уиппл ауруы 50. Бұл ауруда кездесетін ең жиі асқыну: а) тоқ ішектің тесілуі б) тоқ ішектің токсикалық дилатациясы в) тоқ ішектің стриктурасы (бітелуі) г) тоқ ішектің рагі д) шажырқай тамырларының тромбозы 51. Бұл жағдайдағы таңдамалы ем: а) индометацин б) левомицетин в) сульфасалазин г) пеницилламин д) циклофосфамид 52. 45 жастағы науқас адам тамақ қабылдағаннан кейін эпигастрий аймағында салмақ сезетініне, ауа кекіреті-ніне, тәбетінің нашарлағанына, мезгіл-мезгіл ішінің шұрылдайтынына, үлкен дәретінің тұрақсыз екеніне ша-ғым айтады. Соңғы 1 жылдың ішінде 3 кг жүдеген. Терісі құрғақ, қуқыл тартқан, тырнақтары сынғыш. Тілі жамылғымен жабылған. Эпигастрий маңының жайылмалы ауыратыны. АҚҚ с.б. 100/60 мм. ФГДС: асқазанның кілегей қабығы жұқарған, семген. Кілегей қабықтың қатпарлары жадағайланған. Асқазан қалқасы ашық күйінде, асқазанның перистальтикасы солбыр. Сіздің диагнозыңыз: а) асқазанның жара ауруы б) асқазан рагі в) созылмалы панкреатит г) созылмалы холецистит д) А типті созылмалы аутоиммунды гастрит 53. Бұл ауруды емдеуде қолданылатын әдіс: а) тұтқыр және бүркеме дәрілер б) метилурацил в) витаминдер г) орнын толтыру емі д) келтірілгеннің бәрі 54. Біреуінен басқасының бәрі бауыр комасында байқалады: а) ауқымды гепатомегалия б) геморрагиялық синдром в) ауыздан «бауыр» иісінің шығып тұруы г) сарғыштық д) психоневрологиялық симптомдар, оның ішінде жапалақ треморі 55. Гемохроматозда қанда темірдің шамадан тыс көбеюінің себебі: а) темірдің организмнен бөлінуінің бұзылуы б) бауырдың темір алмасу процесін іске асыра алмауы в) темірдің ішекте сіңуінің көбеюі г) келтірілгеннің бәрі д) келтірілгеннің бірі де емес 56. Крон ауруында жиі зақымданады: а) өңеш б) асқазан в) мықын ішегі г) аппендикс д) тік ішек 57. Біреуінен басқасының бәрі бейспецификалық жаралы колиттің негізгі клиникалық белгілеріне жатады: а) ішектен қан кетуі б) іштің ауыруы в) іш өту г) перианальдық абсцестер (іріңдіктер) 58. Вильсон-Коновалов ауруының патогенезіндегі бауырдың рөлі: а) церулоплазминнің қалыпты мөлшерін синтездеу қабілетін жоюы б) церулоплазминді бауыр клеткаларынан бөлудің төмендеуі в) мыстың көп жиналатын орны болып табылатыны г) А және Б жауаптары дұрыс д) барлық жауап дұрыс Мына схеманы қолданып, дұрыс жауабын беріңіз: А – 1, 2, 3 дұрыс болса Б – 1, 3 дұрыс болса В – 2, 4 дұрыс болса Г – 4 дұрыс болса Д - бәрі дұрыс болса 59. Өңештің варикозды кеңіген веналарынан қан кеткенде қолданылады: 1. вазопрессинді венаға егу 2. өңешті баллоны бар зондпен обтурациялық тампонадалау 3. эпсилон – аминокапрон қышқылын егу 4. жаңа қатырылған плазма құю 60. Бауыр рагі диагнозын дәлдейтін ең құнды мәлімет: 1. бауырдың үлкеюі 2. сканерлеу 3. гепатоспленомегалия 4. -фетопротеинді анықтау (Абелев-Татаринов реакциясы) 61. Бейспецификалық жаралы колит диагнозын қоюда жетекші маңызы бар: 1. физикалық тексеру 2. ирригоскопия 3. нәжісті бүркемелі қанды табуға тексеру 4. колоноскопия 62. Бейспецификалық жаралы колитке тән асқынулар: 1. жедел токсикалық дилатация 2. ішектен қан кету 3. коло-ректальды рак 4. тоқ ішектің тесілуі 63. Крон ауруына тән асқынулар: 1. перфорация 2. жедел токсикалық дилатация 3. қан кету 4. стриктуралар 64. В типті гастритті сипаттайтын критерийлер: 1. антральды орналасуы 2. Helicobacter pylori-мен бірлескен 3. секреция функциясы күшейген 4. эпителийдің семуі 65. А типті гастритті сипаттайтын критерийлер: 1. асқазан түбінде орналасуы 2. зақымданудың аутоиммунды сипаты 3. секрециялық жетіспеушілік 4. күшті ауыру синдромы 66. Созылмалы холецистит өршігенде тағайындайды: 1. №5 диета 2. но-шпа 3. тетрациклин 4. индометацин 67. Өт жолдарының гипермоторлы дискинезиясында тағайындайды: 1. олететрин 2. но-шпа 3. дехолин 4. красавка препараттары 68. Созылмалы гепатитте қолданылатын -интерферонның әсер ету механизмі: 1. вирус белогінің синтезін тежейді 2. цитостатикалық Т-клеткалардың активтілігін күшейтеді 3. антигеннің (гистосиымдылықтың бас комплексінің классы) экспрессиясын күшейтеді 4. табиғи киллерлердің белсенділігін күшейтеді 69. Ремиссия фазасында созылмалы тассыз холециститте қолданылатын ем: 1. №5 стол 2. іш жүргізетін дәрілер 3. ферменттік дәрілер 4. санаторийлы-курортты ем 70. Созылмалы тассыз холециститтің асқынулары: 1. бейспецификалық жаралы колит 2. панкреатит 3. холангит 4. перихолецистит 71. Созылмалы энтеритке тән: 1. Поргес симптомы 2. Герц белгісі 3. Образцов симптомы 4. Мендель симптомы 72. Он екі елі ішек жарасында операция жасау көрсетпелері: 1. еңбекке жарамдылықты ұзақ уақыт жоғалту 2. ауқымды қан кету 3. асқазанның шығар жолының тарылуы 4. жараның перфорациясы 73. Крон ауруының эндоскопиялық белгілері: 1. тамыр суретінің болмауы 2. созылған түрдегі жаралар 3. тарыға ұқсас абсцесстер 4. кілегей қабықтың «көшеге төсеген тас» сияқты болуы Р Е В М А Т И З М Д І К А У Р У Л А Р Ревматизмдік ауруларға негізін дәнекер тінінің жүйелі немесе жергілікті зақымдануы құрайтын, ал ең маңызды клиникалық белгісі буындардың зақымдануы болып табылатын аурулар жатады. Ревматологтардың ІІІ Бүкілодақтық съезі ұсынған классификацияға (1985) сәйкес барлық ревматизмдік аурулар 14 топқа бөлінеді: I. Ревматизм (ревматизм қызбасы) II. Дәнекер тінінің жайылмалы аурулары III. Жүйелі васкулиттер (ангииттер, артерииттер) IV. Ревматоидтық артрит V. Ювенильдік артрит VI. Анкилоздаушы спондилартрит (Бехтерев ауруы) VII. Спондилитпен қоса кездесетін артриттер VIII. Инфекциямен байланысты артриттер IX. Микрокристалдық артриттер X. Остеоартроз XI. Буынның басқа аурулары XII. Неврологиялық аурулардағы артропатиялар XIII. Буыннан тыс жұмсақ тіндер аурулары XIV. Сүйектердің, шеміршектердің аурулары және остеохондропатиялар |