Назар аудары_ыз!. Назар аударыыз!

• Название: Назар аударыыз!
• Дата: 02.08.2021
• Размер: 357 Kb.
• Имя файла: Назар аудары_ыз!.doc
• Тип: Документы; #226015
• страница: 4 из 6

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,12,61.

Дәріс 12. НОМИНАЛДЫ ШКАЛАЛАРДАҒЫ ӨЗГЕШЕЛІКТЕР СТАТИСТИКАСЫ. ПИРСОННЫҢ Χ² КРИТЕРИЙ

Дәріс тезистері

Критерий χ² екі мақсатта қолданылады.

1) белгінің эмпирикалық үлестірімін теоретикалық, қалыпты, біртекті үлестіріммен салыстыру үшін

2) екі, үші немесе одна көп эмпирикалық үлестірімдерін салыстыру үшін.

Критерий χ² эмпирикалық және теоретикалық үлестірімде немесе екі және одан да көп эмпирикалық үлестірімдерде белгінің түрлі мәндері бірдей жиілікпен кездеседі ме деген сұраққа жауап береді.

Әдістің артықшылығы кез келген шкалада берілген белгінің үлестірімін салыстыруға мүмкіндік береді.

χ² әдісінің көмегімен екі эмпирикалқы үлестірімді альтернативті ең қарапайым шкала бойынша салыстыруға болады.

Егер белгі сандық түрде, баллдармен жәе т.б. белгіленетін болса, белгінің алуан түрлі мәндерін бірнеше разрядтарға біріктіру тура келеді. Сосын критерийдің көмегімен белгінің түрлі разрядтарының кездесу жиілігін салыстыруға болады.

Теоретикалық пен эмпирикалық үлестірімді салыстырғанда эмпирикалық жиіліктер мен теоретикалық жиіліктер арасындағы айырмашылық дәрежесін анықтаймыз.

Екі эмпирикалық үлестірімдерді салыстыру барысында осы эмпирикалық үлестірімдер сәйкес келу жағдайында тууы мүмкін екі салыстырылып жатқан әрбір варианттың эмпирикалық жиіліктер мен теоретикалық жиіліктер арасындағы өзгешелік дәрежесін анықтаймыз. Екі салыстырылып жатқан үлестірімдер арасындағы айырмашылықтар үлкен болған сайын, криитерийдің эмпирикалық мәні жоғары болады.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,12,61.
Дәріс 13. КОРРЕЛЯЦИЯЛЫҚ СТАТИСТИКА. ПИРСОННЫҢ КОРРЕЛЯЦИЯЛЫҚ КОЭФИЦИЕНТІ.

Дәріс тезистері.

Үшінші схема боыйнша ғылыми болжамды дәлелдеу айнымалылар арасындағы байланыстарды анықтау арқылы жүреді. Бұл байланысты анықтау үшін корреляция коэфициенті қолданылады. Корреляциялық коэфициенттердің шамасы –1 ден (кері байланыс) +1ге (тура байланыс) дейін өзгере алады. Егер корреляциялық коэфициент нөлге тең болса, онда белгілер арасында байланыс жоқ деп айтуға болады. Көбінесе психологиялық зерттеулерде Пирсонның (r_xy). корреляциялық коэфициенті қолданылады. Ол келесі формула бойынша есептелінеді:

r rxy =	∑ (xi  Mx)( yi  My )
	√(∑( xi  Mx)2)(∑( yi  My)2)

мұндағы x_i, y_i  корреляцияланатын белгілердің сандық мәні,

M_x, M_y  сәйкес орталық арифметикалықтар.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,12,61.
Дәріс 14. КОРРЕЛЯЦИЯЛЫҚ СТАТИСТИКА. СПИРМЕННІҢ КОРРЕЛЯЦИЯЛЫҚ КОЭФИЦИЕНТІ.

Дәріс тезистері.

Байланыстар шамасы ретінде r_xy қатаң қолдану айнымалыларды өлшем бірліктері бар шкалалар деңгейінде өлшеуді талап етеді. Егер айнымалылар тәртіптік шкалалар деңгейінде өлшенсе немесе оған ауыстырылса, онда (әсіресе берілгендер көлемі аз болса) байланыстар шамасы ретінде Спирменнің рангты корреляциялар коэфициентін (p) қолданған дұрысырақ болады. Ол келесі формула бойынша есептелінеді:



мұнда d_i  берілген жұптардың рангтарының айырмасы,

n  берілген жұптардың саны.

Корреляциялық коэфициентті есептеп болған соң, статистикалық қорытынды жасау керек. Мысал ретінде келесі үлгіні келтіруге болады: «Спирменнің рангты корреляциясына сүйене отырып, ... (белгілер көрсетіледі) арасында тура байланыс бар деп айтуға болды». ( ρ= 0,77)».

Математикалық әдістер курстық жұмыста қолданылса, қолданылған коэфициенттің, критерийдің немесе мәннің жалпы қабылданған атауын көрсету керек, оны есептейтін формуланы көрсету керек, оны таңдау қажеттілігін дәлелдеу керек. Егер есептеулер өз формулалар бойынша жүргізілсе, онда олардың дұрыстығын дәлелдеп, қолдануын негіздеу керек.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,12,61.
2.3. Семинар сабақтарының жоспары

Семинар 1. Сипаттаушы статистика: өлшем мәселесі

Сұрақтар:

1. Белгілер мен айнымалылар

2. Өлшем шкалалары.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,12,61.

Әдістемелік нұсқаулар.

Студенттер ең әуелі математикалық статистика бойынша оқулықтар мен оқу құралдарын қолдана отырып психологиядағы математикалық әдістердің спецификасымен танысу керек.
Семинар 2. Сипаттаушы статистика. Үлестірім сипаты.

Сұрақтар:

1. Белгінің үлестірімі.

2. Үлестірім параметрлары.

3. Статистикалық болжамдар.

4. Статистикалық критерийлер

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 29,32,61.

Әдістемелік ұсыныстар.

Студенттер экспериментальды зерттеу барысында алынған берілгендердің мүмкін болатын үлестірімдерімен танысып, статистикалық болжамды экспериментальды болжамнан ажырата алу керек.
Семинар 3. Математикалық статистика әдістерінің көмегімен болжамдарды дәлелдеу мәселесін шешудің жалпы принциптері

Сұрақтар:

1. Статистикалық мәнділік деңгейі.

2. Критерийлер қуаттылығы.

3. Міндеттер мен оларды шешудің классификациясы.

4. Математикалық өңдеу әдісін таңдау туралы шешім қабылдау

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 29,32,61.

Әдістемелік ұсыныстар.

Студентер психологиядағы математикалық әдістерді қолданудың шектеуліктерімен танысу керек және математикалық статистика шеше алатын міндеттердің жалпы классификациясын меңгеру керек.
Семинар 4. Зерттеліп жатқан белгінің деңгейіндегі өзгешеліктерді айқындау. Тәуелсіз таңдамалар үшін дисперсионды анализ.

Сұрақтар:

1. Дисперсионды анализдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 1,2,42

Қосымша әдебиет: 17,26,48,52.

Әдістемелік ұсыныстар:

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет.
Семинар 5. Зерттеліп жатқан белгінің деңгейіндегі өзгешеліктерді айқындау. Тәуелсіз таңдамалар үшін Стьюденттің T-критерийі

Сұрақтар:

1. Стьюдент критерийінің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 1,2,42

Қосымша әдебиет: 17,26,48,52.

Әдістемелік ұсыныстар:

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет.
Семинар 6. Өзгешеліктер статистикасы. Манна-Уитнидің U - критерийі

Сұрақтар:

1. Критерийінің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 1,2,42

Қосымша әдебиет: 17,26,48,52.

Әдістемелік ұсыныстар:

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 7. Өзгешеліктер статистикасы. Крускал-Уоллистің Н – критерийі

Сұрақтар:

1. Критерийінің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,28,49.

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 8. Зерттеліп жатқан белгінің деңгейіндегі ығысуларды айқындау. Байланысты таңдамалар үшін дисперсионды анализ.

Сұрақтар:

1. Байланысты таңдамалар үшін дисперсионды анализдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,28,49.

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 9. Зерттеліп жатқан белгінің деңгейіндегі ығысуларды айқындау. Байланысты таңдамалар үшін Стьюденттің T-критерийі

Сұрақтар:

1. Байланысты таңдамалар үшін Стьюденттің T-критерийінің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,28,49.

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 10. Ығысулар статистикасы. Вилкоксоның Т - критерийі

Сұрақтар:

1. Критерийдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,28,49.

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 11. Ығысулар статистикасы. Фридманның χ²_r критерийі

Сұрақтар:

1. Критерийдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 27,28,49.

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 12. Номиналды шкалалардағы өзгешеліктер статистикасы. Пирсонның χ² критерий

Сұрақтар:

1. Критерийдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 16,17,38.

Қосымша әдебиет: 25,41,47

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 13. Корреляциялық статистика. Пирсонның корреляциялық коэфициенті.

Сұрақтар:

1. Критерийдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 16,17,38.

Қосымша әдебиет: 25,41,47

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
Семинар 14. Корреляциялық статистика. Спирменнің корреляциялық коэфициенті.

Сұрақтар:

1. Критерийдің жалпы тағайындалуы.

2. Анализ алгоритмі.

3. Әдістің шектеуліктері.

Негізгі әдебиет: 16,17,38.

Қосымша әдебиет: 25,41,47

Әдістемелік ұсыныстар

Сабақ барысында әдісті қолданудың түрлі аспекттерін ашуға бағытталаған бірқатар мысалдарды талқылау қажет
2.4. Студенттердің оқытушы жетекшілігімен жасалатын өзіндік жұмыс сабақтарының жоспары

1. СОӨЖ тақырыбы: Сипаттаушы статистика: белгілер мен айнымалылар, өлшем шкалалары

Талқылауға арналған тапсырмалар

1. Сандық және сапалық зерттеу әдістерін салыстырмалы талдау.

2. Позитивизм мен феноменология рамкасындағы классикалық ғылымның бейнесі.

3. Ғылыми болжамдардың қандай түрлері бар?

4. Идиографикалық және номотетикалық бағыттардың ерекшеліктері неде?

Жүргізу формасы: Презентацияларды индивидуалды құрастырып, кейіннен топтық дискуссия жүргізу.

Әдістемелік ұсыныстар: Жұмыстың нәтижелері презентация күйінде көрсетіп (көлемі 1 бетке дейін). Ұсынылған әдебиеттер тізімінде материалдарды табуға болады.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 26,12,61.
2. СОӨЖ Тақырып: Белгінің үлестірімі. Үлестірім параметрлері. Статистикалық болжамдар. Статистикалық критерийлер.

Талқылауға арналған тапсырмалар

1. Үлестірімдердің жорамалдылығы.

2. Кездейсоқ үлестірімдерді зерттеу тарихы.

3. Қалай статистика адамды алдай алады.

Жүргізу формасы: Презентацияларды индивидуалды құрастырып, кейіннен топтық дискуссия жүргізу

Әдістемелік ұсыныстар: Жұмыстың нәтижелері презентация күйінде көрсетіп (көлемі 1 бетке дейін). Ұсынылған әдебиеттер тізімінде материалдарды табуға болады.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 26,12,61.
3. СОӨЖ тақырыбы: Статистикалық мәнділік деңгейі. Критерий қуаттылығы. Математикалық өңдеу әдістерін таңдау туралы шешім қабылдау.

Талқылауға арналған тапсырмалар

1. 5 пайыздық мәнділік деңгейін қалай негіздеуге болады?

2. Неге сыналушылардың үлкен көлемімен байланыс немесе өзгешеліктің мәнділігін оңайырақ дәлелдеуге болады?

3. Неге техникалық түрде экспериментте өзгешеліктерді дәлелдей отырып, практикалық түрде айнымалылар арасындағы байланысты дәлелдейміз?

Жүргізу формасы: Презентацияларды индивидуалды құрастырып, кейіннен топтық дискуссия жүргізу

Әдістемелік ұсыныстар: Жұмыстың нәтижелері презентация күйінде көрсетіп (көлемі 1 бетке дейін). Ұсынылған әдебиеттер тізімінде материалдарды табуға болады.

Негізгі әдебиет: 1,2,42

Қосымша әдебиет: 17,26,48,52.
4. СОӨЖ тақырыбы: Зерттеліп жатқан белгінің деңгейіндегі өзгешеліктерді анықтау. Тәуелсіз таңдамалар үшін арналған Дисперсионда анализ.

Тапсырма.

Мысалды шешіңдер. :

Сыналушылардың 4 тобына 10 сөзден ұсынылған.

1 топқа - шапшаң түрде қысқа сөздер;

2 топқа - баяу түрде қысқа сөздер;

3 топқа – шапшаң түрде ұзын сөздер;

4 тпқа – баяу түрде ұзын сөздер.

Әрбір топта 4 сыналушыдан болды. Барлығы 16 чыналушы N=16. Сөздердің ұзындығы мен оларды ұсыну шапшаңдығы арасында мәнді өзара әрекеттесу болады деп күтілген еді. Ұсыну жылдамдығы жоғары болған кезде қысқа сөздер жақсы есте қалады, бая жылдамдықта ұзын сөздер жақсы есте қалады. Эксперимент нәтижелері төмендегі 8.1 кестеде берілген.

Кесте 8.1.

Айнымалы (фактор) В сөздерді ұсыну жылдамдығы	Айнымалы (фактор) А – сөздердің ұзындығы				В айнымалысы бойынша қосындылар (ТB)
	A1 – қысқа сөздер		A2– ұзын сөздер
В1 (жоғары жылдамдық)	9867	30	5334	15	45
B2(аз жылдамдық)	4335	15	7567	25	40
А айнымалысы бойынша қосындылар		45		40	85

Жүргізу формасы: Презентацияларды индивидуалды құрастырып, кейіннен топтық дискуссия жүргізу

Әдістемелік ұсыныстар: Жұмыстың нәтижелері презентация күйінде көрсетіп (көлемі 1 бетке дейін). Ұсынылған әдебиеттер тізімінде материалдарды табуға болады.

Негізгі әдебиет: 9,10,26.

Қосымша әдебиет: 26,28,49.
5. СОӨЖ тақырыбы. Зерттеліп жатқан белгінің деңгейіндегі өзгешеліктерді айқындау. Тәуелсіз таңдамалар үшін Стьюденттің T-критерийі

Талқылау үшін арналған тапсырмалар

1. Көптеген жұптық салыстыру үшін t-критерийді қолдану мүмкіндіктері.

2. Неге салыстыру сандарының өсуімен қателесу ықтималдығы ұлғаяды?

3. Дисперсионды анализ бен t-критерий санаудағы ұқсастық пен өзгешеліктер.

Жүргізу формасы: Презентацияларды индивидуалды құрастырып, кейіннен топтық дискуссия жүргізу

Әдістемелік ұсыныстар: Жұмыстың нәтижелері презентация күйінде көрсетіп (көлемі 1 бетке дейін). Ұсынылған әдебиеттер тізімінде материалдарды табуға болады.